Inuusaliarsuaq siulittuutaasoq — uppinnissaa qanoq sunniuteqassava?

UKIUT 2500-t sinnerlugit matuma siornagut Nebukadnezar, Babylonimi naalakkersuisoq pissaanilissuaq, sinnattukkamini sumik takusaqarpa? Iteramilu sinnattukkani eqqaamasinnaasimagaluaruniuk, paasisinnaanaviarunanngilaa silamiut oqaluttuarisaaneranni nalliukkumaartussat pingaarnersiugaasut sinnattukkamigut uleerneqarsimasut.

Iterami Nebukadnezarip Babylonimiut naalagaaffissuanni kunngiusup ullorissat najoqqutaralugit siulittuisartut ilisimatuullu qaaqqoqquai. Peqquai sinnattukkani oqaluttuariinnarnagu aammattaaq sukuiassagaat.

Inoqarpali nalusaminik sukuiaasinnaasumik? Ilisimatuut paatsiveerupput. Jehovalli nunavimminit aallarussaq juutiusoq Daniel sinnattukkamik oqaluttuarsinnaatippaa sukuiaasinnaatillugulu tassuunalu kunngi nalliukkumaartussanik nalunaarfigisinnaaqqullugu. Danielip sinnattukkamik sukuiaanera malinnaaffigitigu, uagut nalitsinnut sunniuteqarmat.

Inuusaliarsuaq paasissaanngitsoq

Aallarniilluni Danielip oqaluttuaraa inuusaliarsuaq angisoorujussuaq niaqua kuultiusoq, kiataa taliilu sølviusut, qeqqa siffiaalu kanngussaasut, niui saviminiusut, isigaalu ilaatigut saviminiusut ilaatigullu marraallutik. Ujaqqap inuusaliaq eqqorpaa taavalu sequmilluinnarlugu. Tulliulluni ujarak alliartorpoq qaqqarsuanngorluni nuna tamakkerlugu. (Dâniale 2:31-35) Tassaavoq kunngip sinnattugaa puiugaq! Qanoq paasisariaqarpa?

Danielip kunngi nalunaarfigaa inuusaliarsuup sananeqaatai assigiinngitsut assersuutaasut silarsuarmi naalagaaffissuarnut tulleriiaarlutik naalerumaartussanut. Upperisarsiornermik ilisimatuut ilarpassuisa Bibelimik qinerlerfissiami allassimasoq una isumaqatigiissutigaat: „(Dânialip agdlagaisa kapitaliisa aappaanni) ajoqersuutigineqartut pingaartortaraat Guutip naalagaaffiata naalagaaffissuit inuit pilersissimasaat tamaasa qaquguluunniit taarserumaarai.“ Tamanna qaqugu nalliussava? Danielip siulittuutaa pingaarutilimmik paasissutissiivoq apeqqummut tamatumunnga nassuiaataasumik.

Niaqua timaalu

’Illit, kunngi-aa, kunngit kunngigaatsit; qilaap Guutiata naalagaaffimmik pissaanermillu sapiuinnermillu naalannarsusermillu tunivaatit; . . . illit taannaavutit niaqoq kuultiusoq.’ Tassa niaqoq assersuutaavoq kunngi Nebukadnezarimut kunnginullu taassuma kinguaavinut. — Dâniale 2:37, 38.

’Kingunikkullu naalagaaffik alla naalerumaarpoq pinnit inortoq, kingornagullu pingajussaat, kanngussaasoq, nunamut tamarsuarmut naalagaaffiussasoq.’ (Dâniale 2:39) Babylonip kingornagut tulliulluni Mediamiut Persiamiullu marluiusut naalagaaffissuat naalagaaffissuit Bibelimi oqaluttuarineqartut akornanni nuivoq. Tulliulluni grækerit naalagaaffissuat nuivoq, Alexanderersuarlu naalakkersuisoralugu grækerit naalagaassuseqarfigilerpaat nunat naalagaaffissuit siulimik pigisaannit amerlanerullutillu annertunerusut.

’Naalagaaffiit sisamassaat’ — paasissutissaq

Naalagaaffiit siulliit pingasut naalagaaffissuullutik silarsuarmi pissaaninikkiartorput pissaaneerukkiartorlutillu soorlu Daniel Guutip anersaavata sunniineratigut siulittuisimasoq. ’Naalagaaffiilli sisamassaat’ kinaassusersissallugu uatsinnut pingaaruteqarneruvoq. Sooq? Naalagaaffiummi taassuma nalaani inuusaliarsuaq sinnattugaasoq uppittussaavoq, uppinnissaatalu sumik kinguneqarnissaa paasisariaqarparput. Danielip paasissutissiissutai tusarnaariakkit.

’Naalagaaffiit sisamassaat saviminertut sapiitsigissaaq; savimerngup tamaasa sequmisittarmagit artorsarfeqarnani, savittut makkuninnga tamanik aserorterisutut ililluni sequmisitsissaaq aserorterillunilu.’ (Dâniale 2:40) Naalagaaffiit sisamassaat Romamiut naalagaaffissuannut, grækerit naalagaaffissuat kingoraarlugu nuimanerulluni naalagaaffissuanngorsimasumut, taamaallaat assersuutaava? Naagga, assigiinngitsut pissutigalugit.

Danielip allagaani inuusaliarsuaq taanna piffissalersorneqarpoq, allassimammat: ’Guutip kunngi Nebukadnezar nalunaarfigisimavaa sunik ullussani kingullerni piumaartussanik.’ (Dâniale 2:28) Oqaatsit taakkua takutitsiarpaat takorluukkersaarut siunissami ungasissorsuarmi, grækerit Romamiullu naalagaaffissuisa kingunersuatigut, inaarutaasumik eqquutissasoq.

Bibelimik allattoq alla, apustili Johannes, aamma ’kunnginik’, imaluunniit naalagaaffissuarnik silarsuarmi pissaaneqangaartunik, eqqartuivoq. Taakku pillugit allassimavoq: ’Tassaappullu kunngit arfineq-marluk; ilaat tallimat orloreerput, ilaat ataaseq maannakkut ippoq, ilaat suli tikiutinngilaq.’ Guutip naalagaaffiata akuliunnissaata siornatigut, Romamiut naalagaaffissuata Johannesip nalaani ’ittup’ kingornatigut, suli ataatsimik silarsuarmi pissaaneqangaartumik naalagaaffissuaqartussaavoq. Naalagaaffissuaq silarsuarmi pissaaneqangaartoq taanna ’naalagaaffiit sisamassaata’ Danielip siulittuutigisaasa ilagissavaat. (sarĸúmersitat 17:10-14; Dâniale 2:40) Tamanna pillugu silamiut oqaluttuarisaanerat sumik ilinniarfigisinnaavarput?

Romamiut naalagaaffissuat, sorsulluni tiguaanikkut pilersinneqartoq, Romap kaasariisa kingullersaat ukiumi 476-imi u.n.a.k. siulersuisumit tyskiusumit Odoakerimit pissaaneerunneqarmat piujunnaanngilaq. Suli ukiut hundredilippassuit Romap Europa naalakkersuinerup tungaatigut ingammillu upperisarsiornerup tungaatigut naalagaaffigaa, akimanerit kunngimit nunaatinik attartugaqarnerannut tunngasunik aaqqissuussaaneq pissutigalugu. Taamani inuit tamarmik naalakkaminnut naalattussaapput, tulliullugu kunngimut, kiisalu paavimut. Eqqortumik oqaatigalugu pingaarnerusutigut paavi eqqartuussisuuneruvoq, taassumalu kunngit piumasaminik pinngitsaaliusarsinnaavai ilagiinnut ilaasuujunnaarsitsinermigut naalagaaffimmillu ilagiinnit avissaartitsinermigut.a Soorlu The Columbia History of the World-imi allassimasoq: „Ilagiit Europap naalakkersuisuisa pingaarnersaraat.“

Ukiumi 1534-mi Tuluit Nunaanni kunngi Henrik VIII ilagiinnut tuluit naalagaaffiannut atassuteqartunut qullersanngortippoq, naak Romamit akuerineqanngikkaluarluni. Tassuuna Romamit avissaarpoq. Aammattaarli tuluit pissaanerata sakkutooqarnikkut sakkugisaasa pingaarnersaat pilersikkiartulerpaa, soorlu Eric Delderfieldip atuakkiamini Kings and Queens of England-imi nassuiaraa: „Henriup ataatagigaluami suliaa nangeqqippaa umiarsuaqatigiit nunallu sorsuutai sunniuteqarluartunngortillugit aaqqissuussiffigigamigit. . . . Toqutinnani Henriup umiarsuit sorsuutit 80-it missaannik ilasimavai tassuunalu Spaniap immakkut pissaaneqarnerussusia unammillerlugu.“

Ukiut hundredillit ingerlanerisigut tuluit naalagaassusiat naalagaaffissuanngoriartorpoq annertuumik pigisalik, politikerip Amerikamiup tusaamasaasup ukiut 1900-ssaanni inuusup, Daniel Websterip, imatut allaatigisaa: „Pissaanilissuuvoq tiguaanerit nunanilu allani ajugaanerit eqqarsaatigalugit allaat Romap ukiuni pissatseruttorfimmini nallersinnaanngisaa — pissaanilissuulluni nunarsuup qaavani tamalaani pigisaminik sakkutooqarfimminillu siaruarterisimalluni.“ Tuluit naalagaaffissuata Amerikami Avannarlermi nunasiarisimasani naalakkersuinermut sakkutooqarnermullu tunngassuteqarnerisigut qanittumik atassuteqarfigilerasuarpai. Tassuuna kunngit arfineq-aappaat, sarĸúmersitat 17:10-mi eqqartorneqartoq, saqqummerpoq, tassa: tuluit Amerikamiullu marluiusut naalagaaffissuat silarsuarmi pissaaneqangaartoq.

Inuusaliap sinnattugaasup eqqartugaanera naapertorlugu, kunngip kingulliup naalagaanerata nalaani „inuit kinguaavi“ (NW), tassa inuinnaat, naalakkersuinermut annertunerusumik siunniuteqalerumaarput. (Dâniale 2:42, 43) Ukiuni nutaanerusuni oqaluttuarisaanerit tamanna ilumut pisimasoq uppernarsarpaat, demokratiit, tassa naalagaaffiit naalakkersorneqarneri inunnit kikkunnilluunniit oqaasissaqarfigineqartut, kunngit kunngillu arnat naalakkersuisullu kisermaassisut amerlasuut taarsersimammatigik. Inuusaliarsuup isigaasa inuai assersuutaapput ullumikkut naalakkersuisunut, taakkualu ilaat saviminertut ipput, tassa kisimik oqartussaaniartuullutik imaluunniit qunutitsisuullutik. Allalli, innuttaasunut tamanut assigiimmik iluaqutissaanissaannik sulissutiginnittuullutik socialistitut naalakkersuisaaseqaramik demokratiimilluunniit naalakkersuisaaseqaramik, akuersianerupput, soorlu marraq suliariuminarnerusoq.

Uppinnissaa

Soorlu Danielip siulittuutaani takutitsiarneqartoq, naalakkersuisut inuusaliap isigaanut assersuunneqartut pissaaneqarallartillugit — tassa uagut nalitsinni — inuusaliarsuup naggatissaa qanippoq. Isigaasa ilaatigut marraasut ilaatigullu saviminiusut qajannassusiat pissutiginagu kisiannili ujaqqamit assersuutaasumit eqqorneqarami sequmisinneqarlunilu uppikkumaarpoq. ’Ujarak’ taanna sumut assersuutaava? Messiasikkut Naalagaaffimmut; taassuma ’naalagaaffiit ikku tamaasa sequmisillugillu soraarsissavai’ ’qaqqarsuanngorlunilu nuna tamakkerlugu’. — Dâniale 2:34, 35, 44.b

’Sinnattugaq aalajaappoq, sukuiaataatalu eqqorpaa,’ Daniel oqarpoq. (Dâniale 2:45) Siulittuutit marluk taakkua — aappaa Babylonip piuneerunneqarsimanera pillugu aappaalu naalagaaffissuit tulleriinnerat pillugu — arlaata aallaqqaataasumik eqquussimanerata qularunnaarsippaatigut suli eqquussimanngikkallartut piffissaq eqqorlugu eqquukkumaartut. Eqquukkumaartussat ilagissavaat Guutip naalagaaffiata akuliunneratigut inuusaliap sinnattugaasup aserornissaa.

Bibelip atuagartaani allani Guutip siunertarisai pillugit siulittuutit pingaarutillit allat eqqartorneqartarput. Tamakku Napasuliaq Alapernaarsuiffik-mi saqqummertartuni sammineqartarput nalitsinnullu sunik pingaaruteqarneri nassuiarneqartarlutik. Atuagassiamik uuminnga atuartartuunngikkuit, atuartartunngoriarit. Tassuuna Jehova Guuti ’anngigisanik anngiiaasoq’ ilisarinerulissavat, pilluaqqussutissallu kisissaanngitsut naalagaaffiatigut ungasinngitsukkut nunamut eqqunneqarumaartussat pillugit ilinniassallutit. — Dâniale 2:28. (wD 15/11 86)

[Quppernerup ataani ilanngussat]