كۇنا دەگەن نە؟
كيەلى كىتاپتىڭ جاۋابى
كۇنا دەپ قۇدايدىڭ تالاپتارىنا قايشى كەلەتىن كەز كەلگەن ارەكەتتى، كوزقاراستى نە ويدى ايتادى. كۇناعا قۇداي بۇرىس يا ادىلەتسىز دەپ تاپقان نارسەنى ىستەۋ ارقىلى ونىڭ زاڭدارىن بۇزۋ كىرەدى (جوحاننىڭ 1-حاتى 3:4؛ 5:17). سونداي-اق كيەلى كىتاپتا دۇرىس نارسەنى ىستەمەۋ دە كۇناعا جاتاتىنى ايتىلعان (جاقىپ 4:17).
كيەلى كىتاپ جازىلعان تىلدەردە كۇنا ماعىناسىندا قولدانىلعان سوزدەر «نىسانادان ٴمۇلت كەتۋ» دەگەندى بىلدىرگەن. مىسالى، ەجەلگى يسرايلدە ساربازدار تاستى دالدەپ لاقتىرعاندارى سونشالىق، نىسانادان ەش «ٴمۇلت كەتپەيتىن». بۇل تىركەستى سوزبە-ٴسوز اۋدارسا، «ساربازدار كۇنا جاسامايتىن» دەپ ايتىلار ەدى (بيلەر 20:16). بۇدان شىعاتىنى — كۇنا جاساۋ دەگەنىمىز قۇدايدىڭ ٴمىنسىز تالاپتارىنان ٴمۇلت كەتۋ دەگەندى بىلدىرەدى.
جاراتۋشىمىز بولعاندىقتان، قۇدايدىڭ ادام بالاسىنا تالاپتار قويۋعا قۇقى بار (ايان 4:11). ٴبىز ٸس-ارەكەتتەرىمىز ٷشىن ونىڭ الدىندا جاۋاپتىمىز (ريمدىكتەرگە 14:12).
مۇلدەم كۇنا جاساماۋ مۇمكىن بە؟
جوق. كيەلى كىتاپتا: «بارلىعى دا كۇنا جاسادى جانە قۇدايدىڭ ۇلىلىعىنا يە بولۋ مۇمكىندىگىنەن ايىرىلدى»،— دەپ جازىلعان (ريمدىكتەرگە 3:23؛ پاتشالار 1-جازبا 8:46؛ ۋاعىزداۋشى 7:20؛ جوحاننىڭ 1-حاتى 1:8). بۇل قالاي بولدى؟
العاشقى ادام جۇبى ادام اتا مەن حاۋا انا و باستا قۇداي سياقتى ٴمىنسىز بولىپ جاراتىلعان، سوندىقتان ولار بەيكۇنا بولعان ەدى (مۇسانىڭ 1-جازباسى 1:27). الايدا ولار قۇدايدىڭ ٴتىلىن الماي، مىنسىزدىكتەرىنەن ايىرىلدى (مۇسانىڭ 1-جازباسى 3:5، 6، 17—19). كەيىننەن ولار بالالى بولعاندا، كۇنا مەن پەندەشىلىك تۇقىم قۋالايتىن اۋرۋ سياقتى ولاردىڭ ۇرپاقتارىنا ٶتتى (ريمدىكتەرگە 5:12). كەزىندە ٴداۋىت پاتشانىڭ: «مەن كۇناكار بوپ دۇنيەگە كەلدىم»،— دەپ ايتقانى دا سوندىقتان (ٴزابۇر 51:5).
كەيبىر كۇنالار باسقالارىنان الدەقايدا اۋىر بولۋى مۇمكىن بە؟
ٴيا. مىسالى، كيەلى كىتاپتا سودوم دەگەن ەجەلگى قالانىڭ زۇلىم ادامدارى «وتە اۋىر» كۇنا جاساعانى ايتىلعان (مۇسانىڭ 1-جازباسى 13:13؛ 18:20). كۇنانىڭ قانشالىقتى اۋىر ەكەنىن قالاي انىقتاۋعا بولادى؟ كەلەسىدەي ٷش جايتقا نازار اۋدارايىق:
كۇنانىڭ دەڭگەيى. كيەلى كىتاپتا ازعىندىق، پۇتقا تابىنۋشىلىق، ۇرلىق، ماسكۇنەمدىك، توناۋشىلىق، كىسى ٶلتىرۋ جانە باقسى-بالگەرلىكپەن اينالىسۋ سياقتى اۋىر كۇنالار جاساۋدان اۋلاق بولۋىمىز كەرەكتىگى ايتىلعان (قورىنتتىقتارعا 1-حات 6:9—11؛ ايان 21:8). كيەلى كىتاپتا مۇنداي كۇنالار بىرەۋدى سوزبەن نە ىسپەن رەنجىتۋ سياقتى ويلانباي، بايقاۋسىزدا جاسالاتىن كۇنالارمەن ٴبىر قاتارعا قويىلماعان (ناقىل سوزدەر 12:18؛ ەفەستىكتەرگە 4:31، 32). ٴبىراق بۇل اتالمىش كۇنالاردى بولماشى دەپ قاراستىرۋىمىز كەرەك دەگەندى بىلدىرمەيدى، ويتكەنى ولار قۇداي زاڭىنا قايشى كەلەتىن الدەقايدا اۋىر كۇنالارعا اپارۋى مۇمكىن (ماتاي 5:27، 28)
ادامنىڭ پيعىلى. كەيدە ادام قۇداي تالاپتارىن بىلمەگەندىكتەن كۇنا جاساۋى مۇمكىن (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 17:30؛ تىموتەگە 1-حات 1:13). ارينە، كيەلى كىتاپ مۇنداي كۇنالاردى اقتامايدى. دەسە دە وندا قۇداي زاڭدارىن بىلە تۇرا كۇنا جاساۋدىڭ ٴجونى بولەك ەكەنى ايتىلادى (مۇسانىڭ 4-جازباسى 15:30، 31). ادەيى جاسالعان كۇنالار «قاسارىسقان جۇرەكتەن» باستاۋ الادى (ەرەميا 16:12).
كۇنانىڭ جيىلىگى. سونداي-اق كيەلى كىتاپتا ٴبىر رەت كۇنا جاساۋ مەن ۇزاق ۋاقىت بويى كۇنا جاساپ ٴجۇرۋدىڭ ارا-جىگى اجىراتىلادى (جوحاننىڭ 1-حاتى 3:4—8). نەنىڭ دۇرىس ەكەنىن بىلگەننەن كەيىن دە، «ادەيى كۇنا جاساي بەرەتىن» ادام قۇداي سوتىنا ۇشىرايدى (ەۆرەيلەرگە 10:26، 27).
كەيبىرەۋلەردىڭ جاساعان اۋىر كۇنالارى جاندارىن جەگىدەي جەۋى مۇمكىن. مىسالى، وسىنداي كۇيدى باستان كەشىرگەن ٴداۋىت پاتشا: «كۇنالارىم باسىمنان اسىپ كەتتى، كوتەرە الماس جۇك بولىپ ەڭسەمدى باستى»،— دەپ ايتقان (ٴزابۇر 38:4). دەسە دە كيەلى كىتاپتا مىناداي ٷمىت بەرەتىن سوزدەر جازىلعان: «زۇلىم ادام جولىنان قايتسىن، زالىم ادام ويلارىنان باس تارتسىن. مەيىرىمدى قۇدايىمىز ەحوباعا قايتا بەت بۇرسىن. سەبەبى ول جومارتتىقپەن كەشىرەدى» (يشايا 55:7).