Qanoq aalajaatsigisumik makinnissamut uppissuseqarpit?
’Uanga makissutaallungalu inuussutaavunga; uannut uppertoq naak toqugaluaruni inuussavoq.’ — JUÁNASE 11:25.
1, 2. Sooq Jehovamik pallorfiginnittut makinnissamik neriuuteqarluinnartariaqarpat?
MAKINNISSAQ qanoq upperitigaajuk? Neriuutip tamatuma toqunissamut ersiunnaarsippaatit toqukkullu annaasaqaraangavit tuppallersartarlutit? (Matîuse 10:28; 1 Tásalûníkamiut 4:13) Guutip kiffaasa ilarpassui itsaq inuusimasut assigivigit, taakku iperartorneqarneq, mitaatigineqarneq, naalliutsitaaneq parnaarussaanerlu atortarsimavaat makinnissaq upperilluinnaramikku. — Eprîarit 11:35-38.
2 Aap, Jehovamik ilumoorussillutik pallorfiginnittut makinnissaq qularinngilluinnartariaqarpaat, tatiginninneratalu inooriaasiat sunnertariaqarpaa. Nuanneqaaq eqqarsaatigalugu Guutimut piffissanngorpat immap, toqup Hadesillu toqusut imminniittut tunniukkumaaraat, makittullu taakku nunarsuarmi paratiisiusumi naassaanngitsumik inuunissamik periarfissinneqarumaartut. — sarĸúmersitat 20:13; 21:4, 5.
Siunissami inuunissamik qularinninneq
3, 4. Inuppassuit toqup kingorna inooqqittarneq eqqarsaatigalugu suli sumik upperisaqarpat?
3 Kristumiuuneraqatigiinni sivisuumik ajoqersuutigineqarsimavoq toqup kingorna allamik inuuneqartoq. Atuagassiami U.S. Catholic-mi allassimavoq: „Ukiut ingerlaneranni inuunermi matumani pakatsissutit akueriniarlugit naalliuutillu naammagalugit atorsinnaajumallugit kristumiut inuunerup aappaa, eqqissinermik, nalerisimaarnermik, nuannaarnermik pilluarnermillu ulikkaartoq, qilanaarisarsimavaat.“ Naak nunani kristumiuunerarfiusuni arlalinni inuit uppertuuallaanngikkaluartut upperisarsiornermillu pakatsisinneqarsimallutik, amerlasuut suli isumaqarput pinngitsoorani toqup kingorna arlaannik soqartoq. Aammali nalornissuterpassuaqarput.
4 Atuagassiami Time-mi ima allassimavoq: „Inuit suli [toqup kingorna inuunermik] upperisaqarput, sunarpiaassanersorli nalornissutiginerulersimavaat, palasiisalu qaqutiguinnaq tamanna eqqartortarpaat.“ Sooq palasit toqup kingorna inuuneq eqqartorpiarunnaarsimavaat? Upperisarsiornermik ilisimatooq Jeffrey Burton Russell ima oqarpoq: „Isumaqarpunga [palasit] tamanna eqqartorusunngikkaat inuit qularnersuat akioruminaatsutut misigigamikku.“
5. Ullutsinni anniarfik ikualasoq pillugu ajoqersuut inuppassuit qanoq isigaat?
5 Upperisarsiornerit amerlasuut ajoqersuutigaat toqup kingorna qilammi imaluunniit anniarfimmi ikualasumi inuuneqartoq. Palasillu qilak eqqartussallugu nangaassuteqartarunik anniarfik suli eqqartorusunnginnerussavaat. Aviisit ilaanni ima allassimasoqarpoq: „Allaat upperisarsiornerni anniarfimmi piviusumi naassaanngitsumik naalliutsitaanissamik ajoqersuuteqartuni tamanna ullumikkut eqqartorneqarpallaartanngilaq.“ Aap, ullumikkut teologit amerlanersaasa anniarfik naalliutsitaaffittut piviusutut, ukiuni akullerni ajoqersuutigineqartutut, isigiunnaarsimavaat. Akerlianik anniarfik „naakkinninnerusoq“ ajoqersuutigisarpaat. Upperisarsiornermik ilisimasallit nutaalerisut ilarpassui oqartarput ajortuliorsimasut anniarfimmi toqqaannartumik anniartinneqassanngitsut, „Guutimilli anersaakkut immikkoortinneqarnertik“ pissutigalugu naalliussasut.
6. Ajunaarnermik eqqorneqaraangamik inuit ilaasa uppernertik pillugu suna paasisarpaat?
6 Inunnut iluarisaajumalluni ajoqersuutinik kimikillisitsineq immaqa nuannarineqarunnaarnissamik pinngitsoortitsisinnaavoq, aammali naalagiartartut peqqusersuitsut millionilippassuit nalornissuteqalernerannik kinguneqartarpoq. Taamaattumik toqusooraangamik inuppassuit paasisarpaat uppernikillutik. Arnatut biilimik ajunaarnikkut ilaquttaminik arlalinnik annaasaqartutut misigisarput. Taanna aperineqarami uppernini tuppallersaatigisimaneraa nangaalluni akivoq: ’Taamaannguatsiarpoq’. Qulanngivilluniluunniilli akisinnaagaluarpat uppernini tuppallersaatigalugu, uppernera tunngaveqarluanngikkuni siunissamut ungasinnerusumut iluaqutaassava? Tamanna immikkut pingaaruteqarpoq upperisarsiornerit amerlanersaasa toqup kingorna inuuneq pillugu ajoqersuutigisaat Biibilimi ajoqersuutigineqartunit allaanerulluinnarmata.
Kristumiuuneraqatigiit toqup kingorna inuunermut isumaat
7. (a) Ajoqersuut suna upperisarsiornerit amerlanersaasa isumaqatigiissutigaat? (b) Tarnermik toqujuitsumik ajoqersuut upperisarsiornermik ilisimatuup qanoq allaatigisimavaa?
7 Naak assigiinngissuteqaraluarlutik upperisarsiortut kristumiuunerartut tamangajammik isumaqatigiissutigaat timi toqugaangat tarneq toqujuitsoq inuujuaannartartoq. Amerlanersaasa upperaat inuk toquguni tarnaa qilaliarumaartoq. Ilaasa ersissutigaat tarnertik immaqa anniarfimmut ikualasumut imaluunniit innermut eqqiarfimmut piumaartoq. Siunissami inuunermut isiginninnerat toqujuitsumik tarneqarneranik eqqarsaammik tunngaveqarpoq. Upperisarsiornermik ilisimatooq Oscar Cullmann atuakkami Immortality and Resurrection-imi allaaserisami ima allassimavoq: „Ullumikkut kristumiut nalinginnaat aperineqarunik . . . inuup toqup kingorna pissusissaa Testamentitaami qanoq ajoqersuutigineqarnersoq, amerlanersaat akissapput: ’Tarneq toqujuitsuuvoq.’“ Cullmannili ima nangippoq: „Isuma nalinginnaaqisoq tamanna tassaavoq kristumiut akornanni paatsoornerit annerpaartaasa ilaat.“ Cullmannip eqqaavaa taama oqaqqaarami assut aalassatsitsisimalluni. Taamaattorli ilumoorpoq.
8. Angut arnarlu siulliit Jehovap sumik neriuutissaqartissimavai?
8 Jehova Guutip inuit pinngortissimanngilai toqup kingorna qilaliartussatut. Aallaqqaammut siunertaa naapertorlugu toqusussaanngillat. Adam Evalu naammalluinnartumik pinngortitaapput nunarsuarlu tamakkerlugu naapertuilluartunik kinguaassiornissaminnut periarfissinneqarlutik. (1 Moses 1:28; 5 Moses 32:4) Siuaasavut siulliit oqarfigineqarsimapput Guutimut naalanngikkunik toqussasut. (1 Moses 2:17) Ataataminnut qilammiusumut naalattuaannartuugunik nunarsuarmi soraajuitsumik inuussagaluarput.
9. (a) Inuup tarnaa pillugu sallusuissut sunaava? (b) Tarneq toquguni qanoq pissava?
9 Ajoraluartumilli Adam Evalu Guutimut naalanngillat. (1 Moses 3:6, 7) Tamatuma kinguneri alianartut apustili Paulusip ima allaatigai: ’Taamaattumik soorlu inukkut ataasiusukkut ajorti silarsuarmut tikiuttoq ajortikkullu toqu tikiulluni, taamalu toqup inuit tamakkerlugit tikikkai, tamarmik ajortuliormata.’ (Rûmamiut 5:12) Nunarsuarmi naassaanngitsumik inuunatik Adam Evalu toqupput. Taava qanoq pisoqarpa? Toqujuitsumik tarneqarpat ajortuliornerat pissutigalugu anniarfimmi ikualasumi ikuallagaasinnaasumik? Tamatumunnga akerliusumik Biibilimi allassimavoq tamanna sioqqullugu Adam pinngortinneqarami ’tarninngortoq uumasoq’. (1 Korintumiut 15:45) Inuk tarnilinngorsimanngilaq, kisianni tarninngorpoq uumassusilik. (1 Moses 2:7.) Adamiinnaanngitsoq ’tarninngorpoq uumasoq’, soorluli hebriiarit oqaasiinit Mosesimik allakkat siulliit-ni atorneqartunit takuneqarsinnaasoq uumasuttaaq ’tarninngorput uumasut’! (1 Moses 1:24, NV) Adam Evalu toqugamik tassaalerput tarnit toqungasut. Jehovap Adamimut oqaaserisimasaatut pisoqarpoq: „Kiakkiullugu nerisassarsiussaatit issumut uterserlutit, tassannga pigavit. Issumimmi pivutit, issunngussaatillu.“ — 1 Moses 3:19.
10, 11. Biibilimi tarneq pillugu ajoqersuutigineqartoq eqqarsaatigalugu New Catholic Encyclopedia-mi suna nassuerutigineqarpa, tamannalu Biibilimi allassimasunut qanoq naapertuuppa?
10 Qinerlerfissiaq New Catholic Encyclopedia pingaarnertigut tamatumunnga isumaqataavoq. Allaaserisami „Tarneq (Biibilimi)“-mi allassimavoq: „Testamentitoqqami timi tarnerlu [marlunnut] immikkoortinneqanngillat.“ Nangilluni allassimavoq Biibilimi oqaaseq „tarneq“ ’isumaqanngisaannartoq timimit inummilluunniit immikkoortoq’. Tassami, tarneq amerlanertigut ’tassaasarpoq inuk imaluunniit uumasoq nammineq’. Isertuarnani allaaserinninneq taamaattoq atuarlugu nuanneqaaq, apeqqutaavorli sooq naalagiartartut amerlanertigut paasissutissanik tamakkuninnga paasitinneqarneq ajornersut.
11 Naalagiartartut isumakuluutinut ersinermullu annertuunut asattuunneqassagaluarput ilumoortoq manna Biibilimi allassimasoq nalunngikkaluarunikku: „Tarneq ajortuliortoq taanna kisimi toqussaaq,“ tassa anniarfimmi innermi anniassanani! (Hesekiel 18:4, NV) Tamanna kristumiuuneraqatigiinni ajoqersuutigineqartumit allaanerulluinnaraluarluni kunngip silatuup Salomonip isumassarsisitaalluni allassimasaanut naleqqulluinnarpoq: „Uumassuseqartummi nalunngilaat toqusussaagamik, toqungasulli sunguamilluunniit ilisimasaqanngillat. [Inuunermi matumani] pissarsiassaqanngillat, taakkuninnga eqqaamannittoqanngilaq. Guutip ilinnut periarfissaasinnaatitai tamaasa atorlugit piginnaanerillu tamaat atorlugu iliorniarit toqusut inaanni ornikkanni suliassaqanngimmat pilersaarusiorfissaqaraniluunniit, ilisimasassanillu ilisimassummilluunniit pissarsiassaqarani.“ — Nalunaajaasup oqaasii 9:5, 10.
12. Kristumiuuneraqatigiit qanoq ilillutik tarneq toqujuitsoq pillugu ajoqersuuteqalersimappat?
12 Sooq kristumiuuneraqatigiit Biibilimi ajoqersuutigineqartumit allaanerulluinnartumik ajoqersuisarpat? Qinerlerfissiami New Catholic Encyclopedia-mi allaaserisami ’inuup tarnaanut toqujuitsumut tunngasumi allassimavoq ilagiinni ajoqersuisuunerit siulliunerusut tarnermik toqujuitsumik upperisamut tunngaviginiartagaat tassaanngitsoq Biibili, kisianni tassaasut ’taalliortut, isumaliutersortartut aamma griikeritoqqat eqqarsaataat . . . Kingusinnerusukkut skolastikerit Platon imaluunniit Aristotelesimit najoqqutassiarineqartut atornerusarpaat’. Allassimavortaaq ’Platonip ilinniartuisalu eqqarsaataat’ — ilaatigut tarnermik toqujuitsumik upperisaq — naggataatigut ’kristumiut ajoqersuutaasa qiterisaannut ilanngunneqarsimasut’.
13, 14. Sooq tunngavissaqarluanngila isumaqassalluni isumaliutersortartut griikeritoqqat Guutimik nalusuusut sallusuissummik paasissutissiisinnaasut?
13 Kristumiutut nassuertut griikeritoqqat isumaliutersortartuisa Guutimik nalusuusut eqqarsaataannut saattariaqarnerpat taama tunngaviutigisoq, soorlu toqup kingorna inuunissamik neriuut, pillugu paasisaqarumallutik? Soorunami taamaaliortariaqanngillat. Paulusip kristumiut Korinthimiut Grækenlandimiittut ima allaffigai: ’Ilisimassut silap matuma pia Guutimi sianiissutaavoq allassimammat: „Ilisimatuut peqqusersuuneranni pisarisarpai;“ aamma ima: „Ilisimatuut eqqarsaataat piunngitsut Jehovap nalunngilai.“’ (1 Korintumiut 3:19, 20) Griikeritoqqat guutipilussiortuupput. Taamaattumik taakkua qanoq ilillutik sallusuissummik paasissutissiisinnaassappat? Paulusip Korinthimiut ima aperai: ’Guutip naalaffiutaata guutipiluit sukkut inissarseqatigissanerpai? Uagummi Guutip uumasup naalaffiutigaatigut, soorlu Guuti oqartoq: „Akornanni ineqarumaarpunga saqillungalu; Guutigissavaanngalu, uangalu innuttarissavakka.“’ — 2 Korintumiut 6:16.
14 Aallaqqaammut sallusuissutsit illernartut inuiaqatigiit Israelikkut aqqutigalugit saqqummersinneqartarsimapput. (Rûmamiut 3:1, 2) Ukiup 33-p kingorna ukiuni hundredelinni siullerni kristumiut tanitaasut ilagiissaat aqqutigalugit tamakku saqqummersinneqartarput. Paulus kristumiut taamani inuusut pillugit ima allassimavoq: ’Guutip anersaamigut [asasiminut piareersakkani] saqqummersippaa.’ (1 Korintumiut 2:10; aamma takuuk sarĸúmersitat 1:1, 2.) Kristumiuuneraqatigiit tarnip toqujuissusianik ajoqersuutaat griikeritoqqat isumaliutersortartuinit tigusaasimavoq. Guutip ajoqersuut tamanna Israelikkunnut imaluunniit ukiuni hundredelinni siullerni kristumiut tanitaasut ilagiissaannut saqqummersissimanngilaa.
Toqusimasunut neriuut ilumoortoq
15. Jesus naapertorlugu toqusimasunut neriuutissaq piviusoq sunaava?
15 Tarneq toqujuitsuunngippat, taava toqusimasut sumik neriuutissaqarpat? Makinnissamik neriuutissaqarput, Biibilimi ajoqersuummik tunngaviusumik Guutip neriorsuutigisaanik nuannersumik. Jesusip makinnissamik neriuut tikkuarpaa ikinngunni Marta ima oqarfigigamiuk: ’Uanga makissutaallungalu inuussutaavunga; uannut uppertoq naak toqugaluaruni inuussaaq.’ (Juánase 11:25) Jesusimut upperaanni makinnissaq, tarneq toqujuitsoq pinnagu, upperisariaqarportaaq.
16. Sooq makinnissaq upperissallugu pissutissaqarluarpugut?
16 Jesusip siusinnerusukkut juutit ilaannut makinnissaq eqqartorsimavaa: ’Tamanna tupigusuutigissanngilarsi, ullut nalliukkumaarmata, taava iliverniittut tamarmik taassuma nipaa tusarumaarpaat; anillutillu makissapput.’ (Juánase 5:28, 29) Tassani Jesusip oqaatiginngilaa tarneq toqujuitsoq timip toqunerata kingorna inooqqittartoq ingerlaannarlu qilaliartartoq. Eqqartorpaali siunissami inuit ukiuni hundredelippassuarni imaluunniit allaat tuusintilippassuarni iliverniissimasut ’aniguinissaat’. Tassaavoq tarnit toqusimasut inuunermut uternissaat. Tamanna ajornanngila? Aap, Guutimut ajornanngilaq, taassumami ’toqusut uummartippai, peqanngitsullu taasarpai peqalersillugit’. (Rûmamiut 4:17) Upperumanngitsut immaqa toqusimasut inuunermut uternissaannik eqqarsaat illaruaatigissavaat, kisianni piviusunut Biibilimi eqqaaneqartunut makkununnga naleqqulluinnarpoq: ’Guuti asassutaavoq’, aamma ’ujarlersini akilerumaarpai’. — 1 Juánase 4:16; Eprîarit 11:6.
17. Makititsineq ikiortigalugu Guutip suna naammassiumaarpaa?
17 Guutip qanoq ililluni ’toqumut allaat ilumoorsimasut’ akilersinnaassagaluarpai inuunermut utertinngikkunigit? (sarĸúmersitat 2:10) Makititsineq aqqutigalugu Guutip naammassisinnaassavaa apustilip Johannesip ima allaatigisimasaa: ’Manna pillugu Guutip ernera erserpoq, Diaavulup suliai piuneerutissagamigit.’ (1 Juánase 3:8) Edenip naatsiiviani Satan inuiannut tamanut toqutsisunngorsimavoq siuaasavut siulliit ajortuliornermut toqumullu pisikkamigit. (1 Moses 3:1-6; Juánase 8:44) Satanip suliai Jesusip piuneerukkiartuaalerpai inuunini naammalluinnartoq utertitsissutissatut tunniukkamiuk, taamaalilluni inuiaat periarfissillugit Adamip piaaraluni naalannginnera pissutigalugu ajortimut inussiaanermit kingornussimasaminnit aniguinissaannut. (Rûmamiut 5:18) Adamip ajortuliorsimanera pissutigalugu toqusimasunik makititsineq Diaavulup suliaanik piuneerussinermut ilaassaaq.
Timi tarnerlu
18. Griikerit isumaliutersortartuisa ilaat qanoq qisuariarpat Paulus nalunaarmat Jesus makissimasoq, aamma sooq?
18 Apustili Paulusip Athenimiitilluni inuppassuit, ilaatigut griikerit isumaliutersortartuisa ilaat, nutaarsiassamik nuannersumik oqaluussiffigai. Guuti kisimi ilumoortoq taassumalu allamik isumataaqqusilluni kajumissaarutaa nassuiarmagit tusarnaarpaat. Taava qanoq pisoqarpa? Paulusip oqalugiaatini ima naggaserpaa: ’[Guutip] ullormi aalajangersakkamini inuit najugaat naapertuilluarluni angut taamaaqqusani kiffaralugu eqqartuukkumaarpaa, taannalu tamanut uppernarsarpaa toqusunit makitikkamiuk.’ Oqaatsit tamakku aalassaataapput. ’Toqusut makinnissaannik tusaramik ilaasa tissigaat.’ (apustilit suliait 17:22-32) Upperisarsiornermik ilisimatooq Oscar Cullmann ima oqarsimavoq: „Griikerit taakku tarnermik toqujuitsumik upperisallit kristumiut makinnissamik oqaluussinerat inunnit allanit immaqa akueriuminaannerutissimavaat. . . . Isumaliutersortartorsuit Sokratesip Platonillu ilinniartitsissutaat Testamentitaami ajoqersuutigineqartunut naapertuutinngivipput.“
19. Kristumiuunerartut upperisarsiornermik ilisimatuuisa qanoq ilillutik makinnissamik ajoqersuut tarnermillu toqujuitsumik ajoqersuut imminnut naleqqussarniarsarisimavaat?
19 Taamaattoq apustilit toqunerata kingorna tunussinersuaqarmat upperisarsiornermik ilisimatuut kristumiut makinnissamik ajoqersuutaat Platonillu tarnermik toqujuitsumik upperisaa imminnut naleqqussarniarlugit ilungersuussilerput. Kingusinnerusukkut ilaat ajoqersuummik nutaamik isumaqatigiissuteqarput: Toqunermi tarneq timimit avissaartarpoq (ilaasa oqarnerattut „aniguisarpoq“). Taavalu, Outlines of the Doctrine of the Resurrection-imi R. J. Cookep atuakkiaani allassimasoq naapertorlugu, ullormi eqqartuutiffissami „timi tarnermut pigisimasaminut tarnerlu timimut pigisimasaminut kattutiteqqinneqassapput“. Timip tarnermut toqujuitsumut kattuteqqinnissaa tassaanerarneqarpoq makinnissaq.
20, 21. Kikkut aalajaallutik makinnissaq pillugu sallusuissut ajoqersuutigisarpaat, tamannalu qanoq iluaqutigisimavaat?
20 Isumaliutersuut tamanna oqaluffeqarfinni annerusuni suli ajoqersuutigineqarpoq. Immaqa taama eqqarsarneq upperisamik ilisimatuut tunngavissaqarluartissavaat, naalagiartartulli amerlanersaasa paasiuminaatsissavaat. Taakkua upperineruaat toqugunik ingerlaannaq qilaliassallutik. Taamaattumik atuagassiami Commonweal-imi 5. maaji 1995-imoortumi John Garvey ima allassimavoq: „[Toqup kingorna inuuneq eqqarsaatigalugu] kristumiut amerlanersaasa upperisaat kristumiussutsimut piviusumut pinnani Platonip eqqarsaataanut qaninneruvoq Biibilimillu tunngaveqarani.“ Aap, Biibili Platonimik taarsersimagamikku kristumiuuneraqatigiit palasiisa ilagiissitik makinnissamik neriuummik Biibilimeersumik arsaarpaat.
21 Tamatumunnga akerliusumik Jehovap nalunaajaasuisa Guutimik nalusut isumaliutersuutaat ajattorlugit makinnissaq Biibilimi ajoqersuutigineqartoq aalajangiusimalluinnarpaat. Ajoqersuut tamanna ineriartornartuutillugulu nalerisimaarnartuutillugulu tuppallernartuutippaat. Allaaserisani tulliuttuni paasissavarput makinnissamik ajoqersuut Biibilimeersoq qanoq tunngavissaqarluartigalunilu silaqassutsimut naapertuutsigisoq, siunissami nunarsuarmi inuunissamik imaluunniit qilammi inuunissamut makinnissamik neriuutissaqaraluaraanni. Allaaserisat tamakkua samminissaannut piareersaatitut kajumissaarniarpatsigit Korintumiunut agdlagkat sujugdlît-ni kapitali 15 peqqissaartumik atuaqqullugu. (wE 1/7 98)
Eqqaamavigit?
□ Sooq makinnissaq upperilluinnartariaqarparput?
□ Jehovap Adam Evalu sumik neriuutissaqartissimavai?
□ Sooq tunngavissaqarluanngila griikeritoqqat isumaliutersuutaanni sallusuissut ujassallugu?
□ Sooq pissutissaqarluarpugut makinnissamik neriuuteqarnissatsinnut?
[Qupp. 10-mi assiliartaq]
Siuaasavut siulliit ajortulioramik nunarsuarmi naassaanngitsumik inuunissamik neriuuteqarunnaarput
[Qupp. 13-imi assiliartaq]
Upperisarsiornermik ilisimatuut Platonip tarnip toqujuissusianik isumaanit sunnerneqarsimapput
[Qupp. 13-imi suminngaanneernera]
Musei Capitolini, Roma