«جۇماقتا جۇزدەسكەنشە!»
«مەنىمەن بىرگە جۇماقتا بولاسىڭ» (لۇقا 23:43).
اندەر: 145، 139
1، 2. ادامدار جۇماق دەپ نەنى ايتادى؟
ٴبىر جىلدارى كورەيانىڭ سەۋل قالاسىندا جەردىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلگەن باۋىرلاستار ايماقتىق كونگرەستە باس قوستى. رۋحاني تويدىڭ اياعىندا جەرگىلىكتى كۋاگەرلەر قوناقتاردى اينالا قورشاپ الدى. ولار ٴبىر-بىرىنە قيماستىقپەن: «جۇماقتا جۇزدەسكەنشە!»— دەپ، قوشتاسىپ جاتتى. سىزدىڭشە، ولار قانداي جۇماق جايىندا ايتتى؟
2 ادامداردىڭ جۇماق تۋرالى پىكىرلەرى ٵرقيلى. بىرەۋلەرى ونى ويدان شىققان قيال دەپ ساناسا، باسقالارى «باقىت قايدا بولسا، جۇماق سوندا» دەگەن ويدا. تاعى باسقالارى اعاشى بيىك، باعى كوركەم، جانۋارى جۋاس جەردى «جەر جانناتى» دەپ جاتادى. ال ٴسىزدىڭ ويىڭىزشا، جۇماق دەگەن نە؟ ٴسىز ونى كۇتىپ ٴجۇرسىز بە؟
3. كيەلى كىتاپتا جۇماق تۋرالى العاش رەت قاي جەرىندە ايتىلادى؟
3 كيەلى كىتاپتا كەشەگى جانە بولاشاقتاعى جۇماق تۋرالى ايتىلادى. جۇماق جايىندا ونىڭ العاشقى بەتتەرىنەن-اق وقي الامىز. ماسەلەن، جاراتىلىس 2:8 دە: «سوندا جاراتقان يە قۇداي شىعىستاعى ەدەمدە جۇماق ورناتتى دا، جاساعان ادامىن سونىڭ ىشىنە ورنالاستىردى»،— دەپ جازىلعان («ٴتاۋرات» اۋدارماسى). ال ەۆرەي ماتىنىندە «ەدەم باعى» دەپ تۇر. ەدەم ٴسوزى «راقاتتانۋ، ٴلاززات الۋ» دەگەندى ٴبىلدىرىپ، سول باقتىڭ جانعا جايلى بولعانىن كورسەتەدى. راسىندا دا، ول وتە ادەمى، جەمىس-جيدەگى مول بولعان. وندا ادامدار مەن جانۋارلار تاتۋ-ٴتاتتى ٶمىر سۇرگەن (مۇسانىڭ 1-جازباسى 1:29—31).
4. نەلىكتەن ەدەم باعىن جۇماق دەپ ايتا الامىز؟
4 ەۆرەي ماتىنىندەگى «باق» ٴسوزى گرەك تىلىندە «جۇماق» دەپ اۋدارىلادى. ٴبىر ەنسيكلوپەديادا گرەك ۇلتىنان شىققان ادام «جۇماق» دەگەن ٴسوزدى ەستىگەندە، كوز الدىنا ۇرەي مەن قاۋىپتەن ادا، سان ٴتۇرلى جەمىس اعاشتارىنا باي، ٴمولدىر بۇلاقتارىنىڭ جاعاسىندا مارال مەن قوي جايىلعان ادەمى باقتى ەلەستەتەتىن بولعان (مۇسانىڭ 1-جازباسى 2:15، 16 سالىستىرىڭىز).
5، 6. ادام مەن حاۋا جۇماقتان نەگە قۇرالاقان قالدى جانە بۇل ورايدا كەيبىرەۋلەردى قانداي سۇراقتار تولعاندىرادى؟
5 ەحوبا ادام مەن حاۋانى ٴدال سونداي باققا، ياعني جۇماققا قونىستاندىردى. ٴبىراق ولار قۇدايعا مويىنسۇنباعاندىقتان، وزدەرى دە، ۇرپاقتارى دا جۇماقتان قۇرالاقان قالدى (مۇسانىڭ 1-جازباسى 3:23، 24). سول جۇماق باعىندا ادام مەن حاۋادان كەيىن ەشكىم مەكەندەمەسە دە، ول نۇحتىڭ زامانىندا بولعان توپان سۋعا دەيىن قاز قالپىندا تۇرسا كەرەك.
6 كەيبىرەۋلەر: «جۇماق جەر بەتىندە قايتا ورنار ما ەكەن؟»— دەپ تولعاناتىن شىعار. ال ايعاقتار نە دەيدى؟ ٴسىز جاقىندارىڭىزبەن بىرگە جۇماقتا ٶمىر سۇرۋگە ۇمىتتەنەسىز بە؟ ۇمىتىڭىزدىڭ سالماقتى نەگىزى بار ما؟ بولاشاقتا جۇماق بولاتىنىن راستاپ بەرە الاسىز با؟
بولاشاق جۇماقتىڭ جارشىسى
7، 8. ا) قۇداي ىبىرايىمعا نەنى ۋادە ەتتى؟ ٵ) قۇدايدىڭ ۋادەسىنەن ىبىرايىم نە تۇسىنگەن بولۋى مۇمكىن؟
7 جۇماق جايلى تۋىنداعان سۇراقتارعا كيەلى كىتاپتان ارتىق ەشبىر ادام دا، ەشبىر كىتاپ تا جاۋاپ بەرە المايدى. نەگە؟ ويتكەنى بۇل كىتاپتىڭ اۆتورى ەحوبا—و باستاعى جۇماقتىڭ جاراتۋشىسى. قۇداي ەجەلدەگى دوسى ىبىرايىمعا ايتقان سوزدەردى ەسىمىزگە الايىقشى. قۇداي ونىڭ ٷرىم-بۇتاعىن «تەڭىز جاعاسىنداعى قۇم قيىرشىقتارىنداي» كوبەيتىپ بەرەمىن دەدى دە، مىناداي ماڭىزى زور ۋادە بەردى: «مەنىڭ سوزىمە قۇلاق اسقانىڭ ٷشىن، سەنىڭ ۇرپاعىڭ ارقىلى جەر بەتىندەگى بارلىق حالىقتارعا باتام قونادى» (مۇسانىڭ 1-جازباسى 22:17، 18). كەيىن وسى ۋادەسىن ىبىرايىمنىڭ ۇلى مەن نەمەرەسىنە قايتالاپ ايتتى (مۇسانىڭ 1-جازباسى 26:4؛ 28:14 وقىڭىز).
8 ىبىرايىمنىڭ «ادامزات اقىر سوڭىندا كوكتە جۇماقتا ٶمىر سۇرەدى» دەپ ويلاعانى جايىندا كيەلى كىتاپتا ەمەۋرىن دە جوق. سوندىقتان قۇداي وعان «جەر بەتىندەگى بارلىق حالىقتارعا باتام قونادى» دەگەندە، ىبىرايىم بۇل باتالار جەر بەتىندە بولادى دەپ تۇسىنگەن. بۇل ويدى راستايتىن كيەلى كىتاپتا باسقا دا دالەلدەر بار ما؟
9، 10. كەيىننەن بەرىلگەن قانداي ۋادەلەر بولاشاقتا جۇماق ورنايتىنىنا نەگىز بەرەدى؟
9 كيەلى رۋحتىڭ جەتەلەۋىمەن ىبىرايىمنىڭ ۇرپاعى ٴداۋىت بولاشاقتا «زۇلىمداردىڭ جوق بولاتىنىن» ايتقان (ٴزابۇر 37:1، 2، 10). ال مومىن ادامدار جايىندا: «مومىندار جەردى مۇرا ەتەدى، كەرەمەت تىنىشتىق ورناعانىن كورىپ، شاتتىققا كەنەلەدى»،— دەگەن. سونداي-اق: «ادىلدەر جەردى مۇرا ەتەدى، وندا ماڭگى باقي ٶمىر سۇرەدى»،— دەپ پايعامبارلىق ەتتى (ٴزابۇر 37:11، 29؛ سامۋيلدىڭ 2-جازباسى 23:2). بۇل ۋادەلەر قۇدايدىڭ ەركىن ورىنداعىسى كەلەتىندەرگە قالاي اسەر ەتتى دەپ ويلايسىز؟ كۇندەردىڭ كۇنىندە جەر بەتىندە تەك ٵدىل جاندار قالىپ، جەر ەدەم باعى سياقتى قايتادان جۇماققا اينالاتىنىن ولار سەنىممەن كۇتتى.
ورىندالعان پايعامبارلىقتار بولاشاقتا جەر بەتىندە جۇماقتى اسىعا كۇتۋگە بەرىك نەگىز بەرەدى
10 ۋاقىت وتە كەلە «ەحوباعا قىزمەت ەتەمىز» دەپ جارياعا جار سالعان يسرايلدىكتەردىڭ باسىمى قۇدايدان جانە شىنايى عيباداتتان تەرىس اينالىپ كەتتى. سول سەبەپتى قۇداي بابىلدىقتارعا ٶز حالقىن جاۋلاپ الۋعا، جەرىن ويرانداتۋعا، كوبىسىن تۇتقىنعا الىپ كەتۋگە جول بەردى (شەجىرەلەر 2-جازبا 36:15—21؛ ەرەميا 4:22—27). ٴبىراق قۇدايدىڭ پايعامبارلارى يسرايل حالقىنىڭ 70 جىلدان كەيىن كىندىك قانى تامعان ەلدەرىنە ورالاتىنىن ايتتى. بۇل پايعامبارلىقتار ورىندالدى دا. ٴبىراق ولاردىڭ ٴبىز ٷشىن دە ٴمانى زور. پايعامبارلىقتاردىڭ بىرنەشەۋىن قاراستىرۋ بارىسىندا ولار جۇماقتىڭ جەر بەتىندە بولاتىنىنا قالاي نۇسقايتىنىن بايقاپ كورىڭىز.
11. يشايا 11:6—9 تارماقتار ٴبىرىنشى رەت قاشان ورىندالدى جانە قانداي سۇراق تۋىنداۋى مۇمكىن؟
11 يشايا 11:6—9 وقىڭىز. قۇداي يشايا پايعامبار ارقىلى يسرايلدىكتەر تۋعان جەرىنە ورالعاندا، ەلدەرىندە تىنىشتىق ورنايتىنىن ايتتى. ولارعا ادامداردىڭ، اڭداردىڭ شابۋىلىنان ۇرەيلەنۋدىڭ قاجەتى جوق ەدى. ەڭبەكتەگەن بالادان ەڭكەيگەن قارياعا دەيىن قاۋىپسىزدىكتە بولار ەدى. بۇل و باستا ەدەم باعىندا بولعان تەلەگەي تىنىشتىقتى ەسكە سالادى ەمەس پە؟! (يشايا 51:3). سونىمەن قاتار يشايا تەك يسرايل جەرى عانا ەمەس، بۇكىل جەر بەتى «تەڭىزدىڭ سۋعا تولى بولاتىنىنداي... ەحوبا تۋرالى بىلىمگە تولاتىنىن» ايتقان. بۇل سوزدەر قاشان ورىندالماق ەدى؟ بۇنىڭ بولاشاققا مەڭزەپ تۇرعانى انىق.
12. ا) بابىلداعى تۇتقىننان ورالعاندار قانداي باتالارعا كەنەلدى؟ ٵ) يشايا 35:5—10 تارماقتاردا جازىلعان سوزدەر بولاشاقتا دا ورىندالاتىنىن قايدان بىلەمىز؟
12 يشايا 35:5—10 وقىڭىز. يسرايلدىكتەر بابىلدان ورالعاننان كەيىن ولارعا اڭدار دا، ادامدار دا شابۋىلدامايتىنىن يشايا تاعى قايتالاپ ٶتتى. سونداي-اق ول استا-توك مولشىلىق بولاتىنىن ايتتى: سۋ مول بولعاندىقتان، جەر دە مول ٶنىم بەرمەك ەدى. كەزىندە ەدەم باعىندا دا سولاي بولعان (مۇسانىڭ 1-جازباسى 2:10—14؛ ەرەميا 31:12). بۇل پايعامبارلىق يسرايلدىكتەردىڭ كەزىندە عانا ورىندالۋ كەرەك پە ەدى؟ بايقاساڭىز، پايعامبارلىقتا سوقىرلار، اقساقتار، ساڭىراۋلار ايىعادى دەگەن سوزدەر بار. الايدا بۇل بابىلدان ورالعان يسرايلدىكتەردىڭ كۇنىندە ورىندالعان جوق. دەمەك، اۋرۋلاردىڭ ٴبارىن قۇداي بولاشاقتا ساۋىقتىراتىنىن ايتقىسى كەلدى.
13، 14. يسرايلدىكتەر بابىلدان ورالعاندا، يشايا 65:21—23 سوزدەر قالاي ورىندالدى، ال قاي قىرى بولاشاقتا ورىندالماق؟ (ماقالانىڭ باسىنداعى سۋرەتتى قاراڭىز.)
13 يشايا 65:21—23 وقىڭىز. ياھۋديلەر ٶز ەلدەرىنە ورالعاندا، جايلى ۇيلەر، وڭدەلگەن جەرلەر مەن جۇزىمدىكتەر الدارىندا دايىن تۇرماعان ەدى. ٴبىراق قۇداي باتاسىن بەرگەندىكتەن، ولاردىڭ جاعدايى ٶز ۋاقىتىندا وزگەردى. حالىق وزدەرى ٷي سوعىپ، وندا وزدەرى تۇرعاندا، ٶز قولدارىمەن ەككەن ٶنىمدى وزدەرى جيناپ جەگەندە، قالاي قۋانعانىن ەلەستەتە الاسىز با؟!
14 بايقاساڭىز، بۇل پايعامبارلىقتا ٴبىزدىڭ «عۇمىرىمىز مىقتى اعاشتىڭ عۇمىرىنداي ۇزاق بولادى» دەلىنگەن. راسىندا دا، كەيبىر اعاشتار مىڭداعان جىل ٶمىر سۇرەدى. سونشاما عۇمىر كەشۋ ٷشىن ادامعا مىقتى دەنساۋلىق كەرەك. جانە دە ولار، يشايا ايتقانداي، تىنىشتىق ورناعان ادەمى ورتادا ٶمىر سۇرسە، بۇل ناعىز جۇماق بولار ەدى. بۇل پايعامبارلىق مىندەتتى تۇردە ورىندالادى!
يسانىڭ جۇماققا قاتىستى بەرگەن ۋادەسى قالاي ورىندالماق؟ (15، 16-ابزاستاردى قاراڭىز)
15. يشايا كىتابىندا قانداي باتالاردىڭ توگىلەتىنى جايلى ايتىلعان؟
15 ٴبىز قاراستىرعان ۋادەلەر بولاشاقتاعى جۇماققا قالاي نۇسقايتىنى جايلى ويلاپ كورەيىكشى: بۇكىل جەر بەتى قۇداي جارىلقاعان ادامدارعا تولى بولادى. ەشكىمگە جابايى اڭداردىڭ نە زۇلىم ادامداردىڭ شابۋىلىنان قورقۋدىڭ قاجەتى بولمايدى. سوقىرلار، ساڭىراۋلار مەن اقساقتار ايىعادى. ادامدار ٶز ۇيلەرىن سوعىپ، وزدەرى وسىرگەن ونىمدەرىنە قۋاناتىن بولادى. ولار اعاشتاردان دا ۇزاق ٶمىر كەشەتىن بولادى. ٴيا، كيەلى كىتاپتا بولاشاقتا وسىنداي جۇماقتىڭ ورنايتىنىنا قاتىستى دالەلدەر كوپ. الايدا كەيبىر ادامدار «بۇل پايعامبارلىقتار جەر بەتىندە جۇماق ورنايتىنىن بىلدىرمەيدى» دەپ ايتۋى مۇمكىن. ٴسىز ولارعا نە ايتار ەدىڭىز؟ جەردەگى جۇماقتى تاعاتسىزدانا كۇتۋگە ٴسىزدە قانداي نەگىز بار؟ تاريحتاعى ەڭ ۇلى ادام يسا بىزگە مىزعىماس نەگىز بەردى.
سەن جۇماقتا بولاسىڭ!
16، 17. يسا جۇماق تۋرالى قاشان ايتتى؟
16 يسا بەيكۇنا بولسا دا، تۇتقىندالىپ، باعاناعا ىلىنگەن. ال ەكى جاعىنا ەكى ياھۋدي قىلمىسكەرى ٸلىندى. سولاردىڭ ٴبىرى يسانىڭ پاتشا ەكەنىن ٴتۇسىنىپ، بىلاي دەدى: «يسا، پاتشا بولعانىڭدا، مەنى ەسىڭە الا كورشى» (لۇقا 23:39—42). لۇقا 23:43 تە جازىلعان يسانىڭ ۋادەسى ٴسىزدىڭ بولاشاعىڭىزعا دا قاتىستى. الايدا كەيبىر زەرتتەۋشىلەر بۇل تارماقتاعى «بۇگىن» دەگەن سوزدىڭ الدىنا يا ارتىنا تىنىس بەلگىسىن قويىپ، يسانىڭ سوزدەرىن كەلەسىدەي اۋدارىپ جاتادى: «ساعان شىندىعىن ايتامىن: بۇگىن-اق مەنىمەن بىرگە جۇماقتا بولاسىڭ». بۇل سويلەمدە تىنىس بەلگىسى قايدا قويىلۋ كەرەكتىگىنە قاتىستى سان ٴتۇرلى پىكىرلەر بار. ٴبىراق يسا «بۇگىن» دەگەندە نەنى ويدا تۇتتى؟
17 قازىرگى كوپتەگەن تىلدەردە سويلەمنىڭ ماعىناسىن انىق جەتكىزۋ ٷشىن سويلەمنىڭ قۇرىلىمىن وزگەرتەدى، ٷتىر مەن قوس نۇكتەلەر سياقتى تىنىس بەلگىلەرىن قويادى. الايدا قولجەتىمدى بولعان كونە گرەك قولجازبالارىندا تىنىس بەلگىلەرى ٵردايىم قولدانىلا بەرمەگەن. سوندىقتان يسانىڭ سوزدەرىنە قاتىستى سۇراق تۋىنداۋى مۇمكىن. ول: «ساعان شىندىعىن ايتامىن: بۇگىن-اق مەنىمەن بىرگە جۇماقتا بولاسىڭ»،— دەدى مە؟ جوق الدە: «بۇگىن ساعان شىندىعىن ايتامىن، مەنىمەن بىرگە جۇماقتا بولاسىڭ»،— دەدى مە؟ كيەلى كىتاپ اۋدارماشىلارى يسانىڭ «بۇگىن» دەگەن ٴسوزىن قالاي تۇسىنسە، سوعان ساي سويلەمنىڭ قۇرىلىمىن وزگەرتىپ، تىنىس بەلگىسىن قويادى. ٴسىز بۇگىندەگى كيەلى كىتاپتاردان وسى ەكى نۇسقانى دا تابا الاسىز.
18، 19. يسانىڭ نە ايتقىسى كەلگەنىن تۇسىنۋگە نە كومەكتەسەدى؟
18 يسا ٸزباسارلارىنا ٶلىمى جايلى نە دەگەنى ەسىڭىزدە بولار. ول: «ادام ۇلى دا جەر قوينىندا ٷش كۇن، ٷش ٴتۇن بولادى»،— دەدى. سونداي-اق ول بىلاي دەگەن: «ادام ۇلى جاۋلارىنىڭ قولىنا ۇستالىپ بەرىلەدى. ولار ونى ولتىرەدى، ٴبىراق ول ٷشىنشى كۇنى قايتا تىرىلەدى» (ماتاي 12:40؛ 16:21؛ 17:22، 23؛ مارقا 10:34). ەلشى پەتىر يسانىڭ سول سوزدەرى ورىندالعانىن جازعان (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 10:39، 40). دەمەك، يسا مەن جانىنداعى ٶتىنىش جاساعان قىلمىسكەر ولگەن كۇنى جۇماققا بارعان جوق. كيەلى كىتاپتا قۇداي قايتا تىرىلتكەنگە دەيىن يسا «كوردە» تولىق ەمەس ٷش كۇن بولعانى جازىلعانa (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 2:31، 32).
19 سونىمەن، يسا «بۇگىن ساعان شىندىعىن ايتامىن» دەگەن سوزدەردى ۋادەسىنە العى ٴسوز رەتىندە قولداندى. بۇلاي سويلەۋ ٴتىپتى مۋسانىڭ كۇندەرىندە دە كادىمگى نارسە بولعان. مىسالى، مۇسا: «مەن بۇگىن بۇيىرعان وسى سوزدەر جۇرەگىڭنەن ورىن السىن»،— دەگەن (مۇسانىڭ 5-جازباسى 6:6؛ 7:11؛ 8:1، 19؛ 30:15).
20. يسانىڭ سوزدەرىنە قاتىستى تۇسىنىگىمىزدى قانداي دالەلدەر قولدايدى؟
20 تاياۋ شىعىستاعى ٴبىر كيەلى كىتاپ اۋدارماشىسى يسانىڭ سوزدەرىنە قاتىستى بىلاي دەگەن: «وسى ماتىندە ەكپىن «بۇگىن» دەگەن سوزگە ٴتۇسىپ، بىلاي وقىلۋ كەرەك: —بۇگىن ساعان شىندىعىن ايتامىن، سەن مەنىمەن بىرگە جۇماقتا بولاسىڭ. بۇل ۋادە سول كۇنى بەرىلدى، ال كەيىن ورىندالۋ كەرەك ەدى». سونداي-اق اۋدارماشىنىڭ ايتۋىنشا، بۇل سول ايماققا ٴتان سويلەۋ ەرەكشەلىگى ەدى ٵرى «ۋادەنىڭ بەلگىلى كۇنى بەرىلگەنىن جانە مىندەتتى تۇردە ورىندالاتىنىن» بىلدىرەدى. 5 عاسىرداعى سيريالىق اۋدارمادا بۇل تارماق بىلاي تارجىمەلەنگەن: «ٵۋمين، بۇگىن مەن ساعان ايتامىن، سەن مەنىمەن بىرگە ەدەم باعىندا بولاسىڭ». بۇل ۋادە بارىمىزگە دە جىگەر بەرەرى ٴسوزسىز.
21. قىلمىسكەر قانداي مارتەبەگە يە بولماعان جانە نەگە؟
21 يسا قىلمىسكەرگە جۇماق جايلى ايتقاندا، كوكتەگى جۇماققا مەڭزەگەن جوق. نەگە بۇلاي دەيمىز؟ ونىڭ ٴبىر سەبەبى — قىلمىسكەر يسانىڭ ادال ەلشىلەرىمەن كوكتە بيلىك ەتۋگە قاتىستى كەلىسىم جاساسقانىن مۇلدەم بىلمەيتىن (لۇقا 22:29). سونىمەن قاتار ول شومىلدىرۋ راسىمىنەن وتپەگەن دە ەدى (جوحان 3:3—6، 12). سوندىقتان يسا قىلمىسكەرگە ۋادە بەرگەندە، ول جەردەگى جۇماق جايلى ايتقانىندا داۋ جوق. ٴبىراز جىل وتكەننەن كەيىن ەلشى پاۋىل اياندا «جۇماققا اكەتىلىپ» جاتقان ٴبىر ەر ادامدى كورگەنىن ايتتى (قورىنتتىقتارعا 2-حات 12:1—4). پاۋىل مەن باسقا ەلشىلەر كوكتە يسامەن بىرگە بيلىك ەتۋگە تاڭدالسا دا، پاۋىل بولاشاقتاعى جۇماق جايىندا ايتتىb. سول جۇماق جەردە ورناي ما؟ ٴسىز سوندا بولاسىز با؟
بەرەرى مول بولاشاق
22، 23. ٴسىز نە نارسەگە ۇمىتتەنە الاسىز؟
22 ەسىڭىزدە بولسا، ٴداۋىت «ادىلدەر جەردى مۇرا ەتەتىن» ۋاقىت تۋرالى ايتقان (ٴزابۇر 37:29؛ پەتىردىڭ 2-حاتى 3:13). بۇل جەردە ول جەر بەتىندەگى بارلىق ادامدار قۇدايدىڭ ٵدىل پرينسيپتەرىنە مويىنسۇناتىن ۋاقىتقا نۇسقاعان. ال يشايا 65:22 دەگى پايعامبارلىقتا: «حالقىمنىڭ عۇمىرى مىقتى اعاشتىڭ عۇمىرىنداي ۇزاق بولادى»،— دەلىنگەن. بۇل سوزدەردەن جاڭا دۇنيەدە ەحوباعا قىزمەت ەتەتىن ادامداردىڭ مىڭداعان جىل ٶمىر سۇرەتىنى كورىنەدى. بۇل مۇمكىن بە؟ ٴيا، ويتكەنى ايان 21:1—4 تارماقتارعا ساي، قۇداي ادامزاتقا باتاسىن توگەدى، ال سول باتالاردىڭ ٴبىرى — «ولىمنىڭ بولمايتىنى».
23 كيەلى كىتاپ جۇماق جايلى نە دەپ ۇيرەتەتىنى ايدان انىق. ٴيا، ادام مەن حاۋا جۇماقتا ماڭگى ٶمىر ٴسۇرۋ مۇمكىندىگىنەن ايىرىلدى، ٴبىراق جەر بەتى قايتادان جۇماققا اينالادى. قۇداي ۋادە ەتكەندەي، ول جەر بەتىندەگى حالىقتاردى جارىلقايتىن بولادى. ٴداۋىت ايتپاقشى، مومىندار مەن ادىلدەر جەر بەتىن مۇرا ەتىپ، وندا ماڭگى باقي ٶمىر سۇرەدى. ال يشايا كىتابىنداعى پايعامبارلىقتار جەردەگى جايقالعان جۇماقتا ومىردىڭ بار راقاتىن كورۋگە دەگەن تابەتىمىزدى اشادى ەمەس پە؟! بۇل كەز قاشان كەلەدى؟ يسانىڭ قىلمىسكەرگە بەرگەن ۋادەسى ورىندالعان كەزدە. ٴسىز سول جۇماقتا ٶمىر سۇرە الاسىز. سوندا كورەياداعى كونگرەستە: «جۇماقتا جۇزدەسكەنشە!»— دەگەن باۋىرلاستاردىڭ جۇرەكجاردى تىلەگى ورىندالاتىن بولادى.
a پروفەسسور مارۆين پەيتتىڭ مالىمدەۋىنشە، كوپتەگەن زەرتتەۋشىلەر يسا «بۇگىن» دەگەندە، مىنانى ايتقىسى كەلدى دەپ ويلايدى: ول ولگەن كۇنى، ياعني 24 ساعاتتىڭ ىشىندە جۇماققا بارادى. الايدا بۇنداي وي-پىكىر كيەلى كىتاپتاعى باسقا ايعاقتارعا قاراما-قايشى. سەبەبى كيەلى كىتاپتا يسا ولگەننەن كەيىن كوردە بولعانى، ال كەيىن كوككە كوتەرىلگەنى ايتىلعان (ماتاي 12:40؛ ەلشىلەردىڭ ىستەرى 2:31؛ ريمدىكتەرگە 10:7).
b وسى جۋرنالدىڭ ورىس تىلىندەگى سانىنان «وقىرمان ساۋالدارى» ايدارىن وقىپ كورىڭىز.