Eteelelo loku ka kala nomwenyo fiyo alushe kombada yedu oli li oshitukulwa shehongo lopaKriste
‘[Kalunga] ota ka feta po omahodi momesho avo, nefyo itali ka kala po vali.’ — EH. 21:4.
1, 2. Otu shi shii ngahelipi kutya Ovajuda vahapu vomefelemudo lotete ova li ve na eteelelo loku ka kala nomwenyo fiyo alushe kombada yedu?
OMULUMENHU umwe omunyasha oshipuna nokwa tumbala okwa li a ya kuJesus, ndele ta tu eengolo puye noku mu pula ta ti: “Omuhongi muwa, ondi nokulonga shike ndi mone omwenyo waalushe?” (Mark. 10:17) Omulumenhu oo omunyasha okwa li ta pula kombinga yoku ka fyuulula omwenyo waalushe. Ndele mbela okwa li ta popi kombinga yoku ka kala nomwenyo waalushe meulu ile okombada yedu? Ngaashi sha kundafanwa moshitukulwa sha tetekela, Kalunga okwa li a udanekela Ovajuda omafelemido a pita kutya otaku ka kala enyumuko nonokutya otava ka dula okukala nomwenyo fiyo alushe kombada yedu. Ovajuda vahapu vomefelemudo lotete navo ova li ve na eteelelo la tya ngaho.
2 Nopehe na omalimbililo, Marta kaume kaJesus okwa li ta diladila kombinga yenyumuko eshi a li a popya shi na sha nomumwaina Lasarus oo a li a fya a ti: “Ondi shi shii nokutya, ota nyumuka menyumuko mefiku laxuuninwa.” (Joh. 11:24) Ashike Ovasadukai vopefimbo opo kava li va itavela kutya oku na enyumuko. (Mark. 12:18) George Foot Moore okwa popya membo laye ledina Judaism in the First Centuries of the Christian Era, a ti: “Omashangelo . . . omefelemudo etivali ile lotete komesho yefimbo letu otaa ulike kutya ovanhu vahapu ova itavela kutya fiku limwe oonakufya otava ka nyumuninwa momwenyo kombada yedu.” Omulumenhu oshipuna oo a li a ya kuJesus okwa li a hala oku ka kala nomwenyo fiyo alushe kombada yedu.
3. Omapulo elipi taa ka kundafanwa moshitukulwa eshi?
3 Kunena, omalongelokalunga mahapu nosho yo ovahongwanhu vOmbibeli otava ti kutya eteelelo loku ka kala nomwenyo fiyo alushe kombada yedu kali fi ehongo lopaKriste. Ovanhu vahapu ova itavela kutya ngeenge ova fi otava ka kala vali nomwenyo monhele omo hamu kala oishitwa yopamhepo. Ovanhu vahapu ngeenge tava lesha kombinga youtumbulilo “omwenyo waalushe” mOmishangwa dopaKriste dOshigreka, ohava diladila kutya otau ulike ashike koku ka kala nomwenyo meulu. Mbela osho oshoshili ngoo? Jesus okwa li a hala okutya shike eshi a popya kombinga yomwenyo waalushe? Mbela ovahongwa vaye ova li va itavela shike? Mbela Omishangwa dopaKriste dOshigreka oda popya ngoo kombinga yeteelelo loku ka kala nomwenyo waalushe kombada yedu?
Omwenyo waalushe ‘mounyuni mupe’
4. Oshike tashi ka ningwa ‘mounyuni mupe’?
4 Ombibeli otai hongo kutya Ovakriste ovavaekwa otava ka nyumuninwa omwenyo womeulu opo va ka pangele ombada yedu. (Luk. 12:32; Eh. 5:9, 10; 14:1-3) Ashike eshi Jesus a li ta popi kombinga yomwenyo waalushe, ka li ashike ta popi kombinga yOvakriste ovavaekwa. Diladila kwaasho Jesus a li a lombwela ovahongwa vaye konima eshi omulumenhu omunyasha oshipuna a li a nyika oluhodi nokwaanya okutambula ko eshivo olo kutya na fiye po oinima yaye aishe opo a ninge omushikuli waye. (Lesha Mateus 19:28, 29, yelekanifa OB-1986.) Jesus okwa li a lombwela ovayapostoli vaye kutya otava ka kala mokati kaavo tava ka pangela ve li eehamba nokutokola “omapata aIsrael omulongo naavali,” sha hala okutya, ovanhu aveshe ovo inava kwatelwa mwaavo tava ka pangela meulu. (1 Kor. 6:2) Okwa li yo a popya kombinga yondjabi oyo tai ka pewa “keshe” oo te mu landula. Ovanhu ovo navo ‘otava ka fyuulula omwenyo waalushe.’ Oinima aishe oyo otai ka ningwa ‘mounyuni mupe.’
5. Outumbulilo ‘ounyuni mupe’ owa hala okutya shike?
5 Jesus okwa li a hala okutya shike eshi a popya ‘ounyuni mupe’? Outumbulilo ‘ounyuni mupe’ owa tolokwa mo-The Jerusalem Bible taku ti, “ngeenge oinima aishe ya shitukifwa ipe,” nowa tolokwa yo “okupepalekwa kwoinima aishe” mo-The Holy Bible — New International Version. Molwaashi Jesus okwa longifa outumbulilo oo nopehe na eyelifo, osha yela kutya okwa li ta popi kombinga yeteelelo olo Ovajuda va kala ve na oule womafelemido. Oinima kombada yedu otai ka ninga ipe opo eenghalo di kale ngaashi da li moshikunino shaEden fimbo Adam naEva va li inava nyona. Kalunga ota ka wanifa po eudaneko laye li na sha ‘nokushita omaulu mape nedu lipe’ mounyuni mupe. — Jes. 65:17.
6. Efaneko li na sha needi noikombo otali tu hongo shike kombinga yeteelelo lomwenyo waalushe?
6 Jesus okwa popya yo vali kombinga yomwenyo waalushe moshipopiwa shaye shi na sha nexulilo longhalelo yoinima. (Mat. 24:1-3) Jesus okwa ti: “Omona wOmunhu eshi te uya moshinge shaye novaengeli vayapuki aveshe pamwe naye, opo nee ota kala omutumba kolukalwapangelo loshinge shaye. Noiwana aishe otai ongelwa koshipala shaye, ndee ta yoolola ovanhu moovakwao, ngaashi omufita ta yoolola eedi moikombo.” Ovo tava ka tokolwa sha kwata moiti ‘otava i mokuhandukilwa kwaalushe, ndele ovayuki omomwenyo waalushe.’ “Ovayuki” ovo tava ka pewa omwenyo waalushe ovovo hava yambidida noudiinini ‘ovamwaxe’ vaKristus ovavaekwa. (Mat. 25:31-34, 40, 41, 45, 46) Molwaashi ovavaekwa ova hoololwa va ka kale ovapangeli mOuhamba womeulu, “ovayuki” ove na okukala ovapangelwa vOuhamba oo vokombada yedu. Ombibeli oya xunganeka ya ti: “[Ohamba yaJehova ] nai pangele kefuta limwe fiyo kulikwao, okomulonga waEufrat fiyo kexulilo ledu.” (Eps. 72:8) Ovapangelwa ovo otava ka kala nomwenyo fiyo alushe kombada yedu.
Evangeli laJohannes ola popya shike shi na sha nomwenyo waalushe?
7, 8. Eshi Jesus a li ta kundafana naNikodemus okwa li a popya kombinga yeteelelo loku ka kala nomwenyo waalushe peenhele dopavali dilipi?
7 Ngaashi sha shangwa mEvangeli laMateus, laMarkus nosho yo laLukas, Jesus okwa longifa outumbulilo “omwenyo waalushe” peemhito odo da kundafanwa metetekelo. Evangeli laJohannes ola tumbula eendjovo daJesus di na sha nokukala nomwenyo fiyo alushe lwoikando 17 lwaapo. Natu ka konakoneni eevelishe dimwe tu ka tale kutya Jesus okwa ti shike kombinga yeteelelo lomwenyo waalushe kombada yedu.
8 MEvangeli laJohannes, Jesus okwa li a tumbula lwotete kombinga yomwenyo waalushe eshi a li ta popi nOmufarisai Nikodemus. Jesus okwa li a lombwela Nikodemus a ti: “Omunhu ngenge ita dalwa komeva nokOmhepo, ita dulu okuya mouhamba waKalunga.” Ovo tava i mOuhamba womeulu ove na ‘okudalululwa.’ (Joh. 3:3-5) Jesus hasho ashike a li a popya osho. Okwa li yo a popya kombinga yeteelelo olo la yeulukila ovanhu aveshe. (Lesha Johannes 3:16.) Jesus okwa li ta popi shi na sha neteelelo lomwenyo waalushe olo li niwe kovashikuli vaye ovavaekwa ovo tava i meulu nosho yo kovanhu ovo tava ka kala kombada yedu.
9. Eshi Jesus a li ta popi nomukainhu Omusamaria okwa li ta popi kombinga yeteelelo lashike?
9 Konima eshi Jesus a mana okupopya naNikodemus muJerusalem, okwa li a ya molweendo a finda kolundume laGalilea. Fimbo a li mondjila, okwa li a shakeneka omukainhu pofifiya yaJakob, popepi noshilando Sikar muSamaria. Jesus okwa li a lombwela omukainhu oo a ti: “Ou ta nu momeva aa Ame handi mu pe, ita fi vali enota fiyo alushe; ndelenee omeva aa handi mu pe, otaa ningi muye ofifiya yomeva, aa taa fulukile fiyo momwenyo waalushe.” (Joh. 4:5, 6, 14) Omeva oo otaa faneke omafiloshisho aKalunga e na sha nokwaalulila ovanhu aveshe momwenyo waalushe, mwa kwatelwa ovo tava ka kala kombada yedu. Kalunga okwa popiwa pafaneko membo lEhololo ta popi ta ti: “Ou ta fi enota, ohandi mu pe a nwe oshali mofifiya yomeva omwenyo.” (Eh. 21:5, 6; 22:17) Onghee hano, eshi Jesus a li ta popi nomukainhu Omusamaria kombinga yomwenyo waalushe, okwa li ta ulike kutya ovavaekwa ovo tava ka fyuulula Ouhamba otava ka kala nomwenyo fiyo alushe nosho yo kutya ovanhu ovo ve na eitavelo tali longo ove na eteelelo loku ka kala nomwenyo fiyo alushe kombada yedu.
10. Konima eshi Jesus a velula omulumenhu umwe petale laBetesda, okwa li a lombwela shike ovapataneki vaye vopalongelokalunga shi na sha nomwenyo waalushe?
10 Jesus okwa li a ya vali kuJerusalem omudo wa ka landula ko okudja eshi a li a popya naNikodemus. Eshi a li oko, okwa li a velula omulumenhu umwe petale laBetesda. Eshi Ovajuda va li tava kembaula oilonga yaJesus, okwa li e va yelifila kutya “Omona iha dulu okuninga nande sha muye mwene, ndelenee [oshosho] ashike ta mono Xe te shi ningi.” Konima eshi Jesus a li e va lombwela kutya Xe “etokolo alishe okwe li yandja kOmona,” okwa li yo a popya kutya “ou ta udu eendjovo dange, nota itavele ou a tuma nge, oku nomwenyo waalushe.” Jesus okwa ti yo vali: “Efimbo [otali] uya, opo aveshe ava va kala meembila otava udu ondaka [yOmona womunhu]. Ndee tava holoka mo, ava va longa ouwa okunyumukila omwenyo, naava va longa owii, okunyumukila etokolo.” (Joh. 5:1-9, 19, 22, 24-29) Jesus okwa li ta lombwele Ovajuda ovo va li tave mu pataneke kutya oye a tulwa po kuKalunga a wanifile Ovajuda eteelelo li na sha noku ka kala nomwenyo waalushe kombada yedu, note ke shi ninga mokunyumuna oonakufya.
11. Otu shi shii ngahelipi kutya eteelelo li na sha noku ka kala nomwenyo fiyo alushe kombada yedu ola popiwa meendjovo daJesus odo di li muJohannes 6:48-51?
11 Ovanhu omayovi ovo va li va hala omungome oo wa li wa yandjwa kuJesus pashikumwifilonga muGalilea, ova li va hovela oku mu shikula. Jesus okwa li e va lombwela kombinga yomungome umwe vali, sha hala okutya, “omungome womwenyo.” (Lesha Johannes 6:40, 48-51.) Okwa ti: ‘Omungome oo handi u yandje, oo ombelela yange.’ Jesus ina yandjela ashike omwenyo waye ovo tava ka pangela pamwe naye mOuhamba womeulu ndele okwe u yandjela yo “ounyuni,” sha hala okutya, ovanhu ovo tava dulu okukulilwa opo va ka “mone omwenyo.” ‘Keshe omunhu oo ta li omungome oo,’ sha hala okutya, ta kala e na eitavelo tali longo meenghono dokukulila deyambo laJesus, ota kala e na eteelelo loku ka kala nomwenyo fiyo alushe. Eendjovo di na sha ‘nokukala fiyo alushe’ odo da longifwa mEvangeli laJohannes otadi ulike yo keteelelo olo la kala nale li niwe kOvajuda li na sha noku ka kala nomwenyo fiyo alushe kombada yedu pefimbo lepangelo laMessias.
12. Jesus okwa li ta ulike keteelelo lashike eshi a li a lombwela ovapataneki vaye kutya ‘ota ka pa eedi daye omwenyo waalushe’?
12 Konima yefimbo, pOshivilo shokudimbuluka Eyapulo lotembeli muJerusalem, Jesus okwa li a lombwela ovapataneki vaye a ti: “Nye itamu itavele, osheshi kamu fi eedi dange. Eedi dange ohadi udu ondaka yange, naame ondi di shii, ndele odo tadi shikula nge. Ndele Ame ohandi di pe omwenyo waalushe.” (Joh. 10:26-28) Mbela Jesus okwa li ashike ta popi kombinga yomwenyo womeulu ile okwa li yo ta popi kombinga yomwenyo waalushe moparadisa kombada yedu? Jesus okwa hangwa opo a li a hekeleke ovashikuli vaye a ti: “Ino tila, okangudu ove, osheshi Xo a hala oku mu pa ouhamba.” (Luk. 12:32) Jesus okwa li a popya pefimbo lOshivilo osho tuu osho, a ti: “Ondi na yo eedi [dimwe, OB-1986] di he fi domoshiunda eshi; nadinya ondi noku di eta mo.” (Joh. 10:16) Onghee hano, eshi Jesus a li ta popi novapataneki vaye, eendjovo daye oda li da kwatela mo eteelelo lomwenyo womeulu olo li niwe ‘kokangudu’ nosho yo eteelelo lomwenyo waalushe kombada yedu olo li niwe komamiliyona ‘eedi dimwe.’
Eteelelo olo inali pumbwa okuyelifwa
13. Jesus okwa li a hala okutya shike eshi a ti: ‘Oto ka kala pamwe naame moParadisa’?
13 Fimbo Jesus a li mouyahame tau udifa omwenyo munyenye komuti womahepeko, okwa li a yandja oumbangi itau dulu okupatanekwa u na sha neteelelo lovanhu. Omukolokoshi umwe oo a li a valelwa popepi naJesus, okwa ti: “Jesus, dimbulukwa nge, ngenge wa fika mouhamba woye.” Jesus okwa li e mu udanekela a ti: ‘Oshili ohandi ku lombwele, onena tuu eli to ka kala pamwe naame moParadisa.’ (Luk. 23:42, 43) Molwaashi omulumenhu oo osha yela kutya okwa li Omujuda, ka li a pumbwa okuyelifilwa kombinga yOparadisa. Okwa li e shii kombinga yeteelelo loku ka kala nomwenyo waalushe kombada yedu monakwiiwa.
14. (a) Oshike tashi ulike kutya ovayapostoli kava li ve udite ko eendjovo di na sha neteelelo lomeulu? (b) Opefimbo lilipi ovashikuli vaJesus va li va uda ko nawa kombinga yeteelelo lomeulu?
14 Eendjovo daJesus di na sha neteelelo lomeulu odo ashike da li da pumbwa okuyelifwa. Eshi Jesus a li ta lombwele ovahongwa vaye kutya ota i meulu e ke va longekidile eenhele, kava li ve udite osho a hala okutya. (Lesha Johannes 14:2-5.) Opo nee konima yefimbo okwa li e va lombwela a ti: “Ondi noinima ihapu natango oku mu lombwela, ndelenee paife itamu dulu oku i humbata. Ndele winya ngenge te uya, Omhepo yoshili, Oyo tai mu twala moshili aishe.” (Joh. 16:12, 13) Ovashikuli vaJesus ova li ashike va uda ko kutya otava ka kala komalukalwapangelo monakwiiwa meulu ve li eehamba eshi va li va vaekwa nomhepo yaKalunga pOpentekoste 33 O.P. (1 Kor. 15:49; Kol. 1:5; 1 Pet. 1:3, 4) Eteelelo loku ka fyuulula omwenyo womeulu ola li eudeko lipe, nola divilikwa meenhumwafo da nwefwa mo, odo di li mOmishangwa dopaKriste dOshigreka. Ndele mbela eenhumwafo odo oda koleka ngoo eteelelo lovanhu li na sha noku ka kala nomwenyo fiyo alushe kombada yedu?
Eenhumwafo da nwefwa mo oda popya shike shi na sha nomwenyo waalushe?
15, 16. Onhumwafo yOvaheberi ya nwefwa mo nosho yo eendjovo daPetrus otadi ulike ngahelipi kutya ope na eteelelo loku ka kala nomwenyo fiyo alushe kombada yedu?
15 Omuyapostoli Paulus okwa li a popya kombinga yovaitaveli vakwao Ovaheberi monhumwafo yaye oyo a li e va shangela a ti kutya ove li ‘ovamwaxe ovayapuki naava va ifanwa keifano lomeulu.’ Kakele kaasho, okwa popya yo vali kutya Kalunga okwa tula “ounyuni ou tau uya” mepangelo laJesus. (Heb. 2:3, 5; 3:1) Oshitya shopehovelo osho sha tolokwa “ounyuni” mOmishangwa dopaKriste dOshigreka otashi ulike alushe kedu ekaliwa. Onghee hano, “ounyuni ou tau uya” otau ulike konghalelo yoinima yomonakwiiwa kombada yedu, koshi yepangelo laJesus Kristus. Hano Jesus ota ka wanifa po eudaneko laKalunga olo tali ti: “Ovayuki, vo otava ka fyuulula [edu, OB-1986], ndee tava kala mo alushe.” — Eps. 37:29.
16 Omuyapostoli Petrus naye okwa li a nwefwa mo a shange kombinga yonakwiiwa yovanhu, a ti: “Eulu lopaife nedu eli ola tuvikililwa omundilo okeendjovo tuu odo fiyo kefiku letokolo nolekano lovanhu ve he na Kalunga.” (2 Pet. 3:7) Oshike tashi ka pingena po omapangelo oo taa popiwa e li eulu lopaife nosho yo oulikumwe wokunena wovanhu ovakolokoshi oo tau popiwa u li edu eli? (Lesha 2 Petrus 3:13.) Omapangelo otaa ka pingenwa po ‘keulu lipe,’ olo li li Ouhamba waKalunga wopaMessias, ofimbo oulikumwe wovanhu ovakolokoshi tau ka pingenwa po ‘kedu lipe,’ olo tali ulike koulikumwe wovanhu ovayuki ovo hava longele Kalunga kashili.
17. Ehololo 21:1-4 ola popya shike kombinga yeteelelo lovanhu?
17 Emoniko li na sha nokwaalulila ovanhu mewaneneno olo li li membo laxuuninwa lOmbibeli otali kumu omitima detu. (Lesha Ehololo 21:1-4.) Ovaitaveli ova kala ve na eteelelo la tya ngaho okudja eshi ewaneneno la kanifwa moshikunino shaEden. Ovayuki otava ka kala mOparadisa kombada yedu fiyo alushe nopehe na okukulupa. Eteelelo la tya ngaho ole likolelela filufilu kOmishangwa dOshiheberi nosho yo kOmishangwa dopaKriste dOshigreka, nohali pameke ovapiya vaJehova ovadiinini fiyo okunena. — Eh. 22:1, 2.
Oto dulu okuyelifa?
• Jesus okwa li a hala okutya shike eshi a longifa outumbulilo ‘mounyuni mupe’?
• Jesus okwa li a lombwela Nikodemus shike?
• Jesus okwa li a udanekela shike omukolokoshi oo a li a valelwa popepi naye?
• Onhumwafo yOvaheberi nosho yo eendjovo daPetrus otadi koleke ngahelipi eteelelo li na sha noku ka kala nomwenyo fiyo alushe kombada yedu?
[Efano pepandja 15]
Ovanhu ovo ve na oikala ya fa yeedi otava ka kala nomwenyo fiyo alushe kombada yedu
[Omafano pepandja 16]
Jesus okwa li a udifila vamwe kombinga yomwenyo waalushe kombada yedu