Kala ho longifa ointaneta nelungi oyo hai longifwa okutandavelifa omauyelele mounyuni aushe

OMAFELEMIDO a pita, opa li pa ndulukwa omashina okunyanyangida oo a li e etifa elunduluko momakwatafano ovanhu. Kunena, opa ndulukwa ointaneta oyo nayo ya etifa po elunduluko momakwatafano ovanhu. Ointaneta otai dana onghandangala ya fimana momakwatafano ovanhu mounyuni aushe. Kunena, oto dulu okukonga noupu omauyelele mahapu kointaneta e na ko nasha noinima i lili noku lili.

Okudula kwetu okukwatafana navamwe oku li oshali ikumwifi ya dja kOmushiti wetu. Oshali oyo ohai tu kwafele tu dule okukundafana navamwe nokutukulilafana omauyelele navo. Jehova oye a li a ninga tete ekwatafano novashitwa vaye votete, a li e va pa omalombwelo a yela noinaa kitakana e na sha nanghee tava dulu okukala nonghalamwenyo tai ti sha. (Gen. 1:28-30) Ndele oshali oyo yokukwatafana navamwe otai dulu okulongifwa nai ngaashi sha li sha ningwa pehovelo londjokonona yovanhu. Pefimbo opo, Satana okwa li a lombwela Eva oipupulu. Eva okwa li a ninga osho a li a lombwelwa kuSatana nokwa li yo a ningifa Adam naye a ninge sha faafana. Kungaho, Adam okwa ka twalifa ovanhu aveshe moupyakadi. — Gen. 3:1-6; Rom. 5:12.

Ndele mbela ongahelipi shi na sha nointaneta? Nonande ointaneta otai dulu shili oku tu kwafela tu mone ouyelele wa fimana notai dulu okuxupifa efimbo letu nokukala i li oshilongifo tashi ti sha, otai dulu yo oku tu pukifa, okumana po efimbo letu nokunyona po eenghedi detu diwa. Natu ka kundafaneni shi na sha nanghee hatu dulu okulongifa nawa ointaneta oyo hai longifwa okutandavelifa omauyelele mounyuni aushe.

Ouyelele oo hau kala kointaneta ou shii ngoo okulineekelwa ile hasho?

Inatu fika nande pexulifodiladilo kutya ouyelele keshe oo hau kala kointaneta ou shii okulineekelwa notau tu etele ouwa. Oikongifo yomauyelele okointaneta otai dulu okufaafanifwa nongudu yovakongi vouhauxwilili ovo hava ongele ouhauxwilili vomaludi aeshe moshikwatelwa shimwe ndele tave tu pe tu lye, kutya nee ovava hava liwa ile ihava liwa. Mbela oto ka hovela ashike okulya ouhauxwilili ovo nopehe na okutala nawa kutya velipi hava liwa? Hasho nandenande! Oikongifo oyo hai longifwa okukonga omauyelele kointaneta ohai longifa eekombiyuta dihapu opo i hoolole omauyelele onhumba komapandja omabiliyona okointaneta oko haku kala omauyelele oludi keshe kutya nee oyoo mawa ile oyoo mai. Onghee hano, opo tuha nyateke omadiladilo etu nouyelele inau koshoka, otwa pumbwa okulongifa eendunge detu dokuyoolola opo tu hoolole omauyelele oo mawa mwaao mai, ngaashi ashike omunhu ta yele oilya molungu.

Mo 1993, moshifo shimwe osho sha shiivika nawa omwa li mwa fanekwa eembwa mbali tadi tale kokombiyuta. Ombwa imwe oya li ya lombwela ikwao tai ti: “Kointaneta kaku na oo ta ka shiiva kutya ove ombwa.” Nalenale, Satana okwa li a popya naEva okupitila meyoka, a li e mu lombwela kutya ota dulu okukala a fa Kalunga. Kunena, keshe oo ha longifa ointaneta ota dulu okuliningifa a fa e na owino moshikundafanwa shonhumba molwaashi kape na oo e mu shii, notashi dulika nokuli aha holole kutya oye lyelye. Kakele kaasho, kape na omhango oyo tai ufa kutya olyelye e na okutula ko ouyelele kointaneta, omafano ile okutula ko omaetepo aye.

Kala wa lungama ngeenge to longifa ointaneta, ino kala wa fa Eva oo a hekwa okupitila meyoka. Lungama yo uha itavele ouyelele keshe oo u li kointaneta. Fimbo ino itavela ouyelele oo u li kointaneta, lipula kutya: (1) Olyelye a nyanyangida ouyelele ou? Mbela oku na ngoo owino waasho a shanga? (2) Omolwashike a nyanyangida ouyelele oo? Oshike she linyengifa omushangi a shange ouyelele oo? Mbela ota xumifa komesho onhondo monghedi yonhumba ile yongadi? (3) Ouyelele oo okwe u kufa peni? Okwa tula ko ngoo eedjo domauyelele odo tadi koleke oshinima osho? (4) Ouyelele oo ou li ngoo pefimbo? Mefelemudo lotete, omuyapostoli Paulus okwa li a pa Timoteus omayele oo taa longo yo nokufye kunena. Paulus okwa ti: “Tuvikila nokudiinina eshi we shi pewa, ove yepa omapopyaano a nyata noongaho neemhata doipupulu hadi tiwa eshiivo vati.” — 1 Tim. 6:20.

Mbela ointaneta ohai xupifa efimbo loye ile ohai li mane po?

Ngeenge otwa longifa nawa ointaneta, otai dulu okuxupifa efimbo, eenghono nosho yo oimaliwa yetu. Ohatu dulu okulanda efimbo keshe oshinima osho twa pumbwa okupitila mointaneta tu li ashike meumbo. Ohatu dulu yo okuyelekanifa eendado okupitila muyo, naasho otashi ke tu kwafela tu longife nawa oimaliwa yetu. Okumbaanga oimaliwa okupitila mointaneta nasho osha pupaleka yo onghalamwenyo yovanhu vahapu kunena. Ovanhu otava dulu okuungaunga noinima i na sha noimaliwa okupitila mointaneta, tave shi ningi efimbo keshe ve li ashike momaumbo avo. Nande ngeno otwa hala oku ka talela po konhele yonhumba ohatu dulu okukonga ouyelele kointaneta oo tau tu kwafele tu mone kutya eefuto di fike peni da kwatelwa mo nokuninga omalongekido vali amwe oo a pumbiwa, ngaashi okuninga oilaye. Ointaneta otai dulu yo oku tu kwafela tu konge noupu eenomola deengodi, eendjukifi nohatu dulu okumona kutya ondjila ilipi hatu dulu okuya nayo oko twa hala. Ovamwatate moitaimbelewa yEendombwedi daJehova mounyuni aushe ohava longifa ointaneta opo va xupife efimbo, oimaliwa nokulongifa ovanailonga vanini.

Ndele ope na oshinima shimwe osho twa pumbwa okulungamena. Okulongifa ointaneta otaku dulu okumana po efimbo letu. Ovanhu vamwe ova tala ko ointaneta i li oshidanaukifo shavo ponhele yoku i tala ko i li oshilongifo osho tashi va kwafele. Vahapu ohava longifa efimbo lihapu neenghono momaudano, mokulanda oinima, mokukundafana navamwe, mokulesha nokutumina vamwe omatumwalaka, mokukonga omauyelele nosho yo mokukala tava talaatala kointaneta nopehe na elalakano lasha. Mokweendela ko kwefimbo, otashi dulika va hovele okukala ihava yandje vali elitulemo koinima oyo ya fimanenena i na sha nomaukwaneumbo avo, ookaume kavo nosho yo eongalo. Oohandimwe va tya ngaho ova ninga ovapika vointaneta. Pashihopaenenwa, omakonakono amwe oo a ningwa moKorea mo 2010 otaa ulike kutya eepersenda 18,4 dOvakorea ovo ve li mepupi lokamukondapweyu ova pikwa kointaneta. Ovakongi vomauyelele vamwe Ovandowishi ova ti kutya “ovakainhu vahapuvahapu otava tanguna kutya ovashamane vavo ova pikwa kointaneta.” Omukainhu umwe okwa ti kutya omushamane waye okwa li a pikwa kointaneta noya lundulula oikala yaye neenghono osho sha ningifa ohombo yavo i teke.

Omunhu umwe okwa li a shangela onhumwafo koshitaimbelewa shimwe shEendombwedi daJehova omo a popya kutya okwa ninga omupika wointaneta. Okwa popya kutya omafimbo amwe okwa li ha longifa ointaneta oule weevili omulongo mefiku. Okwa ti: “Potete kanda li ndi wete sha nyika oshiponga, ndele mokweendela ko kwefimbo, onda ka hovela okukala handi faula okwoongala nokanda li vali handi ilikana.” Okwa li ha i kokwoongala ine lilongekida, nongeenge e li mokwoongala okwa li ashike ha kala ta diladila okuya keumbo a ka longife ointaneta. Ndele lao linene, okwa ka mona kutya oupyakadi oo e na owa kwata moiti neenghono nokwa li a katuka eenghatu odo da pumbiwa opo a yukife oinima. Onghee hano, inatu efa nandenande tu pikwe kointaneta.

Mbela ouyelele oo u li kointaneta otau wapalele ngoo shili Omukriste ile hasho?

Ovatesaloniki votete etukulwa 5:21, 22 otava ti: “Konakoneni aishe, nye mu diinine eshi shiwa. Kukumeni ashishe sha nyika owii.” Ngeenge hatu lesha ouyelele wonhumba kointaneta otu na okushilipaleka ngeenge otau tu kwafele ngoo tu kale twa hokiwa kuKalunga nonokutya ou li ngoo metwokumwe nomifikamhango daye da denga mbada. Nau kale wa koshoka notau wapalele Ovakriste. Omafano oipala okwa sha neenghono kointaneta nongeenge inatu lungama nafye ohatu dulu okuwila momwiyo wokukala hatu a tale.

Otashi ka kala pandunge okulipula hatu ti: ‘Ngeenge kaume kange kopahombo, ovadali vange ile Ovakriste vakwetu ova hange handi tale oshinima eshi, mbela ohandi ka dima ko diva kokombiyuta? Ngeenge enyamukulo oheeno kepulo olo, otashi ka kala shiwa okukala hatu longifa ointaneta ngeenge pe na oo e tu wete. Doshili, ointaneta oye shi ninga tashi shiiva opo tu kale hatu ningi omakwatafano nokulanda oinima noupu. Kakele kaasho, otai dulu yo oku tu ningifa filufilu tu ‘haele momitima detu.’ — Mat. 5:27, 28.

Osho u na okuninga fimbo ino tumina vamwe ouyelele wonhumba

Okulongifa ointaneta okwa kwatela mo okuyakula nokutumina vamwe ouyelele. Ndele nonande otu na emanguluko lokulesha nokutumina vamwe ouyelele okupitila mointaneta, otu na yo oshinakuwanifwa shokushilipaleka ngeenge ouyelele oo owoshili nowa koshoka. Mbela otu na ngoo oushili kutya ouyelele oo twa shanga ile oo hatu tumine vamwe ou li mondjila? Mbela otu na ngoo epitikilo lokutandavelifa ouyelele oo?a Ouyelele oo owa fimana ngoo notau tungu vamwe? Mbela ohatu u tandavelifa nomalinyengotomheno elipi? Mbela ohatu shi ningi molwaashi ashike twa hala okupandika kuvamwe?

Ngeenge otwa kala hatu longifa ee-mail monghedi ya yuka otadi dulu okukala enangeko noupuna. Ohatu dulu yo okumona ouyelele muhapu okupitila mee-mail. Ndele mbela oho mane po efimbo lavamwe moku va tumina onghundana keshe oyo wa kundaneka ile mokutumina ovashiivikile voye vahapu ouyelele inau fimana? Itashi ka kala mbela shiwa okulipula tete kutya omolwashike wa hala okutumina vamwe ouyelele wonhumba fimbo ino u tuma? Mbela otwa hala naanaa okutuma ouyelele wa tya ngaho nelalakano lashike? Nale, ovanhu ova li hava shangele ovapambele vavo nosho yo ookaume kavo eenhumwafo omo va popya oimoniwa yavo noku va shiivifila kutya oshike tashi ningwa po monghalamwenyo yavo. Mbela nafye katu na okukala hatu lombwele vamwe kombinga yoinima oyo ngeenge hatu va tumine omatumwalaka? Omolwashike tu na okutumina vamwe omauyelele oo tuhe na oushili kutya oku li mondjila?

Ngeenge osho shi li ngaho, oshike mbela tu na okuninga po ngeenge tashi uya pokulongifa ointaneta? Mbela otu na okukala ihatu i longifa nandenande? Otashi dulika shi kale shiwa okuninga ngaho omafimbo amwe. Omunhu umwe oo a li a pikwa kointaneta oule womido dihapu, oo a tumbulwa metetekelo, okwa li a efa po filufilu okulongifa ointaneta opo a dule okumanguluka moupika wa tya ngaho. Ashike okulongifa ointaneta otaku dulu oku tu etela ouwa ngeenge otwa efa tu ‘amenwe kokulungama nokudiininwa keendunge’ dokuyoolola. — Omayel. 2:10, 11.

[Eshangelo lopedu]

[Efano pepandja 4]

Ongahelipi to dulu okuhenuka okupukifwa okupitila mointaneta?

[Efano pepandja 5]

Oshike u na okuninga tete fimbo ino tumina vamwe ouyelele wonhumba?