OWE SHI SHIIVA TUU?
Oukwashiwana waRoma owa li wa etela ngahelipi omuyapostoli Paulus ouwa?
Paulus okwa tI: “Ame onde liameka kOMukesari.”
Oukwashiwana waRoma okwa li hau pefa omunhu omaufemba e likalekelwa keshe apa tai mOuhamba waRoma. Ovakwashiwana vaRoma kava li koshi yeemhango doilando oyo ya li koshi yOuhamba waRoma ndele okoshi yomhango yaRoma. Ngeenge ova tamanekelwa oshibofa, okwa li tava dulu okudimina va pangulwe komhangu yoshilando osho, ashike okwa li yo ve na oufemba woku ka udika komhangu yaRoma. Ngeenge ova tokolelwa efyo ova li ve na oufemba wokuninga eindilo opo omatokolo a ka talululwe kOmukesari.
Metwokumwe nomaufemba oo, Cicero, omukwanepangelo Omuroma womefelemudo lotete K.O.P., okwa ti: “Okumanga po omukwashiwana waRoma okwa li sha talika ko shi li etimba; oku mu denga osha li oukolokoshi noku mu dipaa, onga wa dipaa omudali ile omupambele woye.”
Omuyapostoli Paulus okwa li ha udifile moitukulwa ihapu yomOuhamba waRoma. Okwa li a longifa oufemba waye lwoikando itatu: (1) Okwa li a lombwela omhangu yOvafilippi kutya ova nyona oufemba waye eshi ve mu denga. (2) Okwa li e u longifa muJerusalem opo aha dengwe. (3) Okwa li a pula a ka pangulwe kOmukesari, omupangeli waRoma. — Oilonga 16:37-39; 22:25-28; 25:10-12.
Ovafita voimuna vopefimbo lOmbibeli okwa li hava futwa ngahelipi?
Eshangelo leudafanotwokumwe lokulanda eedi noikombo lo 2050 K.O.P. lwaapo
Tatekulululwa Jakob okwa li a lifa oimuna ya xekulu Laban oule womido 20. Okwa longa omido 14 opo a pewe ovanakadona vavali vaLaban, nomido 6 opo a futwe oimuna. (Genesis 30:25-33) Oshifo Biblical Archaeology Review osha ti: “Eudafanotwokumwe lokupashukila oimuna ngaashi olo la li pokati kaLaban naJakob, ola li li shiivike nawa kovashangi novaleshi vOmbibeli vonale.”
Omaudafanotwokumwe onale oo a lafululwa muNuzi, Larsa nomoitukulwa imwe yaIrak shopaife otaa ulike eudafano olo la li hali ningwa. Eudafanotwokumwe ola li hali kala oule wodula. Ovafita voimuna ova li hava pewa oshinakuwanifwa shokupashukila oimuna yomuvalu wonhumba she likolelela komido nokoludi layo (oshikadi ile oshindume.) Konima yomudo, mwene woimuna okwa li e na okupewa omuvalu wonhumba wolududi, oilikolomwa, oudjona nosho tuu. Keshe osho sha li hashi likolwa sha pitilila osha li hashi ningi shomufita.
Okuhapupala kweedi okwa li haku likolelele komuvalu weedi deenghadi. Ngeenge omufita okwa pewa eedi eenghadi 100 okwa li a teelelwa a likole oudjona 80. Ngeenge opa kana sha, okwa li e na okufuta. Onghee hano, omufita okwa li e na omatomheno a femba okutonatela oimuna oyo e lineekelelwa.