Israelime kúngekalerfik – Sâmualip agdlagai mardlûssut
„ATUÁNGILISIUK Dâve ĸanoĸ iliortoĸ ilagissanilo kâleramik? ĸanoĸ Gûtip igdluanut iserdlune timiussat sarĸumisitat tigugai nerivdlunilo ilagissanilo tunivdlugit, nauk kimut nererĸussáungitsut palasinut kisiáne.“ (Lúkarse 6:3, 4) taima oĸardlune Jesusip farisîarit ilait nipangersípai, ajoĸersugai únerdlûtigingmatigik sapâtine perĸussáungitsumik iliornerardlugit, ajoĸersugkat sapãme karrinik nutsuingmata nerivdlutigdlo.
avdlamigtaoĸ erssersitsivoĸ. David ’timiussatdlo sarĸumisitat’ pivdlugit oĸalugtuaĸ ilumut pisimassoĸ Sâmualip agdlagaine sujugdlerne agdlagsimavoĸ. (1 Sâmuale 21:1-6) agssortorneĸarnine itigartíniardlugo oĸalugtuaĸ tamána íssuaramiuk, pâsineĸarsínauvoĸ Jesusip agdlagkat táuko ilisimavdluarai, taimaingmatdlo uvagútaoĸ ilisimassariaĸarpavut. Sâmualip agdlagaisa áipait ilángutdlugit pâsíssutigssanik imaĸarput Jesusip atordluarsínaussainik, uvdlumíkútaoĸ uvavtínut iluaĸutaussunik. — Rûmamiut 15:4.
Sâmualip agdlagai mardlûssut sût-uko? pisimassuviussunik túngaveĸardlutik atuagkiáuput eprîarisut agdlagkanut ilaussut Gûtip ínugtaisa oĸalugtuarissauneráne avdlángulerfingme pisimassunik oĸalugtuagssartaĸartut. sujusingnerussúkut Israelíkut erĸartũssissunit tugdlerîussunit nâlagkersorneĸarput. erĸartũssissut nalâta naggatâ Israelíkúnêrsutdlo kúngîsa nâlagaulerfiat agdlagkane mardlûssune táukunane oĸalugtuarineĸarput. pisimassut písanganartut inuitdlo soĸutiginaĸissut oĸalugtuarineĸarput. Samuel, erĸartũssissut kingugdlersât, tauvalo kúngit sujugdlît mardluk, Saul Davidilo, ilisaritíneĸarput. inuit puiunaitsut avdlarpagssuit ilisarilerpavut: Eli nãkinartoĸ, Abigajil silatôĸ periauserigsordlo, Jonatan sapîtsoĸ ikíngutínersordlo, ãmátaoĸ ĸatángutigît Abisjaj Joabilo, Jehovap sâne píssauneĸangârtut nangminermingnutdle akiniainermingne nãkigtaitdlutik. (Eprîarit 11:32) túngaviussumik najorĸutagssat sule mãnákut pingârtûssut agdlagkane táukunane ajoĸersûtigineĸarput, pisimassutdlo Gûtip ínugtainut, inuiangnut tamanut agdlât, atauartumik súniuteĸartut oĸalugtuarineĸardlutik.
kúnge ilumôrtuángitsoĸ
Israelimut kúngíngordlune Jehovamit tanitaussoĸ sujugdleĸ tássauvoĸ Saul. táuna autdlartitdluaraluarpoĸ, kingusingnerussúkutdle filisterit sãssússigssamârneráne Jehovamut nalerĸútumik isumavdluángitsôrdlune. taimáitumik Samuelip oĸarfigâ kinguâvisa kúngiússuseĸ kingornússarísángíkât. kisiánile, Samuel oĸarpoĸ, „[Jehova] angúmik ũmáme iluarissânik ujardlerêrpoĸ, [Jehovavdlo] inápâ ínugtaminut sujulerssuissôrĸuvdlugo“. (1 Sâmuale 13:13, 14) kisiánile, Saul inûnine nâvdlugo kúngiujuarpoĸ.
kingornagut, kúnge sujugdleĸ táuna perĸuneĸarpoĸ Amalekíkut sorssugfigiartorĸuvdlugit. Jehovap nâlagkiutai Saulip tamákîssumik nãmagsíngitsôrpai, taimaisivdlunilo Jehovamit kingumut iluarineĸarungnaerdlune. Samuel oĸartariaĸarpoĸ: „tuníssutit ikivkagagssat tuníssutitdlo toĸutagssat [Jehovap] kajumiginerunerpai [Jehovap] nipânut nâlangnermit? ata, nâlangneĸ tuníssutinit ajúngíneruvoĸ, siúnerarneĸ savarssuit túnuánit.“ (1 Sâmuale 15:22) tássauvoĸ túngaviussumik najorĸutagssaĸ sujulerssuivdlutik Jehovamut kivfartûtilingnut pingâruteĸangârtoĸ. Saulip nâlángitsuliornera píssutigalugo, pruvfîtip Samuelip nangitdlune oĸalũpâ: „[Jehovap] oĸausia asigínaragko, asigínarpâtit [kúngiujungnaerĸuvdlutit].“ (1 Sâmuale 15:23) kingornagut, Saulip nalunarungnaersípâ gûtisiornermit minguitsumit ĸanoĸ ungasigtigissumik tunússisimavdlune anersârsiortoĸ sujunersioramiuk. — 1 Sâmuale 28:8-25.
kúnge iluagtitdluartoĸ
kúnge Saulip kingorârtâ tássauvoĸ David, Isajip ernera. David Saulimit avdlauvoĸ. inûsugtuaraunermine Jehovamut isumavdluarnine erssersípâ inugssuaĸ filistereĸ Goliat toĸúkamiuk. tauva, Saulip sínganera píssutigalugo ĸimârssuatârtariaĸarame, taimáikaluartoĸ Jehova tamatigut nâlagtarpâ. atausiáinángitsumik Davidip Saul toĸúsínaugaluarpâ. taimailiúngilardle, kúngíngornigssaminut Jehovap pivfigssâ utarĸivdlugo. taimane ajornartorsiuteĸarfingme palasip Ahimelekip timiussanik sarĸumisitanik tunivai, pisimassoĸ Jesusip farisîarinut erĸartugâ.
kingorna Saul toĸuvoĸ, Davidilo nâlagaulerpoĸ. autdlarĸautânile nangmineĸ nagguveĸatigissame, Judákut, kisimik ilagsivât. nagguveĸatigît avdlat Saulip ernerisa ilât amiákûssoĸ, Isjbosjet, malingniarpât. Davidivdle ingininiartine sorĸusaitsuliorfigíngilâ. kîsa Isjbosjet terdlinganit toĸúneĸarmat, Davidip toĸutsissut toĸúneĸartípai. Isjbosjetivdlo sákutûnut nâlagarssûtitâ, Abner, toĸúneĸarmat, inungnit tamanit úputigineĸarĸuvâ. (2 Sâmuale 3:31-34; 4:9-12) ĸanoĸ ilissúkutdlũnît Jehovap kivfai taima angneruniajuitsigissariaĸarput, nãmagigtartariaĸarput, kamagigtartariaĸarput Jehovamutdlo isumavdluartariaĸardlutik.
„Dâvip ernera“
David inuiaĸatigîngnut katititaorĸigsunut kîsa kúngíngorame, erĸarsautigissaisa sujugdlît ilagât angerutsip igdlerfia, Jehovap Israelime najuineranut ássersût, atauartumik unigfigssiorumavdlugo. Jehovavdle tamána akueríngilâ, Davidivdle naligssaĸángitsumik ilumôrtuássusia pingârtitdlugo, malugissariaĸartumik angerfigâ, oĸardlune: „inoĸutititdlo nâlagauvfîtdlo atátuínásáput nâgssáungitsumik kĩnavit sâne; igsiavfît ĸilâlik aulajáisavoĸ soraiuitsumik.“ — 2 Sâmuale 7:16.
taimaingmat kinguârît sujuaissamingnit kingornússaĸartut ukiut tûsintigdlit ingerdlaneráne atátuínartut, Adam autdlarnerfigalugo, Abrahamíkut, Isakíkut, Jakobíkut Judákutdlo, Messias neriorssûtigissaĸ tikitdlugo, David ilagât. (1 Môrsase 3:15; 22:18; 26:4; 49:10) Messias nunamut tikiúkame, David sujuaissarísavâ. Jesusip David sujuaissarâ, atâtagssiame kinguârissaisigut ãmátaoĸ anâname kinguârissaisigut. (Matîuse 1:1-16; Lúkarse 3:23-38) îvangkîliumik agdlagkane „Dâvip ernera“nik taineĸarajugpoĸ. — Mákorse 10:47, 48.
ilaĸutarît nalunaerssordlugit agdlagtarfiat maligdlugo tássaugame „Dâvip ernera“, Jesus Davidimit kingornússissugssauvoĸ. sumik kingornússissugssauva? íngile Gabrielip Maria oĸarfigâ: „táuna [Jesus] angísavoĸ, ĸutsingneruvsârtuvdlo erneranik taineĸásavoĸ; Gûtivdlo [Jehovap] tuniumârpâ sujuaissâta Dâvip igsiavíssârssuanik; Jâkúkúnutdlo kúngiúsavoĸ nâgssáungitsumik, nâlagauvfialo soraerfeĸásángilaĸ.“ (Lúkarse 1:32, 33) Gûtip ínugtai tamaisa Davidip katiterĸigpai atautsimik nâlagauvfíngortitdlugit, sôrdlo Sâmualip agdlagaisa áipáine oĸalugtuarineĸartoĸ. taimaingmat Jesusip Israelimut tamarmut nâlagáussuseĸ kingornússarâ.
David pivdlugo taineĸarsínaussoĸ avdla Sâmualip agdlagaine sujugdlerne agdlagsimassoĸ malugeriaruk: „Dâve angutip Eivfaratíkûssup ivssuma Jûtame Bîtdlîmimiup Jísaimik atigdlup . . . ernerâ.“ (1 Sâmuale 17:12) oĸauseĸ tamána pisimassut oĸalugtuarissauneránut ilángússáináungilaĸ soĸutiginaraluardlune pingârpiángitsoĸ. ãmátaoĸ Messias, Davidip erneringmane, Betlehemime inúngortugssauvoĸ. „ivdlitdle, Bîtdlîme Eivfarãta, mikivatdlâraluartutit Jûtap tûsintiligtainut ilángutísavdlutit, ilingnit písavoĸ sugissagssara Israîlíkúne nâlagaussugssaĸ; táuna kigdlinganit pilerêrsoĸ, uvdlormik erssitsoĸángíkatdlarmat.“ (Migga 5:1) Messiasimut pissariaĸartoĸ tamánátaoĸ Jesusip nãmagsivâ. — Matîuse 2:1, 5, 6.
suliat inuiait ingerdlausiáne piumârtugssanik aulajangîssut
Davidip sapîtsuliornerisa ilarpagssue atauartumik súniuteĸarput. taineĸarsínauvoĸ David agdliartortoĸ Jerusalemimit kilometererpâlúnguanik ungasigtigissume. nukagpiaraungmat, Jebusíkut igdloĸarfik táuna pigât, igdloĸarfiuvdlo ivnârssungme Zionip ĸáĸânik taineĸartume tigugssáungingajagtumik inigssisimavfia Davidip tupigalugo erĸarsautigissarsimásavâ. mãnákutdle, kúngiugame, periarfigssaĸarpoĸ tamána erĸarsautigĩnarnago. Sâmualip agdlagaisa áipáine takordlôrnarsisitdlugit oĸalugtuarineĸarpoĸ ĸanoĸ, Jebusíkut tássanimiut mamardlînere akornutiginagit, ’Davidip tiguarâ patdligtailissaĸ Zion, tamássa Davidip igdloĸarfia’. (2 Sâmuale 5:7) tamána pisimangmat Jerusalem silamiut ingerdlausiáne pingârnerssángorpoĸ, taimanernîtdle ilâtigut pingârnerssaujuardlune.
igdloĸarfik táuna Davidip kúngitut najugagssane igdloĸarfigilerpâ, ukiutdlo untritigdlit ingerdlaneráne Gûtip nuname kúngiutitaisa táuna igdloĸarfingnut pingârnerssautítuarpât. ukiune untritilingne sujugdlerne „Dâvip ernera“ tássane oĸalũssissarpoĸ. Jerusalemimut siutitûp ĸâne ĸimugserdlune Jesus iserpoĸ jûtinut kúngitut savssardlune. (Matîuse 21:1-11, 42-mît 22:13 ilángutdlugo; Juánase 7:14) Jerusalemip isâvfîsa avatãne inuiait pivdlugit inûnine iperarpâ, tauvalo makípoĸ ĸilaliardlunilo, erinitsangnane utarĸivdlune — sôrdlo sujornagut David erinitsangnane utarĸisimassoĸ — Jehovap ĸaĸugo kúngitut nâlagaulísassoĸ oĸarnigssâta tungânut. — Tussiaat 110:1; apustilit suliait 2:23, 24, 32, 33; Eprîarit 13:12.
David Jerusalemime nâlagkersuissûsimangmat, erĸaisíneĸarpugut kinguâva, Jesus, ãma mãna Jerusalemime, ’Jerusalemime ĸilangmĩtume’, nâlagaussoĸ. (Eprîarit 12:22) Jerusalemivdlo ĸilangmĩtup inigssisimavfia taineĸarpoĸ ’Zionip ĸáĸâ’nik, tamatumalo erĸaisípâtigut ivnârssungmik igdloĸarfiup inigssisimarĸârfigissânik. — sarĸúmersitat 14:1.
nâlagaunerme naggatâta tungâne David perĸussáungitsumik nunap inuinik kisitsisitsivoĸ. pitdlautigalugo Jehovap inuiaĸatigît nápâlanermik naláupai, íngililo nápâlanermik nagsartoĸ kîsa unigpoĸ karrertaiaissarfingme nunautigdlup jebusimiup Aravnap pigissâne. nunaut táuna Davidip Aravnamit pisiarâ tássanilo Jehovamut tunissiviliordlune. (2 Sâmuale 24:17-25) taimailiornerátaoĸ atauartumik kinguneĸarpoĸ. nunaminerme tássane Salomon nâlagfiliortitsivoĸ, kingusingnerussúkutdlo nâlagfik tássane sananeĸarĸigpoĸ. taimaingmat ukiut untritiligpagssuit ingerdlaneráne ilumôrtumik gûtisiornerup silarssuarme tamarme táuna ĸiterissarâ. Jesus nangmineĸ nâlagfingme Herodesip sanatitâne oĸalũssivoĸ, nâlagfigdlo táunátaoĸ sananeĸarpoĸ Aravnap jebusimiup karrertaiaissarfigisimassâne. — Juánase 7:14.
mássame, Sâmualip agdlagaisigut mardlûssutigut inuit ilumut inûsimassut ilisarilerpavut, tamatigutdlo najorĸutaussut pingârtut navsuiarneĸarput. agdlagkane táukunane takutíneĸarpoĸ suna pivdlugo Israelip kúngia sujugdleĸ ilumôrungnaertoĸ, sunalo pivdlugo kúngit áipât, nauk alianangârtumik kinguneĸartunik kúkussaraluardlune, naleĸángitsumik iluagtitdluartoĸ. inuiait ingerdlausiata avdlángulerfiata nalâne, tássa Gûtip ínugtaisa akornáne inungmik kúngeĸalerfiup nalâne, pisimassut pingârtut tássane oĸalugtuarineĸarput. kúngit tugdlerît táukua Jerusalem igdloĸarfît pingârnerssaritíkât nunavdlo nâlagfiliorfigssap, ukiune untritilingne ardlalingne silarssuarme tamarme ilumôrtumik gûtisiornermut ĸiterissángortugssap, pisiarineĸarnera pivdlugo tássane atuarpugut. Messiasimutdlo tikiúkumârtugssamut ilisarnaĸut pingârtoĸ ilíniarparput. tássaussariaĸarpoĸ „Dâvip ernera“.
mássame, agdlagkat táuko soĸutiginangârput. kristumiut tamarmik ingmíkut nangmingneĸ atuartariaĸarpait. (wD 1/5 1985)
[Qupp. 9-mi ungalusaq]
’pruvfîtitut iliortoĸ’
ĸanoĸ pâsissariaĸarpa bîbilime agdlagsimangmat: „Gûtivdlo anernera nagdliungmat táunátaoĸ [Saul] ĸulangerdlugo, ingerdlavdlune takordlûgkerssârtuarsínarpoĸ [pruvfîtitut iliortuarsínarpoĸ, NW]“? — 1 Sâmuale 19:23.
Jehovap pruvfîtiutitaisa tusardliússat Gûtimit pissatik oĸalûtigigângamíkik, anersâp ivdlernartup súnîneratigut oĸalugtarput, táussumalo „pigínaunermik ilumioĸangâr“títarpai, ĸularnángitsumigdlo ilungersússusermik misigíssusermigdlo ĸaĸutigôrdluínartûssumik oĸalugtítardlugit. (Migga 3:8; Jerimia 20:9) ilimanarpoĸ ilerĸue inuit avdlat erĸumîgigait, ímaĸalo igpigalugit. aulajangerneĸarpatdle Jehovap oĸausînik oĸalugtut, tusardliússait Gûtimik mianeringnigtut maligtariaĸartutut ilagsissarpait. — nalerĸiuguk kúnginik agdlagkat áipait 9:1-13.
tauva matuma ĸulâne erĸartorneĸartume Saul erĸumîtsumik iliûseĸalerpoĸ, takungnigtutdlo erĸailerpât pruvfîtip tusardliússamik Jehovamit pissumik tusardlîlersup aulatsangnera. taimatut periauseĸartitdlune, atissane tamaisa pîarpai únuardlo nâvdlugo atissaĸarane. (1 Sâmuale 19:23, 24) ímaĸa taimailiorpoĸ erssersitsiumavdlune inuínauvdlune kúngitut pigínauneĸarane oĸartugssáussuseĸaranilo Jehovap Gûtip sujunertainut akerdliussumik iliorame. sujornatigut kúnge Saul „pivdlerortutut iliorpoĸ [pruvfîtitut iliorpoĸ, NW]“ David nauligkaminik toĸúniaraluaramiuk. — 1 Sâmuale 18:10, 11.
[Qupp. 10-mi ungalusaq]
’anersâpiluk Jehovamit pissoĸ’
„[Jehovavdle] anernera nigorpoĸ Sâvdle najorungnaerdlugo, anernipilûvdlo [Jehovamit] pissup ánilârsalerpâ.“ (1 Sâmuale 16:14) tamána ĸanoĸ pâsissariaĸartoĸ nalúngiliuk?
pâsissariaĸángilaĸ Jehova anersâpilungmik autdlartitsissoĸ Saul ánilârsariartorĸuvdlugo. kisiáne, Jehovap anersâne ivdlernartoĸ nigortingmago, Saul anersâmit ajortumit tigutípoĸ, ilumigut ajortuliorusulerdlune. (nalerĸiuguk Matîuse 12:43-45.) suna pivdlugo agdlagsimava anersâpiluk táuna Jehovamit pissoĸ? anersâne ivdlernartoĸ Saulimit nigortíkamiuk, Saul ajortuliorusungnermit súnînipilungmitdlo tigutísínautípâ. ’anersâpilungmit’ tigutísimagame Saul isúmamigut erĸigsiungnaerpoĸ, ilâtigutdlo perdlerortutut periauseĸartardlune.
[Qupp. 8-mi assiliartat]
Goliat
David
Saul
Samuel