Ovanhu votete ova li ngoo shili muEden?
KALA nee ngeno wa fa u liwete u li moshikunino omo muhe na nande omapiyaano nosho yo omaweelelo ngaashi oo haa kala moilando omo hamu kala edundakano. Oshikunino osho oshinene neenghono nokape na osho tashi nyono po ombili oyo i li mo. Kakele kaasho, ku na nande omalipulo asha nolutu loye kali kwetwe koupyakadi washa, ngaashi omikifi, oalegika ile ouyahame. Owa hokwa yo filufilu omomudingonoko omo u li.
Owa hokwa okutala omaluvala mawa eengala, eefifiya domeva nosho yo oimeno nomwiidi muhapu wa twima nawa pefimbo lomutenya nosho yo ngeenge ku na omudile. Ou udite okamhepo katalala nawa taka denge koshipa shoye nou udite edimba liwa. Ou udite yo omafo makukuta taa xwalakata, omeva taa popoma eshi tae lidenge komamanya, oudila tava imbi nosho yo oupuka tava uyaana. Eshi to diladila oinima oyo, mbela itai ku ningifa u kale wa halelela okukala monhele ya tya ngaho?
Ovanhu mounyuni aushe ova itavela kutya pehovelo ovanhu ova li monhele ya faafana naayo. Oule womafelemido, oilyo yomalongelokalunga Oshijuda, Oukwakriste nosho yo Ovamoslem, oya kala hai hongwa shi na sha noshikunino shaEden omo Kalunga a li a tula Adam naEva. Ombibeli oya popya kutya Adam naEva ova li tava hafele onghalamwenyo nova kala ve na ombili. Ovanhu ova li ve na ombili novanhu vakwao nopa li yo ombili pokati kavo noinamwenyo nosho yo naKalunga, oo a li e va udanekela kutya otava ka kala monhele oyo iwa fiyo alushe. — Genesis 2:15-24.
Ovahindu navo ove na omahongo avo e lili noku lili e na sha noparadisa yopefimbo lonale. Ovanhu velongelokalunga lOshibuddha ova itavela kutya ovawiliki vanene vopamhepo ile Ovabuddha, ova li ko nalenale fimbo ounyuni wa li ngaashi oparadisa. Omalongelokalunga mahapu omuAfrika nao ohaa lombwele ovanhu omahokololo hanga a faafana naalo laAdam naEva.
Doshili, ehongo li na sha noparadisa yopefimbo lonale ola kala tali dana onghandangala momalongelokalunga nosho yo momahepu. Omunandjokonona umwe wedina Jean Delumeau okwa ti: “Oiwana ihapu oya itavela kutya okwa li oparadisa pefimbo lonale omo ovanhu va li va wanenena, va manguluka, ve na ombili, va hafa, va hepuluka, itava tilifwa kusha, nokapa li pe na omashilafano nosho yo omalipumomumwe. . . . Eitavelo la tya ngaho ola ningifa ovanhu vahapu va kale va halelela okukala moparadisa oyo ya kanifwa noi etululwe.”
Mbela omahokololo nosho yo omahepu aeshe oo okwa dja ngoo ketindi limwe? Ngeenge “ovanhu vahapu” ova itavela kutya okwa li oparadisa, mbela oshi na oupu shiha kale shoshili? Mbela nalenale okwa li ngoo shili ku na oshikunino shaEden nosho yo Adam naEva?
Ovakembauli kave wete shi li pandunge okwiitavela ehokololo olo. Pefimbo eli lounongononi tau xumu komesho, ovanhu vahapu ohava ti kutya omahokololo a tya ngaho omahepu ashike ile eengano dongaho. Shihokwifa, ovakembauli ovo inava kwatela mo ashike ovanhu ovo inava itavela muKalunga, ndele novawiliki vomalongelokalunga vahapu navo otava yambidida epopyo olo kutya kakwa li oshikunino shaEden. Ohava ti kutya ehokololo olo omupopyofano ashike ile eengano, omutotolombo ile eyele.
Doshili, mOmbibeli omu na omafaneko, namahapu omuo oo e shiivike nawa okwa popiwa kuJesus. Ndele nande ongaho, Ombibeli oya popya monghedi i li paunafangwa noya yela kutya ehokololo li na sha naEden, kali fi omupopyomayele, ndelenee oshinima shopandjokonona. Shimwe vali, ngeenge oiningwanima oyo inai ningwa shili, mbela ohatu dulu ngoo okukala twe lineekela oitukulwa ikwao yOmbibeli? Natu ka taleni kutya omolwashike ovanhu vamwe hava kembaula ehokololo li na sha noshikunino shaEden nokutala ngeenge okutomhafana kwa tya ngaho oku li ngoo pandunge. Opo nee, ohatu ka tala kutya omolwashike ehokololo olo tali ti sha kufyeni atusheni.