“Onda li nda fa kashima e li mepeta laye”

PEFIMBO loshikonga shosheendelela shomafiku omuwoi osho sha ningilwe muAuguste naSeptemba lwaapo mo 1929, opa li ovaudifi va konda po 10 000 ovo va li ve lihanena mOilongo ya Hangana yaAmerika. Ova li va yandja oumbo nomambo kumwe aeshe e li 250 000 lwaapo. Mokati kovaudifi ovo vOuhamba omwa li ovaudifi vefimbo li yadi eyovi limwe lwaapo. Omuvalu oo owa li muhapu lela. Okafo ko-Bulletina oka li ka popya kutya “oshinima shikumwifi lela” eshi omuvalu wovakokolindjila wa li wa hapupala lwoikando itatu okudja mo 1927 fiyo 1929.

Pexulilo lo 1929, eliko ola li la wa pedu neenghono. MEtivali lomafiku 29 Oktoba 1929, eendado doipambuliko mOmangeshefelo Oipambuliko omoNew York oda li da wa pedu, naasho osha li sha etifa Ewopedu Linene lomangeshefelo mounyuni aushe. Eembanga omayovi oda li da mbangolota. Eefaalama neefabilika dinene kada li vali tadi longo. Ovanhu omamiliyona ova li va kanifa oilonga. Mo 1933, ovanhu 1 000 mefiku ova li hava kanifa omaumbo avo mOilongo ya Hangana yaAmerika.

Ovaudifi vefimbo li yadi ova li hava xupu ngahelipi pefimbo olo? Shimwe osho sha li she va kwafela okukala ve na omaumbo manini oo a longelwa omalola. Kungaho, kava li hava futile ile hava fendele omaumbo oo. Osho osha li sha kwafela ovakokolindjila vahapu va kale tava wanifa po oukalele wavo, molwaashi kava li ve na oifutomwa ihapu.b Pefimbo loyoongalele, eumbo limwe loludi olo ola li hali longifwa okunangeka oshali ovamwatate ovo ve uya koshoongalele. Mo 1934, mokafo ko-Bulletin omwa li mu na efano olo tali ulike omudutilo weumbo liwa ndele oli li paunafangwa, li na omeva, efiya lokuteleka, ombete hai tonywa nola tungwa noinima yokukelela outalala.

Ovaudifi ovanekeka mounyuni ova li va tunga omaumbo oo a longelwa omalola. Victor Blackwell okwa popya shi na sha nefimbo olo a ti: “Noa ka li e na owino wokutunga onguluwato, naame ngha li ndi na owino ile ounghulungu wokutunga eumbo li na omalola.” Ashike omumwatate oo okwa li a tunga eumbo la tya ngaho.

Avery naLovenia Bristow ova li ve na eumbohauto. Avery okwa ti: “Onda li nda fa kashima e li mepeta laye, kokutya, kanda li handi fiye po eumbo lange.” Ovalihomboli ovo ova li hava kokola ondjila pamwe novalihomboli vakwao, Harvey naAnne Conrow, ovo va li ve na eumbo hali dulu okutembulwa, olo la li la tungwa momambapila okwakola. Efimbo keshe tava tembula eumbo lavo, omambapila amwe okwa li haa wu ko. Avery okwa ti: “Kape na nande oumwe a mwene eumbo la tya ngaho nande onale, noinatu ka mona vali limwe la tya ngaho.” Ndele Avery okwa weda ko ta ti kutya Harvey naAnne nosho yo ovanamati vavo vavali ova li “oukwaneumbo oo wa hafa lelalela.” Omumwatate Harvey Conrow okwa ti: “Katwa li twa hepa sha, notwa li tu udite ouumbo eshi hatu longele Jehova naashi a li te tu file oshisho pahole.” Lwanima, ovalihomboli ovo nosho yo ovanamati vavo ova li va ya kOfikola yaGilead nova ka tumwa va ka longe ve li ovatumwa kuPeru.

Opa li yo ovalihomboli vamwe, Giusto naVincenza Battaino, ovo va li ovakokolindjila. Eshi omukulukadi a ninga eteelelo, ova li va lundulula ohauto yavo yoFord yomodela yomo 1929, ndele tave i ningi eumbohauto, olo la li “tali monika la fa ohotela iwa” mokuliyelekanifa neetenda omo va li hava di nale. Konima eshi okamonakadona kavo ka dalwa, ova twikila noilonga yavo oyo va li ve hole. Ova kala tava udifile Ovaitali ovo va li mOilongo ya Hangana.

Opa li ovanhu vahapu ovo va li tava pwilikine onghundana iwa, ndele ovanhu ovo va hepa naavo vehe na oilonga kava li hava dulu lela okuyambidida pashimaliwa oileshomwa yopaMbibeli. Onghee, ova li hava yandje oinima imwe i lili. Pashihopaenenwa, ovakokolindjila vamwe vavali ova li va pewa oinima 64 ya yoolokafana kovanhu ovo va li ve na ohokwe. Ova li va shanga oinima oyo, nomusholondodo oo owa li ashike wa “fa omusholondodo woinima yomofitola.”

Fred Anderson okwa li a shakeneka omunafaalama oo a li a hala okuyandja omakende omesho, oo a li haa longifwa nale kuina, opo a dule okupewa omambo. Eshi omumwatate Anderson a ya kofaalama ya landula ko, okwa shakeneka omulumenhu e na ohokwe moileshomwa yetu, ndele okwa ti: “Nghi na omakende okuleshifa.” Omumwatate okwe mu pa oileshomwa nomakende, nokungaho okwa li ta dulu okulesha nawa, nokwa li a yandja nehafo omayambidido omambo nomakende.

Herbert Abbott okwa li ha ende nokakuku keexuxwa mohauto yaye. Ngeenge okwa pewa eexuxwa nhatu ile nhee shimha a yandje oileshomwa, ohe di twala komalandifilo e di landife po, ye ta nwefa omahooli. Okwa ti: “Opa li omafimbo oo hatu kala tuhe na sha, ndele osho inashi tu shololifa. Ngeenge otu na omahooli mohauto, ohatu pula komesho, tu na eitavelo nelineekelo muJehova.”

Oshiwana shaJehova osha li sha dula okulididimikila eenghalo odo didjuu, molwaashi osha li she mu lineekela nosha li sha tokola toko okupula komesho. Pomhito imwe eshi kwa li oshikungulu shodula, Maxwell naEmmy Lewis ova li va ya onhapo okudja meumbo lavo olo hali dulu okutembulwa. Eshi ashike opo va di mo, eumbo ola pambuka pokati eshi la wilwa komuti. Maxwell okwa ti: “Oiningwanima ya tya ngaho kaya li ye tu imba tu pule komesho; otwa li ashike twe i tala ko i li oiponga yombadilila, naasho inashi tu tulifa omutwe kepepe. Otwa li tu na shihapu okulonga, notwa li twa halelela oku shi longa.” Nopehe na okusholola nomolwekwafo lookaume ovaholike, Maxwell naEmmy ova li va tungulula eumbo lavo lokomalola.

Nokunena, momafimbo aa madjuu okukaliwa muwo, ope na Eendombwedi daJehova omamiliyona odo hadi ulike omhepo yeliyambo ngaashi ovamwatate ovo vopefimbo lonale. Ngaashi ovakokolindjila ovo vopefimbo lonale, nafye otwa tokola toko okutwikila okuudifa fiyo osheshi Jehova ta ti osha wana.