Etulumuko laKalunga oshike?
‘Otapa kala etulumuko leshabata koshiwana shaKalunga.’ — HEB. 4:9.
1, 2. Ohatu lihongo shike muGenesis 2:3, nohatu ka konakona omapulo elipi?
OHATU lihongo metukulwa lotete laGenesis kutya momukokomoko womafiku ahamano Kalunga okwa kala ta longekida edu opo ovanhu va kale ko. Omafiku oo itaa ulike komafiku oo e na oule weevili 24 ndele okefimbo lile. Ombibeli oya popya shi na sha nexulilo loule wefimbo lefiku keshe ya ti: “Pa ningwa onguloshi nongula.” (Gen. 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Ndele Ombibeli oya popya shimwe shi lili shi na sha nefiku etiheyali. Oya ti: ‘Kalunga okwa nangeka noupuna efiku eti-7 nokwe li yapula, shaashi Ye omo a tulumukwa koilonga yaye aishe Kalunga e i shitile.’ — Gen. 2:3.
2 Eshi embo laGenesis la popya kutya Kalunga okwa “tulumukwa,” osha hala okutya okwa li natango a tulumukwa pefimbo olo. Onghee hano, ohatu dulu okutya kutya eshi Moses a shanga embo olo mo 1513 komesho yaKristus, Kalunga okwa li ta tulumukwa natango. Kalunga okwa popya yo lwanima mOmbibeli kutya ovanhu otava dulu okuya metulumuko laye. Mbela Kalunga ota tulumukwa natango fiyo okunena? Ngeenge ota tulumukwa natango, ongahelipi hatu dulu okuya metulumuko laye? Osha fimanenena kufye okushiiva enyamukulo komapulo oo.
Jehova ota tulumukwa ngoo natango?
3. Eendjovo daJesus odo di li muJohannes 5:16, 17 otadi ulike ngahelipi kutya osha li natango efiku etiheyali pefimbo laye?
3 Ope na omatomheno avali oo tae tu ningifa tu tye kutya osha li natango efiku eti-7 pefimbo laJesus nosho yo lOvakriste votete. Etomheno lotete ohatu li hange mwaasho Jesus a li a lombwela vamwe vomovatondi vaye, ovo va li ve mu handukila eshi a li a velula ovanhu mEshabata. Ovatondi vaye ova li tava diladila kutya osha puka okuvelula mEshabata molwaashi Omhango yaMoses oya ti kutya Eshabata efiku lokutulumukwa koilonga. Jesus okwa li e va nyamukula a ti: ‘Tate ota longo fiyo paife, naame yo handi longo.’ (Joh. 5:16, 17) Mbela Jesus okwa li a hala okutya ngahelipi? Okwa li a hala okutya: “Fye naTate ohatu longo oilonga ya faafana. Tate okwa longa mEshabata oule womido omayovi, ndele natango ota longo, onghee hano, naame ohandi dulu okulonga mEshabata.” Eendjovo daJesus otadi ulike kutya osha li natango efiku etiheyali li na sha nedu pefimbo laye, sha hala okutya, efiku laKalunga letulumuko.a
4. Okutala kwaasho Paulus a popya, otu shi shii ngahelipi kutya osha li natango efiku etiheyali pefimbo lOvakriste votete?
4 Ope na etomheno etivali olo tali tu ningifa tu tye kutya osha li natango efiku etiheyali pefimbo laJesus nosho yo lOvakriste votete. Omuyapostoli Paulus okwa popya shi na sha netulumuko laKalunga monhumwafo yaye oyo a li a shangela Ovaheberi. Okwa popya metukulwa eti-4 lonhumwafo oyo fimbo ina endulula eendjovo odo di li muGenesis 2:2, a ti: ‘Fye ava twa itavela, ohatu i metulumuko.’ (Heb. 4:3, 4, 6, 9) Osho otashi ulike kutya osha li natango efiku etiheyali pefimbo laPaulus. Efiku etiheyali otali xulu naini?
5. Jehova okwa hala okuninga shike mefiku etiheyali, nota ka wanifa po naini elalakano laye pauyadi?
5 Opo tu nyamukule epulo olo, otu na okudimbuluka kutya Jehova okwa hoolola efiku etiheyali omolwoshinima shonhumba she likalekelwa. Genesis 2:3 okwa ti: ‘Kalunga okwa nangeka noupuna efiku eti-7 nokwe li yapula.’ Jehova okwa yapula efiku olo molwaashi okwe li hoolola li kale efiku omo ta ka wanifa po pauyadi elalakano laye li na sha nedu. Okwa lalakanena ovanhu ovaduliki va kale kombada yedu noku li fila oshisho nakeshe osho shi li ko. (Gen. 1:28) Jehova Kalunga naJesus Kristus, oo e li “omwene weshabata,” ‘otava longo fiyo paife’ opo va wanife po elalakano laKalunga li na sha nedu. (Mat. 12:8) Onghee hano, efiku laKalunga letulumuko otali twikile fiyo osheshi elalakano laye la wanifwa po pauyadi. Osho otashi ka ningwa pexulilo lomido eyovi depangelo laKristus.
Ino landula ‘oshihopaenenwa shokuhadulika ngaashi venya’
6. Oihopaenenwa ilipi tai tu londwele, noshilihongomwa shilipi hatu lihongo mo?
6 Kalunga okwa li a lombwela Adam naEva nawanawa elalakano laye li na sha nedu, ndele kava li va katuka metwokumwe nalo. Konima eshi Adam naEva va nyona, ovanhu omamiliyona ova landula oshihopaenenwa shavo shokuhadulika. Nokuli noshiwana shaKalunga, Israel, osha kala hashi nyono kuye lwoikando. Paulus okwa li a londwela Ovakriste vopefimbo laye a ti kutya vamwe vomuvo oshi na oupu va kwatwe komhepo yokuhadulika ngaashi Ovaisrael. Okwa ti: “Tu diinineni tu fike metulumuko olo, pa ha kale nande umwe ta punduka nokushikula oshihopaelelwa shokuhadulika ngaashi venya.” (Heb. 4:11) Osho Paulus a popya otashi ulike kutya ovanhu ovo ihava dulika itava dulu okuya mo metulumuko laKalunga. Osho otashi tu hongo shike? Mbela osha hala okutya ngeenge inatu katuka metwokumwe nelalakano laKalunga moshinima shonhumba, itatu ka ya mo metulumuko laye? Osha fimanenena kufye okushiiva enyamukulo kepulo olo, nohatu ka kundafana shihapu shi na sha naasho moshitukulwa eshi. Ndele tete natu ka kundafane shi na sha noshihopaenenwa shii shOvaisrael nonokutya omolwashike inava dula okuya metulumuko laKalunga.
“Itava fiki metulumuko lange”
7. Elalakano laJehova ola li lashike eshi a mangulula Ovaisrael muEgipti, nOvaisrael ova li ve na okuninga shike?
7 Mo 1513 komesho yaKristus, Jehova okwa li a lombwela omupiya waye Moses elalakano laye li na sha nOvaisrael. Okwa ti: “Nde uya poshi, ndi va kulile mo meke lOvaegipti, nondi va twale medu linya, medu liwa nola mbwalangadja, medu li yadi omashini nomaadi eenyiki.” (Ex. 3:8) Jehova okwa li a mangulula Ovaisrael muEgipti opo e va ninge oshiwana shaye, ngaashi a li a udanekela Abraham. (Gen. 22:17) Kalunga okwa li a pa Ovaisrael eemhango odo da li tadi dulu oku va kwafela va kale nekwatafano liwa naye nokukala ookaume kaye. (Jes. 48:17, 18) Okwa li a lombwela Ovaisrael a ti: ‘Ngeenge tamu pwilikine ondaka yange ndee tamu diinine ehangano lange, nye mokati koiwana aishe, mu nokukala oshiwana shange mwene, osheshi edu alishe olange.’ (Ex. 19:5, 6) Onghee hano, Ovaisrael ova li ashike tava dulu okukala oshiwana shaKalunga ngeenge ova dulika keemhango daye.
8. Ovaisrael ova li ve na eemhito dilipi ngeenge ova dulika kuKalunga?
8 Diladila keemhito odo Ovaisrael va li ve na. Jehova okwa li e va udanekela kutya ngeenge ova dulika kuye, ota ka nangeka noupuna omapya avo, oikokola yavo yomiviinyu nosho yo oimuna yavo. Okwa li yo a udaneka kutya ote ke va amena kovatondi vavo. (Lesha 1 Eehamba 10:23-27.) Ova li ve na omhito yokukala va manguluka ko kovapangeli voiwana imwe, nokuli nopefimbo laJesus eshi Ovaroma va li tava pangele oiwana ihapu. Jehova okwa li a hala oshiwana shaIsrael shi kale oshihopaenenwa shiwa koiwana ikwao. Okwa li a hala keshe umwe a ude ko filufilu kutya ovo tava dulika kuye, e li Kalunga kashili, ote ke va nangeka noupuna.
9, 10. (a) Omolwashike sha li sha puka kOvaisrael eshi va li va hala okushuna kuEgipti? (b) Ovaisrael ova li ngoo tava ka longela Jehova monghedi oyo a hala ngeno ova shunine kuEgipti?
9 Ovaisrael ova li ve na omhito ye likalekelwa yokweefa Jehova e va longife va wanife po elalakano laye. Jehova okwa li te ke va nangeka noupuna nosha li yo tashi ka etela ovanhu vomoiwana aishe yokombada yetu omanangeko noupuna. (Gen. 22:18) Ndele Ovaisrael vahapu kava li ve wete oufembanghenda wokukala oshiwana shaKalunga wa fimana nokukala ve li oshihopaenenwa koiwana imwe. Ova li nokuli va popya kutya ova hala okushuna kuEgipti. (Lesha Numeri 14:2-4.) Ashike ngeno ova shunine kuEgipti, ngeno inava dula vali okulongela Jehova monghedi omo a hala nokukala ve li oshihopaenenwa koiwana ikwao. Ngeno ova shunine vali moupika waEgipti, ngeno inava kala va manguluka okudulika kOmhango yaKalunga nokudiminwa po omanyono avo. Eshi va li va popya kutya ova hala okushuna kuEgipti, ova li ashike tava yandje elitulemo kuvo vene. Kava li va yandja elitulemo kuKalunga nokelalakano laye. Nomolwaasho Jehova a li a popya shi na sha navo a ti: “Onda handukila epupi olo ndele nda tile: Alushe momitima davo otava puka, ndelenee vo inava shiiva eendjila dange, opo nee mehandu lange onda anene nda tya: Ovo itava fiki metulumuko lange.” — Heb. 3:10, 11; Eps. 95:10, 11.
10 Eshi va li va hala okushuna kuEgipti otashi ulike kutya kava li va lenga omanangeko noupuna oo va pewa kuJehova. Ponhele yaasho, Ovaisrael ovo ihava dulika ova li va hala oikulya iwa oyo va li hava li kuEgipti. (Num. 11:5) Ova li va fa Esau oo a li ina lenga oushiveli waye ndele te u landifa po oikulya. — Gen. 25:30-32; Heb. 12:16.
11. Eshi Ovaisrael ovo va dja muEgipti va li inava ulika eitavelo, mbela osha li sha ningifa Jehova a lundulule elalakano laye?
11 Nonande Ovaisrael ovo va li va dja muEgipti kava li ve na eitavelo muJehova, Jehova ka li a lundulula elalakano laye li na sha noshiwana osho. Ashike ovana vavo ova li hava dulika ve va dule. Ova li va dulika koshipango shaJehova shi na sha nokuya mEdu lEudaneko noku li nangala. Josua 24:31 okwa ti: ‘Ovaisrael va longela Omwene omafiku aeshe fimbo Josua a li e na omwenyo nomafiku aeshe fimbo ovakulunhu ava va kala efimbo lile nomwenyo konima yefyo laJosua va shiiva nawa oilonga aishe yOmwene, Ye e i ningila Israel.’
12. Otu shi shii ngahelipi kutya Ovakriste kunena navo otava dulu okuya metulumuko laKalunga?
12 Ovaisrael ovo va li hava dulika ova li va kulupa nokufya. Ndele Ovaisrael ovo va ka shikula ko “inava shiiva oilonga ye e i ningila Israel.” Onghee hano, ova li va hovela ‘okuninga eshi inashi wapala momesho Omwene’ nokulongela oikalunga. (Ovatok. 2:10, 11) Molwaashi Ovaisrael ovo kava li va dulika, kava li vali ve na ekwatafano liwa naKalunga. Edu lEudaneko kala li onhele ‘yetulumuko’ kuvo. Paulus okwa popya shi na sha nOvaisrael ovo a ti: “Josua ngeno e va fikifa ketulumuko, ngeno Kalunga ina tonga vali efiku lokomesho.” Opo nee okwa ti vali: “Otapa kala hano etulumuko leshabata lokomesho koshiwana shaKalunga.” (Heb. 4:8, 9) ‘Oshiwana shaKalunga’ osho Paulus a popya kombinga yasho osha li Ovakriste. Ovakriste ovo ova li va kwatela mo ovo va li hava dulika nale kOmhango yaMoses fimbo inava ninga Ovakriste nosho yo ovo inava dulika nale kOmhango yaMoses. Osho Paulus a popya otashi ulike kutya Ovakriste kunena navo otava dulu yo okuya metulumuko laKalunga.
Ovakriste vamwe kava li va ya metulumuko laKalunga
13, 14. (a) Ovaisrael ova li ve na okuninga po shike opo va ye metulumuko laKalunga pefimbo laMoses? (b) Ovakriste ova li ve na okuninga po shike opo va ye metulumuko laKalunga pefimbo laPaulus?
13 Paulus okwa li a shangela Ovakriste Ovaheberi molwaashi vamwe vomuvo kava li tava katuka metwokumwe nelalakano laKalunga. (Lesha Ovaheberi 4:1.) Mbela ova li va ninga shike? Ova li natango tava dulika koinima imwe yomOmhango yaMoses. Oshoshili kutya oshiwana shaKalunga osha kala tashi dulika kOmhango yaMoses opo shi hafife Kalunga oule womido 1 500 lwaapo. Ndele konima yefyo laJesus, kava li vali va pumbwa Omhango yaMoses. Ovakriste vamwe kava li ve udite ko oshinima osho, nomolwaasho va li va itavela kutya natango ove na okudulika kuimwe yomoinima yomOmhango.b
14 Paulus okwa li a yelifila Ovakriste ovo Ovaheberi kutya Jesus oye omupristeri omukulunhu a denga mbada e dule omupristeri omukulunhu keshe ina wanenena. Okwa li e va ulikila kutya ehangano lipe oli dule ehangano olo la li la ningwa nOvaisrael. Okwa li yo e va ulikila kutya otembeli inene yaJehova ‘oinene noya wanenena’ i dule oyo ya “tungwa nomake.” (Heb. 7:26-28; 8:7-10; 9:11, 12) Paulus okwa li a longifa oshihopaenenwa shEshabata mOmhango yaMoses opo a yelife nghee Ovakriste tava dulu okuya mefiku letulumuko laJehova. Okwa ti: “Otapa kala hano etulumuko leshabata lokomesho koshiwana shaKalunga. Osheshi ou a ya metulumuko laye, oye ta tulumukwa yo koilonga yaye ngaashi Kalunga kuyaye mwene.” (Heb. 4:8-10) Ovakriste ovo Ovaheberi ova li ve na okweefa po okudiladila kutya omunhu ota dulu okukala a hokiwa kuKalunga ‘omolwoilonga yaye,’ sha hala okutya, okudulika kOmhango yaMoses. Okudja pOpentekoste yomo 33, ovanhu ovo ve na eitavelo muJesus Kristus ovo va li tava ka kala va hokiwa kuJehova.
15. Otu shi shii ngahelipi kutya otwa pumbwa okudulika kuJehova opo tu ye metulumuko laye?
15 Omolwashike Ovaisrael vopefimbo laMoses va li inava ya mEdu lEudaneko? Omolwaashi kava li va dulika kuJehova. Omolwashike Ovakriste vamwe vopefimbo laPaulus va li inava ya metulumuko laKalunga? Omolwaashi navo kava li va dulika kuJehova. Kava li va itavela kutya Jehova okwa li a hala ovalongeli vaye ve mu longele monghedi imwe i lili nokweefa po okudulika kOmhango yaMoses.
Nghee hatu dulu okuya metulumuko laKalunga kunena
16, 17. (a) Ongahelipi Ovakriste tava dulu okuya metulumuko laKalunga kunena? (b) Ohatu ka kundafana shike moshitukulwa tashi landula?
16 Kape na umwe womufye kunena a itavela kutya Ovakriste ove na okudulika kOmhango yaMoses opo va ka xupifwe. Eendjovo daPaulus odo a li a shangela Ovaefeso oda yela nawa, odo tadi ti: “Mwa xupifwa konghenda omolweitavelo, lo inali dja munye vene, — olo oshali yaKalunga — hamolwoilonga.” (Ef. 2:8, 9) Hano Ovakriste kunena otava dulu ngahelipi okuya metulumuko laKalunga, sha hala okutya, okukufa ombinga metulumuko laye? Dimbuluka kutya Jehova okwa hoolola efiku letulumuko laye li ninge efiku omo ta ka wanifa po pauyadi elalakano laye li na sha nedu nosho yo ovanhu ovaduliki. Jehova ote tu lombwele okupitila mehangano laye kombinga yelalakano laye nosho yo osho a hala tu ninge. Ohatu dulu ashike okuya metulumuko laJehova ngeenge ohatu dulika kuye nokulongela kumwe nehangano laye.
17 Ngeenge ihatu dulika komupiya omudiinini nomunaendunge ile ngeenge ohatu hoolola okudulika ashike koinima oyo hatu diladila kutya oyo ya fimana, itatu katuka metwokumwe nelalakano laJehova. Ngeenge ihatu katuka metwokumwe nelalakano laJehova, itatu dulu okuninga ookaume kaye. Moshitukulwa tashi landula, ohatu ka kundafana eenghalo dimwe odo tadi tu pe omhito tu ulike kutya ohatu dulika. Omatokolo oo hatu ka ninga eshi tu li meenghalo odo otaa ka ulika ngeenge otwa ya metulumuko laKalunga ile hasho.
[Omashangelo opedu]
a Ovapristeri nOvalevi ova li hava longo motembeli mEshabata, ndele osho kasha li omhinge nOmhango yaMoses. Kalunga okwa hoolola Jesus a ninge omupristeri wetu omukulunhu. Onghee hano, kasha li sha puka kuJesus okulonga mEshabata oilonga oyo Jehova e mu pa. — Mat. 12:5, 6.
b Katu shii ngeenge vamwe vomOvakriste Ovaheberi ova li hava yambe omayambo mEfiku lEkwatakanifo, ile mEfiku lOkudiminwa po Omanyono nokuli nokonima yOpentekoste yomomudo 33. Ndele ngeenge ove shi ninga, kava li va fimaneka eyambo laJesus. Otu shii kutya Ovakriste vamwe Ovaheberi ova li natango tava shikula eenghulunghedi odo da li da wedelwa kOmhango yaMoses. — Gal. 4:9-11.
Omapulo okudilonga
• Jehova okwa hala okuninga shike mefiku etiheyali?
• Otu shi shii ngahelipi kutya natango otu li mefiku etiheyali kunena?
• Omolwashike Ovaisrael vopefimbo laMoses nosho yo Ovakriste vamwe vopefimbo laPaulus va li inava ya metulumuko laKalunga?
• Ongahelipi hatu dulu okuya metulumuko laKalunga kunena?
[Eendjovo dididilikwedi pepandja 27]
Ohatu dulu okuya metulumuko laJehova ngeenge ohatu dulika kuye nokulongela kumwe nehangano laye
[Omafano pepandja 26]
Oshiwana shaKalunga kunena osha pumbwa okuninga shike opo shi ye metulumuko laye?