MABŨRŨRI NA ANDŨ
Gũceera Bũrũri wa Costa Rica
MĨAKA 500 mĩhĩtũku, Ahisipania nĩ maaceerire riita rĩa mbere gĩcigo-inĩ gĩkĩ. Maagĩtire Costa Rica (Gĩcũa Gĩtongu), tondũ meeciragia nĩ mekuona thahabu nyingĩ kuo, no ũguo tiguo gwathire. Ũmũthĩ ũyũ gĩcigo gĩkĩ gĩtiũĩkaine nĩ ũndũ wa mahiga ma goro, no nĩ ũmwe wa mabũrũri marĩa makoragwo na mĩthemba mĩingĩ mwanya mwanya ya mĩmera na nyamũ thĩinĩ wa thĩ.
Andũ a Costa Rica moĩkaine ta Ticos, rĩĩtwa rĩrĩa riumanĩte na ũndũire wao wa kuongerera ndemwa “-ico” thutha wa ciugo nĩguo mahũthahũthie ũrĩa maroiga. Kwa ngerekano, handũ ha kuuga “un momento” (o hanini), mahota kuuga “un momentico” (o hanini tu). Mĩarĩrie-inĩ yao ya o mũthenya, kaingĩ nĩ moigaga “¡pura vida!” (ũtũũro mwega!) kuonania nĩ makenetio nĩ ũndũ kana nĩ metĩkania naguo kana kwĩra mũndũ “nĩ atĩa” kana “tigwo ũhoro.”
Mĩtitũ ya Costa Rica ĩkoragwo na mĩthemba ngũrani na ya magegania ya mĩmera na nyamũ, ta kĩũra gĩkĩ kĩ maitho matune kĩa mĩtĩ-inĩ
Imwe cia irio iria ciendetwo mũno kũu nĩ gallo pinto (ũguo nĩ kuuga “jogoo ya maroro”), nĩcio mũceere na mboco irugĩtwo mwanya mwanya igacoka ikongererũo tũindo twa gwĩkĩra mũrĩo. Irio icio no irĩyo rũcinĩ, tha cia mĩaraho, kana hwaĩ-inĩ. Nĩ mendete mũno kũnyua kahũa metaga café chorreado, karĩa gathondekagwo na njĩra ya gũcungwo na gatambaya kanyitĩrĩirũo nĩ karũbaũ.
Kũrĩ na ciũngano ta 450 cia Aira a Jehova thĩinĩ wa bũrũri wa Costa Rica. Mĩcemanio yao ĩkagwo na thiomi ikũmi, hamwe na Rũthiomi rwa Kwaria na Ciĩko rwa Costa Rica, na thiomi ingĩ igĩrĩ cia ndũire bũrũri-inĩ ũcio, nĩcio Bribri na Cabecar.
HIHI ŨRĨ WAMENYA? Mahiga maingĩ macongetwo wega gĩthiũrũrĩ nĩ monekanĩte kũu Costa Rica. Rĩrĩa inene biũ nĩ rĩa wariĩ wa fiti inyanya. Mamwe meciragĩrio makoretwo kuo makĩria ma mĩaka 1,400. Gũtirĩ mũndũ ũĩ biũ kĩrĩa gĩatũmire mathondekwo.
Mahiga ma gĩthiũrũrĩ