NHS-.2aths.25u khs.85ahs.2leni ohs-.25vhs-.3ahs.25nhu
ohs-.15vhs-.15o vhs.25e na eitavhs.25elo
“Ofye [otu na eitavelo, NW], eemwenyo detu di xupifwe.”
O SHIKANDO tashi shikula eshi to ka kala pOlupale lOuhamba li yadi ovalongeli vaJehova, tala ovo ve li polwaamba loye. Diladila eenghedi dihapu omo hava ulike eitavelo. Otashi dulika u mone ovo va longela Kalunga oule womido dihapu, ovanyasha ovo tava kondjifa efininiko loomakula keshe efiku, nosho yo ovadali ovo hava longo noudiinini okutekula ovana ovatilikalunga. Omu na ovakulunhuongalo novayakuliongalo ve na oinakuwanifwa ihapu komapepe avo. Heeno, oto dulu okumona ovamwaxo vopamhepo ovalumenhu novakainhu vomido di lili noku lili ovo va tauluka omandangalati omaludi aeshe opo va longele Jehova. Eitavelo lakeshe umwe womuvo kali na tuu ondilo!—1 Petrus 1:7.
2 Kapa li ovanhu vahapu ovo inava wanenena va li ve udite ko nawa efimano leitavelo ve dulife omuyapostoli Paulus, nongeenge opa li ovanini. Shoshili, ye okwa ti kutya eitavelo lashili ohali twala fiyo ‘omokuxupifwa kweemwenyo.’ (Ovaheberi 10:39) Ndele Paulus okwa li a shiiva kutya eitavelo otali dulu okuhomonwa nokunyonwa po mounyuni ou u he na eitavelo. Ye okwa li te lipula unene nOvakriste Ovaheberi vomuJerusalem novomuJudea ovo kwa li tava kondjo va xupife eitavelo lavo. Ngeenge hatu tale kOvaheberi etukulwa 10 neti-11, natu didilike eenghedi odo Paulus a longifa okutunga eitavelo lavo. Panghedi ei ohatu ka mona nghee hatu dulu okutunga mufye eitavelo la pama nomwaavo ve tu dingilila.
Ulikeni kutya omwe lineekelafana
3 Oshinima shotete osho tu na okukoneka osho oikala iwa yaPaulus shi na sha novapwilikini vaye. Ye okwa shanga ta ti: “Ndelenee fye katu shii ovashunimonima voku ka [hanaunwa po], ndelenee ofye [otu na eitavelo] eemwenyo detu di xupifwe.” (Ovaheberi 10:39, yelekanifa NW.) Paulus okwa li ta diladilile Ovakriste vakwao ovadiinini ouwa, hawii. Didilika yo kutya ye okwa longifa oshitya “fye.” Paulus okwa li omuyuki. Ndele ina popya novapwilikini nodino, a fa ngeno omuyuki unene e va dule. (Yelekanifa Omuudifi 7:16.) Ponhele yaasho, ye okwe likwatela mokati kavo. Okwa popya elineekelo tali di komutima kutya ye novaleshi vomukanda waye Ovakriste ovadiinini otava ka tauluka omandangalati taa teya omukumo oo a li komesho yavo, kutya vo itava ka shuna monima va hanaunwe po, nonokutya vo otava ka kala ovanhu ovo ve na eitavelo.
4 Ongahelipi Paulus a li a dula okukala nelineekelo la tya ngaho? Mbela okwa li a pofipala shi na sha nomapuko Ovakriste Ovaheberi? Ahowe, mepingafano naasho, okwe va pa epukululo le likalekelwa oku va kwafela va finde omaunghundi avo opamhepo. (Ovaheberi 3:12; 5:12-14; 6:4-6; 10:26, 27; 12:5) Navali, Paulus okwa li e na omatomheno avali mawa okukala e na elineekelo movamwaxe. (1) E li omuhopaeneni waJehova, Paulus okwa kendabala okutala ko oshiwana shaKalunga ngaashi Jehova he shi tale ko. Osho kakwa li ashike shi na sha nomapuko asho ndele okwa li yo shi na sha nomaukwatya asho mawa nokudula kwasho okuhoolola okulonga ouwa monakwiiwa. (Epsalme 130:3; Ovaefeso 5:1) (2) Paulus okwa li e na eitavelo lashili meenghono domhepo iyapuki. Ye okwa li a shiiva kutya kape na omandangalati ile omaunghundi opanhu oo taa dulu okukelela Jehova a yandje “eenghono di dule odo dopaushitwe” kOmukriste keshe oo ta kendabala oku Mu longela noudiinini. (2 Ovakorinto 4:7, NW; Ovafilippi 4:13) Hano elineekelo laPaulus movamwaxe ovalumenhu novakainhu kala li etimaumbwile la puka, li he li paushili, ile la pofipala. Okwa li li na ekanghameno la pama nola kanghamena pamishangwa.
5 Paushili, elineekelo olo Paulus a ulika ola li la nwefa mo yo vamwe. Okwa li tali ti sha unene keongalo lomuJerusalem naJudea eshi Paulus a popya navo panghedi ei yoku va twa omukumo. Mokutaalela odino nokuhenakonasha kwelinenepeko kwovapataneki Ovajuda, Ovakriste Ovaheberi ova kwafelwa komatumbulo aa okutokola momitima davo okukala ovanhu ovo ve na eitavelo. Mbela ohatu dulu okukwafelafana monghedi ya faafana kunena? Oshi li shipu unene okumona ashike omapuko mahapu avamwe nomaukwatya avo mai. (Mateus 7:1-5) Ndele ohatu dulu okukwafelafana unene ngeenge hatu koneke nokupandula eitavelo olo li li shimwe shi lili olo li niwe kukeshe umwe. Netwomukumo la tya ngaho, eitavelo otali dulu okukula.—Ovaroma 1:11, 12.
Okulongifa Eendjovo
daKalunga panghedi iwa
6 Paulus okwa li yo a tunga eitavelo lovaitaveli vakwao mokulongifa kwaye noukeka Omishangwa. Pashihopaenenwa, okwa shanga ta ti: “Ndele omuyuki wange ota ka kala e nomwenyo okeitavelo, ndele ngenge ta shuna monima, omwenyo wange itau mu hokwa.” (Ovaheberi 10:38) Apa Paulus okwa tofa meendjovo domuprofeti Habakuk.a Eendjovo odo osha yela kutya okwa li di shiivike kovaleshi vaPaulus, Ovakriste Ovaheberi ovo va li va shiiva nawa omambo omaxunganeko. Diladila elalakano laye—okunghonopaleka eitavelo lOvakriste meni nopopepi naJerusalem lwopomudo 61 O.P.—oshihopaenenwa shaHabakuk okwa li ehoololo la yuka. Omolwashike?
a Paulus okwa tofa metoloko loSeptuagint laHabakuk 2:4, olo la kwatela mo etumbulo “ngeenge umwe ta shuna monima, omwenyo wange itau mu hokwa.” Etumbulo eli itali holoka nande momishangwa dimwe da shangwa nomake dOshiheberi odo di li po natango. Vamwe otava diladila kutya oSeptuagint oye likolelela komishangwa donale da shangwa nomake dOshiheberi odo di he ko vali. Kutya nee ongahelipi, Paulus etumbulo eli okwe li kwatela mo apa kenwefemo lomhepo iyapuki yaKalunga. Hano ola yandjwa kuKalunga.
7 Osha yela kutya Habakuk okwa shanga embo laye omido di dulife pomilongo mbali komesho yehanauno laJerusalem mo 607 K.O.P. Memoniko, omuprofeti okwa mona Ovakaldi (ile Ovababilon), “oshiwana osho shidjuu shi he nolukeno,” ova ponokela Juda nokuhanauna po Jerusalem, nokudima po oiwana moshiningwanima eshi. (Habakuk 1:5-11) Ndele oshiponga osho osha xunganekwa okudja pefimbo laJesaja, omido efele komesho yaasho. Pefimbo laHabakuk, Jojakim okwa shikula Ohamba iwa Josia, noukolokoshi owa hapupala vali muJuda. Jojakim okwa hepeka nokudipaa nokuli ovo va popya medina laJehova. (2 Omafimbo 36:5; Jeremia 22:17; 26:20-24) Kashi kumwifi hano eshi omuprofeti Habakuk e udite nai a ingida: ‘Akutu Omwene, fiyo onaini?’—Habakuk 1:2.
8 Habakuk ka li a shiiva kutya ehanauno laJerusalem oli li popepi shi fike peni. Sha faafana, Ovakriste vomefelemido lotete kakwa li va shiiva kutya onaini onghalelo yoinima yOshijuda tai ka xula po. Nafye katu shii ‘efiku notundi’ kutya onaini etokolo laJehova tali ka hanga onghalelo ei youkolokoshi. (Mateus 24:36) Hano natu didilikeni enyamukulo lopavali laJehova kuHabakuk. Lotete, okwa shilipaleka omuprofeti kutya exulilo otali ke uya naanaa pefimbo. “Lo itali ka tokelwa,” Kalunga osho a ti, nande pakutala kwopanhu tali monika la fa la kala ko. (Habakuk 2:3, NW) Etivali, Jehova okwa dimbulukifa Habakuk: “Omuyuki ta ka kala e nomwenyo keitavelo laye.” (Habakuk 2:4) Kai fi tuu oshili iwa noipu! Osho sha fimana unene, hakutya onaini exulilo tali uya, ndele okutwikila nokukala nomwenyo tu na eitavelo.
9 Eshi Jerusalem sha hanaunwa po mo 607 K.O.P., Jeremia, hamushanga waye Baruk, Ebed-Melek nosho yo Ovarekabi ovadiinini ova mona oshili yeudaneko laJehova kuHabakuk. Ova ‘kala nomwenyo’ mokuya onhapo ehanauno litilifa laJerusalem. Omolwashike? Jehova okwe va pa ondjabi omolwoudiinini wavo. (Jeremia 35:1-19; 39:15-18; 43:4-7; 45:1-5) Sha faafana, Ovakriste Ovaheberi ova li ve linyenga nawa kepukululo laPaulus, osheshi eshi omatanga Ovaroma a ponokela Jerusalem mo 66 O.P. nopo nee okwa shuna molwomatomheno e he shiivike, Ovakriste ovo ova pwilikina noudiinini kelondwelo laJesus okuya onhapo. (Lukas 21:20, 21) Ova kala nomwenyo omolwoudiinini wavo. Sha faafana, fye ohatu ka kala nomwenyo ngeenge hatu ka hangika tu li ovadiinini fimbo exulilo tali uya. Kali fi tuu etomheno la fimana okunghonopaleka eitavelo letu paife!
Ehepaululo liwa
loihopaenenwa yeitavelo
10 Paulus okwa tunga yo eitavelo mokulongifa nawa oihopaenenwa. Manga to lesha Ovaheberi ekapiteli 11, didilika nghee ye a mwenyopaleka oihopaenenwa yovanhu vomOmbibeli. Pashihopaenenwa, okwa ti kutya Moses okwa “kala a fa e wete ou e he wetike.” (Ovaheberi 11:27, eendada ofye twe di shanga da endama.) Neendjovo dimwe, Moses a tala ko Jehova e li naanaa omunhu nonokutya okwa li a fa e wete Kalunga iha monika. Mbela osho otashi dulu okupopiwa shi na sha nafye? Oshi li shipu okupopya kombinga yekwatafano naJehova, ndele okutunga nokunghonopaleka ekwatafano olo otashi pula oilonga. Oilonga oyo twa pumbwa okulonga! Mbela Jehova oku li omunhu shili kufye kutya ohatu mu diladila ngeenge hatu ningi omatokolo, mwa kwatelwa oo taa monika a fa manini? Eitavelo loludi olo otali ke tu kwafela okulididimikila epataneko nande olidjuu.
11 Diladila yo oshihopaenenwa shaHenok. Epataneko olo la li le mu taalela olidjuu kufye oku li diladila. Henok okwa yandja etumwalaka tali lengula letokolo okutokola ovakolokoshi ovo va li ko efimbo olo. (Judas 14, 15) Ehepeko olo omulumenhu ou mudiinini a li a taalela osha yela kutya ola li lonyanya unene nolelongifo leenghono, nopo nee Jehova okwe mu ‘kufa po,’ sha hala okutya, okwe mu kufa mo monghalo yomwenyo noku mu twala meemhofi defyo ofimbo ovatondi inava dula oku mu kwata. Hano Henok ina mona ewanifo lexunganeko olo a popya. Ndele okwa mona oshipewa osho meembinga dimwe kwa li shiwa unene.—Ovaheberi 11:5; Genesis 5:22-24.
12 Paulus ota yelifa: “Fimbo ina kufwa po, [Henok] okwa pewa ehepaululo nokutya, Kalunga e mu hokwa.” (Ovaheberi 11:5) Eshi otashi ti ngahelipi? Ofimbo ina ya meemhofi defyo, otashi dulika Henok kwa li e na emoniko loludi lonhumba, pamwe okwa mona Oparadisa kombada yedu omo ye ta ka pendukila mafiku. Kutya nee ongahelipi, Jehova okwa shiivifila Henok kutya Ye okwa hokwa ondjila yaye youdiinini. Henok okwa hafifa omutima waJehova. (Yelekanifa Omayeletumbulo 27:11.) Okudiladila onghalamwenyo yaHenok otashi pupyaleke omutima, hasho mbela? Owa hala mbela okukala nonghalamwenyo yeitavelo la tya ngaho? Hano diladila shi na sha noihopaenenwa ei; va diladila ve li ovanhu volela. Kala wa tokola toko okukala paitavelo, efiku nefiku. Dimbuluka yo kutya ovanhu ovo ve na eitavelo ihava longele Jehova she likolelela kefiku lonhumba ile kefiku olo Kalunga ta ka wanifa omaudaneko aye aeshe. Ponhele yaasho, fye otwa tokola toko okulongela Jehova fiyo alushe! Okuninga ngaho otashi ke tu etela onghalamwenyo iwaelela monghalelo ei yoinima osho yo monakwiiwa.
Nhumbi to dulu
okunghonopaleka eitavelo loye
13 Paulus okwa ulikila Ovakriste Ovaheberi eenghedi dihapu tadi longo odo tava dulu okulongifa mokunghonopaleka eitavelo lavo. Natu konakoneni ashike mbali domudo. Otu shii ekumaido laye mOvaheberi 10:24, 25, olo tali tu ladipike tu ongale alushe pokwoongala kwetu kwopaKriste. Ndele dimbuluka kutya eendjovo da nwefwa mo daPaulus odo itadi ti kutya otu na ashike okukala ovatali vongaho pokwoongala kwa tya ngaho. Ponhele yaasho, Paulus ota hepaulula okwoongala ku li omhito yokushiivafana, okulinyengifa vamwe va longele Kalunga nomutima aushe nokutwaafana omukumo. Fye otu na yo okuyandja, ndele hakutambula ashike. Osho otashi tu kwafele okuninga okwoongala kwetu omhito inyakula.—Oilonga 20:35.
14 Ndele etomheno la kula molwaashi hatu i kokwoongala kwopaKriste, okulongela Jehova Kalunga. Ohatu ningi ngaho molwokukufa ombinga momailikano nomomaimbilo, mokupwilikina nelitulemo, nomokuyandja “oshiimati shomilungu”—omatumbulo okuhambelela Jehova meekomenda detu nomoitukulwa oyo tai ningwa pokwoongala. (Ovaheberi 13:15) Ngeenge hatu kaleke omalalakano oo momadiladilo nokulongela kuo pokwoongala keshe, nope he na omalimbililo eitavelo letu otali ka tungwa oshikando keshe.
15 Onghedi imwe omo hatu tungu eitavelo omokupitila moilonga yokuudifa. Paulus okwa shanga: “Tu diinineni ehepaululo leteelelo letu tu he nomatengauko, osheshi omuudaneki Oye omudiinini.” (Ovaheberi 10:23) Ngeenge to mono kutya vamwe ove li moshiponga shokutyololoka osha yela kutya ou na oku va ladipika va ha efe. Satana okwa fininika shili Ovakriste ovo Ovaheberi okutyololoka moukalele wavo, nota fininike yo nena oshiwana shaKalunga. Eshi twa taalelwa komafininiko a tya ngaho, otu na okuninga shike? Tala osho Paulus a ninga.
16 Paulus okwa shangela Ovakriste vomuTessalonika: “Nande twa hangelwe opo twa hepekwa muFilippi ndele twa langaulwa, ngaashi mu shi shii, otwa li tu nouladi muKalunga oku mu udifila evangeli laKalunga omolwoodi linene.” (1 Ovatessaloniki 2:2) Ongahelipi Paulus navakwao va li va “langaulwa” muFilippi? Pavahongwanhu vamwe, oshitya shOshigreka osho Paulus a longifa otashi ti okudinwa, okufifwa ohoni, ile okunyenyepekwa. Ovapangeli vomuFilippi ove va dengifa neeshokoto noku va tulifa modolongo noku va pandeka meti. (Oilonga 16:16-24) Ongahelipi oshimoniwa osho shiyahameka sha kuma Paulus? Mbela ovo va li moshilando sha shikula ko molweendo laye letumo, Tessalonika, ova hanga Paulus a shuna monima koumbada? Ahowe, ye ‘okwa li nouladi.’ Ye okwa finda oumbada nokwa twikila nokuudifa nouladi.
17 Ouladi waPaulus owa dja peni? Owa dja mbela meni laye? Ahowe, ye okwa ti kutya okwa li e na ouladi “muKalunga.” Elongifwambo lovatoloki vOmbibeli otali ti kutya etumbulo eli otali dulu okutolokwa ngaha: “Kalunga okwa kufa mo oumbada momitima detu.” Hano ngeenge ou udite u he na ouladi kombinga youkalele woye, ile ngeenge ou na oumbada shi na sha nombinga imwe yao, omolwashike mbela ito pula Jehova e ku ningile sha faafana? Mu pula a kufe mo oumbada momutima woye. Mu pula e ku kwafele u kale u na ouladi moilonga. Kakele kaasho, katuka eenghatu dimwe tadi longo. Pashihopaenenwa, ninga elongekido u longe pamwe naumwe oo e na oukeka mombinga oyo ho mono idjuu. Otashi dulika eshi oshi na ko nasha nokuudifa moitukulwa yomangeshefelo, okuyandja oundombwedi momapandavanda, okuudifa ohangelela, ile okuyandja oundombwedi mongodi. Otashi dulika ou tamu longo pamwe naye ta kala e na ehalo okukwatela komesho petameko. Ngeenge osho ngaho, tala ndele to lihongo mo sha. Ndelenee konima yaashi, kala nouladi okukendabala u shi ninge.
18 Ngeenge owa kala u na ouladi, diladila osho tashi dulika shi holoke. Ngeenge owa diinine nokuhaefa u teywe omukumo, otashi dulika u ka kale noimoniwa iwa mokutukulilafana oshili, oimoniwa oyo tashi dulika ngeno we i xutwifa. (Tala epandja 17.) Oto ka kala wa mbilipalelwa okushiiva kutya owa hafifa Jehova mokulonga oshinima osho shidjuu kwoove. Oto ka mona enangeko noupuna lekwafo laye mokufinda oumbada woye. Eitavelo loye otali ka nghonopalekwa. Osha yela kutya ito dulu okutunga eitavelo muvamwe ofimbo ino tunga eitavelo loye mwene.—Judas 20, 21.
19 Twikila nokutunga eitavelo loye neitavelo laavo ve ku dingilila. Oto dulu okulitunga nokutunga vamwe okupitila mokulongifa noukeka Eendjovo daKalunga, mokukonakona oihopaenenwa yOmbibeli yeitavelo nomoku i tala ko kutya oyoshili, mokulilongekidila okwoongala kwopaKriste nokukufa ombinga muko, nomokudiinina oufembanghenda u na ondilo woukalele womoipafi. Shoshili, ngeenge to ningi oinima ei, oto kwashilipalekwa kutya ou li umwe ‘womwaavo ve na eitavelo.’ Dimbuluka yo kutya ovanhu ava ove na ondjabi i na ondilo. Ovo ‘ve na eitavelo, eemwenyo davo otadi xupifwa.’b Eitavelo loye nali twikile okukula, naJehova Kalunga ne ku kaleke nomwenyo fiyo alushe!
b Omushangwa wokomudo wEendombwedi daJehova womudo 2000 oo: ‘Fye katu shii ovashunimonima ndele otu na eitavelo.’—Ovaheberi 10:39.
1. Omolwashike taku dulu okutiwa kutya eitavelo lomupiya keshe omudiinini waJehova oli na ondilo?
2. Omolwashike epukululo laPaulus mOvaheberi etukulwa 10 no 11, tali tu kwafele nena?
3. Ongahelipi eendjovo daPaulus odo tadi hangika mOvaheberi 10:39 tadi ulike kutya ye okwa li e na elineekelo movamwaxe meitavelo ovalumenhu novakainhu?
4. Omolwomatomheno elipi Paulus a li e na elineekelo movaitaveli vakwao?
5. Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena elineekelo laPaulus, nosha yela kutya oshidjemo otashi kala sha tya ngahelipi?
6. Omodjo ilipi Paulus a tofa eshi a shanga eendjovo odo da shangwa mOvaheberi 10:38?
7. Onaini Habakuk a shanga exunganeko laye, nonghalo muJuda oya li i li ngahelipi pefimbo olo?
8. Omolwashike oshihopaenenwa shaHabakuk sha li ekwafo kOvakriste vomefelemido lotete novonena?
9. Ongahelipi ovapiya ovadiinini vaJehova va kala nomwenyo molwoudiinini wavo (a) mo 607 K.O.P.? (b) konima yo 66 O.P.? (c) Omolwashike okunghonopaleka eitavelo letu ku li oshinima sha fimana?
10. Ongahelipi Paulus a hepaulula eitavelo laMoses, nongahelipi hatu dulu okuhopaenena Moses moshinima eshi?
11, 12. (a) Eenghalo omo eitavelo laHenok la yelekwa otashi dulika da li ngahelipi? (b) Henok okwa tambula ondjabi ilipi tai tu omukumo?
13, 14. (a) Ongahelipi eendjovo daPaulus odo da shangwa mOvaheberi 10:24, 25 tadi dulu oku tu kwafela okuninga eemhito dokwoongala kwetu dinyakula? (b) Etomheno la kula lilipi lokwoongala kwopaKriste?
15. Omolwashike Paulus a twa omukumo Ovakriste Ovaheberi okudiinina oukalele wavo, nomolwashike epukululo olo li na oshilonga kunena?
16, 17. (a) Ongahelipi Paulus a mona ouladi moukalele? (b) Eenghatu dilipi hatu dulu okukatuka ngeenge otu na oumbada mombinga imwe youkalele wetu wopaKriste?
18. Omanangeko noupuna elipi hatu dulu oku ka mona ngeenge tu na ouladi moukalele wetu?
19. Ondjabi ilipi i na ondilo ya tuvikililwa ‘ovo ve na eitavelo’?
Oto nyamukula ngahelipi?
• Ongahelipi Paulus a ulika elineekelo mOvakriste Ovaheberi, noshike hatu dulu okulihonga mwaashi?
• Omolwashike euliko laPaulus komuprofeti Habakuk la yeleka?
• Oihopaenenwa ilipi yopamishangwa yeitavelo Paulus a mwenyopaleka?
• Eenghedi dilipi tadi longo mokutunga eitavelo letu odo Paulus a yandja?
Konima yokuningwa onyanya muFilippi, Paulus okwa li e na ouladi okutwikila nokuudifa
Oto dulu mbela okukala u na ouladi okukendabala okuyandja oundombwedi paenghedi dimwe di lili noku lili?
Ova kala nouladi
KASHIPU alushe okukala nouladi opo u udife. Doshili, omuyapostoli Paulus okwa popya kutya pomhito imwe eshi okwe shi ningile “omolwoodi linene.” (1 Ovatessaloniki 2:2) Mbela ‘olwoodi’ eli lokuudifa oli na ondjabi? Kape na eshilipaleko kutya otapa ka monika alushe oidjemo yomupondo ikumwifi, ndele oshiwana shaKalunga ohashi kala sha hafa eshi hashi dulu okukala nouladi. Konakona oihopaenenwa imwe.
Okakadona komido hetatu kedina Tara oka li taka pwilikine nawa eshi omuhongi ta hongo ongudu yavo kutya pefimbo lOita Itivali yOunyuni, Ovajuda ovo va li meekamba deenghwate okwa li hava djala okambadi kashunga kOnyofi yaDavid i li oshilimbo. Tara okwa li te lipula ngeenge ota dulu okutya sha. “Onda ilikana omanga omesho ange a pashuka,” osho a hokolola. Opo nee ta aneke eke laye pombada ndele ta popi kutya Eendombwedi daJehova nado omo da li meekamba omo, ndele do okwa li hadi djala edidiliko lokavando keembinhatu koluvala leedime. Omulongi okwa li e shi hokwa nokwa pandula okakadona. Omulombo waTara owa twala meenghundafana nomuhongi waye, oo konima a ka ulikila ongudu yaye aishe okangalo kovidio kedina Jehovah’s Witnesses Stand Firm Against Nazi Assault.
MuGuinea, muAfrika lokOuninginino, omuudifi omunyasha ina ninginifwa wedina Irène okwa li a hala okuninga exumokomesho moukalele waye. Omutumwa oo a konakona Ombibeli naye okwe mu twa omukumo opo a kale ha kendabala okuyandja Oshungonangelo noAwake! kovanafikola vakwao. Irène okwa kala ta kundakunda oku shi ninga molwaashi ovanafikola vomongudu yavo kakwa li have mu pwilikine. Ndelenee, mokulinyengifwa ketwomukumo lomutumwa, Irène okwa tokola opo a popye tete nomunafikola oo a nyika unene okupataneka oshili. Ndele Irène okwa li a kumwa, molwaashi okakadona oke linyenga nawa noka tambula ko oifo nehalo liwa. Ovanafikola vakwao ova shikula oshihopaenenwa shako. Omwedi oo Irène okwa yandja oifo ihapu i dulife pwaayo a yandja oule weemwedi nhano adishe kumwe da ka lupuka.
MuTrinidad omukulunhuongalo okwa li ta ongaonga okuya komukulunhufikola opo e ke mu ulikile ongushu yehongo loshifo shoAwake! Ndele nande ongaho, okwa ladipala. Ota ti: “Eshi nda ya moluumbo, onda ilikana. Kakwa li handi dulu oku shi itavela eshi omukulunhufikola a li omunambilielela.” Okwa tambula oshifo Awake! shi na oshipalanyole osho tashi ti “Ovanyasha vopefimbo lopaife ove na eteelelo lashike?” nokwa dimina yo nokuli okukala te shi longifa mokuhonga ovanafikola. Okudja opo okwa tambula oifo 40 tai popi kombinga yoinima i lili naku lili.
Eshi a li omunyasha, Vaughn okwa li ha mono alushe okuudifa kudjuu. “Ohandi hovele okukala nda tila, omake ange ohaa hovele okupusha, opo handi hovele okupopya handi endelele—nope he na okufuda po.” Ndele nande ongaho, okwa ninga omukalele wefimbo liyadi. Ndele natango tuu okupopya inashi kala alushe oshinima shipu kuye. Efiku limwe, konima yokukonga oilonga oko kwe mu teya omukumo, okwa li a hala okuyandja oundombwedi komunhu umwe oo a li meshina lokolutenda, “opo ngoo nee a mone sha shiwa okudja mefiku olo le mu endela nai.” Ndele okwa li e udite a tila omolwovalumenhu ovo kwa li tava monika ve li ovanangeshefa va fimana ovo va li tava ende meshina lokolutenda lokoshi yedu. Opo nee hauxuuninwa okwa ladipala ndee ta tokola a popye nomulumenhu womukulunhu oo a shiya kuye. Eshi osha eta eenghundafana dile. “Ove omunyasha, ndele ou na omapulo mawa,” omunangeshefa osho a ti, ye ta pula natango ta ti: “Ove oumuteologi?” Vaughn ta nyamukula ta ti: “Ahawe, ame oumwe womEendombwedi daJehova.” “Hambaa,” omulumenhu ta menye mo. “Paife ondi udite ko nee.”
Eendombwedi adishe edi—osho yo dikwao dihapu—oda hafa eshi da ladipala ndele tadi udifa. Ove oto ka ninga sha faafana?
Tara
Vaughn