Oshiwana shaJehova sha findana paveta
MO 1991, epangelo laSoviet ola li la dimina kutya Eendombwedi daJehova odi li elongelokalunga li li paveta moshilongo osho. Eshi epangelo laSoviet la teka po, epangelo lipe laRusia ola li yo la tula Eendombwedi daJehova momusholondodo womalongelokalunga oo a talwa ko e li paveta. Epangelo lipe ola li la dimina kutya epangelo likulu ola hepeka ovamwatate. Mo 1993, Oshikondo shOuyuki shaMoskou osha li sha tambula ko paveta kutya Eendombwedi daJehova moMoskou oda manguluka okulonga oilonga yado. Natango, mo 1993, epangelo laRusia ola li la tota po ekotamhango lipe, olo tali popile omaufemba ovanhu onhumba okondadalunde. Ekotamhango olo otali ti kutya keshe umwe okwa manguluka okukala melongelokalunga olo a hala. Ovamwatate ova kala va teelela pa ningwe omalunduluko a tya ngaho oule womido dihapu.
Konima yaasho, ovamwatate muRusia ova li va tamununa mo oilonga yavo yokuudifa, novanhu vahapu ova li ve lihonga oshili. (2 Tim. 4:2) Okudja mo 1990 fiyo omo 1995, omuvalu wEendombwedi muMoskou owa li wa hapupala okudja po 300 lwaapo ndele tadi kala di dule po 5 000. Osho osha li sha handukifa ovatondi vEendombwedi daJehova. Okudja opo, ova li va hovela okuponokela, ile okupataneka oshiwana shaJehova meemhangu dopaveta.
OMAKONAKONO E NA SHA NOMALUNDILO TAA HOVELE
Ovamwatate ova li va ponokelwa oshikando shotete muJuni 1995. Ongudu yovanhu yonhumba muMoskou oyo hai yambidida Ongeleka yOrtodoks yomoRusia oya li ya tulifa mo oshibofa tai lundile ovamwatate kutya ova kufa ombinga moilonga yonhumba yekaulonyanga. MuJuni 1996, ovakonakoni voinima ova li va popya kutya inava mona oumbangi washa oo tau ulike kutya Eendombwedi daJehova odi na ondjo. Ndele ongudu oyo yomuMoskou oya li ya hetekela lwoikando itatu natango okutamanekela ovamwatate ekaulonyanga. Oshikando keshe, ovakonakoni voinima ova li va konga omaumbangi, ndele inava mona Eendombwedi daJehova ondjo yasha. Hauxuuninwa, mo 13 Aprili 1998, oshikoya osho shopaveta osha li sha xulifwa po.
Omukalelipo womutamaneki woibofa okwa li a popya kutya kape na oumbangi oo tau ulike kutya Eendombwedi daJehova oda longa oilonga yonhumba yekaulonyanga. Ndele okwa li a pa omutamaneki woibofa omayele nokupopya kutya onghedi omo ta dulu okuya moshipala Eendombwedi oyo oku di patululila oshibofa shopaveta osho tashi di shilike. Oshibofa shopaveta osho engongoto lopaveta olo hali ningwa kovakwashiwana ndele hakopolifi. Onghee hano, omupanguli wElelo lokOshitukulwa shomoMoskou shokOlundume okwa li a patulula oshibofa shopaveta osho shi li omhinge novamwatate. Mo 29 Septemba 1998, opa li pa hovelwa eemhangu mOmhangu yomOshitukulwa shaGolovinsky moMoskou.
OMBIBELI TAI LONGIFWA MOMHANGU
Omutamaneki woibofa wedina Tatyana Kondratyeva oye a li momhangu oyo. Okwa li a longifa omhango yopashiwana oyo ya li ya shainwa mo 1997 opo a ponokele Eendombwedi. Omhango oyo oya ti kutya Ovaortodoks, Ovamoslem, Ovajuda nosho yo Ovabuddha oo aeke omalongelokalunga onale. Oshifokundaneki shimwe osha ti kutya Ongeleka yOrtodoks yomoRusia oya longa noudiinini okukwafela epangelo li shange omhango oyo molwaashi oya li ya hala epangelo li shilike Eendombwedi daJehova. (Associated Press, 25 Juni 1999) Omhango ya tya ngaho oya yandja epitikilo keemhangu opo di shilike ile di ye moshipala omalongelokalunga oo taa ningifa ovanhu va kale ve tondafane. Omutamaneki woibofa oo okwa li a popya kutya epangelo oli na okushilika Eendombwedi daJehova molwaashi ohadi xwaxwameke ovanhu va kale ve tondafane nonokutya ohadi nyono po omaukwaneumbo.
Hahende oo a li ta popile ovamwatate okwa li a pula a ti: “Oolyelye kondadalunde mEongalo laMoskou ihava dulika komhango nova xwaxwameka ovanhu va kale ve tondafane?” Omutamaneki woibofa ka li a dula okutumbula po nande oumwe. Ndele okwa ti kutya oishangomwa yEendombwedi daJehova oyo hai di ningifa di kale di tonde ovanhu vomalongelokalunga amwe molwaashi ohai hongo kutya Eendombwedi daJehova odo elongelokalunga lashili.
Hahende umwe vali oo e li Ondombwedi okwa li a yandja Ombibeli komupanguli nokomutamaneki woibofa, ndele ta lesha Ovaefeso 4:5, ovo tava ti: “Omwene umwe, eitavelo limwe, [eninginifo, NW] limwe.” Omupanguli, omutamaneki woibofa nosho yo hahende aveshe ova li ve kwete Eembibeli nova li va kundafana kombinga yomishangwa donhumba, mwa kwatelwa Johannes 17:18 nosho yo Jakob 1:27. Omupanguli okwa li a pula a ti: “Omishangwa edi otadi ningifa ngoo ovanhu va kale ve tonde ovanhu vomalongelokalunga amwe?” Omutamaneki woibofa okwa li a popya kutya i ta dulu okupopya osho ta diladila molwaashi ke fi omushiivinawa wOmbibeli. Opo nee hahende okwa li a ulika oishangomwa yOngeleka yOrtodoks yomoRusia oyo ya popya oinima i li omhinge nEendombwedi daJehova ndele ta pula ta ti: “Mbela oinima oyo va popya moishangomwa ei oi li omhinge nomhango?” Omutamaneki woibofa okwa li vali a popya kutya inashi fimana okupopya osho ta diladila molwaashi ke fi omushiivinawa womalongelokalunga.
OMALUNDILO INAE LIKOLELELA KOUMBANGI WASHA
Eshi omutamaneki woibofa a li a lundila Eendombwedi kutya ohadi nyono omaukwaneumbo, okwa li a yandja oumbangi kutya ihadi dana omafiku omafudo, ngaashi Okrismesa. Okwa ti yo kutya Eendombwedi ihadi pitike ounona vado va fuwe po ile va ninge oinima oyo tai va hafifa. Konima yefimbo okwa ka dimina kutya omhango yomoRusia inai lombwela ovanhu va dane Okrismesa. Okwa ti yo kutya ina popya nande onale nakamwe komounona vEendombwedi daJehova nonokutya ina enda nale kokwoongala kwado.
Omutamaneki woibofa okwa li a pula omuprofesa e na sha nouhauku wopamadiladilo a ninge etyekosha laye momhangu. Omuprofesa oo okwa li a popya kutya okulesha oishangomwa yetu itaku etele omunhu oupyakadi wopamadiladilo. Okwa li a dimina kutya okwa tapa oinima ihapu oyo a shanga kombinga yoshibofa osho shopaveta okudja momukanda oo wa shangwa kEhangano lOmitwe dinene laMoskou, ile ovawiliki vOngeleka yOrtodoks moMoskou. Okwa ti yo kutya ina hakula nale omunaudu wOndombwedi yaJehova. Ondokotola imwe vali oya popya momhangu ya ti kutya oya konakona Eendombwedi di dule pe 100 moMoskou. Oya ti kutya Eendombwedi odo odi na oukolele pamadiladilo nonokutya oda fimaneka neenghono omalongelokalunga amwe shi dulife nale fimbo da li inadi ninga Eendombwedi daJehova.
OTWA FINDANA, NDELE HAPO ASHIKE SHA LI SHA XULILA OPO
Mo 12 Marsa 1999, omupanguli okwa li a hoolola ovahongwanhu vatano va konakone oishangomwa yEendombwedi daJehova nokwa li a undulila komesho oshibofa. Ndele fimbo osho inashi ningwa, Oministeli yOuyuki yaRusia nayo oya li ya lombwela ongudu yovahongwanhu vonhumba va konakone oishangomwa yetu. Mo 15 Aprili 1999, ovanhu ovo ova li va popya kutya inava mona mo sha sha puka moishangomwa yetu. Onghee hano, mo 29 Aprili 1999, Oministeli yOuyuki oya li ya tokola kutya Eendombwedi daJehova nadi twikile okukala elongelokalunga li li paveta muRusia. Ndele omupanguli moMoskou okwa li a tokola natango kutya ovanhu vatano ovo a hoolola nava konakone oishangomwa yetu. Osho osha li oshinima shikumwifi. Oministeli yOuyuki yaRusia ashishe oya ti kutya Eendombwedi daJehova ohadi dulika komhango notadi dulu okukala elongelokalunga li li paveta. Ndele pefimbo opo tuu opo, Oshikondo shOuyuki shaMoskou osha li tashi konakona Eendombwedi molwaashi vamwe ova ti kutya ohadi teya omhango.
Omido mbali konima yaasho, eemhangu oda li vali da hovela moMoskou. Mo 23 Februali 2001, omupanguli wedina Yelena Prokhorycheva okwa li a tokola kutya kape na etomheno lasha olo tali ningifa oilonga yEendombwedi daJehova moMoskou i shilikwe. Hauxuuninwa, omhangu oya li ya tokola kutya oinima aishe oyo ya li tai tamanekelwa ovamwatate kai fi yoshili. Ndele omutamaneki woibofa ka li a twa kumwe netokolo olo, nopomhito oyo okwa li a pula Omhangu yomOshitukulwa shaMoskou i konakone oshibofa osho. Eemwedi nhatu konima yaasho, mo 30 Mei 2001, omhangu oyo oya li ya ekelashi etokolo lomupanguli Prokhorycheva. Omhangu oya li ya yandja elombwelo opo ku patululwe vali oshibofa shimwe shi li momake omutamaneki woibofa oye tuu oo ndele otapa kala omupanguli umwe e lili.
TWA FINDWA, NDELE HAPO ASHIKE SHA LI SHA XULILA OPO
Mo 30 Oktoba 2001, eemhangu oda li da hovela vali. Pomhito opo Vera Dubinskaya oye a li omupanguli. Omutamaneki woibofa Kondratyeva okwa li a lundila natango Eendombwedi daJehova kutya ohadi xwaxwameke ovanhu va kale ve tondafane. Ndele okwa li a popya kutya epangelo oli na okushilika Eendombwedi daJehova opo di kale da amenwa. Eshi Eendombwedi daJehova adishe 10 000 moMoskou da uda oshinima osho, oda li da shaina diva omukanda weindilo di lombwele omupanguli kutya inadi pumbwa eameno olo tadi pewa komutamaneki woibofa. Shihokwifa, osho osha li sha ningwa mefiku la faafana naalo epangelo la diminine paveta omido omulongo komesho yaasho, mo 30 Oktoba 1991, kutya epangelo laSoviet ola hepeka Eendombwedi daJehova omolwelongelokalunga lado.
Omutamaneki woibofa okwa ti kutya ina pumbwa okuyandja oumbangi kutya Eendombwedi oda ninga sha sha puka. Okwa ti kutya oshibofa kashi na sha naasho Eendombwedi daJehova tadi longo, ndele oshi na sha noishangomwa yado nosho yo osho da itavela. Okwa ti yo kutya okwa li ta ka ifana umwe okudja kOngeleka yOrtodoks yomoRusia e uye a ninge ombangi momhangu. Osho osha ulika kutya ovawiliki vOngeleka yOrtodoks yomoRusia ovo va li va hala okushilika Eendombwedi. Mo 22 Mei 2003, omupanguli okwa li a yandja elombwelo opo ongudu yovashiivinawa shi na sha noinima yopalongelokalunga va konakone vali oishangomwa yEendombwedi daJehova.
Mo 17 Februali 2004, omhangu oya li ya ongala opo i pwilikine oidjemo yomakonakono oo a ningwa. Eshi ovashiivinawa va ninga omakonakono, ova li va mona kutya oishangomwa yetu ohai hongo ovanhu nghee ve na okukala nomaukwaneumbo a hafa nosho yo eehombo di na elao. Kava li va mona sha osho tashi ulike kutya ohatu hongo ovanhu va kale ve tondafane. Ovashiivinawa vamwe navo ova dimina oushili oo. Omupanguli okwa li a pula omushiivinawa umwe wondjokonona yomalongelokalunga a ti: “Omolwashike Eendombwedi daJehova hadi udifa?” Omushiivinawa oo okwa li a nyamukula kutya Ovakriste ove na okuudifa. Okwa ti kutya Ombibeli oye va lombwela va udife nonokutya Kristus okwa lombwela ovahongwa vaye va ye va ka udife mounyuni aushe. Nonande ova li va mona omaumbangi oo, mo 26 Marsa 2004, omupanguli okwa li a shilika oilonga yEendombwedi daJehova moMoskou. Mo 16 Juni 2004, Omhangu yomOshitukulwa shaMoskou oya li ya yambidida etokolo olo. Onghatu ya tya ngaho oya li ya ningifa omaongalo muMoskou a kale ehe na ehangano lopaveta olo li a lile po. Ovatondi ova li va hala okweetela ovamwatate omaupyakadi nokuya moshipala oilonga yavo yokuudifa.
Mbela ovamwatate ova li va ninga po shike? Ovamwatate vomoMoskou kava li va efa ovatondi vavo ve va imbe okuudifa. Ova li va twikila okuudifa onghundana iwa. (1 Pet. 4:12, 16) Ova li ve na oushili kutya Jehova ote ke va kwafela. Ova li yo ve lilongekida okupopila oufemba wavo wokulongela Jehova.
OMAPONOKELO MAHAPU
Mo 25 Auguste 2004, ovamwatate ova li va tuma omukandakemo kuVladimir Putin, oo a li omupresidende waRusia pefimbo opo. Momukanda oo, ova li ve mu lombwela kutya ove udite ngahelipi konima yeemhangu domoMoskou odo da shilika oilonga yavo. Omukanda oo ou na oitukulwa 76 nomwa shainwa kovanhu 315 000. Pefimbo opo tuu opo, ovawiliki vOngeleka yOrtodoks yomoRusia ova li va popya va ti: “Otu li omhinge neenghono noilonga yEendombwedi daJehova.”
Ovanhu vamwe moRusia ova li va itavela oipupulu oyo ya li tai tamanekelwa Eendombwedi daJehova nova li va hovela oku di ponokela. Ova li va denga Eendombwedi neengonyo noku di lyata omaluna eshi da li tadi udifa moMoskou. Omulumenhu umwe a handuka okwa li a hala omumwameme a fiye po etungo lonhumba omo a li ta udifile. Okwe mu ta mo metungo ndele te mu fange kombuda. Omumwameme okwa li a punduka ndele ta mono oshiponga komutwe nokwa li a pumbwa okuya koshipangelo. Ndele opolifi kaya li ya kwata po omulumenhu oo a li e mu ponokela. Opolifi oya li ya kwata po Eendombwedi dihapu, tai ungaunga nado da fa ovakaulinyanga noku di nangeka modolongo. Molwaashi ovanhu ovo va li hava file oshisho omatungo oo a li haa lendingwa kovamwatate opo va ongalele mo ova li va tila okukanifa oilonga yavo, kava li va pitika Eendombwedi di a longife vali. Omaongalo mahapu kaa li vali e na apa haa ongalele. Pashihopaenenwa, omaongalo 40 okwa li e na okulongifa Omalupale Ouhamba anhe oo e li metungo limwe. Amwe omomaongalo oo okwa li e na okuhovela Okwoongala kwomOipafi ongula petata lohetatu. Omupashukili omweendi umwe okwa ti kutya ovaudifi ova li ve na okupenduka ponhano opo va dule okuya kokwoongala, ndele ova li va hafa okuninga ngaho nove shi ninga oule wefimbo li dule pomudo umwe.
EEMHANGU ODO DA LI DA YANDJA ‘OUNDOMBWEDI’
Eendombwedi oda li da hala okuulika kutya etokolo li na sha nokushilika oilonga yado yokuudifa moMoskou kala li metwokumwe nomhango. Onghee hano, muDesemba 2004, ovapopiliko vetu vopaveta ova li va pula ekwafo kOmhangu yOufemba wOmunhu yaEuropa. Omido hamano konima yaasho, mo 10 Juni 2010, konima eshi omalundilo aeshe a li a konakonwa, Omhangu oya li ya tokola kutya Eendombwedi kadi na ondjo yasha. Omhangu oya ti kutya oinima oyo ya li tai tamanekelwa Eendombwedi kaya li yoshili nandenande. Oya li yo ya tokola kutya epangelo laRusia oli na okuxulifa po eshiliko nokuninga keshe osho tali dulu opo li yukife oinima oyo la ningila Eendombwedi. Konima yetokolo olo, epangelo laRusia ola li la hala ku ningwe vali eemhangu di na sha noshibofa osho. Onghee hano, ola li la pula ovanambelewa vopombada mOmhangu, sha hala okutya, Omutumba woPombada wOmhangu yOufemba wOmunhu yaEuropa u talulule oshibofa osho. Ndele mo 22 Novemba 2010, ovapanguli vatano vOmutumba woPombada ova li va tokola kutya kava li va pumbwa okupwilikina vali oshibofa osho. Osho osha li tashi ulike kutya etokolo olo la ningwa mo 10 Juni 2010 olo laxuuninwa noli na okufimanekwa. — Tala oshimhungu “Etokolo lOmhangu,” pepandja 8.
Omhangu oya li ya tokola kutya Oshoongalele shOufemba wOmunhu shaEuropa nashi popile oilonga yEendombwedi daJehova. Etokolo olo la li la ningwa kala li ashike tali longo moRusia. Otali longo yo koilongo 46 oyo i li oilyo yOlaata yaEuropa. Ovapanguli, ovatotimhango nosho yo ovanhu vahapu mounyuni ovo ve shii oufemba womunhu ova li yo tava ka kala ve na ohokwe metokolo olo. Omolwashike mbela? Omolwaashi eshi ovapanguli vOmhangu va ninga etokolo, ova longifa oihopaenenwa ihetatu yomatokolo oo a li a ningwa nale kOmhangu mokupopila Eendombwedi daJehova. Oya longifa yo omatokolo omuwoi oo a li a ningwa komhangu yopombada elela yaArgentina, yaKanada, yaJapan, yaRusia, yaSouth Africa, yaSpania, yaBritania nosho yo yOilongo yaHangana oo a li a popila Eendombwedi. Paife Eendombwedi daJehova mounyuni aushe otadi dulu okulongifa etokolo lOmhangu oyo opo di popile elongelokalunga lado.
Jesus okwa li a lombwela ovahongwa vaye kutya ovanhu otave ke va twala “komalenga nokeehamba” omolwaye, “shi va ningile ondombwedi, moipafi yavo noyovapaani.” (Mat. 10:18) Oibofa aishe yopaveta muRusia oyo ya li ya ningwa moule womido 15 da pita oya pa ovanhu muMoskou nosho yo keenhele dimwe omhito yokuuda kombinga yaJehova shi dulife nale. Keshe osho sha ningwa moibofa oyo osha yandja ‘oundombwedi’ nosha xumifa komesho ‘okutandavela kwevangeli.’ (Fil. 1:12) Kape na oshinima ile omunhu wonhumba ta dulu okuya moshipala oilonga yokuudifa onghundana iwa yOuhamba. Ohatu ilikana opo Jehova a twikile okukwafela ovamwatate novamwameme ovaladi muRusia, molwaashi otu va hole neenghono.
[Oshimhungu/Efano pepandja 6]
Omolwashike etokolo laRusia la ka talululwa koFransa?
Mo 28 Februali 1996, Rusia okwa li e lishangifa mOshoongalele shOmhangu yOufemba wOmunhu yaEuropa. (Mo 5 Mei 1998, Rusia okwa li a dimina okutula moilonga oiteelelwa yOshoongalele osho.) Eshi epangelo laRusia la li la shaina eudafano olo, kungaho ola dimina kutya ovapangelwa valo ove na
‘emanguluko lopalongelokalunga nosho yo oufemba wokuninga elongelokalunga lavo meumbo nomoipafi nosho yo okulundulula elongelokalunga lavo ngeenge ova hala.’ — Okatendo 9.
‘oufemba wokupopya nowokushanga monghedi ya wapala osho tava diladila nosho yo okuyandja ouyelele kuvamwe’ — Okatendo 10.
‘oufemba wokuninga okwoongala ku li pambili.’ — Okatendo 11.
Oohandimwe ile omahangano oo a ungaungwa nao shihe li metwokumwe neudafano olo nova kendabala okukonga epopilo keemhangu domoshilongo, ndele inava yukifilwa oinima yavo, otava dulu okutwala omanyenyeto avo kOmhangu yOufemba wOmunhu yaEuropa koStrasbourg shomuFransa (oyo ya ulikwa pombada). Omhangu oyo oi na ovapanguli 47, omuvalu u fike pomuvalu woilongo oyo ye lishangifa mOshoongalele shOmhangu yOufemba wOmunhu yaEuropa. Etokolo lOmhangu oyo oli na okufimanekwa. Oilongo oyo ya shaina eudafanotwokumwe olo oi na okudulika komatokolo Omhangu oyo.
[Oshimhungu pepandja 8]
Etokolo lOmhangu
Apa otapa landula oitwa yonhumba oyo ya kwatelwa metokolo olo la ningwa kOmhangu yOufemba wOmunhu yaEuropa.
Okwa li taku tiwa kutya Eendombwedi daJehova ohadi nyono omaukwaneumbo. Ovapanguli ova li va tokola kutya osho kashi fi shoshili.
Ova ti: “Okwaanya okudimina kwoilyo youkwaneumbo oyo ihe fi yelongelokalunga lomupambele wayo nokuhakala nehalo lokutambula ko nokufimaneka emanguluko laye lokulongela Kalunga oko haku etifa eenhamanana.” — Okatendo 111.
Ovapanguli vOmhangu yaEuropa navo kava li va mona oumbangi oo tau yambidida oshinima shimwe osho sha li tashi tamanekelwa Eendombwedi daJehova kutya ohadi “nwefa mo omadiladilo ovanhu.”
Ova ti: “Omhangu oya mona shididilikwedi eshi eemhangu [daRusia] inadi tumbula nande edina limwe lomunhu oo oufemba waye taku tiwa kutya owa nyonwa po okupitila meenghedi da tya ngaho.” — Okatendo 129.
Eendombwedi daJehova oda li yo da lundilwa kutya ohadi nyono po oukolele wovaitaveli molwaashi ohadi anye okutulwa ohonde. Ovapanguli vOmhangu yaEuropa inava tambula ko epopyo olo.
Ova ti: “Emanguluko lokutambula ko ile okwaanya ouhaku wonhumba ile okuhoolola umwe u lili ola fimanenena omolwoufemba wokuhafininikwa kuumwe nokuninga omatokolo opaumwene. Metwokumwe noufemba oo, omunaudu womukulunhu okwa manguluka okuninga etokolo kutya ota tambula ko pashihopaenenwa etando lonhumba ile ouhaku wonhumba ile okwaanya okutulwa ohonde ile okudimina oku i tulwa.” — Okatendo 136.