Maaikarire Mehandĩte ‘Ihinda rĩa Kũgerio’

GŨTUTHŨKA kwa Mbaara ya Mbere ya Thĩ mwaka-inĩ wa 1914, nĩ gwatũmire andũ mamenye atĩ Aira a Jehova matiĩingĩragia maũndũ-inĩ ma ũteti. (Isa. 2:2-4; Joh. 18:36; Ef. 6:12) Hihi ndungata cia Ngai bũrũri-inĩ wa Ngeretha ciekire atĩa?

Mwaka wa 1916, watho nĩ wahĩtũkirio bũrũri-inĩ ũcio atĩ arũme othe arĩa matahikanĩtie a mĩaka 18 nginya 40 no mũhaka maingĩre thĩinĩ wa njeshi. No watho ũcio nĩ woigĩte atĩ arĩa mangĩaregire kũingĩra thĩinĩ wa njeshi nĩ ũndũ wa “wĩtĩkio wao,” nĩ mangĩarekeirũo. Thirikari nĩ yathondekire kamĩtĩ cia gũthuthuria nũ ũngĩetĩkĩririo kwaga kũingĩra njeshi-inĩ na kana nĩ angĩaheirũo wĩra ũngĩ.

Thutha wa kahinda kanini, Aira a Jehova 40 nĩ moohetwo thĩinĩ wa njera cia njeshi, na 8 magatwarũo mbaara-inĩ bũrũri-inĩ wa Faranja. Nĩ ũndũ wa gĩĩko kĩu gĩtarĩ gĩa kĩhooto, ariũ a Ithe witũ thĩinĩ wa Ngeretha nĩ maandĩkĩire Herbert Asquith, ũrĩa warĩ Mũtongoria Mũnene thirikari-inĩ marũa na thaĩri cia andũ 5,500 cia kũregana na itua rĩu.

Thutha ũcio nĩ gwatuĩkire atĩ ariũ a Ithe witũ anana arĩa maatwarĩtwo Faranja nĩ matuĩrũo kũrathwo nĩ ũndũ wa kũrega kũrũa. Ĩndĩ rĩrĩa ariũ a Ithe witũ acio meetereire kũrathwo, ituĩro rĩu nĩ rĩacenjirio gũgĩtuĩka mekuohwo mĩaka ikũmi. Magĩcokio bũrũri-inĩ wa Ngeretha magatungatĩre kĩoho kĩao njera-inĩ cia mũingĩ.

Rĩrĩa mbaara yathire na mbere, watho nĩ wacenjirio nĩguo nginya arũme arĩa mahikanĩtie mathiĩ mbaara-inĩ. Henry Hudson, Mũira wa Jehova ũrĩa warĩ ndagĩtarĩ nĩ aathitangirũo igooti-inĩ rĩmwe rĩa Manchester, thĩinĩ wa Ngeretha. Agosti 3, mwaka wa 1916, nĩ aatuĩrĩirũo nĩ igooti atĩ nĩ oinĩte watho na akĩhũũrũo baĩni, agĩcoka akĩnenganĩrũo kũrĩ njeshi. O ihinda-inĩ rĩu, kwarĩ na cira ũngĩ igooti-inĩ rĩa Edinburgh, thĩinĩ wa Scotland. Igooti nĩ rĩatuire atĩ James Frederick Scott, ũrĩa warĩ na mĩaka 25 na watungataga arĩ painia wa hĩndĩ ciothe ndaarĩ na mahĩtia. Thirikari nĩ yacokirie cira ũcio riko no ĩgĩcoka ĩkĩũtiganĩria nĩ ũndũ wa cira ũngĩ warĩ London. Cira-inĩ ũcio, mũrũ wa Ithe witũ Herbert Kipps nĩ aatuĩrĩirũo atĩ aarĩ na mahĩtia, akĩhũũrũo baĩni agĩcoka akĩnenganĩrũo kũrĩ njeshi.

Gũkinyĩria Septemba mwaka wa 1916, ariũ a Ithe witũ 264 nĩ moorĩtie metĩkĩrio matikaingĩre njeshi-inĩ. Thĩinĩ wa acio, 5 magĩtĩkĩrio matikaingĩre, 154 makĩheo “wĩra ũngĩ wa gũtungatĩra bũrũri,” 23 makĩheo wĩra ũtarĩ wa kũhũthĩra matharaita kambĩ-inĩ cia njeshi, 82 makĩnenganĩrũo kũrĩ njeshi na amwe magĩtuĩrũo kuohwo nĩ ũndũ wa kuna watho. Mũingĩ nĩ watetire mũno nĩ ũndũ wa ũrĩa andũ acio maanyariragwo, nĩ ũndũ ũcio thirikari ĩkĩmathamia kuuma njera ya njeshi ĩkĩmatwara kambĩ-inĩ cia wĩra wa mũingĩ.

Ariũ a Ithe witũ Edgar Clay na Pryce Hughes ũrĩa wacokire gũtuĩka mũrori wa wabici ya rũhonge ya Ngeretha, aaheirũo wĩra ndemu-inĩ ĩmwe thĩinĩ wa Wales. Nake Herbert Senior, ũmwe wa arĩa anana maacoketio kuuma Faranja, agĩtwarũo njera ĩmwe thĩinĩ wa Yorkshire. Angĩ nao maatuĩrĩirũo wĩra mũritũ Njera-inĩ ya Dartmoor, ĩrĩa yarĩ na andũ aingĩ moohetwo nĩ ũndũ wa kũrega kũingĩra njeshi-inĩ.

Mũrũ wa Ithe witũ Frank Platt, ũrĩa wetĩkĩrĩte wĩra ũtarĩ wa kũhũthĩra matharaita, nĩ aanyaririrũo mũno ihinda inene nĩ ũndũ wa kũrega kũrũa. Atkinson Padgett, ũrĩa werutire ũhoro wa ma kahinda kanini thutha wa kũingĩra njeshi-inĩ, o nake nĩ aanyaririrũo mũno nĩ njeshi nĩ ũndũ wa kũrega kũrũa.

O na gũtuĩka ariũ a Ithe witũ mahinda-inĩ macio matiataũkĩirũo biũ nĩ maũndũ mothe megiĩ Akristiano kwaga kwĩingĩria ũteti-inĩ, nĩ meerutanagĩria gwĩka wendi wa Jehova Ngai. Acio othe magwetetwo riboti-inĩ ĩno nĩ maaigire kĩonereria kĩega gĩa kwaga kũnyita mbaru mwena o na ũrĩkũ ‘ihinda-inĩ rĩu iritũ rĩa kũgerio.’ (Kũg. 3:10)—Kuuma mũthithũ-inĩ witũ bũrũri-inĩ wa Ngeretha.