التىنشى تاراۋ
ولگەن سوڭ اداممەن نە بولادى؟
1—3. ٴبىزدى ولگەن ادامدارعا قاتىستى قانداي سۇراقتار ويلاندىرادى؟ دىندەر بۇل سۇراقتارعا قالاي جاۋاپ بەرەدى؟
كيەلى كىتاپتا ٶلىم بولمايتىن كەز كەلەدى دەپ ايتىلعان (ايان 21:4). الدىڭعى تاراۋدا ٴبىز ٷشىن تولەم بەرىلگەننىڭ ارقاسىندا ماڭگى ٶمىر سۇرە الاتىنىمىز جايلى بىلگەن ەدىك. ٴبىراق ٶلىم ٵلى دە كوپ ادامنىڭ ٶمىرىن قيىپ جاتىر (ۋاعىزداۋشى 9:5). سوندىقتان ٴبىزدى «ولگەن سوڭ اداممەن نە بولادى؟» دەگەن سۇراق ويلاندىرادى.
2 بۇل سۇراق ٴبىزدى اسىرەسە جاقىن ادامىمىز قايتىس بولعاندا مازالايدى. ٴبىز «ول قازىر قايدا؟ ٴبىزدى كورىپ تۇر ما؟ ول بىزگە كومەكتەسە الا ما؟ ونى قايتا كورەتىن كۇن بولا ما؟» دەپ ويلانامىز.
3 بۇل سۇراقتارعا دىندەردىڭ ٵرقايسىسى ٵرتۇرلى جاۋاپ بەرەدى. ولاردىڭ كەيبىرى جاقسى ادام جۇماققا، ال جامان ادام توزاققا بارادى دەپ ۇيرەتەدى. ال باسقالارى ادام ولگەندە ارۋاققا اينالىپ، ولگەن اتا-بابالارىنىڭ جانىنا بارادى دەيدى. وزگە دىندەر بولسا ولگەن سوڭ ادام باسقا ادام بولىپ نە جانۋار بولىپ قايتا تۋىلادى دەپ ۇيرەتەدى.
4. ولگەن ادامعا قاتىستى دىندەردە قانداي ورتاق تۇسىنىك بار؟
4 ٴبىر قاراعاندا، ٵر ٴدىن ٵرتۇرلى نارسەگە ۇيرەتەتىندەي كورىنەر. ٴبىراق ولاردىڭ بارىنە ورتاق ٴبىر تۇسىنىك بار: ادام ولگەندە، ونىڭ جانى تىرشىلىك ەتە بەرەدى. بۇل شىنىمەن دە سولاي ما؟
ولگەن سوڭ اداممەن نە بولادى؟
5، 6. ولگەن سوڭ اداممەن نە بولادى؟
5 ادام ولگەننەن كەيىن ونىمەن نە بولاتىنىن جاراتۋشى ەحوبا جاقسى بىلەدى. ول ادام ولگەندە تىرشىلىك ەتۋىن مۇلدەم توقتاتاتىنىن، ونىڭ ٵرى قاراي ٶمىر سۇرە بەرەتىن جانى بولمايتىنىن انىق ايتقانa. ٶلىم — ومىرگە قاراما-قايشى نارسە. ادام ولگەندە، ونىڭ بارلىق سەزىمدەرى مەن ويلارى عايىپ بولادى، ول كورە دە، ەستي دە، ويلانا دا المايدى.
6 سۇلەيمەن پاتشا «ولگەندەر ەشتەڭە بىلمەيدى» دەپ جازعان. ولار جاقسى كورە دە، جەك كورە دە المايدى. «كوردە ەڭبەكتەنۋ دە، جوسپارلاۋ دا، ٴبىلىم دە، دانالىق تا جوق» (ۋاعىزداۋشى 9:5، 6، 10 وقىڭىز). ٴزابۇر 146:4 تە جازىلعانداي، ادام ولگەندە ونىڭ «بار وي-نيەتى قۇرىپ جوعالادى».
ولگەن ادامنىڭ كۇيى تۋرالى يسا ٴماسىح نە دەگەن؟
ەحوبا ادامداردى جەر بەتىندە ماڭگى ٶمىر ٴسۇرۋ ٷشىن جاراتقان
7. يسا ولگەن ادامنىڭ كۇيى جايىندا نە دەگەن؟
7 ەلازار دەگەن دوسى قايتىس بولعاندا، يسا شاكىرتتەرىنە: «دوسىمىز ەلازار ۇيىقتاپ جاتىر»،— دەگەن. ٴبىراق يسا ونىڭ تۋرا ماعىنادا ۇيىقتاپ، ياعني دەمالىپ جاتقانىن ايتقىسى كەلگەن جوق. ول: «ەلازار قايتىس بولدى»،— دەپ اشىعىن ايتقان (جوحان 11:11—14). بايقاعانىمىزداي، يسا ٶلىمدى ۇيقىعا تەڭەگەن. ول ەلازار اسپانعا نەمەسە ولگەن تۋىستارىنىڭ جانىنا كەتتى دەپ ايتپاعان. بولماسا، ول توزاقتا قينالىپ جاتىر نەمەسە باسقا ادام بولىپ قايتا تۋىلدى دەمەگەن. ٴيا، ەلازار وتە تەرەڭ ۇيقىعا كەتكەندەي كۇيدە بولاتىن. كيەلى كىتاپتىڭ بىرنەشە جەرىندە ٶلىم تەرەڭ ۇيقىعا تەڭەلەدى. مىسالى، يسانىڭ ٴبىر شاكىرتى ولگەندە، ونىڭ «ٶلىم ۇيقىسىنا كەتكەنى» ايتىلعان (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 7:60). ٴماسىحتىڭ قايتىس بولعان باسقا ٸزباسارلارى دا «ٶلىم ۇيقىسىندا جاتىر» دەپ سيپاتتالعان (قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:6).
8. نەگە قۇداي ادامداردى ٶلۋ ٷشىن جاراتپاعان دەي الامىز؟
8 قۇداي ادام مەن حاۋانى قارتايىپ ٶلۋ ٷشىن جاراتقان با؟ جوق! ەحوبا ولاردىڭ مىقتى دەنساۋلىقپەن ماڭگى ٶمىر كەشكەندەرىن قالاعان. سوندىقتان ادام بالاسىن جاراتقاندا، جۇرەگىنە ماڭگى ٶمىر ٴسۇرۋ قالاۋىن سالعان (ۋاعىزداۋشى 3:11). ەشقانداي اتا-انا بالالارىنىڭ قارتايعانىن جانە ولگەنىن قالامايدى. ەحوبا دا مۇنى قالامايدى. ٴبىراق مىناداي سۇراق تۋىندايدى: قۇداي ٴبىزدى ماڭگى ٶمىر ٴسۇرۋ ٷشىن جاراتسا، وندا نەگە ولەمىز؟
ادامدار نەگە ولەدى؟
9. ادام مەن حاۋاعا ەحوبانىڭ تالابىن ورىنداۋ نەگە قيىن ەمەس ەدى؟
9 ەحوبا ەدەم باعىندا ادامعا بىلاي دەگەن: «باقتاعى جەمىس اعاشتارىنىڭ بارىنەن تويعانشا جەۋىڭە بولادى. ٴبىراق جاقسىلىق پەن جاماندىقتى تانىتاتىن اعاشتىڭ جەمىسىن جەمە! ويتكەنى ودان جەگەن كۇنى ولەسىڭ» (مۇسانىڭ 1-جازباسى 2:9، 16، 17). انىق ايتىلعان بۇل تالاپتى ورىنداۋ قيىن ەمەس ەدى. ونىڭ ۇستىنە، ادام مەن حاۋانى ٶزى جاراتقاندىقتان، ەحوبا ولار ٷشىن نەنىڭ جاقسى بولاتىنىن بىلگەن. سوندىقتان نەنىڭ دۇرىس، نەنىڭ بۇرىس ەكەنىن ايتۋعا قۇقىلى بولاتىن. سول تالاپقا مويىنسۇنعاندا، ولار ەحوبانىڭ بيلىگىن قۇرمەتتەيتىندەرىن كورسەتەر ەدى. سونداي-اق ونىڭ جاساعان بار جاقسىلىعى ٷشىن قانشالىقتى ريزا ەكەندەرىن بىلدىرە الار ەدى.
10، 11. ا) شايتان ادام مەن حاۋانى قۇدايدىڭ تالابىنا باعىنباۋعا قالاي يتەرمەلەدى؟ ٵ) ادام مەن حاۋانىڭ ارەكەتىن نەگە اقتاۋعا بولمايدى؟
10 وكىنىشكە قاراي، ادام مەن حاۋا ەحوباعا مويىنسۇنبادى. شايتان حاۋاعا: «قۇداي سەندەرگە باقتاعى ەشبىر اعاشتىڭ جەمىسىن جەمەڭدەر دەپ شىنىمەن ايتتى ما؟»— دەگەن ەدى. سوندا ول بىلاي دەپ جاۋاپ بەردى: «باقتاعى اعاشتاردىڭ جەمىسىن جەي الامىز. ٴبىراق باقتىڭ ورتاسىنداعى اعاشتىڭ جەمىسى جايلى قۇداي: — ودان جەمەڭدەر، ٴتىپتى وعان تيمەڭدەر، ايتپەسە ولەسىڭدەر،— دەگەن» (مۇسانىڭ 1-جازباسى 3:1—3).
11 سوندا شايتان: «جوق، ولمەيسىڭدەر. ونى جەگەن كۇنى كوزدەرىڭ اشىلىپ، نەنىڭ جاقسى، نەنىڭ جامان ەكەنىن ٴبىلىپ، قۇداي سياقتى بولاتىندارىڭدى ول بىلەدى»،— دەدى (مۇسانىڭ 1-جازباسى 3:4—6). شايتان حاۋانىڭ «نەنىڭ جاقسى، نەنىڭ جامان ەكەنىن ٶزىم شەشە الامىن» دەپ ويلاعانىن قالادى. شايتان بۇيرىققا مويىنسۇنباۋدىڭ نە نارسەگە اكەپ سوقتىراتىنى جايلى دا وتىرىك ايتتى. «جوق، ولمەيسىڭدەر» دەگەن سوزدەن كەيىن حاۋا الگى جەمىستەن الىپ جەدى. سوسىن كۇيەۋىنە دە بەردى. ادام مەن حاۋا ەحوبانىڭ جەمىستى جەمەڭدەر دەپ ايتقانىن جاقسى ٴبىلدى. ٴبىراق ولار ونى جەپ، انىق ايتىلعان ورىندى تالاپقا باعىنبادى. ٴسۇيتىپ، كوكتەگى ٴسۇيۋشى اكەلەرىنە قۇرمەت تانىتپادى. ولاردىڭ قىلىقتارىن ەش اقتاۋعا بولمايدى!
12. ادام مەن حاۋانىڭ مويىنسۇنباعانى ەحوباعا قالاي اسەر ەتتى؟
12 ٴتۇپ اتا-انامىزدىڭ جاراتۋشىمىزعا قۇرمەت تانىتپاي، ودان تەرىس اينالىپ كەتكەندەرى وتە وكىنىشتى! مىسالى، ٴسىزدىڭ باعىپ-قاعىپ، ايالاپ وسىرگەن ۇلىڭىز بەن قىزىڭىز بار دەلىك. ٴبىر كۇنى ولار ٴسىز ىستەمە دەگەن نارسەنى ىستەپ، سىزگە قارسى شىقسا، ٶزىڭىزدى قالاي سەزىنەر ەدىڭىز؟ جۇرەگىڭىز قاتتى اۋىراتىنى ٴسوزسىز.
ادام اتا توپىراقتان جاراتىلدى. ول قايتادان توپىراققا اينالدى
13. ەحوبانىڭ «قايتادان توپىراققا اينالاسىڭ» دەگەن سوزدەرى نەنى بىلدىرگەن؟
13 ادام مەن حاۋا ٴتىلازار بولعاندارى ٷشىن ماڭگى ٶمىر ٴسۇرۋ مۇمكىندىگىنەن ايىرىلدى. ەحوبا ادامعا: «سەن توپىراقتان جاراتىلدىڭ، قايتادان توپىراققا اينالاسىڭ»،— دەدى (مۇسانىڭ 1-جازباسى 3:19 وقىڭىز). بۇل ادام اتانىڭ قۇداي ونى جاراتقانعا دەيىن جوق بولعانى سياقتى، قايتادان توپىراققا اينالىپ، جوق بولاتىنىن بىلدىرگەن (مۇسانىڭ 1-جازباسى 2:7). ول اقىرىندا ٶلىپ، تىرشىلىكتەن عايىپ بولدى.
14. ادامدار نەگە ولەدى؟
14 ٴتۇپ اتا-انامىز قۇدايعا مويىنسۇنعاندا، ٵلى كۇنگە دەيىن ٴتىرى بولار ەدى. ٴبىراق ولار تىلازارلىق تانىتىپ، كۇنا جاسادى. سوسىن قارتايىپ ٶلدى. كۇنا تۇقىم قۋالايتىن اۋرۋ سياقتى ولاردان بىزگە ٶتتى. كۇناكار بولىپ تۋىلعاندىقتان، ٴبارىمىز ولەمىز (ريمدىكتەرگە 5:12). ٴبىراق قۇدايدىڭ قالاۋى بۇل ەمەس ەدى. ول ادامداردىڭ ولگەندەرىن ەشقاشان قالاماعان. سوندىقتان ٶلىم كيەلى كىتاپتا «جاۋ» دەپ اتالادى (قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:26).
شىندىق ٴبىزدى ازات ەتەدى
15. ولگەن ادامدار تۋرالى شىندىق ٴبىزدى نەدەن ازات ەتەدى؟
15 ولگەن ادامدار تۋرالى شىندىق ٴبىزدى كوپتەگەن جالعان ىلىمدەردەن ازات ەتەدى. كيەلى كىتاپ ولگەندەردىڭ ەشتەڭە سەزبەيتىندەرىن، قينالىپ نە قايعىرمايتىندارىن ايتادى. ٴبىز ولارعا نە ولار بىزگە سويلەي دە، كومەكتەسە دە المايدى. ولار جاماندىق تا جاساي المايدى. سوندىقتان ولگەندەردەن قورقۋدىڭ قاجەتى جوق. الايدا دىندەردىڭ كوبى ادام ولگەننەن كەيىن دە ٶمىر سۇرە بەرەدى، سوندىقتان ٴدىني جەتەكشىلەرگە اقشا تولەسەك، ولار ولگەن ادامعا كومەكتەسەدى دەپ ۇيرەتەدى. ٴبىراق ٶلىم تۋرالى شىندىقتى بىلسەك، بۇعان الدانبايمىز.
16. دىندەردىڭ كوبىسى ولگەن ادامدار تۋرالى نە ۇيرەتەدى؟
16 شايتان جالعان دىندەر ارقىلى وتىرىككە ۇيرەتىپ، ٴبىزدى ولگەن ادامداردىڭ ٴتىرى ەكەنىنە سەندىرگىسى كەلەدى. وسىلايشا ول ادامداردى ەحوبادان الىستاتۋعا تىرىسىپ باعۋدا. مىسالى، كەي دىندەر ولگەن سوڭ ادامنىڭ جانى باسقا جەردە ٶمىر سۇرە بەرەدى دەيدى. ٴسىز ۇستاناتىن ٴدىن دە وسىلاي ۇيرەتە مە، الدە كيەلى كىتاپقا ساي ۇيرەتە مە؟
17. ادامدى توزاقتا ازاپتاۋ تۋرالى ٸلىم نەلىكتەن ەحوبانى قورلايدى؟
17 كوپتەگەن دىندەر ادام شوشىرلىق ىلىمدەرگە ۇيرەتەدى. مىسالى، جامان ادامدار توزاقتا ماڭگى جانادى دەيدى. بۇل جالعان ٸلىم ەحوبانى قاتتى قورلايدى. ونىڭ ادامداردى بۇلاي ازاپتاۋى مۇمكىن ەمەس! (جوحاننىڭ 1-حاتى 4:8 وقىڭىز). بىرەۋ بالاسىن جازالاماق بولىپ، قولىن وتقا كۇيدىرىپ جاتسا، قانداي سەزىمدە بولاسىز؟ نە دەگەن تاسجۇرەك ادام دەرسىز! ونداي اداممەن ەشقاشان دوس بولماس ەدىڭىز. شايتان دا ٴبىزدىڭ ەحوبا تۋرالى وسىلاي ويلاپ، ونىمەن دوس بولماعانىمىزدى قالايدى.
18. نەگە ولگەندەردەن قورقۋدىڭ قاجەتى جوق؟
18 دىندەردىڭ كەيبىرى ادام ولگەن سوڭ ارۋاققا اينالادى دەپ ۇيرەتەدى. «ارۋاقتار ٴبىزدى قورعايدى، ال ولاردى رەنجىتسەك، دۇشپانىمىزعا اينالادى، سوندىقتان قۇرمەت كورسەتىپ، ولاردان قورقۋىمىز كەرەك» دەيدى. بۇل وتىرىككە كوپ ادام سەنەدى. ولار «ٶلى ريزا بولماي، ٴتىرى بايىمايدى» دەپ، ەحوباعا ەمەس، ولگەندەرگە قۇلشىلىق ەتەدى. ٴبىراق قايتىس بولعان ادامداردىڭ ەشتەڭە سەزبەيتىنىن ەستە ۇستايىق. ولاردان قورقۋدىڭ قاجەتى جوق. جاراتۋشىمىز ەحوبا عانا شىنايى قۇداي بولعاندىقتان، جالعىز وعان عانا قۇلشىلىق ەتۋىمىز كەرەك (ايان 4:11).
19. ولگەندەر تۋرالى شىندىقتى بىلۋدىڭ قانداي پايداسى بار؟
19 ولگەندەر جايىندا شىندىقتى بىلگەنىمىز كوپتەگەن جالعان ىلىمدەردەن، قورقىنىشتان ارىلتادى. وسى شىندىق، سونىمەن قاتار، ەحوبانىڭ قايتىس بولعان ادامداردى تىرىلتەمىن دەگەن كەرەمەت ۋادەسىن تۇسىنۋگە كومەكتەسەدى.
20. كەلەسى تاراۋدا نە تۋرالى بىلەمىز؟
20 وسىدان ٴبىرتالاي عاسىر بۇرىن قۇدايدىڭ ٵيۇپ ەسىمدى قىزمەتشىسى: «ادام ولسە، قايتادان ٶمىر سۇرە الا ما؟»— دەپ سۇراعان ەكەن (ٵيۇپ 14:14). راسىندا دا، قايتىس بولىپ كەتكەن ادامدار ٴتىرىلىپ، ولاردى قايتا كورە الامىز با؟ بۇل سۇراققا قۇدايدىڭ كيەلى كىتاپتا بەرگەن جاۋابىن ٴبىلىپ تاڭعالاسىز. ەندەشە، كەلەسى تاراۋدى وقىپ كورەيىك.
a كەيبىرەۋلەر ادام ولگەن سوڭ ونىڭ جانى نە رۋحى ٶمىر سۇرە بەرەدى دەپ سەنەدى. ٴبىراق كيەلى كىتاپ بۇلاي ۇيرەتپەيدى. كوبىرەك ٴبىلۋ ٷشىن 17، 18-تۇسىندىرمەلەردى قاراڭىز.