ANDŨ ETHĨ MORAGIA

Hihi nĩ Ũndũ wa Bata Kũgĩa Ngumo Nenda-inĩ cia Ũkinyanĩria?

Tinĩnja ũmwe wĩtagwo Elaine aaugire: “Rĩrĩa ndonire atĩ arĩa tũthomaga nao makoragwo na arũmĩrĩri aingĩ nenda-inĩ cia ũkinyanĩria, ndeĩrire ũũ, ‘Kaĩ moĩkaine atĩa!’ Kwaria ma, nĩ ndamaiguĩrĩire kaũiru.”

Hihi wee wanaigua ũguo? Angĩkorũo wanaigua ũguo, gĩcunjĩ gĩkĩ no gĩgũteithie gwĩthema kũingĩra mũtego-inĩ wa kwĩrirĩria kũgĩa ngumo nenda-inĩ cia ũkinyanĩria.

Mogwati nĩ marĩkũ?

Bibilia yugaga ũũ thĩinĩ wa Thimo 22:1, “Kaba gũthuura rĩĩtwa rĩega handũ ha ũtonga mũnene.” Kwoguo ti ũũru kwenda kũgĩa na ngumo njega, na o na ti ũũru kwĩrirĩria andũ arĩa angĩ makwende.

O na kũrĩ ũguo, rĩmwe na rĩmwe merirĩria ma kwenda gwĩtĩkĩrĩka no magarũrũke matuĩke merirĩria ma kwenda kũgĩa ngumo. Hihi ũndũ ũcio no ũrehe ũgwati? Onya, wa mĩaka 16, nĩ etĩkanagia na ũndũ ũcio. Aaugire:

“Ndanona andũ amwe magĩka maũndũ ma ũrimũ—ta kũrũga kuuma ngoroba ya kerĩ—nogetha tu magĩe ngumo.”

Andũ amwe o na nĩ meyoyaga video magĩka maũndũ mangĩmaingĩria ũgwati-inĩ, na makamĩĩkĩra nenda-inĩ cia ũkinyanĩria nĩguo meyonanie harĩ andũ arĩa angĩ. Kwa ngerekano, andũ amwe ethĩ nĩ meekĩrire video ciao nenda-inĩ cia ũkinyanĩria, iria cioonanagia makĩrĩa mbũrũgũtũ cia thabuni wa kũhũũra nguo iria ithondekagwo na ndawa itagĩrĩire kũrĩo.

Bibilia yugaga: “Mũtigeekage ũndũ nĩ tondũ wa . . . mwĩtĩĩo wa tũhũ.”—Afilipi 2:3, The Holy Bible in Gĩkũyũ.

Ũndũ wa gwĩciria:

Hihi wee nĩ wonaga ũrĩ ũndũ wa bata kũgĩa ngumo nenda-inĩ cia ũkinyanĩria?
Hihi no ũige ũgima waku wa mwĩrĩ kana muoyo waku ũgwati-inĩ nĩguo ũgĩe ngumo na wĩtĩkĩrĩke nĩ andũ a riika rĩaku?

Ũrĩa andũ a riika rĩaku marauga

“Ũgwati wa kwenda kũgĩa ngumo ũkaga rĩrĩa mũndũ atua itua rĩa gwĩka ũndũ o wothe nogetha agĩe ngumo. Eciragia no agĩe ngumo makĩria angĩgĩa na mwarĩrie mũna, mwĩhumbĩre mũna, kana nĩ ũndũ wa njĩra ĩrĩa areka maũndũ nayo. No wĩrire mũno ũngĩregeria wĩtĩkio waku na ithimi ciaku nogetha tu ũgĩe ngumo.”—Leianna.

Kũheeneka atĩ mũndũ nĩ arĩ ngumo

Ti hĩndĩ ciothe andũ mekaga maũndũ mangĩmaingĩria ũgwati-inĩ nĩguo magĩe ngumo. Erica, wa mĩaka 22, nĩ aagwetire njĩra ĩngĩ andũ amwe mahũthagĩra. Aaugire:

“Andũ nĩ mekĩraga nenda-inĩ cia ũkinyanĩria mbica nyingĩ ciĩgiĩ ũtũũro wao ironania ta makoragwo na arata aingĩ a hakuhĩ arĩa mahũthagĩra mahinda maingĩ hamwe nao. Itũmaga moneke ta marĩ ngumo mũno.”

Cara, wa mĩaka 15, aaugire atĩ andũ amwe nĩ mahũthagĩra maheeni nĩguo moneke ta marĩ ngumo:

“Ndanona andũ mekĩrĩte mbica ironania ta macemanĩtie handũ ikeno-inĩ, no ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ marĩ kwao mũciĩ.”

Matthew, wa mĩaka 22, aneka ũguo. Aaugire:

“Ndekĩrĩte mbica ĩronania ta ndũgamĩte hakuhĩ na Kĩrĩma kĩa Everest, o na gũtuĩka ndirĩ ndathiĩ Asia!”

Bibilia yugaga: “Twendaga gũikara tũrĩ ehokeku maũndũ-inĩ mothe.”—Ahibirania 13:18.

Ũndũ wa gwĩciria:

Angĩkorũo nĩ ũhũthagĩra nenda cia ũkinyanĩria-rĩ, hihi nĩ ũheanaga ũhoro wa maheeni nogetha ũgĩe ngumo?
Hihi mbica na ũhoro ũrĩa wĩkĩraga nĩ itwaranaga na maũndũ marĩa wĩtĩkĩtie na ithimi iria ũrũmagĩrĩra?

Ũrĩa andũ a riika rĩaku marauga

“Andũ amwe mekaga ũndũ o wothe nogetha makorũo na mũigana mũnene wa andũ arĩa marakenio nĩo. No hihi ũngĩenda kũmenyeka nĩ ũndũ wa kwaria na kwĩhumba na njĩra ĩtagĩrĩire na mwĩyonanio wa indo iria wĩ nacio-ĩ, kana ũngĩenda kũmenyeka nĩ ũndũ wa gũkorũo na mĩtugo mĩega na kũrũmbũiya andũ arĩa angĩ kuuma ngoro? Gũkorũo na mũigana mũnene wa andũ arĩa marakenio nĩwe no gũtũme ũigue wega, no tigĩrĩra atĩ marakenio nĩwe nĩ ũndũ wa itũmi ũngĩĩrahĩra.”—Hannah.

Hihi mũigana wa andũ arĩa marakũrũmĩrĩra na arĩa marakenio nĩ ũhoro ũrĩa wĩkĩrĩte nĩ wa bata?

Andũ aingĩ metĩkĩtie atĩ nĩguo ũgĩe ngumo nenda-inĩ cia ũkinyanĩria, no mũhaka ũkorũo na mũigana mũnene wa arĩa marakũrũmĩrĩra, na arĩa marakenio nĩ kĩrĩa ũrekĩra kuo. Matthew, ũrĩa ũkũgwetetwo, anakorũo na mawoni ta macio. Aaugire:

“Ndoragia andũ ũũ, ‘Ũkoragwo na andũ aigana marakũrũmĩrĩra?’ kana ‘Nĩ mũigana ũrĩkũ wanagĩa naguo mũnene wa andũ arĩa makenetio nĩ kĩrĩa wĩkĩrĩte?’ Nĩguo ngĩe na andũ aingĩ maranũmĩrĩra, ndarũmagĩrĩra nginya andũ itoĩ, ngĩhoka atĩ o nao nĩ mekũnũmĩrĩra. Nĩ ndaakũririe wendi mũnene wa kũgĩa ngumo, na nenda cia ũkinyanĩria nĩ ciatũmire merirĩria macio mongerereke o na makĩria.”

Mbica irĩ hamwe: 1. Mũirĩtu akĩrora mũigana wa andũ arĩa makenetio nĩ ũhoro ũrĩa ekĩrĩte na agakena. 2. Mũirĩtu o ũcio akĩrĩa cebecebe. 3. Mũirĩtu ũcio enyitĩte nda athũkĩtie gĩthiithi. — Kũgĩa ngumo nenda-inĩ cia ũkinyanĩria no kũringithanio na kũrĩa cebecebe—ũgũkenera o ihinda inini, no ũgũtigwo ũtaiganĩire

Maria, wa mĩaka 25, nĩ eyoneire atĩ andũ amwe mathimaga kana nĩ a bata kũringana na mũigana wa andũ arĩa maramarũmĩrĩra, na arĩa marakenio nĩ ũhoro ũrĩa mekĩrĩte. Aaugire:

“Mũirĩtu angĩkĩra mbica yake na andũ aingĩ mage gũkenio nĩyo, eciragia atĩ nĩ mũcongʼi. Hatarĩ nganja ũguo tiguo kũrĩ, no andũ aingĩ arĩa mekoraga ũndũ-inĩ ta ũcio nĩguo meciragia. Na njĩra ĩngĩ, nĩ ta makoragwo makĩĩherithia.”

Bibilia yugaga: “Tũtigatuĩke andũ a kwĩĩkĩrĩra, a gũtũmaga kũgĩe macindano gatagatĩ-inĩ gaitũ, na a kũiguanagĩra ũiru.”—Agalatia 5:26.

Ũndũ wa gwĩciria:

Angĩkorũo nĩ ũhũthagĩra nenda cia ũkinyanĩria-rĩ, hihi nĩ wonaga ta itũmaga wĩringithanie na andũ arĩa angĩ?
Ũndũ ũrĩa wĩkagĩrĩra mũno nĩ mũigana wa andũ arĩa marakũrũmĩrĩra nenda-inĩ cia ũkinyanĩria-ĩ, kana nĩ gũkũria ũrata wa ma na andũ arĩa makũrũmbũyagia?

Ũrĩa andũ a riika rĩaku marauga

“Nĩguo ũgĩe ngumo nenda-inĩ cia ũkinyanĩria no mũhaka andũ arĩa angĩ makorũo makĩgucĩrĩrio nĩwe, na kaingĩ andũ magucagĩrĩrio nĩ andũ arĩa mahaana tao. Ũndũ ũcio no ũtũme wĩkĩrĩre mũno ũrĩa andũ marakuona na ũrĩa ũngĩka nĩguo ũmagucĩrĩrie. Ithuothe nĩ tũiguaga wega rĩrĩa andũ arĩa angĩ makenio nĩ ithuĩ. No tũngĩkĩrĩra mũno kũgĩa ngumo, ũndũ ũcio no ũtahe meciria maitũ gũkorũo hatirĩ ũndũ ũngĩ tũreciria.”—Joshua.

Wĩtheme kwĩrahaga na njĩra ĩhithanĩtie

Hihi nĩ ũrĩ wona ũrĩa andũ amwe meganaga nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa mahingĩtie, magĩĩtua atĩ nĩ gũteta marateta?

“Kuuma ndagũra ngaari njerũ, andũ matindaga makĩnjĩra ndĩmakuue!”
“Ndĩraigua nogete nĩ ũrĩa andũ maratinda makĩnjĩra atĩ nĩ njagĩrĩte kamwĩrĩ!”

Mwaria aragweta ciugo ironania ta arĩ gũteta arateta, no ũrĩa kũrĩ nĩ kwĩgana aregana.

Wĩmenyerere: Kwĩraha kana kwĩgana na njĩra ta ĩyo nĩ kũrakaragia andũ tondũ nĩ monaga muoroto ũrĩa wĩ naguo. Kaingĩ andũ marakaragio makĩria nĩ mũndũ ũregana na njĩra ĩhithanĩtie gũkĩra ũrĩa ũregana ĩmwe kwa ĩmwe.

Ũgĩkĩra ũhoro kana mbica nenda-inĩ cia ũkinyanĩria, wĩmenyerere mũtego wa kwĩraha na njĩra ĩhithanĩtie. Rũmagĩrĩra ũtaaro ũyũ wa ũũgĩ ũrĩ Bibilia-inĩ: “Reke mũndũ ũngĩ akũgaathĩrĩrie, no ti kanua gaku mwene.”—Thimo 27:2.