Ingĩka Atĩa Andũ Mangĩkorũo Magĩtheremia Mũcene Mũũru Ũnjĩgiĩ?

Kĩrĩa gĩtũmaga mũndũ aigue ũũru

Mũcene ũmwe ũkoragwo ũrĩ mũũru mũno, kwa ngerekano mũndũ angĩheenania akĩgeria gũgũthũkĩria rĩĩtwa. No ona angĩkorũo mũcene ũmwe no ũkorũo ũtarĩ mũũru mũno, no ũtũme mũndũ aigue ũũru, na makĩria angĩkorũo ũtheremetio nĩ mũndũ ũreciragia atĩ nĩ mũrata waku wa hakuhĩ.—Thaburi 55:12-14.

“Nĩ ndamenyire atĩ mũrata wakwa nĩ aaragia ndeto ciakwa itekũmenya. Aaugaga atĩ nditindanagĩra na andũ arĩa angĩ. Nĩ ndaiguire ũũru mũno na ndiataũkĩirũo nĩ kĩrĩa gĩatũmire auge ũndũ ta ũcio.”—Ashley.

Ũrĩa kũrĩ: Gũtekũmakania kana mũndũ ũrĩa ũratheremia mũcene nĩ mũrata wa hakuhĩ kana ti mũrata wa hakuhĩ, nĩ ũndũ wĩ ruo kũmenya atĩ andũ angĩ nĩ mararia ndeto njũru ikwĩgiĩ.

Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ ti hĩndĩ ciothe ũngĩhota kũgirĩrĩria andũ gũtheremia mũcene ũkwĩgiĩ

Andũ no matheremie mũcene nĩ ũndũ wa itũmi ngũrani, ta:

Kwenda gũkenia arĩa angĩ. Andũ mombĩtwo marĩ na wendi wa kwenda kwaria na arĩa angĩ. Kwoguo kwaria ũhoro wa andũ arĩa angĩ nĩ ũndũ wa kawainda. O na Bibilia ĩtwĩkagĩra ngoro ‘tũrũmbũyagie’ maũndũ ma andũ arĩa angĩ.—Afilipi 2:4.

“Kwaria ũhoro wa andũ arĩa angĩ nĩguo ũndũ ũrĩa ũcanjamũraga makĩria.”—Bianca.

“Kwaria ma, nĩ nyendete kũmenya maũndũ marĩa andũ arĩa angĩ mareka na ngacoka ngarĩrĩria ũhoro ũcio na andũ angĩ. Nĩ njiguaga ngĩkenera, o na gũtuĩka ndimenyaga nĩkĩ.”—Katie.

Kwaga ũndũ wa gwĩka. Mahinda-inĩ ma Bibilia, nĩ kwarĩ na andũ gũtarĩ “ũndũ ũngĩ meekaga tiga kũheana na gũthikĩrĩria maũndũ mageni.” (Atũmwo 17:21) Na noguo gũkoragwo nginya ũmũthĩ.

“Rĩmwe na rĩmwe kũngĩaga ũndũ wa gũcanjamũra ũrekĩka, andũ no matunge ũndũ o wothe no getha tu mone ũndũ wa kwarĩrĩria.”—Joanna.

Kwĩyona mũndũ atarĩ wa bata. Bibilia nĩ ĩkoragwo na gĩtũmi kĩega gĩa gũtũhe mũkaana wa kwaga kwĩringithania na andũ arĩa angĩ. (Agalatia 6:4) O na kũrĩ ũguo, andũ amwe mendaga kuonania nĩ a bata na njĩra ya kwaria mũcene mũũru wa andũ arĩa angĩ.

“Kwaria mũcene mũũru kwerekera mũndũ ũrĩa ũngĩ, kuonanagia ũrĩa mũndũ ũrĩa ũraria ahaana. Kaingĩ ũndũ ũcio wonanagia atĩ mũndũ ũcio nĩ araiguĩra mũndũ ũrĩa araria ũhoro wake ũiru. Andũ arĩa maragia ndeto cia andũ arĩa angĩ, meekaga ũguo nĩguo meigue ta marĩ a bata gũkĩra mũndũ ũcio mararia ũhoro wake.”—Phil.

Ũrĩa kũrĩ: Wende kana ndwende, andũ no marĩaragia ndeto cia arĩa angĩ, nginya ciaku.

Ũndũ mwega nĩ atĩ to mũhaka ũkue ngoro andũ mangĩaria mũcene ũkwĩgiĩ

Ndũngĩhota kũgirĩrĩria mũcene wothe ũrĩa ũrĩaragio ũkwĩgiĩ, no no ũhote gũthuura ũrĩa ũrĩhiũranagia na ũndũ ũcio. Ũngĩmenya atĩ andũ nĩ mararia mũcene ũkwĩgiĩ, ũrĩ na maũndũ ta merĩ ũguo ũngĩka.

ŨNDŨ WA 1: Ndũgatindanĩre naguo. Maita maingĩ, ũndũ ũrĩa mwega nĩ kwaga gũtindanĩra na mũcene ũrĩa warĩtio, na makĩria angĩkorũo ũndũ ũrĩa ũraario ndũrĩ na mũthingi. Rũmĩrĩra ũtaaro ũyũ wa Bibilia: “Ndũkahiũhage kũrakara.”—Kohelethu 7:9.

“Harĩ mũcene wathiaga na mbere atĩ ndaarĩ na ũrata wa kĩĩwendo na mwanake o na tũtaacemanĩtie. Rĩrĩa ndaiguire ũndũ ũcio, niĩ no gũtheka ndaathekire.—Elise.

“Gũkorũo na rĩĩtwa rĩega nĩrĩo itharaita rĩrĩa rĩega biũ rĩa kũrũa na mũcene. Ũngĩkorũo na rĩĩtwa rĩega, na gũkorũo na mũcene ũkwĩgiĩ ũratherema, no andũ anini mangĩtĩkia ndeto icio. Andũ arĩa makũũĩ wega, matingĩtĩkia mũcene ũcio.”—Allison.

Geria ũũ: Andĩka (1) ũndũ ũrĩa waugĩĩtwo ũkwĩgiĩ, na (2) ũrĩa ũndũ ũcio watũmire ũigue. Thutha wa ‘kwaria na ngoro yaku,’ no wone ũrĩ ũndũ mũhũthũ kũriganĩrũo nĩ ũndũ ũcio.—Thaburi 4:4.

ŨNDŨ WA 2: Thiĩ kũrĩ mũndũ ũrĩa waambĩrĩirie mũcene ũcio. Rĩmwe na rĩmwe, no wone atĩ mũcene ũrĩa warĩtio nĩ mũnene ũũ atĩ no ũbatare kwaria na mũndũ ũrĩa wawaambĩrĩirie.

“Ũngĩthiĩ kũrĩ andũ arĩa mararia mũcene ũkwĩgiĩ, no mamenye atĩ ũndũ ũrĩa maugire, nĩ wagũkinyĩire. Ningĩ, gwĩka ũguo no gũtũme matige kwaria.”—Elise.

Mbere ya ũthiĩte kũrĩ mũndũ ũrĩa waambĩrĩirie mũcene, amba wĩcũranie motaaro maya ma Bibilia na wĩyũrie ciũria iria irũmĩrĩire.

• “Rĩrĩa mũndũ acokia ũndũ atambĩte kũigua ũhoro wothe, ũcio nĩ ũrimũ.” (Thimo 18:13) ‘Hihi ndĩna ũhoro wothe? Hihi no kũhoteke atĩ mũndũ ũrĩa ũranjĩrire ũhoro wĩgiĩ mũcene ũcio ndaataũkĩirũo wega nĩ ũhoro ũrĩa aaiguire?ʼ

• “O mũndũ no mũhaka ahiũhage gũthikĩrĩria, ndakahiũhage kwaria, na ndakahiũhage kũrakara.” (Jakubu 1:19) Hihi rĩrĩ nĩrĩo ihinda rĩrĩa rĩega biũ rĩa gũthiĩ kũrĩ ũrĩa waambĩrĩirie mũcene ũcio? Hihi ndĩ na ma atĩ ndĩrathiĩ kũrĩ mũndũ ũcio ndĩ na muoroto mwega? Kana hihi no batare kũreka ihinda rĩambe rĩhĩtũke nĩguo hoorerie marakara?

• “Ĩkagaai andũ arĩa angĩ ũrĩa inyuĩ mũngĩenda mamwĩke.” (Mathayo 7:12, The Holy Bible in Gĩkũyũ Language) ‘Ingĩkorũo nĩ niĩ heanĩte mũcene-rĩ, ingĩenda mũndũ ũrĩa njarĩtie ũhoro wake oke kũrĩ niĩ na njĩra ĩhaana atĩa? Ingĩenda twarĩrĩrie ũhoro ũcio na njĩra ĩrĩkũ? Nĩ ciĩko na ciugo irĩkũ ingĩkorũo na maumĩrĩro mega?ʼ

Geria ũũ: Mbere ya gũthiĩ kũrĩ mũndũ ũrĩa ũheanĩte mũcene, amba wandĩke maũndũ marĩa ũbangĩte kuuga. Ũcoke weterere kiumia kĩmwe kana igĩrĩ, na ũthome maũndũ marĩa waandĩkire nĩguo wone kana harĩ ũndũ ũngĩenda gũcenjia. Ningĩ, arĩrĩria na mũciari waku kana mũrata mũgimaru kĩĩroho ũhoro wĩgiĩ ũrĩa ũbangĩte gwĩka, na ũmũhoe ũtaaro.

Ũrĩa kũrĩ: O ta ũrĩa tũtangĩhota kũgirĩrĩria maũndũ maingĩ ũtũũro-inĩ, noguo tũtangĩhota kũgirĩrĩria mũcene kwario. No ũguo ti kuuga atĩ mũcene nĩ ũrĩgũtongoragia.