Etukulwa 5
Ovadali, tekuleni ovana veni okudja kounona wavo
1, 2. Openi ovadali ve na okukonga ekwafo opo va dule okutekula ovana vavo nomupondo?
OMUDALI umwe e na olupandu okwa popya omido 3 000 lwaapo da pita a ti: “Ovana ovamati — ovo oshali yOmwene.” (Epsalme 127:3) Ehafo olo ovadali hava kala ve udite eshi tava tekula ounona oli li oshali i na ondilo ya dja kuKalunga, oyo hai hafelwa kovalihomboli vahapu. Nonande ohashi kala shihafifa okutekula ounona, ohapa kala yo omashongo.
2 Otashi pula eenghendabala da kwata moiti okutekula ounona, unene tuu kunena. Ndele nande ongaho, ovadali vahapu ove shi pondola. Omupsalme umwe okwa li a nwefwa mo a shange kombinga yaasho tashi dulu okukwafela ovadali va pondole, a ti: “Omwene, ngenge haye omudikifi weumbo, ovadiki valo otava kendabala oshimha. Omwene ngenge ita amene oshilando, omunangeli ota kelele oshimha.” (Epsalme 127:1) Ovadali otava ka pondola ashike ngeenge ova shikula filufilu omalombwelo aJehova. Ombibeli oya ti: “Nomutima woye aushe lineekela Omwene, ino liameka keendunge doye mwene.” (Omayeletumbulo 3:5) Mbela owe lilongekida okutambula ko omayele aJehova noku a longifa eshi to tekula okaana keshe momukokomoko womido 20?
TAMBULENI KO OMAYELE OMBIBELI
3. Ooxe ove na okudana onghandangala ilipi mokutekula ounona?
3 Momaputuko mahapu, ovashamane ohava tale ko kutya okutekula ounona oshinakuwanifwa shovakulukadi. Odoshili kutya Eendjovo daKalunga, Ombibeli, otadi ti kutya omushamane oku na okukala ha longo opo a file oshisho oukwaneumbo waye palutu. Ndele nande ongaho, oda popya yo kutya oku na oinakuwanifwa meumbo. Ombibeli otai ti: “Longa nokuyukifa oilonga yoye pondje ndele longekida epya loye, opo nee to tungu ongulu yoye [“oukwaneumbo woye,” NW].” (Omayeletumbulo 24:27) Pataleko laKalunga, okutekula ounona oshinakuwanifwa shovadali aveshe, sha hala okutya, ove na okulongela kumwe mokutekula ovana vavo. — Omayeletumbulo 1:8, 9.
4. Omolwashike tu na okutala ko kutya ounona aveshe ova fimana shi fike pamwe, kashi na nee mbudi kutya ovoukashike kookanhu ulipi?
4 Mbela oho tale ko ngahelipi ounona voye? Omakonakono otaa ulike kutya muAsia “ovanhu ihava kala va hafa ngeenge va dala ounona voukadona.” Osho osho yo shi li ngaho moilongo yokuAmerika lokOlukadi, nokuli “nomomaukwaneumbo oo a putuka.” Ndelenee pataleko laKalunga, ounona aveshe ova fimana shi fike pamwe, kashi na nee mbudi kutya ovoukashike kookanhu ulipi. Tatekulululwa Jakob, oo a shiivika nawa mondjokonona yOmbibeli, okwa li a popya kombinga yoludalo laye alishe, mwa kwatelwa ounona voukadona ovo a hangwa e na pefimbo olo, a ti: “Ovo ovamwange, ava Kalunga [a pa nge omolwonghenda yaye].” (Genesis 33:1-5; 37:35) Jesus naye okwa li a nangeka noupuna “ounona” (oumati noukadona) ovo va li va etwa kuye. (Mateus 19:13-15) Osho otashi ulike kutya okwa li e na etaleko la fa laXe, Jehova. — Deuteronomion 16:14.
5. Oinima ilipi ovalihomboli ve na okudiladila kombinga yayo ngeenge tava tokola kutya otava ka dala ounona vangapi?
5 Mbela meputuko leni ovanhu ohava teelelika va dale ounona vahapu ngaashi tashi dulika? Paulelalela, ovalihomboli ovo ve na okutokola kutya ova hala okudala ounona ve fike peni. Ongahelipi ngeenge ovadali kave na oyuuyemo ya wana okukala tava palula nokudjaleka ounona vahapu nosho yo oku va futila ofikola? Ovalihomboli ove na okudiladila koinima aishe oyo ngeenge tava tokola kutya ova hala okudala ounona vangapi. Ovalihomboli vamwe ovo itava dulu okuyambidida ounona vavo aveshe ohava yandje po ounona vamwe va ka tekulwe kovapambele. Mbela oshinima osho oshi li ngoo pandunge? Hasho naanaa, molwaashi ovadali ovo unene ve na oshinakuwanifwa shokutekula ovana vavo. Ombibeli otai ti: “Ou iha file ovakwao oshisho naunene ava vambulaye, ye okwe lidimbika eitavelo noku dulike kuou e he fi omwiitaveli.” (1 Timoteus 5:8) Onghee hano, ovadali ovanaendunge, ove na okudiladila nawa kutya otava ka kala ‘noukwaneumbo’ u fike peni opo va kale tava dulu ‘oku u fila oshisho.’ Mbela ovalihomboli otava dulu okulongifa oingabekifo yoludalo opo vaha dale ounona vahapu? Olo ehoololo lovalihomboli vo vene. Natango ovalihomboli ovo vene ve na okuhoolola kutya otava ka longifa oingabekifo yoludalo yoludi lilipi. Ombibeli otai ti: “Keshe tuu oku nokuhumbata omutengi waye mwene.” (Ovagalati 6:5) Ashike ovalihomboli kave na okungabeka oludalo mokulongifa onghedi yonhumba ile yongadi yokulikufa edimo, molwaashi osho oshi li omhinge nomafinamhango Ombibeli. Jehova Kalunga oye ‘ofifiya yomwenyo.’ (Epsalme 36:10) Onghee hano, okulikufa edimo oku li enyono la kwata moiti koshipala shaJehova, molwaashi okwa faafana ashike nokudipaa. — Exodus 21:22, 23; Epsalme 139:16; Jeremia 1:5.
WANIFILENI OVANA VENI EEMHUMBWE DAVO
6. Ovadali ove na okuhovela okuhonga ovana vavo ofimbo ve fike peni?
6 Omayeletumbulo 22:6 otaa ti: “Omona woye omumati, mu ikifa ondjila yaye ya yuka.” Omushangwa oo otau ulike kutya ovadali ove na yo oshinakuwanifwa shokuhonga ovana vavo. Ndele onaini ve na okuhovela nehongo la tya ngaho? Ove na okuhovela kuyele. Omuyapostoli Paulus okwa popya kutya Timoteus okwa hongwa omishangwa diyapuki ‘okudja kounona waye.’ (2 Timoteus 3:15) Oshitya shOshigreka osho sha tolokwa ‘ounona’ momushangwa oo otashi dulu okulongifwa okuulika kokahanana ile nokuli kokaana inaka dalwa. (Lukas 1:41, 44; Oilonga 7:18-20) Onghee hano, osha yela kutya Timoteus okwa hongwa okudja eshi a li okaana kanini. Osha fimanenena okuhonga ounona ofimbo vanini, molwaashi ohashi kala shipu oku va yukifa fimbo vanini. Nokuli nouhanana ohava kala va hala okulihonga oinima.
7. (a) Omolwashike ovadali va pumbwa okukala ve na ekwatafano lopofingo novana vavo okudja eshi ve li ouhanana? (b) Jehova nOmona waye ewifa ova li ve na ekwatafano la tya ngahelipi?
7 Omudalakadi umwe okwa ti: “Eshi nda mona okamonamati kange eshi opo ka dalwa, onda li nde ka hokwa neenghono.” Ovadalakadi vahapu osho hava kala ve udite ngaho. Ngeenge omudalakadi okwa kala ha kala nokaana kaye efimbo la wana, ekwatafano lavo nako ohali ende tali kolo. Okunyamifa nako ohaku kwafele omudalakadi a kaleke po ekwatafano olo. (Yelekanifa 1 Ovatessaloniki 2:7.) Omudalakadi oha wanifa po yo eemhumbwe dopamaliudo dokaana mokukala he ka tembula nokupopya nako. (Yelekanifa Jesaja 66:12.) Ooxe vo ove na okuninga po shike? Ooxe navo ove na okuninga eenghendabala opo va kale ve na ekwatafano lopofingo novana vavo. Jehova okwa tula po oshihopaenenwa shiwa moshinima osho. Embo lOmayeletumbulo otali ulike kutya Jehova okwa li e na ekwatafano lopofingo nOmona waye ewifa. Omona waye ota popiwa mOmayeletumbulo te lipopi ta ti: “Omwene okwa longekida nge ngaashi wotete woilonga yaye, komesho yoilonga yaye, . . . nda nyakukwa pombada efiku nefiku, ndele nda danauka moipafi yaye alushe.” (Omayeletumbulo 8:22, 30; Johannes 1:14) Ooxe ovanahole navo ove na okukala ve na ekwatafano lopofingo novana vavo okudja ngoo kounona wavo. Omudali umwe okwa ti: “Ulikila okaana koye ohole. Ounona ihava fi kokupapatelwa nokokuxupitwa.”
8. Omhumbwe yopamadiladilo ilipi ovadali ve na okuwanifila ovana vavo okudja kouhanana wavo?
8 Ouhanana ohava kala va pumbwa shihapu shihe fi ashike okuulikilwa ohole. Okudja ngoo kedalo, ouluvi wounona ohau kala we lilongekida okulihonga oinima ihapu, novadali ovo unene tava dulu okuwanifila ounona vavo omhumbwe ya tya ngaho. Diladila ashike pashihopaenenwa ngeenge tashi uya pokulihonga elaka. Ovakonakoni vamwe otava ti kutya okulihonga kwookaana okupopya nokulesha okwe “likolelela unene keendafano lopehovelo lokaana novadali vako.” Onghee hano, ovadali kaleni hamu popi nounona veni okudja ngoo eshi ve li ouhanana nokukala yo hamu va leshele. Mokweendela ko kwefimbo, otava ka kala tave mu hopaenene notava ka dula okulihonga okulesha fimbo vanini ngeenge omwe va hongo okulesha. Oshi na oupu ve lihonge okulesha nokuli ofimbo inava hovela ofikola. Osho otashi ka kwafela okaana unene tuu ngeenge omu li moshilongo omo muhe na ovahongifikola va wana ile muhe na eefikola da wana.
9. Omhumbwe ya fimanenena ilipi ovadali va pumbwa okuwanifila ovana vavo, nomolwashike?
9 Omhumbwe ya fimanenena oyo ovadali Ovakriste ve na okuwanifila ovana vavo oyo omhumbwe yopamhepo. (Tala Deuteronomion 8:3.) Omolwashike ovadali ve na okuwanifila ovana vavo omhumbwe ya tya ngaho? Opo ve va kwafele va kale ve na omaukwatya opaKriste, sha hala okutya, opo ovana vavo va dule okudjala “omunhu mupe.” (Ovaefeso 4:24) Opo ovadali va dule okupondola moshinima osho, ova pumbwa oitungifo yopafaneko tai wapalele nosho yo okulongifa eenghedi dokutunga tadi wapalele.
FINDILENI OSHILI MOVANA VENI
10. Omaukwatya elipi ounona va pumbwa okukulika?
10 Ongushu yetungo ohai kala ye likolelela unene tuu koitungifo oyo ya longifwa. Omuyapostoli Paulus okwa yelekanifa oitungifo yopafaneko oyo tai dulu okukwafela Ovakriste va kale va djala ounhu mupe noinima ngaashi ‘oshingoldo noshisilveri nokawe.’ (1 Ovakorinto 3:10-12) Oinima oyo otai faneke omaukwatya ngaashi eitavelo, ounongo, eendunge dokuyoolola, oudiinini, efimaneko, ohole yokuhola Jehova neemhango daye nosho yo olupandu. (Epsalme 19:8-12; Omayeletumbulo 2:1-6; 3:13, 14) Ongahelipi ovadali tava dulu okukwafela ovana vavo va kulike omaukwatya a tya ngaho okudja kounona wavo? Omokushikula omufindalandu oo wa tulwa po kuKalunga nalenale.
11. Ovadali Ovaisrael ova li hava kwafele ngahelipi ovana vavo va kale ve na omaukwatya opakalunga?
11 Eshi Ovaisrael va li ve li pokuya mEdu lEudaneko, Jehova okwa li a lombwela ovadali Ovaisrael a ti: “Neendjovo edi ame [handi] ku lombwele nena, nadi kale momutima woye, ndele ove u noku [di] findila movana voye noku [di] tonga fimbo u li omutumba meumbo loye ile fimbo u li mondjila nongenge to ka nangala nongenge to penduka.” (Deuteronomion 6:6, 7) Osho osha hala okutya ovadali ove na okutulila po ovana vavo oshihopaenenwa shiwa, ove na okupanga oukaume navo, ove na okukala hava kundafana navo nove na okukala yo have va hongo oshili.
12. Omolwashike ovadali va pumbwa okutulila po ovana vavo oshihopaenenwa shiwa?
12 Tulileni po ovana veni oshihopaenenwa shiwa. Tete Jehova okwa li a lombwela ovadali a ti: ‘Eendjovo edi nadi kale momitima deni.’ Opo nee okwa weda ko ta ti: ‘Onye omu noku di findila movana veni.’ Osho osha hala okutya ovadali ovo tete ve na okukulika omaukwatya opakalunga. Ove na okukala ve hole oshili nomutima aushe nokukala metwokumwe nayo. Kungaho, opo ashike tava ka dula okuhanga omitima dovana vavo. (Omayeletumbulo 20:7) Omolwashike taku dulu okutiwa ngaho? Omolwaashi ounona ohava shikula unene osho ve wete shi dulife osho hava lombwelwa. — Lukas 6:40; 1 Ovakorinto 11:1.
13. Ongahelipi ovadali Ovakriste tava dulu okuhopaenena Jesus ngeenge tashi uya pokupa ovana vavo elitulemo?
13 Pangeni oukaume novana veni. Jehova okwa li a lombwela ovadali Ovaisrael a ti: ‘Di tongeni fimbo mu li omutumba meumbo ile fimbo mu li mondjila.’ Osho osha hala okutya ovadali ove na okukala hava kala novana vavo efimbo la wana, kashi na nee mbudi kutya ove lipyakidila shi fike peni monghalamwenyo. Nopehe na omalimbililo, Jesus okwa li ha kala e udite e na oshinakuwanifwa shokukonga eemhito dokweendafana nounona. Jesus okwa li e linyenga ngahelipi lwopexulilo loukalele waye eshi ovanhu va li tava “eta ounona kuye e va kume”? “Okwe va ukata momake aye, ndele okwe va nangeka noupuna.” (Markus 10:13, 16) Dimbuluka kutya pefimbo opo okwa li ashike ku na okafimbo kanini Jesus a ka dipawe. Ndele nande ongaho, okwa longifa omhito oyo a endafane nounona noku va pa elitulemo. Jesus ina tulila po tuu ovadali oshihopaenenwa sha denga mbada!
14. Omolwashike sha fimana kovadali okukala pamwe novana vavo efimbo la wana?
14 Kaleni hamu kundafana novana veni. Okukala hamu kala pamwe novana veni efimbo la wana otaku ke mu pa omhito mu kale hamu kundafana. Ngeenge omwa kala hamu kundafana luhapu novana veni, otashi ke mu kwafela mu shiive ngeenge ovana veni otava kulike tuu omaukwatya opaKriste ile hasho. Dimbulukweni kutya okukundafana okwa kwatela mo shihapu shihe fi ashike okupopya. Omudalakadi umwe wokuBrasilia okwa ti: “Onda li ndi na okulihonga okukala handi pwilikine nelitulemo.” Omolwokukala ha pwilikine nelitulemo, omonamati waye okwa ka hovela okukala he mu hepaululile omaliudo aye a manguluka.
15. Ovadali ove na okukaleka shike momadiladilo ngeenge tashi uya pomalihafifo?
15 Ounona ova pumbwa ‘efimbo lokuyola nokutana nehafo,’ sha hala okutya, ova pumbwa omalihafifo onhumba. (Omuudifi 3:1, 4; Sakaria 8:5) Omalihafifo ohaa kala taa ti sha ngeenge ounona novadali tava kufa mo ombinga pamwe. Mupya munene, omaukwaneumbo mahapu ohaa kala luhapu e lipaka ashike mokutala o-TV, ponhele yokukufa ombinga momalihafifo amwe. Nonande ko-TV ohaku kala eeprograma dimwe dihafifa, dihapu domudo ohadi nyono po eenghedi diwa, nokutala o-TV luhapu ohaku imbi oukwaneumbo u kale tau kundafana. Onghee hano, omolwashike itamu ningi eenghendabala mu kale hamu kufa ombinga momalihafifo amwe e lili oo ta tungu? Pashihopaenenwa, otamu dulu okukala hamu imbi pamwe, hamu dana omaudano onhumba pamwe, hamu talele po ookaume keni nosho yo okuya mu ka talele po keenhele donhumba. Omalihafifo a tya ngaho otae mu pe eemhito dokukala tamu kundafana.
16. Ovadali ove na okuhonga ovana vavo shike kombinga yaJehova nove na oku shi ninga ngahelipi?
16 Kaleni hamu hongo ovana veni oshili. Jehova okwa ti: ‘Eendjovo edi handi mu lombwele omu na oku di findila movana veni.’ Etukulwa omo mwa tofwa eendjovo odo ola yelifila ovadali osho ve na okuhonga ovana vavo nosho yo nghee ve na oku va honga. Tete, ovadali ova lombwelwa taku ti: “Ove hola Omwene Kalunga koye nomutima woye aushe nomwenyo woye aushe neenghono doye adishe.” (Deuteronomion 6:5) Opo nee, okwa tiwa kutya: ‘Eendjovo edi ou na oku di findila movana voye.’ Kungaho, osha hala okutya ovadali ove na okuhonga ovana vavo oinima oyo tai va kwafele va kale ve hole Jehova nosho yo eemhango daye nomutima aushe. (Yelekanifa Ovaheberi 8:10.) Oshitya “findila” osha hala okutya ovadali ove na okukala hava longo ovana vavo tava endulula oinima lwoikando. Jehova okwa hala ovadali va kwafele ovana vavo va kulike omaukwatya opaKriste unene tuu mokukala hava popi navo shi na sha naye pandjikilile. Osho osha kwatela mo okukala mu na ekonakono loukwaneumbo pandjikilile.
17. Ovadali ove na okukwafela ovana vavo va kale ve na odjuulufi yashike, nomolwashike?
17 Ovadali vahapu ove shi shii kutya kashipu okufindila oinima momitima dounona. Omuyapostoli Petrus okwa kumaida Ovakriste a ti: “Ongaashi ouhanana [kaleni mu na odjuulufi yomashini, NW] aa omeendjovo inamu ya sha.” (1 Petrus 2:2) Outumbulilo “kaleni mu na odjuulufi” otau ulike kutya ovanhu vahapu ihava kala ve udite ondjala yopamhepo. Nomolwaasho ovadali ove na okukwafela ovana vavo va kale ve na odjuulufi yokulihonga oinima yopamhepo.
18. Ovadali otava ladipikwa va longife eenghedi dokuhonga daJesus dilipi?
18 Jesus okwa li ha longifa omafaneko opo a hange omitima daavo a li ta hongo. (Markus 13:34; Lukas 10:29-37) Onghedi oyo yokuhonga ohai kwafele lela ounona. Kaleni hamu hongo ovana veni Ombibeli tamu longifa omahokololo nomafano mahokwifa oo taa hangwa moishangomwa ngaashi, Embo lange lomahokololo Ombibeli.a Omu na yo oku va pa omhito opo va kale tava kufa ombinga. Va kwafeleni va kale hava faneke omafano oo ve wete momambo nokudana oinyandwa ye likolelela koiningwanima yomOmbibeli. Jesus okwa li yo ha longifa omapulo. (Mateus 17:24-27) Ngaashi Jesus, nanye yo kaleni hamu pula ovana veni omapulo eshi tamu ningi ekonakono loukwaneumbo. Pashihopaenenwa, ponhele yoku va lombwela ashike omhango yaKalunga, otamu dulu oku va pula omapulo ngaashi, Omolwashike Jehova a yandja omhango yonhumba ile yongadi? Ouwa ulipi hatu ka mona ngeenge otwa dulika komhango oyo? Oilanduliko ilipi hatu ka mona ngeenge otwa nyono omhango oyo? Omapulo a tya ngaho ohaa kwafele ounona va mone omatomheno kutya omolwashike Jehova e tu tulila po eemhango nonokutya eemhango daye otadi tu etele alushe ouwa. — Deuteronomion 10:13.
19. Ouwa ulipi ounona tava ka mona ngeenge ovadali ova kala tava tula moilonga omafinamhango Ombibeli eshi tave va tekula?
19 Ovadali otava dulu okukwafela ovana vavo okudja kounona opo va kale ve na ekwatafano liwa naJehova moku va tulila po oshihopaenenwa shiwa, mokupanga oukaume navo, mokukala hava kundafana navo nosho yo moku va honga oshili. Ngeenge okaana oka kala ke na ekwatafano liwa naJehova otaka ka kala Omukriste a hafa. Otaka ka ninga eenghendabala ka diinine eitavelo lako, kashi na nee mbudi kutya otaka ka hangwa komayeleko a tya ngahelipi ile komafininiko oomakula. Onghee hano, kwafeleni ovana veni va kale va lenga ekwatafano lavo naJehova li na ondilo. — Omayeletumbulo 27:11.
OUNONA OVA PUMBWA FILUFILU OUTEKUDULIKO
20. Outekuduliko oshike nou na okuyandjwa monghedi ya tya ngahelipi?
20 Outekuduliko oo okuyukifa omadiladilo noikala yomutima wokaana. Ounona ova pumbwa alushe outekuduliko. Nomolwaasho, Paulus okwa kumaida oxe a ti: “Tekuleni [ovana veni] meduliko nomekumaido lOmwene.” (Ovaefeso 6:4) Ngaashi Jehova, ovadali ove na okuyandja outekuduliko pahole. (Ovaheberi 12:4-11) Outekuduliko wopahole otau pula ovadali va kale hava tomhafana pandunge novana vavo. Nomolwaasho hatu ladipikwa kutya natu “pwilikineni outekuduliko.” (Omayeletumbulo 8:33) Ongahelipi ovadali tava dulu okuyandja outekuduliko wopahole?
21. Omafinamhango elipi ovadali ve na okukaleka momadiladilo ngeenge tava yandje outekuduliko kovana vavo?
21 Ovadali vamwe ohava diladila kutya outekuduliko ou na okuyandjwa omunhu to hanyauka, to ula nai okaana ile to ka tuku nokuli. Eshi Paulus a ladipika ooxe kutya ove na okutekula ovana vavo meduliko nomekumaido lOmwene, okwe va londwela a ti: “Ooxe, inamu shinda ovana veni noku va handukifa.” (Ovaefeso 6:4) Ovakriste aveshe otava ladipikwa va kale ‘nonheni naaveshe nokupukulula ovanandubo nombili.’ (2 Timoteus 2:24, 25) Nonande ovadali Ovakriste ova pumbwa okuyandja outekuduliko wa kwata moiti, ove na oku shi ninga metwokumwe nomafinamhango oo a tumbulwa metetekelo. Omafimbo amwe inashi wana ashike okupopya, ndele otashi dulika okaana ka kale ka pumbwa okupewa ehandukilo lonhumba. — Omayeletumbulo 22:15.
22. Ngeenge okaana taka pewa ehandukilo, oshike osho ke na okukwafelwa ka ude ko?
22 Okaana keshe oka pumbwa outekuduliko she likolelela koikala yako. Ounona vamwe ihava “yavala eendjovo dehanyeno.” Ounona va tya ngaho ohava kala va pumbwa okukatukilwa onghatu ya kwata moiti ngeenge va nyona sha, molwaashi kungaho opo ashike tamu dulu okuxupifa eemwenyo davo. (Omayeletumbulo 17:10; 23:13, 14; 29:19) Ndele okaana oka pumbwa okuuda ko kutya omolwashike taka pewa outekuduliko. Ombibeli otai ti: “Oshimwati nehanyeno tali yandje komunhu eendunge.” (Omayeletumbulo 29:15; Job 6:24) Ndele nande ongaho, outekuduliko ou na okukala u li pandjele. Jehova okwa li a lombwela oshiwana shaye a ti: “Ohandi ke ku denga nedengo la yeleka.” (Jeremia 46:28b) Ombibeli itai popile okudenga ounona nonyanya, to denge u va toshole ile u va lemaneke. — Omayeletumbulo 16:32.
23. Ovadali ove na okukwafela okaana ka kale ke udite ngahelipi ngeenge tave ka pe outekuduliko?
23 Fimbo Jehova ina londwela oshiwana shaye kutya ote ke shi handukila, tete okwe shi shilipaleka a ti: “Ino tila . . . Osheshi Ame ondi li puove.” (Jeremia 46:28a) Sha faafana, ngeenge ovadali tava yandje outekuduliko kave na okuningifa okaana ka kale ke udite ka fa ke tondike. (Ovakolossi 3:21) Ponhele yaasho, okaana oke na okukala ke udite ko kutya otaka pewa outekuduliko oo molwaashi ovadali ‘ove li puko,’ ile tu tye, ove ka lile po.
KALENI HAMU AMENE OVANA VENI KOMINYONENA
24, 25. Ovadali ova pumbwa okwaamena ovana vavo kominyonena dilipi kunena?
24 Ovadali vahapu ohava kala va tunhukwa ngeenge tava diladila kefimbo eshi va li ounona. Ohava dimbuluka nehafo eshi ovadali vavo va li hava kala ve na alushe oshisho navo noku va amena komaupyakadi. Ovadali ohava kala va hala ovana vavo va kale yo ve udite sha faafana. Ndele kunena mounyuni ou wa nyonauka, oshi li eshongo okushilipaleka alushe kutya ounona ove li meameno.
25 Oshinima shimwe osho sha nyika oshiponga kunena osho oluhaelo olo li li apeshe. Ounona vanini navo ohava ningi oinima ya nyika oluhaelo. Pashihopaenenwa, ngeenge tava dana oudano wokudika omaumbo, omafimbo amwe ohava kala tave lififita ile tava nangala pamwe onga ovanhu tava i momilele. Ope na yo oshiponga vali shimwe shounona hava hepekwa pamilele kovakulunhu. Shinyikifa oluhodi, ounona vahapu ohava hepekwa pamilele kovapambele vavo, ovanhu ovo ve shii nove ve lineekela. Onghee hano, ovadali ova pumbwa okwaamena ovana vavo kominyonena da tya ngaho. Ongahelipi tava dulu oku va amena koinima ya tya ngaho?
26. Omeenghedi dilipi ovadali tava dulu okwaamena ovana vavo kominyonena, nongahelipi eshiivo tali kwafele ounona?
26 Onghedi ya fimanenena omo ovadali tava dulu okwaamena ovana vavo, oku va honga ofimbo vanini natango. Ounona ovo vehe shii shihapu kombinga yomilele otava dulu okukokelwa noupu moinima ya nyika omilele kounona vakwao ile kovakulunhu ovo hava hepeke ounona pamilele. Ndele ngeenge ounona ove na eshiivo, otashi ke va amena vaha ende “mondjila yovanawii” nopo vaha kokwe ‘kovanhu ovo hava popi oinima yongaho.’ (Omayeletumbulo 2:10-12) Eshiivo loludi lilipi tali dulu okwaamena ounona? Eshiivo lokushiiva omafinamhango Ombibeli e na sha neenghedi da yuka nosho yo eenghedi inadi koshoka. Ounona ova pumbwa yo okukala ve shii kutya ovakulunhu vamwe ohava dulu okulongela ounona ominyonena nosho yo kutya ounona inava pumbwa okudulika kovanhu ovo tave va lombwele oinima inai yuka. (Yelekanifa Daniel 1:4, 8; 3:16-18.) Inamu kala ashike hamu kundafana nounona veni shi na sha noinima ya tya ngaho omalufe. Ounona vahapu ohava dimbuluka ashike oinima ngeenge ova kala noku i divilikilwa efimbo nefimbo. Eshi ounona voukadona tava kulu, ootate ova pumbwa okufimaneka oufemba wavo wokuhe va tala koilyo yopaumwene, osho tuu noomeme ova pumbwa okufimaneka oufemba wounona voumati. Osho otashi kwafele ounona va kale ve na etaleko la yuka li na sha novanhu voukashike kookanhu wa yooloka ko kuwavo. Ashike opo ovadali va shilipaleke filufilu kutya ounona vavo ove li meameno, ove na okukala have va pashukile efimbo alishe.
KALENI HAMU PULA EKWAFO KUKALUNGA
27, 28. Olyelye e li Odjo inenenene yekwafo kovadali eshi tava tekula ovana vavo?
27 Odoshili kutya oshi li eshongo okutekula ounona okudja kounona wavo. Ndele ovadali ovatilikalunga inava efiwa ngaho nopehe na ekwafo lasha. Eshi omulumenhu wedina Manoah, oo a li ko pefimbo lovatokolipangeli, a li a uda kutya omukulukadi waye ota ka dala okaana, okwa li a pula ekwafo kuJehova shi na sha nanghee ve na okutekula okaana oko. Jehova okwa li a nyamukula omailikano aye. — Ovatokolipangeli 13:8, 12, 24.
28 Sha faafana, ovadali ovatilikalunga kunena otava dulu okupula ekwafo kuJehova meilikano, e va kwafele va dule okutekula ovana nomupondo. Nonande otashi pula eenghendabala okutekula ounona, ovadali ohava mono ondjabi inene. Ovalihomboli vamwe Ovakriste vokuHawaii ova ti: “Omu na okulonga noudiinini opo mu honge okaana keni momukokomoko womido 12 fimbo inaka ya pefimbo lokamukondapweyu olo hali kala lidjuu. Ngeenge omwa longo noudiinini komesho yefimbo okutula moilonga omafinamhango Ombibeli, otamu ka kala mwa hafa pefimbo olo eshi ovana veni tava ka tokola okulongela Jehova nomutima aushe.” (Omayeletumbulo 23:15, 16) Ngeenge ovana veni ova ningi etokolo okulongela Jehova, otamu ka kala mu udite ngaashi Omupsalme oo a ti: “Ovana ovamati [noukadona] — ovo oshali yOmwene.”
[Eshangelo lopedu]
a La nyanyangidwa kEendombwedi daJehova.
ONGAHELIPI OMAFINAMHANGO AA OMBIBELI TAA DULU OKUKWAFELA OVADALI VA TEKULE NAWA OVANA VAVO?
Kaleni mwe lineekela Jehova. — Omayeletumbulo 3:5.
Wanifei po oinakuwanifwa yeni. — 1 Timoteus 5:8.
Jehova oku li Tate omunahole. — Omayeletumbulo 8:22, 30.
Ovadali ove na oshinakuwanifwa shokuhonga ovana vavo. — Deuteronomion 6:6, 7.
Ounona ova pumbwa outekuduliko. — Ovaefeso 6:4.
[Oshimhungu pepandja 61]
OUTEKUDULIKO TAU TI SHA
Onghedi imwe omo ovadali tava dulu okuyukifa ounona vavo omoku va kwafela va kale ve shii kutya otava ka mona oilanduliko ii ngeenge ova kala itava katuka pandunge. (Ovagalati 6:7; yelekanifa Exodus 34:6, 7.) Pashihopaenenwa, ngeenge okaana oka kakeke poima, ka wapalekifa po. Ngeenge oka ninga mukwao nai, ka pula ka ka yandje ombili. Kungaho, otaka kwafelwa kaha kulike oikala yokuhenakonasha. Onghedi imwe vali omo ovadali tava dulu okuyukifa okaana, omoku ka kufa omaufembanghenda onhumba pakafimbo, opo ka mone kutya oshinima osho ka ninga osha kwata moiti. Kungaho, otake ke lihonga kutya oshi li pandunge okukatuka alushe metwokumwe nomafinamhango ouyuki.
[Omafano pepandja 57]
Ovadali, tulileni po ovana veni oihopaenenwa iwa, pangeni oukaume navo, kaleni hamu kundafana noku va honga oshili