ETUKULWA 3
“Ova tililwa omhepo iyapuki”
Oidjemo yokutililwa omhepo iyapuki pOpentekoste
Etukulwa eli ola kanghamena kOilonga 2:1-47
1. Ovanhu ova li momhepo ya tya ngahelipi pOshivilo shOpentekoste?
MOMAPANDAVANDA aJerusalem omwa li tamu udika euyaano novanhu ova li va hafa neenghono.a Omwifi owa li tau lundumuka motembeli koaltari, eshi Ovalevi va li tava imbi eimbilo la kanghamena kEpsalme 113 fiyo 118, tashi dulika va li tava imbi omawi taa diminafana. Momapandavanda omwa li mu yadi eemhunga dovatalelipo, ovo ova li va dja keenhele dokokule ngaashi Elami, Mesopotamia, Kappadokia, Pontus, Egipti naRoma.b Mbela ova li va ila shike muJerusalem? Ova li ve uya okudana efiku lOpentekoste, olo la li yo hali ifanwa ‘efiku loiimati oyo ya pya tete.’ (Num. 28:26) Oshivilo osho shokomudo osha li hashi ningwa pexulilo leteyo loilya oyo hai ifanwa barley nehovelo leteyo loilya oyo hai ifanwa wheat. Kala li tuu efiku lihafifa!
2. Oiningwanima ikumwifi ilipi ya li ya ningwa pOpentekoste 33 O.P.?
2 Pomuwoi wongula lwaapo mefiku olo lOpentekoste 33 O.P., pefimbo lokwenye, fimbo omutenya inau twa, opa li pa ningwa oiningwanima oyo ya li tai ka kumwifa ovanhu omafelemido e li komesho. Ovahongwa vaJesus 120 lwaapo ova li va ongala meumbo lonhumba, ndele ohaluka ova uda “epopomo la dja meulu la fa omhepo inene.” (Oil. 2:2) Opa li pa udika eweelelo linene monhele omo mwa li mwa ongala ovahongwa ovo. Opo nee, ovahongwa ova li va nambelwa komalaka a fa omundilo komitwe davo.c Okudja opo, ovahongwa ova li va “tililwa omhepo iyapuki” nova li va hovela okupopya omalaka oshinailongo. Eshi ovahongwa va dja mo meumbo olo, ovatalelipo ovo va li va shakena navo momapandavanda aJerusalem ova li va kumwa, molwaashi ovahongwa ova li tava popi navo momalaka avo oshidalelwamo. Keshe umwe okwe va uda “tava popi melaka laye loshidalelwamo.”—Oil. 2:1-6.
3. (a)Omolwashike taku dulu okutiwa kutya Opentekoste yomo 33 O.P. oya li ya tongomana mondjokonona yelongelokalunga lashili? (b)Oshipopiwa shaPetrus osha li sha pambafana ngahelipi nokulongifwa ‘kweeshapi dOuhamba’?
3 Oiningwanima itunhula noya fimana oyo ya popiwa mokatendo ka tetekela otai ulike kelunduluko linene olo la li la ningwa po li na sha nelongelokalunga lashili, tai ulike kokutotwa po kweongalo lOvakriste ovavaekwa, Israel shopamhepo. (Gal. 6:16) Ndele opa li pa ningwa oinima ihapu mefiku olo. Eshi Petrus a li ta popi neemhunga dovanhu efiku olo, okwa longifa oshapi yotete ‘yomeeshapi nhatu dOuhamba,’ odo da li tadi shi ningi tashi shiiva, opo ovanhu ve lili noku lili va mone omhito yoku ka mona omanangeko noupuna e likalekelwa. (Mat. 16:18, 19) Oshapi oyo oye shi ninga tashi shiiva, opo Ovajuda nosho yo ovauyemo mOujuda va tambule ko onghundana iwa nova vaekwe nomhepo iyapuki yaKalunga.d Kungaho, ova li va ninga oshitukulwa shaIsrael shopamhepo, nova li ve na eteelelo loku ka pangela ve li eehamba novapristeri mOuhamba wopaMessias. (Eh. 5:9, 10) Oufembanghenda oo owa li yo tau ka pewa Ovasamaria nosho yo lwanima ovanhu ovo vehe fi Ovajuda. Ovakriste vokunena otave lihongo shike moiningwanima itunhula oyo ya ningilwe pOpentekoste 33 O.P.?
“Aveshe ova li va ongala monhele imwe” (Oil. 2:1-4)
4. Omolwashike taku dulu okutiwa kutya eongalo lopaKriste, olo la totelwe po mo 33 O.P., olo etindi leongalo lopaKriste lokunena?
4 Eongalo lopaKriste ola hovela novahongwa 120 lwaapo, ovo va li “va ongala monhele imwe,” monduda yopombada, nova li va vaekwa nomhepo iyapuki. (Oil. 2:1) Ndele mefiku olo tuu olo, opa li pa ninginifwa ovanhu omayovi ovo va li va ninga yo oilyo yeongalo olo lipe. Okudja opo, eongalo lopaKriste ola enda tali kulu fiyo okunena. Eongalo lopaKriste kunena, olo la fikama po movalumenhu novakainhu ovatilikalunga, olo tali longifwa, opo ‘onghundana ei iwa yOuhamba otai ka udifilwa ounyuni aushe opo ovanhu vomoiwana aishe ve i ude,’ fimbo exulilo inali uya.—Mat. 24:14.
5. Ovo va li oilyo yeongalo lopaKriste mefelemudo lotete nosho yo ovo ve li oilyo yalo kunena ohava mono omanangeko noupuna elipi?
5 Eongalo lopaKriste ola li yo tali ka pameka pamhepo oilyo yalo, kutya nee ovavaekwa, ile “eedi dimwe.” (Joh. 10:16) Paulus okwa li a ulika kutya okwa lenga neenghono onghedi omo oilyo yeongalo hai twaafana omukumo, eshi a li a shangela Ovakriste muRoma a ti: “Onda djuulukwa oku mu mona opo ndi mu kwafele mu pameke ekwatafano leni naKalunga, mu dule okukala neitavelo la kola, 12 ile opo tu twaafaneni omukumo okupitila meitavelo leni nolange.”—Rom. 1:11, 12.
6, 7. Eongalo lopaKriste otali wanifa po ngahelipi kunena oshilonga osho la pewa kuJesus shokuudifila ovanhu vomoiwana aishe?
6 Eongalo lopaKriste lokunena oli na yo elalakano la faafana naalo lomefelemudo lotete. Jesus okwa li a pa ovashikuli vaye oshilonga shitunhula neenghono, ashike ova li tava ka shakeneka omashongo, eshi tave shi wanifa po. Okwa li e va lombwela a ti: “Indeni mu ka ninge ovanhu vomoiwana aishe ovahongwa, noku va ninginifa medina laXe nolOmona nolomhepo iyapuki; va hongeni okudiinina oinima aishe oyo nde mu lombwela.”—Mat. 28:19, 20.
7 Jehova ota longifa eongalo lopaKriste lEendombwedi daJehova kunena, opo oilonga oyo i wanifwe po. Oshoshili kutya kashipu okuudifila ovanhu vomalaka e lili noku lili. Ndele nande ongaho, Eendombwedi daJehova ohadi nyanyangida oileshomwa ya kanghamena kOmbiibeli momalaka e dule pe 1000. Ngeenge oho kala pokwoongala kwopaKriste pandjikilile noho kufa ombinga moilonga yokuudifa Ouhamba nokuninga ovanhu ovahongwa, ou na etomheno lokukala wa hafa, molwaashi ou li umwe womovanhu vomuvalu munini kombada yedu kunena ovo ve na oufembanghenda wokuyandja oundombwedi nawanawa kombinga yedina laJehova.
8. Omonghedi ilipi oilyo yeongalo ya nangekwa noupuna pauhandimwe?
8 Jehova okwe tu pa oumwainafana womounyuni aushe, opo e tu kwafele tu lididimikile nehafo omafimbo aa madjuu. Paulus okwa li a shangela Ovakriste Ovaheberi a ti: “Natu kaleni tu na ko nasha navakwetu nokuladipikafana, opo tu kale tu holafane nokulonga oilonga iwa; inatu efa po okwoongala pamwe, ngaashi vamwe have shi ningi, ndele tu twaafaneni omukumo, unene tuu eshi tu wete efiku tali ehene popepi.” (Heb. 10:24, 25) Eongalo lopaKriste oli li elongekido la dja kuJehova olo tali shi ningi tashi shiiva, opo tu twaafane omukumo. Kala u na ekwatafano liwa novamwaxo novamwanyoko vopamhepo, noino efa po nandenande okwoongala kwopaKriste!
“Keshe umwe okwa uda eshi ovahongwa tava popi melaka laye loshidalelwamo” (Oil. 2:5-13)
“Otwa uda tava popi momalaka etu oshidalelwamo kombinga yoinenelonga yaKalunga.”—Oilonga 2:11
9, 10. Ovakriste vamwe ova ninga omaliyambo nehalo liwa elipi, opo va dule okuudifila ovanhu ovo hava popi omalaka amwe e lili?
9 Ovajuda nosho yo ovauyemo mOujuda ovo va li pamwe pOpentekoste 33 O.P., kava li tuu va hafa neenghono! Ovanhu vahapu ovo va li po otashi dulika va li hava popi omalaka oo a li haa popiwa kovanhu vahapu, ngaashi Oshigreka, ile Oshiheberi. Ndele ohaluka ova li va “uda eshi ovahongwa tava popi melaka laye loshidalelwamo.” (Oil. 2:6) Nopehe na omalimbililo, ovapwilikini ovo ova li va kumwa komitima, eshi va uda onghundana iwa momalaka avo oshidalelwamo. Ndele kunena Ovakriste kave na oshali yokupopya omalaka oshinailongo pashikumwifilonga. Ashike vahapu vomuvo ova ninga omaliyambo nehalo liwa, opo va tandavelife etumwalaka lOuhamba kovanhu vomoiwana aishe. Ove shi ninga ngahelipi mbela? Vamwe ove lihonga elaka limwe li lili, opo va dule okukwafela meongalo limwe lomoshitukulwa olo hali popi elaka loshinailongo, ile va tembukile nokuli koshilongo shimwe shi lili. Ovaudifi va tya ngaho luhapu ohava mono kutya ovapwilikini vavo ohava kala va kuminwa eenghendabala davo.
10 Natu ka taleni koshimoniwa shOndombwedi imwe yedina Christine oo a li te lihongo elaka lOshigujarati pamwe nEendombwedi dikwao heyali. Eshi a li a shakeneka omukainhu omunyasha oo ha longo pamwe naye ha popi Oshigujarati, okwa li e mu popifa melaka laye loshidalelwamo. Omukainhu oo okwa li a kumwa nokwa li a hala okuuda kutya omolwashike Christine ta ningi eenghendabala e lihonge Oshigujarati. Christine okwa li a yandja oundombwedi muwa, nomukainhu oo omunyasha okwa li e mu lombwela a ti: “Kape na vali elongelokalunga limwe hali ladipike oilyo yalo i lihonge elaka lidjuu la tya ngaha. Ou na okukala shili wa hala okulombwela nge oshinima sha fimana.”
11. Ongahelipi hatu dulu okulilongekidila okuudifila etumwalaka lOuhamba ovanhu vomalaka a yooloka ko ku letu?
11 Oshoshili kutya hakeshe umwe womufye ta dulu okulihonga elaka limwe li lili. Ndele nande ongaho, ohatu dulu okukala twe lilongekida okuudifila ovanhu etumwalaka lOuhamba ovo hava popi omalaka amwe e lili. Ongahelipi mbela hatu dulu oku shi ninga? Onghedi imwe omokukala hatu longifa o-JW Language® app, opo tu lihonge epopifo melaka olo hali popiwa unene moshitukulwa sheni. Oto dulu yo okulihonga omautumbulilo amwe vali melaka olo, oo tashi dulika a pendule ohokwe yovapwilikini moshitukulwa. Va ulikila epandja letu lokointaneta lo-jw.org, noku va ulikila ouvidio noishangomwa oyo i li melaka lavo. Ngeenge otwa kala hatu longifa oikwafifo oyo, ohatu ka mona ehafo, ngaashi olo ovamwatate vomefelemudo lotete va li va mona, eshi va li va udifila onghundana iwa keshe umwe “melaka laye loshidalelwamo.”
‘Petrus okwa fikama, ndele ta popi novanhu ovo mokule’ (Oil. 2:14-37)
12. (a) Omuprofeti Joel okwa li a xunganeka ngahelipi oshikumwifilonga osho sha li sha ningwa pOpentekoste 33 O.P.? (b) Omolwashike ovahongwa va li ve na elineekelo kutya exunganeko laJoel ola li tali ka wanifwa mefelemudo lotete?
12 ‘Petrus okwa li a fikama,’ opo a popye neemhunga dovanhu vomoiwana i lili noku lili. (Oil. 2:14) Okwa li a yelifila ovapwilikini vaye aveshe kutya oshali yokupopya omalaka amwe e lili pashikumwifilonga oya yandjwa kuKalunga, opo exunganeko laJoel li wanifwe olo tali ti: “Ohandi ka tilila Omhepo yange kombada yovanhu aveshe.” (Joel 2:28) Fimbo Jesus ina ya meulu, okwa li a lombwela ovahongwa vaye a ti: “Ohandi ka indila Tate note ke mu pa vali osho tashi mu kwafele,” nokwa ti kutya omukwafi oo oye ‘omhepo.’—Joh. 14:16, 17.
13, 14. Petrus okwa li a kendabala ngahelipi okuhanga omitima dovapwilikini vaye, nongahelipi hatu dulu okuhopaenena onghedi yaye yokuudifa?
13 Pexulilo loshipopiwa shaye, Petrus okwa li a popya nouladi a ti: “Eumbo alishe laIsrael nali shiive kutya Jesus ou mwa valela komuti, Kalunga okwe mu ninga Omwene naKristus.” (Oil. 2:36) Oshoshili kutya ovapwilikini vaPetrus vahapu kava li po, eshi Jesus a dipaelwa komuti womahepeko. Ndele ova li ve na ondjo, molwaashi ovomoshiwana osho sha dipaa Jesus. Didilika kutya Petrus okwa li a popya nOvajuda vakwao nefimaneko nomonghedi oyo tai kumu omitima davo. Okwa li a hala okulinyengifa ovapwilikini vaye ve livele ombedi, ndele ka li a hala oku va tokola. Mbela ovapwilikini ovo ova li va handuka omolweendjovo odo? Hasho nandenande. Ponhele yaasho, oda li de “va kuma komitima,” nova li ve mu pula va ti: “Oshike tu na okuninga po”? Otashi dulika okupopya kwaPetrus nefimaneko kwa li kwe mu kwafela a hange omitima dovanhu vahapu noku ve linyengifa ve lidilulule.—Oil. 2:37.
14 Nafye ohatu dulu okuhanga omitima dovanhu mokuhopaenena onghedi yaPetrus yokuudifa. Ngeenge hatu udifile vamwe, katu na okuyelifa kombinga yoshinima keshe shihe li pamishangwa osho tava popi. Ndele ponhele yaasho, otu na okukundafana kombinga yoinima oyo hatu tu kumwe navo. Ngeenge otwa tale kutya omoinima ilipi hatu tu kumwe navo, kungaho, ohatu ka dula okutomhafana navo nelungi okudja mEendjovo daKalunga. Luhapu, ngeenge oshili yOmbiibeli oya kundafanwa monghedi ya tya ngaho, ovanamitimadiwa oshi na oupu ve i tambule ko nawa.
‘Keshe umwe womunye na ninginifwe’ (Oil. 2:38-47)
15. (a) Petrus okwa li a popya eendjovo dilipi, novanhu ova li ve linyenga ngahelipi? (b) Omolwashike ovanhu omayovi ovo va li va uda onghundana iwa pOpentekoste va li va wana okuninginifwa mefiku olo tuu olo?
15 Mefiku litunhula lOpentekoste 33 O.P., Petrus okwa li a lombwela ovanamitimadiwa Ovajuda nosho yo ovauyemo mOujuda, a ti: “Lidilululeni, ndele amushe tamu ninginifwa.” (Oil. 2:38) Oshidjemo, opa li pa ninginifwa ovanhu 3 000 lwaapo, tashi dulika meendama odo da li muJerusalem, ile odo da li popepi nasho.e Mbela ovanhu ovo ova li va uluma okuninginifwa? Mbela osho osha hala okutya ovo tava konakona Ombiibeli, ile ounona ovo va dalwa kovadali Ovakriste ove na okuuluma va ninginifwe nonande inava wana lela okuninginifwa? Hasho nandenande. Natu dimbuluke kutya Ovajuda nosho yo ovauyemo mOujuda, ovo va li va ninginifwa pOpentekoste 33 O.P., ova li hava konakona noukeka Eendjovo daKalunga nova li oshitukulwa shoshiwana osho she liyapulila nale Jehova. Natango, ova li nale va ulika ouladi wavo, ngaashi mokweenda oinano, ile, opo va kale poshivilo osho sha li hashi danwa lumwe momudo. Konima eshi va li va tambula ko eeshili da fimanenena di na sha nonghandangala oyo Jesus Kristus ta dana mokuwanifwa kwelalakano laKalunga, ova li ve lilongekida okutwikila okulongela Kalunga, ndele pomhito oyo ova li ve na oku shi ninga ve li ovashikuli vaKristus va ninginifwa.
16. Ovakriste vomefelemudo lotete ova li va ulika ngahelipi omhepo yeliyambomwene?
16 Jehova okwa li a nangeka noupuna ovaitaveli ovo. Ombiibeli oya ti: “Aveshe ovo va ninga ovaitaveli ova kala pamwe nova li va tukulilafana oinima oyo va li ve na. Ova li va landifa po oinima yavo nokutukulilafana oimaliwa she likolelela keemhumbwe dakeshe umwe.”f (Oil. 2:44, 45) Ovakriste vashili aveshe ova halelela okuhopaenena omhepo yopahole noyeliyambomwene ya tya ngaho.
17. Omunhu oku na okuwanifa po oiteelelwa ilipi, opo a kale a wana okuninginifwa?
17 Opo omunhu a kale a wana okuliyapulila Kalunga nokuninginifwa e li Omukriste oku na okuwanifa po oiteelelwa yonhumba yopamishangwa. Oku na okukala e na eshiivo lEendjovo daKalunga. (Joh. 17:3) Oku na okukala e na eitavelo tali longo nokulivela ombedi omolwoilonga yaye yonale, ta ulike kutya oku udite nai shili omolwoilonga ya tya ngaho. (Oil. 3:19) Natango, oku na okulialuluka nokuhovela okulonga oilonga ya yuka oyo i li metwokumwe nehalo laKalunga. (Rom. 12:2; Ef. 4:23, 24) Opo nee ngeenge omunhu okwa wanifa po oiteelelwa oyo, ota dulu okuliyapulila Kalunga okupitila meilikano nokuninginifwa.—Mat. 16:24; 1 Pet. 3:21.
18. Ovahongwa vaKristus va ninginifwa ove na oufembanghenda ulipi?
18 Mbela ou li omuhongwa waJesus Kristus e liyapulila Kalunga nokwa ninginifwa? Ngeenge osho, kala wa hafa omolwoufembanghenda oo. Ngaashi ovahongwa vomefelemudo lotete ovo va li va yadifwa omhepo iyapuki, naave oto dulu okulongifwa monghedi ya denga mbada, opo u yandje oundombwedi nawanawa nou longe ehalo laJehova.
a Tala oshimhungu “Jerusalem osha li ondingandinga yelongelokalunga lOshijuda.”
b Tala oimhungu “Roma osha li oshilandopangelo shouhamba waRoma,” “Okukala kwOvajuda muMesopotamia naEgipti,” nosho yo “Oukriste muPontus.”
c “Omalaka” oo kaa li omundilo wo venevene, ndele okwa li a “fa omundilo,” osho tashi ulike kutya osho sha li komutwe womuhongwa keshe osha li shi na eholokepo nevadimo la fa lomundilo.
d Tala oshimhungu “Oolyelye va li va ninga veitavelo lOshijuda?”
e Mo 7 Auguste 1993, opa li yo pa ninginifwa ovanhu 7 402 meendama di li hamano poshoongalele shopaiwana shEendombwedi daJehova osho sha li sha ningilwa muKiev, shaUkraine. Osha li sha kufa oule weevili 2 nominute 15, opo ovanhu va pwe okuninginifwa.
f Elongekido olo lopakafimbo ola li la ningwa, opo ku yambididwe ovaenda ovo va li ve na okukala muJerusalem oule wokafimbo, opo ve lihonge shihapu kombinga yeitavelo lavo lipe. Okukwafelafana nehalo liwa kwa tya ngaho inaku hala okutya Ovakriste ovo ova li tava xumifa komesho oukomonisi, onghedi yokupangela oyo hai dilike ovanhu vaha kale noinima yopaumwene.—Oil. 5:1-4.