‘Finda owii nouwa’
‘Ino findwa kowii, finda owii nouwa.’ — OVAROMA 12:21, yelekanifa OB-1986.
1. Omolwashike hatu dulu okukala nelineekelo kutya ohatu dulu okufinda owii?
MBELA ohatu dulu ngoo okukondjifa nomupondo ovo hava pataneke nonyanya elongelokalunga lashili? Ohatu dulu ngoo okufinda ovo hava kendabala oku tu shunifa mounyuni wouhenakalunga? Heeno ohatu dulu oku va finda. Omolwashike hatu tile ngaho? Omolwaashi omuyapostoli Paulus okwa popya monhumwafo yaye oyo a li a shangela Ovaroma a ti: ‘Ino findwa kowii, finda owii nouwa.’ (Ovaroma 12:21, yelekanifa OB-1986.) Ngeenge otwa kala twe lineekela muJehova notwa tokola toko tuha findwe kounyuni, itatu ka findwa kowii wao. Outumbulilo ‘finda owii’ otau ulike kutya ohatu dulu okufinda owii ngeenge otwa kala hatu u kondjifa. Ovo vehe li oupafi noitava kondjifa owii ovo ashike tava ka findwa kounyuni ou woukolokoshi nosho yo komupangeli wao omunawii Satana Ondiaboli. — 1 Johannes 5:19.
2. Omolwashike hatu ka konakoneni shi na sha noiningwanima imwe yomokukalamwenyo kwaNehemia?
2 Oshihopaenenwa shaNehemia omupiya waKalunga oo a li ko omido 500 komesho yefimbo laPaulus, otashi ulike kutya eendjovo daPaulus di na sha nokufinda owii nouwa otadi longo. Omupiya waKalunga oo ka li ashike e lididimikila okupatanekwa kovahenakalunga, ndele okwa li yo a finda owii nouwa. Mbela omashongo elipi a li a shakeneka? Oshike sha li she mu kwafela a pondole? Ongahelipi hatu dulu oku mu hopaenena? Opo tu mone omanyamukulo komapulo oo, natu ka konakoneni imwe yomoiningwanima yomokukalamwenyo kwaNehemia.a
3. Nehemia okwa li e na onghalamwenyo ya tya ngahelipi, nokwa li a longa oshilonga shididilikwedi shilipi?
3 Nehemia okwa li ha longo mombala yohamba yaPersia Artasasta. Nonande okwa li a dingililwa kovahenakalunga, ka li nande a ‘faafana nounyuni’ wopefimbo laye. (Ovaroma 12:2) Eshi pa li pa holoka omhumbwe muJuda, Nehemia okwa li a yamba po onghalamwenyo yaye youdjeko ndele tai molweendo lidjuu a finda kuJerusalem oko a li a ka longa oshilonga shinene shokutungulula ohotekuma yoshilando. (Ovaroma 12:1) Nonande okwa li elenga laJerusalem, okwa li ha longo pamwe nOvaisrael vakwao efiku keshe, “okudja ketendo leluwa fiyo eenyofi da holoka.” Nokonima ashike yeemwedi mbali, ova li va mana okutunga. (Nehemia 4:21; 6:15) Ova li va longa oshilonga shididilikwedi shili, molwaashi pefimbo lokutunga kwavo ova li va patanekwa meenghedi di lili noku lili. Oolyelye mbela va li ovapataneki vaNehemia, noshike sha li elalakano lavo?
4. Oshike sha li elalakano lovapataneki vaNehemia?
4 Nehemia okwa li a patanekwa unene kuSanballat, Tobia naGesem, ovanenenhu ovo va li hava kala popepi naJuda. Molwaashi ovalumenhu ovo ova li ve tonde oshiwana shaKalunga, “eshi va uda, nokutya [Nehemia] e uya okukongela ovana vaIsrael ouwa, ova ninga omwenyo mwii.” (Nehemia 2:10, 19) Ovalumenhu ovo ova li va tokola okuya moshipala eemhangela daNehemia dokutunga, va li ve mu pangelela nokuli eemhangela doku mu ningila owii. Nehemia okwa li mbela ‘ta ka findwa kowii’?
Sanballat okwa li a “handuka nokwa ninga omwenyo mwii unene”
5, 6. (a) Ovatondi vaNehemia ova li ve linyenga ngahelipi shi na sha noshilonga shokutunga? (b) Omolwashike Nehemia a li ina tilifwa kovapataneki?
5 Nehemia okwa li a ladipika nouladi oshiwana shambulavo a ti: “Tu tungululeni ohotekuma yaJerusalem.” Oshiwana osha li sha nyamukula sha ti: “Tu tungeni!” Nehemia okwa ti: “[Ova] pameka omake avo va longe oshilonga shiwa,” ndele ovapataneki “ove tu dina noku tu sheka ndee tava ti: Oshike osho tamu ningi? Mwa hala hamba okutwa ondubo nohamba?” Nehemia ka li a tila eshi ovapataneki ve mu sheka noku mu lundila, ndele ponhele yaasho okwa li e va lombwela a ti: “Kalunga komeulu, Ye ote ke shi tu wanifila, nafye, ovapiya vaye, ohatu ka fikama tu tunge.” (Nehemia 2:17-20) Nehemia okwa li a tokola toko okutwikila ‘okulonga oshilonga shiwa.’
6 Sanballat, umwe womwaavo va li tava pataneke Nehemia okwa li a “handuka nokwa ninga omwenyo mwii unene” nokwa twikila okupopya nehandu ta sheke ta ti: ‘Ovajuda vehe neenghono otava ningi shike? Otava dulu tuu okushitulula omamanya omomakulukuma taa ningi omwenyo?’ Tobia naye okwa li a hovela okusheka ta ti: “Okavandje ngenge taka nuka kulo, ko otaka ngumauna po ekuma lavo lomamanya.” (Nehemia 4:1-3) Nehemia okwa li e linyenga ngahelipi komasheko a tya ngaho?
7. Nehemia okwa li e linyenga ngahelipi eshi a li a lundilwa kovapataneki vaye?
7 Nehemia ka li e na ko nasha nomasheko avo. Okwa li a dulika koshipango shaKalunga shokuhaalulila vamwe owii. (Leviticus 19:18) Ponhele yaasho, okwa li a efela oinima momake aJehova nokwa ilikana a ti: “Pwilikina, Kalunga ketu, nhumbi tu li twa dinika! Ndele alulila esheko lavo kombada yomitwe davo.” (Nehemia 4:4) Nehemia okwa li e lineekela meshilipaleko laJehova olo tali ti: “Ehandu olange Ame handi futu.” (Deuteronomion 32:35) Kakele kaasho, Nehemia noshiwana shambulavo ova li va “tungulula ohotekuma,” molwaashi kava li va efa va piyaanekwe kusha. ‘Ekuma alishe ola li la tungululwa fiyo opokati koule walo. Novanhu ova longa nomutima wavo aushe.’ (Nehemia 4:6) Ovatondi velongelokalunga lashili ova li va dopa okuya moshipala oilonga yokutungulula. Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena Nehemia?
8. (a) Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena Nehemia ngeenge hatu lundilwa kovapataneki? (b) Hokolola oshihopaenenwa shopaumwene ile osho wa uda, osho tashi ulike kutya oshi li pandunge okuhaalulila vamwe owii.
8 Kunena, nafye otashi dulika hatu shekwa nohatu lundilwa keefikola, koilonga, ile momaukwaneumbo. Ndele ohatu dulu okuungaunga nomupondo nomalundilo a tya ngaho mokutula moilonga efinamhango lOmbibeli olo tali ti: ‘Ope na efimbo lokumwena.’ (Omuudifi 3:1, 7) Ngaashi Nehemia, ihatu shunifile ovanhu omalaka mai. (Ovaroma 12:17) Ohatu ilikana kuKalunga, tu na elineekelo meshilipaleko laye olo tali ti: “Ame handi futu.” (Ovaroma 12:19; 1 Petrus 2:19, 20) Ngeenge ohatu ningi ngaho, itatu ka shololifwa kovapataneki vetu moilonga yokuudifa onghundana iwa yOuhamba waKalunga noyokuninga ovanhu ovahongwa oyo tai longwa kunena. (Mateus 24:14; 28:19, 20) Keshe efimbo eshi hatu kufa ombinga moilonga yokuudifa, noitatu efa ovapataneki vetu ve tu shololife ohatu ulike kutya otu li ovadiinini ngaashi Nehemia.
‘Ohatu mu dipaa’
9. Nehemia okwa li a patanekwa ngahelipi kovatondi vaye, nokwa li e linyenga ngahelipi?
9 Eshi ovapataneki velongelokalunga lashili vopefimbo laNehemia va li va uda kutya “etungululo leehotekuma daJerusalem tali ehene komesho,” ova li va udafana va ka “homone Jerusalem.” Ovajuda ova li tava monika va fa vehe na eteelelo, molwaashi Jerusalem osha li sha kondekwa. Kolundume okwa li Ovasamaria, koushilo okwa li Ovaamon, kolukadi okwa li Ovaaraba ofimbo kouninginino kwa li Ovaasdod. Mbela Ovajuda ova li va ninga po shike? Nehemia okwa ti: “Fye twa indila Kalunga ketu.” Ovatondi ova li ve va tilifa va ti: “[Ohatu] va dipaa ndee hatu xulifa oshilonga shavo.” Osho osha li she linyengifa Nehemia a pe ovatungi oshilonga shokwaamena oshilando “nomaongamukonda avo nomaonga avo nomauta avo.” Doshili, pataleko lopanhu, ongudu inini yOvajuda kaya li tai dulu okufinda etangakwaita linene lovatondi ovo va li ve limanga kumwe, ndele Nehemia okwa li e va ladipika a ti: ‘Inamu tila, dimbulukweni Omwene oo e na okutilika.’ — Nehemia 4:7-9, 11, 13, 14.
10. (a) Oshike sha li sha ningifa ovatondi va efe po okupataneka Nehemia? (b) Nehemia okwa li a ninga po shike?
10 Onghalo oya ka lunduluka eshi ovatondi va li va efa po okupataneka oshiwana shaKalunga. Omolwashike mbela? Nehemia okwa ti: “Kalunga okwa nyona po ehangakeno lavo.” Ndele nande ongaho, Nehemia okwa li e shii kutya ovatondi ovo ova li natango tava dulu okweetifa oupyakadi. Onghee hano, okwa li a lundulula noukeka onghedi yokulonga yovatungi. Okudja opo, keshe umwe okwa ‘longa neke limwe oshilonga shavo, ndele eke likwao va kwata eonga.’ Nehemia okwa li yo a tula po omulumenhu umwe oo a li e na ‘okushika enghuma’ a londwele ovatungi ngeenge ovatondi tava ponokele. Kakele kaasho, Nehemia okwa li yo a ladipika ovanhu a ti: “Kalunga ketu ote ke tu kondjela.” (Nehemia 4:15-20) Ovatungi ova li va twikila okulonga, molwaashi ova li va tuwa omukumo nova li va longekidilwa omaponokelo. Oshike hatu lihongo mehokololo eli?
11. Oshike hashi kwafele Ovakriste vashili ve lididimikile owii moilongo omo oilonga yokuudifa Ouhamba ya shilikwa, nohava findi ngahelipi owii nouwa?
11 Omafimbo amwe, Ovakriste vashili ohava kala tava patanekwa neenghono. Moilongo imwe, ovapataneki ovakwanyanya velongelokalunga lashili ohava kala vahapu neenghono. Pataleko lopanhu, ovaitaveli vakwetu ovo ve li moilongo ya tya ngaho otava monika va fa itava dulu okupondola. Ndele nande ongaho, ove lineekela kutya ‘Kalunga ote ke va kondjela.’ Doshili, ovo hava hepekwa omolweitavelo lavo ova mona lwoikando nghee Jehova ha nyamukula omailikano avo ‘nokunyona po ehangakeno’ lovatondi vavo ovanaenghono. Nokuli nomoilongo omo oilonga yokuudifa Ouhamba ya shilikwa, Ovakriste ohava longifa eenghedi di lili noku lili dokuudifa onghundana iwa. Ngaashi ashike ovatungi vomuJerusalem va li va lundulula eenghedi davo dokutunga, Eendombwedi daJehova kunena nado ohadi lundulula noukeka eenghedi dado dokuudifa ngeenge tadi patanekwa. Ndele nande ongaho, ihadi longifa oilwifo yolelalela. (2 Ovakorinto 10:4) Nonande odi anekwe ihadi sholola moilonga yado yokuudifa. (1 Petrus 4:16) Mepingafano naasho, ovamwatate novamwameme ovo ovaladi otava twikile ‘okufinda owii nouwa.’
“Ila, tu shakene”
12, 13. (a) Ovapataneki vaNehemia ova li va kendabala oku mu yula nomhangela ilipi? (b) Omolwashike Nehemia a li a anya oku ka shakena ovapataneki vaye?
12 Eshi ovatondi vaNehemia va mona kutya omaponokelo avo odikilila okwa ponya, ova li va kendabala oku mu kengelela meenghedi nhatu.
13 Onghedi yotete, ovatondi vaNehemia ova li va kendabala oku mu kengelela. Ova li ve mu lombwela va ti: “Ila, tu shakene momukunda umwe womefilu Ono.” Ono osha li pokati kaJerusalem naSamaria. Nomolwaasho va li ve mu lombwela va shakene ondjilakati muOno opo va kandule po omaupyakadi. Nehemia okwa li ta dulu okutomhafana kutya: ‘Ediladilo liwa shili, oshixwepo okukundafana ponhele yokulwa.’ Ndele Nehemia okwa li a anya oku ka shakena navo, a ti: “Ova diladila okuningila nge owii.” Okwa li a didilika kutya ova hala ashike oku mu kengelela. Okwa lombwela ovapataneki vaye lwoikando ine a ti: “Ihandi dulu okuuya. Omolwashike oshilonga tashi mwena ame ngeenge handi shi efa ndi uye kunye?” Eenghendabala dovatondi dokushololifa Nehemia kada li da pondola. Okwa li a yandja elitulemo koilonga yokutunga. — Nehemia 6:1-4.
14. Nehemia okwa li e linyenga ngahelipi eshi a li a lundilwa?
14 Onhivali, ovatondi vaNehemia ova li tava tandavelifa oipupulu kutya ota ‘twile ondubo’ ohamba Artasasta. Nehemia okwa li vali a lombwelwa taku ti: “Ila hano tu kundafane.” Ndele natango Nehemia okwa li a anya molwaashi okwa li a didilika kutya ova hala oku mu ningila shike. Nehemia okwa ti: “Aveshe va li va hala oku tu mbadapaleka ndele va diladila: ‘omake avo taa ka tyololoka okulonga, sho shi ha ningwe.’ ” Nehemia okwa li a nyamukula ovatondi vaye a ti: “Oinima ya tya ngaha we i popya inai ningwa, ove mwene we i tota.” Kakele kaasho, okwa li a pula ekwafo kuJehova okupitila meilikano a ti: ‘Pameka omake ange.’ Okwa li e lineekela kutya Jehova okwa li te ke mu kwafela a finde omhangela ii yovatondi ovo noku twikile moilonga yokutunga. — Nehemia 6:5-9.
15. Omayele elipi omuprofeti umwe omunaipupulu a li a pa Nehemia, nomolwashike Nehemia a li ine a tambula ko?
15 Onhinhatu, ovatondi vaNehemia ova li va longifa omukengeleledi, Omuisrael Semaja, a ningife Nehemia a nyone Omhango yaKalunga. Semaja okwa li a lombwela Nehemia a ti: “Tu ye pamwe mongulu yaKalunga, meni lotembeli, ndele tu idileni po oivelo yotembeli; osheshi tave uya oku ku dipaa, heeno, tave uya oufiku ve ku dipae!” Semaja okwa li a lombwela Nehemia kutya okwa li ta ka dipawa, ndele okwa li ashike ta dulu okuxupifa omwenyo waye ngeenge okwa ka hondama motembeli. Ndele Nehemia ka li omupristeri; okwa li ta ka nyona ngeenge okwa hondama mongulu yaKalunga. Mbela Nehemia okwa li ta ka nyona Omhango yaKalunga opo a xupife omwenyo waye? Nehemia okwa ti: “Umwe ngaashi ame ota dulu ngahelipi okuya motembeli ndee ta kala nomwenyo? Itandi ka ya mo.” Omolwashike ovatondi vaNehemia inava pondola eshi va li va hala oku mu kengelela? Omolwaashi okwa li e shii kutya nonande Semaja okwa li Omuisrael mukwao, “Kalunga ine mu tuma.” Kakele kaasho, omuprofeti washili ka li ta dulu okulombwela Nehemia a nyone Omhango yaKalunga. Pomhito oyo, natango Nehemia ka li a findwa kovapataneki ovo vai. Okafimbo kanini konima yaasho, Nehemia okwa li a popya kutya: “Nohotekuma [oya] pwa okutungwa mefiku eti-25 mohani Elul, eshi pa pita omafiku 52.” — Nehemia 6:10-15; Numeri 1:51; 18:7.
16. (a) Otu na okuungaunga ngahelipi naavo tave tu lundile, naavo tave liningifa va fa ookaume ketu, nosho yo ovo tave liningifa va fa ovamwatate? (b) Ongahelipi to dulu okuulika kutya ito ka efa po eitavelo loye ngeenge to patanekwa moukwaneumbo, kofikola ile koilonga?
16 Ngaashi Nehemia, nafye otashi dulika tu patanekwe kovalundili, kwaavo tave liningifa va fa ookaume ketu nosho yo kwaavo tave liningifa va fa ovamwatate. Oohandimwe vamwe otashi dulika ve tu shive tu shakene navo ondjilakati meityo lopafaneko. Pashihopaenenwa, otashi dulika va kendabale oku tu itavelifa kutya ngeenge otwa kala hatu longo shinini moilonga yaJehova, ohatu ka kala yo tu na omhito yokulalakanena oinima yomounyuni. Ndele molwaashi otwa pitifa komesho Ouhamba waKalunga, ihatu shi ningi. (Mateus 6:33; Lukas 9:57-62) Ovapataneki ohava kala yo tave tu lundile, pashihopaenenwa, moilongo imwe ohave tu lundile kutya otu li oshiponga kepangelo, ngaashi ashike Nehemia a li a lundilwa kutya okwa li a twila ohamba ondubo. Efimbo limwe eemhangu ohadi shi mono mo kutya ovapataneki vetu otave tu lundile ashike. Ndele kashi na neembudi kutya oshidjemo otashi ka kala sha tya ngahelipi, ohatu ilikana nelineekelo kutya Jehova ota ka yukifa oinima pahalo laye. (Ovafilippi 1:7) Ovo have lifefa ovalongeli vaJehova navo otava dulu yo oku tu pataneka. Ngaashi ashike Omujuda oo a li a ladipika Nehemia a nyone Omhango yaKalunga opo a xupife omwenyo waye, ovashunimonima ovo va li Eendombwedi navo otashi dulika va kendabale ve tu ningife tu nyone Omhango yaKalunga monghedi yonhumba ile yongadi. Ndele nande ongaho, ihatu pwilikine kovashunimonima molwaashi otu shii kutya eemwenyo detu otadi ka xupifwa ashike ngeenge hatu diinine eemhango daKalunga. (1 Johannes 4:1) Heeno, kekwafo laJehova ohatu ka dula okufinda owii keshe.
Ohatu udifa onghundana iwa nonande ope na owii
17, 18. (a) Satana novakalelipo vaye otava kendabala okuninga shike? (b) Owa tokola toko okuninga shike, nomolwashike?
17 Eendjovo daKalunga oda popya shi na sha novamwaxe vaKristus ovavaekwa da ti: ‘Ova finda Satana neendjovo domahepaululo avo.’ (Ehololo 12:11) Osha yela kutya, ohatu dulu okukondjifa Satana, odjo yowii, mokutwikila okuudifa etumwalaka lOuhamba. Onghee hano, itashi kumwifa eshi Satana ta ponokele nopehe na olufuwo oshixupe shovavaekwa nosho yo “ongudu inene.” — Ehololo 7:9; 12:17.
18 Moshitukulwa eshi, otwa mona kutya ohatu dulu okupatanekwa meenghedi di lili noku lili, ngaashi okuulwa omalaka mai, oku anekwa ile okukengelelwa. Ndele nande ongaho, elalakano laSatana olo okuxulifa po oilonga yokuudifa. Ndelenee Satana ota ka dopa filufilu, molwaashi ngaashi ashike Nehemia a li a ninga, oshiwana shaKalunga osha tokola toko ‘okufinda owii nouwa.’ Otave shi ningi mokutwikila okuudifa onghundana iwa fiyo osheshi Jehova ta ka tya oilonga oyo oya pwa okulongwa. — Markus 13:10; Ovaroma 8:31; Ovafilippi 1:27, 28.
[Eshangelo lopedu]
Oto dimbuluka?
• Omapataneko elipi a li a shakenekwa kovapiya vaKalunga vonale novokunena?
• Oshike sha li elalakano lovatondi vaNehemia, novatondi vaKalunga ove na elalakano lashike kunena?
• Ongahelipi hatu dulu okutwikila okufinda owii nouwa kunena?
[Oshimhungu/Efano pepandja 31]
Oilihongomwa oyo tai hangwa membo laNehemia
Ovapiya vaKalunga ohava:
• shekwa
• ningilwa omatilifo
• kengelelwa
Ovapiya vaKalunga ohava kengelelwa:
• kovalundili
• kwaavo have liningifa va fa ookaume kavo
• kwaavo have liningifa va fa ovamwaxe
Ovapiya vaKalunga ohava findi owii:
• mokulonga noudiinini oilonga oyo e va pa
[Efano pepandja 32]
Ovakriste vashili ohava udifa onghundana iwa nopehe na oumbada