Mabuku Marĩa Magwetetwo Thĩinĩ wa Kabuku ka Mũcemanio wa Ũtũũro na Ũtungata
SEPTEMBA 5-11
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | 1 ATHAMAKI 9-10
“Gooca Jehova nĩ Ũndũ wa Ũũgĩ Wake”
w99 7/1 30 kĩb. 6
Iceera Rĩarĩ na Maumĩrĩra Mega Mũno
Rĩrĩa mũtumia mũthamaki wa Sheba aathiire kũrĩ Suleimani, nĩ aambĩrĩirie kũmũgeria na “ciũria nditũ.” (1 Athamaki 10:1) Kiugo gĩa Kĩhibirania kĩrĩa kĩhũthĩrĩtwo mũhari-inĩ ũyũ no gĩtaũrũo “ndaĩ.” No ũguo ti kuuga atĩ mũtumia mũthamaki wa Sheba ooririe Suleimani ciũria itarĩ cia bata. Kiugo o kĩu gĩa Kĩhibirania nĩ kĩhũthĩkĩte rĩngĩ thĩinĩ wa Thaburi 49:4, gũtaarĩria ciũria nditũ ciĩgiĩ mehia, gĩkuũ, na gũkũũrũo. Kwoguo no kũhoteke mũtumia ũcio mũthamaki wa Sheba ooririe Suleimani maũndũ maritũ marĩa maageririe ũũgĩ wake. Bibilia yugaga aaririe na Suleimani “ũhoro wĩgiĩ maũndũ marĩa mothe maarĩ ngoro-inĩ yake.” Nake Suleimani “akĩmũcokeria ciũria ciake ciothe. Gũtirĩ ũndũ o na ũmwe warĩ mũritũ mũno harĩ mũthamaki kũmũtaarĩria.”—1 Athamaki 10:2b, 3.
w99 11/1 20 kĩb. 6
Kuonania Ũtaana na Njĩra Nene
Nĩ ũndũ wa kũgegio nĩ maũndũ marĩa oonire na akĩigua, mũtumia ũcio mũthamaki aaugire ũũ enyihĩtie: “Gũkena nĩ ndungata ciaku iria irũgamaga mbere yaku hingo ciothe, ithikĩrĩirie ũũgĩ waku!” (1 Athamaki 10:4-8) O na gũtuĩka ndungata cia Suleimani ciathiũrũrũkĩirio nĩ ũtonga mũingĩ, mũtumia ũcio mũthamaki ndaaugire atĩ ciarĩ na gĩkeno nĩ ũndũ wa ũtonga ũcio. Handũ ha ũguo, ndungata cia Suleimani ciarĩ ndathime tondũ hingo ciothe ciakoragwo na mweke wa gũthikĩrĩria ũũgĩ wa Suleimani ũrĩa aaheetwo nĩ Ngai. Mũtumia mũthamaki wa Sheba nĩ kĩonereria kĩega harĩ andũ a Jehova ũmũthĩ, arĩa makenagĩra gũthikĩrĩria ũũgĩ wa Mũũmbi witũ na wa Mũrũ wake Jesu Kristo!
w99 7/1 30-31
Iceera Rĩarĩ na Maumĩrĩra Mega Mũno
Mũtumia mũthamaki wa Sheba nĩ aakenirio mũno nĩ ũũgĩ wa Suleimani na ũgaacĩru wa ũthamaki wake nginya “agĩthirũo nĩ roho thĩinĩ wake.” (1 Athamaki 10:4, 5 kohoro ka magũrũ-inĩ) Andũ amwe maugaga atĩ no kũhoteke ciugo icio cionanagia atĩ mũtumia ũcio o na nĩ aaremirũo nĩ kũhuhia wega. Mũthomi ũmwe aaugire atĩ o na no kũhoteke nĩ aaringĩkire! O ũrĩa kũngĩkorũo kwarĩ, mũtumia ũcio mũthamaki nĩ aagegirio nĩ maũndũ marĩa oonire na akĩigua. Aaugire atĩ ndungata cia Suleimani nĩ ciaagĩrĩirũo gũkena nĩ ũndũ wa gũkorũo na mweke wa gũthikĩrĩria ũũgĩ wa mũthamaki ũcio, na akĩgooca Jehova nĩ ũndũ wa kũhe Suleimani ũthamaki. Aacokire akĩhe Suleimani iheo cia goro, tondũ thahabu iki ĩrĩa aamũheire ĩtarĩtwo na mbeca cia ũmũthĩ nĩ kĩndũ ta ciringi bilioni inya. Suleimani o nake akĩmũhe iheo, o hamwe na “kĩrĩa gĩothe eerirĩirie na akĩhoya.”—1 Athamaki 10:6-13.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
w08 11/1 22 kĩb. 4-6
Hihi Ũrĩ Wamenya?
Mũthamaki Suleimani aarĩ na thahabu ĩigana atĩa?
Maandĩko maugaga atĩ Mũthamaki Hiramu wa Turo aatũmĩire Suleimani kilo 4,000 cia thahabu, mũtumia mũthamaki wa Sheba akĩmũhe thahabu mũigana o ta ũcio, na ndungata cia Suleimani ciarehire makĩria ma kilo 15,000 cia thahabu kuuma Ofiri. Maandĩko maugaga atĩ “thahabu ĩrĩa Suleimani aarehagĩrũo ihinda-inĩ rĩa mwaka ũmwe yarĩ na ũritũ wa taranda 666 cia thahabu,” kana makĩria ma kilo 25,000. (1 Athamaki 9:14, 28; 10:10, 14) Hihi no twĩtĩkie ũhoro ũcio? Mahinda-inĩ macio ma tene-rĩ, mothamaki marĩa mangĩ maarĩ na thahabu ĩigana atĩa?
Ũhoro ũmwe waandĩkĩtwo tene, ũrĩa athomi maugaga atĩ nĩ wa kwĩhokeka, wonanagia atĩ Firauni Thutmose III wa Misiri, (ũrĩa waathanaga mĩaka ta 3,500 mĩhĩtũku) aatwarire kilo ta 13,500 cia thahabu hekarũ-inĩ ya Amun-Ra gĩcigo-inĩ gĩa Karnak. Karine-inĩ ya kanana M.M.M., Mũthamaki Tigilathu-pileseru III wa Ashuri nĩ aamũkĩrire makĩria ma kilo 4,000 cia thahabu kuuma Turo irĩ igooti, na Sarigoni II akĩneana mũigana o ta ũcio wa thahabu ũrĩ kĩheo nĩ ũndũ wa ngai cia Babuloni. Mũthamaki Filipu II wa Makedonia (aathanire kuuma mwaka wa 359-336 M.M.M.) kwĩrĩkanaga atĩ nĩ eenjaga makĩria ma kilo 28,000 cia thahabu o mwaka kuuma kware-inĩ cia Pangaeum gĩcigo-inĩ gĩa Thrace.
Rĩrĩa Aleksanda ũrĩa Mũnene, mũrũ wa Filipu, (aathanire kuuma mwaka wa 336-323 M.M.M.) aatahire itũũra rĩa Perisia rĩetagwo Susa, kwĩrĩkanaga atĩ nĩ ooire kilo 1,180,000 cia thahabu kuuma itũũra-inĩ rĩu na akĩoya hakuhĩ kilo 7,000,000 cia thahabu kuuma Perisia guothe. Kwoguo tũngĩringithania riboti icio na ũhoro ũrĩa Bibilia ĩheanĩte wĩgiĩ thahabu ĩrĩa Suleimani aarĩ nayo, no tuone atĩ ti ũhoro wa maheeni.
SEPTEMBA 19-25
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | 1 ATHAMAKI 13-14
“Wagĩrĩirũo Kũiganĩra na Kwaga Kwĩĩkĩrĩra Nĩkĩ?”
w08 8/15 8 kĩb. 4
Tũũria Wĩhokeku ũrĩ na Ngoro ĩrĩ na Ũrũmwe
Nake Jeroboamu agĩcoka akĩra mũndũ ũcio wa Ngai ũrĩa wa ma ũũ: “Ũka tũthiĩ nawe mũciĩ ũrĩe irio, na ũreke ngũhe kĩheo.” (1 Ath. 13:7) Mũnabii ũcio angĩekire atĩa? Hihi nĩ angĩetĩkĩrire kũnyitwo ũgeni nĩ mũthamaki thutha wa kũmũhe ndũmĩrĩri ya mũkaana? (Thab. 119:113) Kana hihi nĩ angĩaregire kũnyitwo ũgeni nĩ mũthamaki, o na gũtuĩka mũthamaki nĩ oonekaga ta eerirĩte? Hatarĩ nganja Jeroboamu aarĩ na ũhoti wa kũhe arata ake iheo cia goro. Angĩkorũo mũnabii ũcio aarĩ na merirĩria o mothe ma indo cia kĩĩmwĩrĩ ngoro-inĩ yake, ũndũ ũcio eerirũo nĩ mũthamaki ũngĩarĩ igerio inene. O na kũrĩ ũguo, Jehova aathĩte mũnabii ũcio akamwĩra ũũ: “Ndwagĩrĩirũo kũrĩa mũgate kana kũnyua maĩ, na ndwagĩrĩirũo gũcoka ũgereire njĩra ĩrĩa ũũkĩire.” Nĩ ũndũ ũcio, mũnabii akĩmũcokeria ũũ atarĩ na nganja: “O na ũngĩĩhe nuthu ya nyũmba yaku, tũtingĩthiĩ nawe na ndingĩrĩa mũgate kana nyue maĩ gũkũ.” Kwoguo akiuma kũu Betheli agereire njĩra ĩngĩ. (1 Ath. 13:8-10) Itua rĩa mũnabii ũcio rĩratũruta ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ wĩhokeku wa kuuma ngoro?—Rom. 15:4.
w08 8/15 11 kĩb. 15
Tũũria Wĩhokeku ũrĩ na Ngoro ĩrĩ na Ũrũmwe
Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩ tũngĩĩruta kuumana na ihĩtia rĩa mũnabii ũcio wa kuuma Juda? Thimo 3:5 yugaga: “Wĩhokage Jehova na ngoro yaku yothe, na ndũkehokage ũtaũku waku mwene.” Handũ ha kwĩhoka Jehova ta ũrĩa aakoretwo akĩmwĩhoka, riita rĩrĩ mũnabii ũcio wa kuuma Juda eehokire ũtaũku wake mwene. Ihĩtia rĩu rĩake rĩatũmire orũo nĩ muoyo wake na agĩthũkia rĩĩtwa rĩake rĩega hamwe na Ngai. Rũgano rũu rwake nĩ rũronania wega bata wa gũtungatĩra Jehova tũrĩ ehokeku na tũrĩ na wĩnyihia.
w08 8/15 9 kĩb. 10
Tũũria Wĩhokeku ũrĩ na Ngoro ĩrĩ na Ũrũmwe
Mũnabii ũcio wa kuuma Juda nĩ aabatiĩ kuona mũtego wa mũnabii ũcio mũkũrũ. Nĩ angĩeyũririe ũũ: ‘Jehova atũmire mũraika kũrĩ mũndũ ũngĩ anjĩre njĩke ũndũ ngũrani nĩkĩ?’ Ningĩ mũnabii ũcio nĩ angĩerire Jehova amũtaarĩrie wega ũtongoria ũcio, no hatirĩ handũ Maandĩko monanagia atĩ nĩ eekire ũguo. Handũ ha ũguo, ‘aahũndũkire magĩthiĩ hamwe na mũnabii ũcio mũkũrũ akarĩe mũgate na anyue maĩ gwake mũciĩ.’ Jehova ndaakenirio nĩ ũndũ ũcio. Mũthia-inĩ, rĩrĩa mũnabii ũcio waheenekete aaumagarire nĩguo acoke Juda, aaumĩrĩirũo nĩ mũrũthi na ũkĩmũũraga. Wĩra wake wa ũnabii ũgĩthira na njĩra ya kĩeha.—1 Ath. 13:19-25.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
w10 7/1 29 kĩb. 5
Aroraga Ũndũ Ũrĩa Mwega
Ũndũ wa bata makĩria wĩgiĩ Jehova ũrĩa ciugo cia 1 Athamaki 14:13 iratũruta nĩ atĩ, aroraga ũndũ ũrĩa mwega harĩ ithuĩ. Jehova nĩ ‘oonete’ kaũndũ kega thĩinĩ wa Abija. Kwoguo kũroneka atĩ Jehova nĩ aathuthurĩtie ngoro ya Abija nginya akĩona kaũndũ kega thĩinĩ wake. Mwandĩki ũmwe aaugire atĩ Abija aringithanĩtio na andũ ao a famĩlĩ, aahaanaga ta kahiga kamwe ka goro “karĩ hĩba-inĩ ya mahiga mangĩ maingĩ.” Jehova nĩ oonire wega ũcio wake, na akĩmũrĩha na njĩra ya kũmũiguĩra tha gatagatĩ-inĩ ka andũ acio angĩ a famĩlĩ yao maarĩ oru.
SEPTEMBA 26–OKTOMBA 2
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | 1 ATHAMAKI 15-16
“Nĩ Ũkoragwo na Ũmĩrĩru ta wa Asa?”
it-1 184-185
Asa
O na gũtuĩka rĩmwe na rĩmwe Asa nĩ aagaga kũhũthĩra ũũgĩ na akaga kuonania ũtaũku wa maũndũ ma kĩĩroho, gũkorũo ehaarĩirie kweheria ũthathaiya wa maheeni na ngumo ingĩ ciake njega, ciarĩ nyingĩ gũkĩra mahĩtia make na nĩ ũmwe wa athamaki arĩa maarĩ ehokeku mũhĩrĩga-inĩ wa Juda. (2Ma 15:17) Mĩaka 41 ĩrĩa Asa aathanire Juda, Isiraeli gwathanirũo nĩ athamaki anana: Jeroboamu, Nadabu, Baasha, Ela, Zimuri, Omuri, Tibini (ũrĩa wathanire gĩcigo kĩmwe gĩa Isiraeli rĩrĩa ookagĩrĩra Omuri), na Ahabu. (1Ath 15:9, 25, 33; 16:8, 15, 16, 21, 23, 29) Rĩrĩa Asa aakuire, mũrũ wake Jehoshafatu nĩwe watuĩkire mũthamaki.—1Ath 15:24.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
w98 9/15 21-22
Hihi Ngai nĩ wa ma Biũ Harĩ Wee?
Kwa ngerekano, ta thoma ũrathi ũrĩa woonanagia ũrĩa kũngĩathiire harĩ mũndũ ũrĩa ũngĩakire Jeriko rĩngĩ na ũrĩa wahingire. Joshua 6:26 yugaga: “Ihinda-inĩ o rĩu Joshua akĩanĩrĩra mwĩhĩtwa ũyũ akiuga: ‘Kũnyitwo nĩ kĩrumi mbere ya Jehova nĩ mũndũ ũrĩa ũkaageria gwaka itũũra rĩrĩ rĩa Jeriko rĩngĩ. Nĩ akoorũo nĩ irigithathi rĩake angĩgaaka mũthingi warĩo, na orũo nĩ kĩhinga nda gĩake nĩ ũndũ wa gwaka mĩrango yarĩo.’” Ũrathi ũcio nĩ wahingire kĩndũ ta mĩaka 500 thutha ũcio, tondũ 1 Athamaki 16:34 yugaga: “Matukũ-inĩ ma [Mũthamaki Ahabu], Hieli Mũbetheli nĩ aakire itũũra rĩa Jeriko rĩngĩ. Agĩkĩũrũo nĩ Abiramu irigithathi rĩake nĩ ũndũ wa gwaka mũthingi warĩo, na akĩũrũo nĩ Segubu kĩhinga nda gĩake nĩ ũndũ wa gwaka mĩrango yarĩo, kũringana na uuge wa Jehova kũgerera Joshua mũrũ wa Nuni.” Ngai wa ma nowe tu ũngĩhota kũratha ũrathi ta ũcio na atigĩrĩre atĩ nĩ wahinga.
OKTOMBA 10-16
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | 1 ATHAMAKI 19-20
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
w97 11/1 31 kĩb. 1
Kĩonereria gĩa Kwĩima na Wĩhokeku
Ndungata nyingĩ cia Ngai ũmũthĩ nĩ cionanagia mwerekera o ta ũcio wa kwĩima. Amwe ao nĩ matigĩte “mĩgũnda” yao, ũguo nĩ kuuga mawĩra marĩa maamahingagĩria mabataro, magathiĩ kũhunjia kũndũ kũraihu na kwao kana magathiĩ gũtungata Betheli. Angĩ nao nĩ mathiĩte mabũrũri-inĩ ma kũraihu gũteithĩrĩria mĩako-inĩ ya ithondeka. Aingĩ ao nĩ metĩkĩrĩte kũruta mawĩra marĩa mangĩoneka ta marĩ ma thĩ mũno. O na kũrĩ ũguo, gũtirĩ mũndũ o na ũmwe ũtungatagĩra Jehova ũrutaga wĩra ũtarĩ wa bata. Jehova nĩ akenagio mũno nĩ arĩa othe mamũtungatagĩra meyendeire, na nĩ arĩrathimaga roho wao wa kwĩima.—Mariko 10:29, 30.
OKTOMBA 17-23
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | 1 ATHAMAKI 21-22
“Wĩgerekanie na Ũrĩa Jehova Ahũthagĩra Ũnene Wake”
it-2 21
Jehova Mũnene wa Ita
Rĩrĩa Joshua oonire mũraika hakuhĩ na Jeriko, nĩ aamũririe kana aarĩ mwena wa Isiraeli kana mwena wa thũ ciao na mũraika ũcio agĩcokia, “Aca, niĩ njũkĩte ndĩ mũnene wa mbũtũ ya Jehova.” (Jos 5:13-15) Mũnabii Mikaia eerire Mũthamaki Ahabu na Mũthamaki Jehoshafatu ũũ akĩaria ũhoro wĩgiĩ ariũ a Jehova a roho: “Nyonire Jehova aikarĩire gĩtĩ gĩake kĩa ũnene na mbũtũ yothe ya igũrũ ĩrũgamĩte hakuhĩ nake, mwena wake wa ũrĩo na mwena wake wa ũmotho.” (1Ath 22:19-21) Ciugo “Jehova Mũnene wa Ita,” ironania atĩ akoragwo na mbũtũ nene na nĩ ciagĩrĩire tondũ Maandĩko monanagia atĩ nĩ gũkoragwo na mĩthemba ĩtiganĩte ya mbũtũ icio ta akerubi, aserafi, na araika, (Isa 6:2, 3; Kĩa 3:24; Kũg 5:11) ningĩ nĩ ikoragwo ibangĩtwo na ikundi, na nĩkĩo Jesu Kristo aaugire atĩ Ithe no amũtũmĩre “mbũtũ makĩria ma 12 cia araika.” (Mat 26:53) Hĩndĩ ĩrĩa Hezekia aahoyaga Jehova ũteithio aamwĩtire “Jehova mũnene wa ita, Ngai wa Isiraeli, o wee ũikarĩire gĩtĩ kĩa ũnene igũrũ rĩa akerubi,” hihi akĩaria ũhoro wĩgiĩ ithandũkũ rĩa kĩrĩkanĩro na akerubi arĩa maarĩ igũrũ warĩo, arĩa maarũgamagĩrĩra gĩtĩ kĩa ũnene kĩa Jehova. (Isa 37:16; ringithania 1Sa 4:4; 2Sa 6:2.) Ndungata ya Elisha ĩrĩa yarĩ na guoya nĩ yomĩrĩirio rĩrĩa yonire kĩoneki gĩa gĩcigo kĩrĩ irĩma gĩa itũũra rĩrĩa Elisha aarĩ kĩiyũrĩte araika aingĩ a Jehova arĩa maarĩ na “mbarathi na ngaari cia mbaara cia mwaki.”—2Ath 6:15-17.
it-2 245
Maheeni
Jehova Ngai nĩ etĩkagĩria andũ arĩa mendete maheeni “mahĩtithio nĩ hinya wa maheeni nĩguo makinyĩrĩre gwĩtĩkia maheeni macio,” handũ ha gwĩtĩkĩra ũhoro ũrĩa mwega wĩgiĩ Jesu Kristo. (2The 2:9-12) Ũndũ ũcio nĩ wonekire wega mahinda-inĩ ma tene, ũndũ-inĩ wekĩkire harĩ Mũthamaki Ahabu wa Isiraeli. Anabii a maheeni meerĩte Ahabu atĩ nĩ angĩatooririe mbaara Ramothu-gileadi, no mũnabii wa Jehova wetagwo Mikaia aamwĩrire atĩ ndegũtooria. O ta ũrĩa Mikaia oonirio kĩoneki-inĩ, Jehova nĩ eetĩkĩririe kĩũmbe kĩa roho gĩtuĩke “roho wa maheeni” kanua-inĩ ka anabii a Ahabu. Ũguo nĩ kuuga atĩ kĩũmbe kĩu kĩa roho kĩahũthĩrire hinya wakĩo harĩ anabii acio nĩgetha matikaarie ũhoro wa ma, no marie maũndũ marĩa o ene meendaga kuuga na marĩa Ahabu angĩendire kũigua kuuma kũrĩ o. O na gũtuĩka Ahabu nĩ aaheetwo mũkaana, aathuurire gwĩtĩkia maheeni ma anabii acio, na ũndũ ũcio ũgĩtũma orũo nĩ muoyo wake.—1Ath 22:1-38; 2Ma 18.
OKTOMBA 24-30
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | 2 ATHAMAKI 1-2
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
w05 8/1 9 kĩb. 1
Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Athamaki wa Kerĩ
2:11—Elija aathiire kũ rĩrĩa ‘aambatire igũrũ thĩinĩ wa kĩhuhũkanio’? Elija ndaambatire akiuma thĩinĩ wa thĩ, kana agĩthiĩ ciikaro-inĩ cia roho iria Ngai na araika maikaraga. (Gũcokerithia Maathani 4:19; Thaburi 11:4; Mathayo 6:9; 18:10) Aathiire “igũrũ” rĩrĩa tuonaga na maitho. (Thaburi 78:26; Mathayo 6:26) Ngaari ya mbarathi ĩtariĩ ta mwaki, yagereire igũrũ ĩgĩthamĩria Elija gĩcigo-inĩ kĩngĩ thĩinĩ wa thĩ kũrĩa aathiire na mbere gũikara kwa ihinda. O na ũrĩ kũrĩ nĩ atĩ, mĩaka mĩingĩ thutha ũcio, Elija nĩ aandĩkire marũa kũrĩ Jehoramu mũthamaki wa Juda.—2 Maũndũ ma Matukũ ma Tene 21:1, 12-15.
OKTOMBA 31–NOVEMBA 6
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | 2 ATHAMAKI 3-4
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
it-2 697 kĩb. 2
Mũnabii
“Ariũ a Anabii.” Kũringana na ibuku rĩmwe rĩa gũtaarĩria rũthiomi rwa Kĩhibirania, (Oxford, kar. 1952, kĩb. 418), kiugo gĩa Kĩhibirania ben (kĩrĩa kiugĩte mũrũ wa) kana benehʹ (kĩrĩa kiugĩte ariũ a) no cionanie “andũ marĩ thĩinĩ wa gĩkundi kĩna kana mũhĩrĩga (kana rũrĩrĩ kana andũ mekaga ũndũ mũna me hamwe.)” (Ringithania Ne 3:8, harĩa ciugo “ũmwe wa arĩa maatukanagia maguta manungi wega” cingĩtaũrũo kiugo gwa kiugo ciugĩte “mũriũ wa arĩa maatukanagia maguta manungi wega.”) Kwoguo no kũhoteke ciugo “ariũ a anabii” irũgamĩrĩire cukuru ya kũruta anabii kana kĩama kĩa anabii. Bibilia yonanagia atĩ nĩ kwarĩ na ikundi ta icio cia anabii thĩinĩ wa Betheli, Jeriko, na Giligali. (2Ath 2:3, 5; 4:38; ringithania 1Sa 10:5, 10.) Samueli aarũgamagĩrĩra gĩkundi ta kĩu kĩrĩa kĩarĩ Rama (1Sa 19:19, 20), na no kũhoteke o na Elisha nĩ aarũgamagĩrĩra gĩkundi o ta kĩu matukũ-inĩ make. (2Ath 4:38; 6:1-3; ringithania 1Ath 18:13.) Maandĩko monanagia atĩ nĩ meeyakagĩra handũ ha gũikara, na makaruta wĩra na indo cia kũhoya, ũndũ ũrĩa ũronania atĩ maatũũraga ũtũũro mũhũthũ. O na gũtuĩka kaingĩ maaikaraga hamwe na makagayana irio, o ũmwe wao nĩ angĩatũmirũo athiĩ akarute wĩra wa ũnabii kũndũ ngũrani.—1Ath 20:35-42; 2Ath 4:1, 2, 39; 6:1-7; 9:1, 2.