Qaqqarsuit — Pinngortitarsuup tupinnartuisa ilaat
ANDESIP qaqqarsui, Himalaya, Rocky Mounatains, Alpit Uralillu qaqqarsui nunarsuup qaqqarsuarpassuisa ilaannaraat. Qaqqarsuit tamakku portungaaramik uulikullannarpulluunniit.
Takorlooriaruk nunarsuarmi qaqqarsuit portunersaata, Mount Everestip, inngiata 8848-isut qutsitsigisumiittup, ataaniittutit! Qaqqarsuarlu taanna Himalayap qaqqarsuisa tupinnarluinnartut ilaannaraat ataaseq. Qaqqarsuit uiguleriiaat 6400 meterinit portunerusunik 70-init amerlanerusunik inngillit agguaqatigiissillugu Alpinit marloriaammik portunerupput!
Silaannaat assigiinngitsut
Qaqqat amerlanersaat assigiinngiiaartorujussuarnik uumassutissartaqarput. Tamatumunnga pissutaaneruvoq 100 meterinik qullariarnerit tamaasa silaannaap 0,5 gradip missaanni nillernerulertarnera. Aammalu nittaallat siallullu, nunap ilua anorilu silaannaap pissusiinut aalajangiisuupput.
Assersuutigalugu Arizonami USA-miittumi San Franciscop qaqqarsuini allanngorassuseq taaneqarsinnaavoq. Qaqqarsuit tamakku naalagaaffimmi tassani portunersaapput. Qaqqarsuit killinginit aallartikkaanni, Coconino-plateauenit, qummullu ingerlaarluni, siullermik takuneqarsinnaavoq uumassuseqarfik puilasuitsumut assingusoq sisamavileeqqanik naasunillu kapinartulinnik kaktusinik takusassartalik. Qatsinnerusumi nillernerusumi savaasat qaqqarmiut orpiillu meqqutaasallit takusassaapput. Naggataatigut qaarpiaanut qanittoq issittoq qaqqallu inngittuut tikinneqassapput. Tassa tamaani qaqqap ataasiinnaap qaqqasiorfigineratigut uumassusillit silaannarlu Amerikap avannarliup qeqqata pukkitsortaasigut, Mexicomit Canadamut, angalanikkut aamma takuneqarsinnaallutillu naammattoorneqarsinnaasut naapinneqarsinnaapput.
Qaqqani silaannaq inuummarissinartoq najuussornikuuiuk? Inuummarissinarpoq silaannaq nillernerummat. Aammali qaqqani illoqarfinnik qanitaqanngitsuni silaannaq minguinnerusinnaasarpoq. Silaannarmi 2000 meterisut portutigisumiittumi kubikcentimeterisut annertutigisuni tamatigut 2500-inik pujoralaaqqanik naasullu pujoralaannik peqartarpoq. Tamatumunnga naleqqiullugu illoqarfissuup silaannaani kubikcentimeterisut annertugisuni tamatigut 150.000-it angullugit tamakkoqartarpoq. Tamanna pissutaavoq ullumikkut ulloriarsiornerit qaqqani, minguinnerusumik panernerusumillu silaannalinni, ingerlanneqartarnerannut.
Qaqqarsuilli portunerusut atoruminartuinnaanngillat. Silaannaap naqitsinera appasippoq, iltitakilluni, seqernup qinngorneri sakkortuujullutik, anorillu sakkortuut silaannarmik nillerteriataarujussuartitsisinnaapput. Tupinnaannartumik pissutsini taama ittuni uumassusileqarpoq atajuartunik. Assersuutigalugu aasiaaraq pississartoq nassaassaavoq. Ilami Himalayap qaqqarsuini allaat 6000 meterisut portutigisumit qutsinnerusumiittumi pinngortitaaraq tamanna angerlarsimaffeqarpoq! Qanoq ililluni uumaannarsinnaasoq ilisimatuut ilisimaqqarpaat.
Inunnut sunniutaat
Qaqqarsuit nunarsuaq tamakkerlugu inuit inuunerannut sunniuteqarput. Nunarsuup assinga isiginnaalaariassagit. Malugiuk qaqqat Pyrenæerit qanoq ilillutik Spania Frankrigimit Europallu sinneranit avissaaqqatikkaat. Aamma assersuutissarpassuaqarpoq naalakkersuinikkut killeqarfiit qaqqarsuit uiguleriiaat malillugit pisarnerannut. Assiaqutit taama ittut inuiaat assigiinngitsunik oqaasillit ileqqullillu akornanni angallannernik niueqatigiinnernillu killilersuisarsimapput. Taamaattumik aamma qaqqat nunat ilarpassuisa annertussusiinut, kiisalu innuttaasut oqaasiinut ileqquinullu, sunniuteqarsimapput.
Qaqqarsuit portusuut aamma silaannaap sarfarneranut sunniuteqartarput. Silap qanoq issusianut, tassa nittaallanut siallunullu, anorimut nillissutsimullu, sunniuteqarsinnaapput. Aamma tamanna sunik naatitsisoqarsinnaaneranut, qanoq atisaqarnissamut, immaqalu allaat illut qanoq sananeqarnissaannut, aalajangiisuusarpoq.
Assersuutigalugu Kunlun Shan, Tien Shan, Hindu Kush, Himalayap qaqqarsui qaqqallu uiguleriiaat allat Asia-qiterlikkoorlutik kangianit kitaanut siassimapput. Assiaqutiparnarsuit tamakku anorrit nillertut panertullu Siberiamit pisut aammalu silaannaap sarfai kissartut isugutasullu Det Indiske Oceanimit pisut assersimavaat. Taamaattumik qaqqarsuit tamakku illua’tungaanni avannarlermi kujallermilu silaannaat assigiinngitsorujussuupput, inunnullu millionilikkuutaanut sunniuteqarlutik.
Ulorianartorsiortinneqartut?
Tupaallannartumilli inuit qaqqat kusanaataannik aserorteripput. Qitsuarsuk nanorlu, Alpini nalinginnaasimagaluartut, piniapilunneqarnerup kingunerisaanik tammarsimapput. Qaqqat killingini issoq pingaaruteqaqisoq orpiit uppikaatiterneqartarnerat pissutaalluni nungukkiartortinneqarpoq. Aamma suliffissuaqarnikkut mingutsitsineq takornarissallu amerliartuinnarnerat qaqqat ilaanni uumassuseqarfimmut misikkarissumut ilungersornartumik sunniuteqarsimapput.
Qujanartumilli qaqqarsuit nunarsuarmut ilaapput nungunneqarsinnaanngitsut. (Naleqqiuguk Mosesimik allakkat siulliit 49:26.) Soqutiginarpoq silarsuarmi naalakkersuisussat nutaat Biibilimi qaqqatut eqqartorneqarmata. Assersuutaasumik qaqqaq tamanna, nunarsuaq tamakkerlugu atuuttussaq, tassaavoq naalakkersuineq inuit ajoqusersimasaannik tamanik aaqqiisussaq. (Daniel 2:35, 44, 45) Taamaattumik qularutissaanngitsumik pinngortitarsuup tupinnartortaasa ilaat tamakku naassaanngitsumik nuannaarutigiuaannarsinnaassavavut. (gD 8/10 94)
[Qupp. 17, 17-mi assiliartaq]
Mont Blanc Frankrigimi, meterit 4807-it
[Suminngaanneernera]
M. Thonig/H. Armstrong Roberts
[Qupp. 18-mi assiliartaq]
Mount Fuji Japanimi, meterit 3776-it
[Suminngaanneernera]
A. Tovy/H. Armstrong Roberts