“Kristumiut” tamarmik kristumiuuppat?

SILARSUARMI qassinik kristumioqarpa? Atlas of Global Christianity-mi allassimavoq 2010-mi 2,3 milliardingajaasut. Qinerlerfissiamili tamatumani aamma eqqaaneqarpoq kristumiut taakku upperisarsioqatigiinnit 41.000-ininngaanneersuusut, taakkulu tamarmik immikkut ajoqersuuteqarlutillu ileqqussatigut maleruagassaqartut. Upperisarsioqatigiit “kristumiut” taama amerlatigimmata paatsiveeruttoqartarmat allaallumi nukillalaartoqartarmat paasinarpoq. Immaqa inuit ilaat ima eqqarsarput: ‘Kristumiuunerartut tamarmik ilumut kristumiuuppat?’

Assersuuteqariarta. Angalasup nunamut allamukartup nunami sorlermi innuttaanini killeqarfilerisumut amerlanertigut oqaatigisariaqartarpaa. Aamma kinaanerarnerminut uppernarsaateqartariaqartarpoq, soorlu passini takutillugu. Taamaapportaaq kristumiunut tunngatillugu. Jiisusimut uppertuunerarneq naammanngilaq, uppertuunerminut ilisarnaateqartariaqarpoq. Suut ilisarnaatigisinnaavai?

Taaguut “kristumiu” ukiup 44-p kingorna (Kr.in.king.) atorneqaqqaarpoq. Biibilimik allattoq Lukasi ima allappoq: ‘Antiokiami ajoqersukkat kristumiunik taaneqartaleqqaarput.’ (Apustilit Suliaat 11:26) Kristumiunik taaneqartut tassaapput Kristusip ajoqersugai. Qanoq iliornikkut Jiisusimut Kristusimut ajoqersuganngortoqartarpa? The New International Dictionary of New Testament Theology-mi ima nassuiarneqarpoq: “Jiisusimut ajoqersugaasutut taassuminnga malinninneq isumaqarpoq immikkut piumasaqarani nammineq inuunerminik tunniussineq . . . inuuneq naallugu.” Taamaattumik kristumiu ilumoortoq tassaavoq Jiisusip, kristumiussutsip tunngaviliisuata, ajoqersuutaanik siunnersuutaanillu tamakkiisumik nangaassuteqarani maleruaasoq.

Ullumikkut kristumiuunerartorpassuit akornanni inunnik taamaattunik nassaassaqarpa? Jiisusip ajoqersukkani ilumoortut sunik ilisarnaateqassanerarpai? Apeqqutit taakkua akissutaat Biibilimeersut eqqarsaatigeqqullugit kajumissaarpatsigit. Allaaserisani tulliuttuni Jiisusip oqaaseqaatai sisamat tunngavigalugit sammineqassapput ajoqersugai ilumoortut sunik ilisarnaateqassasut. Misissussavarput ukiuni hundredelinni siullerni kristumiut taamatut ilisarnaateqarnersut. Aamma paasiniassavarput ullumikkut kristumiuunerartorpassuit akornanni kikkut Jiisusip oqaasiinut naapertuuttumik inuunersut.

‘Oqaasera aalajangiussimajuarsiuk’

“Oqaasera aalajangiussimajuarussiuk ilumut ajoqersugarissavassi, sallusuissullu ilisimalissavarsi, sallusuissutillu inussiaajunnaarsissavaasi.” — JOHANNESI 8:31, 32.

Isumaa: Jiisusi oqarami “oqaasera” ajoqersuutini, qutsinnerusumit pilerfeqartoq, pivaa. Aamma ima oqarpoq: ‘Ataatama uannik aallartitsisup nammineq inassutigaa qanoq oqassasunga qanorlu oqalussasunga.’ (Johannesi 12:49) Jiisusi Ataataminut Jehovamut Guutimut qinnummini ima oqarpoq: “Oqaatsitit sallusuissutaapput.” Oqaatsini tunngavilersorniarlugit Guutip oqaasia issuakulasarpaa. (Johannesi 17:17; Matthæusi 4:4, 7, 10) Taamaattumik kristumiut ilumoortut ‘oqaaseq aalajangiussimajuarpaat’, tassa Guutip oqaasia, Biibili, ‘sallusuissutitut’ upperisamut ileqqunullu tunngatillugu aalajangiisussaanerpaatut akueraat.

Kristumiut siulliit: Apustili Paulusi, kristumiunit Biibilimik allattunit allataqarnerpaaq, Jiisusitut Guutip oqaasianik ataqqinnippoq. Ima allappoq: “Allakkat Guutimit anersaarfigineqartut tamarmik iluaqutaapput.” (2 Timotheusi 3:16) Kristumioqatiminnik ilinniartitsisussatut toqqarneqartut ‘ajoqersuummi [Guutimeersumi] oqaaserineqartut ilumoortut aalajangiussimassavaat’. (Titusi 1:7, 9) Kristumiut siulliit ima allaffigitipput: “Mianersoritsi napitinneqaqqunasi ilisimaqqissaarniutinik salloqittaatinillu piunngitsunik, taakku tunngaveqarmata inuit kingornussassiissutaannik silarsuullu pissaanerinik, Kristusimit pisuunngitsunik.” — Kolossemiut 2:8.

Ullumikkummi? Katuullit allagaataanni 1965-imi aalajangiunneqartumi, Den Katolske Kirkes Katekismus-imilu issuarneqartumi, allassimavoq oqaluffeqarfiup “saqqummersitanut tamanut Allakkat Illernartut kisiisa tunngaviginngikkai. Taamaattumik ileqqut illernartut aamma Allakkat Illernartut assigiimmik ilumoorfiginniffigalugit ilassineqartariaqarlutillu ataqqineqartariaqarput.” Atuagassiaq Maclean’s naapertorlugu Canadami Torontomi palasi ima oqarsimavoq: “Sooq ‘mumisitsisoq’ ukiut 2000-it matuma siornaneersoq siulersortitut pisariaqartipparput? Nammineq torrattunik isumassarsiaqarpugut Jiisusimut Biibilimullu atassuserneqarneratigut kimeeruttuaannartunik.”

Qinerlerfissiami New Catholic Encyclopedia-mi Jehovap Nalunaajaasui pillugit ima allassimavoq: “Biibili kisiat upperisaminnut inooriaatsiminnullu tunngavigaat.” Qanittukkut Canadami Jehovap Nalunaajaasuisa ilaat angummut saaffiginnittorlu saaffigisaata Biibili tikkuaatigalugu siulliulluni ima oqapallappoq: “Kinaanerit nalunngilara, uumannga paasivara.”

‘Silarsuarmut ilaanngillat’

‘Silarsuup uumissorpai silarsuarmut ilaanngimmata.’ — JOHANNESI 17:14, NV.

Isumaa: Jiisusi silarsuarmut ilaannginnami nalimini inuit aaqqiagiinngissutaat politikkilu kalluuffigineq ajorpai. Ima nassuiaavoq: “Uanga naalagaaffiga silarsuarmit matumannga pisuugaluarpat kiffama akiuullutik illersussagaluarpaannga juutinut pisinneqaqqunanga; kisiannili naalagaaffiga silarsuarmit matumannga pinngilaq.” (Johannesi 18:36) Aamma ajoqersukkani kajumissaarpai isummat, oqaluttarnerit iliuutsillu Guutip oqaasiani assuarineqartut ingalassimaqqullugit. — Matthæusi 20:25-27.

Kristumiut siulliit: Upperisarsiorneq pillugu allattartup Jonathan Dymondip kristumiut siulliit ima allaatigai: “kanngunarsaataanermik, parnaarussaanermik toqutaanermilluunniit kinguneqassagaluarpat [sorsunnermut] peqataajumaneq ajorput”. Kalluunnaveersaartuunertik iperarumanagu naalliukkusunnerupput. Aamma ileqqussatigut najoqqutassiamikkut allaanerupput. Kristumiut ima allaffigineqarput: “Maanna taakkua inuunerlunnerannut attataritiinnarunnaarassi tupigusupput mitaatigalusilu.” (1 Petrusi 4:4) Oqaluttuarisaanermik ilisimatooq Will Durant allappoq kristumiut “upperluartuunertik ileqqorissuunertillu pissutigalugit guutimik nalusut silarsuaat inuulluutinik nuannarisaqarpallaartoq nuanniilliortikkaat”.

Ullumikkummi? Kristumiut kalluunnaveersaartuunerannut tunngatillugu New Catholic Encyclopedia-mi ima allassimavoq: “Nalunngeqatiginnissuseq pissutigalugu sakkutuujumannginneq ileqqussatigut illersorneqarsinnaanngilaq.” African Rights, inuit pisinnaatitaaffii pillugit peqatigiiffik, naapertorlugu 1994-imi Rwandami inuiannik toqoraanernut upperisarsioqatigiit tamarmik peqataapput —  “Jehovap Nalunaajaasui kisimik pinnatik”, tamannalu Schweizimi aviisimi Reformierte Presse-mi issuarneqarpoq.

Nazistit nalaanni Holocaustip eqqartorneqarnerani Amerikami gymnasiami ilinniartitsisup “salluliuuterpassuarnut, persuttaanerpassuarnut tamatumalu kingunerisaanik naakkittaatsuliornerpassuarnut inunnit eqimattanit inuinnaalluunniit peqatigiiffiannit avoqqaarineqannginnerat” ajuusaarutigaa. Washingtonimili Holocaust Memorial Museumimut saaffiginnereerluni ima allappoq: “Maanna ilumoortoq paasivara.” Paasivaa Jehovap Nalunaajaasuisa upperisartik aalajangiusimasaraat naakkittaatsuliorfigineqartaraluarlutik.

Ileqqussatigummi malittarisaat? Atuagassiami U.S. Catholic-imi ima allassimavoq: “Katuullit inuusuttortaasa amerlanersaasa oqaluffeqarfimminni katissimanani inooqatigiinneq atoqatigiinnerlu pillugit ajoqersuutit isumaqatiginngilaat.” Atuagassiaq taanna naapertorlugu palasimut ikiorti katuuleq ima oqarsimavoq: “Katikkumallutik takkuttut amerlanerpaartaat — isumaqarpunga affaannit amerlanerusut — inooqatigeereerput.” The New Encyclopædia Britannica-mi eqqaaneqarpoq Jehovap Nalunaajaasui “inuttut pissusilersornermut tunngatillugu ileqqussatigut qutsissunik malittarisaqartut”.

“Asaqatigiissaasi”

“Inassummik nutaamik tunivassi: Asaqatigiissaasi. Soorlu uanga asagissi, taamattaaq ilissi asaqatigiissaasi. Asaqatigiikkussi tamatumuuna tamarmik paasissavaat ajoqersugarigissi.”— JOHANNESI 13:34, 35.

Isumaa: Jiisusi oqarpoq ajoqersukkani asaqatigiissasut soorlu nammineq taakku asagini. Jiisusip taakku qanoq asavai? Nalimini angutaaneq arnaanerluunniit inuiaassusiiluunniit pillugit paqumisuttoqarnera asanninnerminut akornutaatinngilaa. (Johannesi 4:7-10) Jiisusip asanninnini killissutigalugu allanik ikiuinermut piffissani nukinilu atortarpai ilorrisimaarnissaraluanilu pilliutigisarlugu. (Markusi 6:30-34) Naggataatigut asannittuliornerit annerpaartaat ersersippaa. Ima oqarpoq: “Uanga tassaavunga savanik paarsisoq ajunngitsoq. Paarsisup ajunngitsup savaatini illersorniarlugit inuunini akigiumasarpaa.” — Johannesi 10:11.

Kristumiut siulliit: Ukiuni hundredelinni siullerni kristumiut imminnut ‘qatanngummik’ taagorput. (Fiilimuut 1, 2) Inuit inuiannit tamaneersut ilagiinnut kristumiunut tikilluaqqusaapput, kristumiummi una upperaat: “Juutit grækerillu assigiinngissuteqanngillat. Tamarmimmi taanna naalagarimmassuk.” (Romamiut 10:11, 12) Ukiumi 33-mi piinsip ulluata kingorna ajoqersukkat Jerusalemimiittut “nunaatitik pigisatillu tunisarpaat aningaasallu agguaattarlugit ataasiakkaat pisariaqartitaat naapertorlugu”. Sooq? Kuiserlaat Jerusalemimiiginnarlutik ‘apustilit ajoqersuinerat aalajangerfiginiassammassuk’. (Apustilit Suliaat 2:41-45) Ajoqersukkat suna kajumississutigaat? Apustilit toqunerisa kingorna ukiut 200-ngajaat qaangiuttut Tertullianip kristumiut pillugit inuit allat oqaasii ima issuarpai: “Ila asaqatigiingaassusii; imminnullu pillutik inuunerminnik akiginneriaannaassusii.”

Ullumikkummi? Atuakkami Det romerske riges forfald og undergang-imi (1837) allaaserineqarpoq kristumiuunerartut ukiut hundredelikkuutaat ingerlaneranni “imminnut ajoqusernerungaarsimasut uppinngitsunit ilungersuussingaartunit ajoquserneqarsimaninngarnit”. Inunnik eqimattanik imminnut kristumiunik taasunik qanittukkut Amerikami misissuinermi erserpoq ammip qalipaata pillugu paqumisunneq aamma upperisarsiortuuneq imminnut atassuteqartut. Nunami ataatsimi naalagiartartut nunami allami uppeqatitik atassuteqarfigineq ajoramikkit ikiorneqartariaqalissagaluarpata ikiorsinnaaneq ajorpaat ikiuinissartilluunniit soqutigineq ajorlugu.

2004-mi Floridami qaammatit marluk ingerlaneranni sisamariarluni anorersuarujussuareersoq ikiueqqaarniarnermut ataatsimiititaliami siulersuisup qulakkeerniarpaa ikiuutisiassatut nassiussatik tamarmik atorluarneqarsimanersut. Oqarpoq Jehovap Nalunaajaasui eqimattanit allanit tamanit aaqqissuussilluarnerpaajusut, neqeroorporlu Nalunaajaasut ikiuutisiassat pisariaqartitatik tamaasa pisinnaagaat. 1997-imi Jehovap Nalunaajaasui ikiueqqaarniartut nakorsaatinik, nerisassanik atisanillu nassarlutik uppeqatitik pisariaqartitsisullu allat ikiorniarlugit Den Demokratiske Republik Congomut tikipput. Europami Jehovap Nalunaajaasuisa ikiuutisiassat 6,5 million kroningajannik nalillit tunissutigaat.

‘Naalagaaffimmik iivangkiiliu taanna oqaluussissutigineqassaaq’

‘Naalagaaffimmik iivangkiiliu taanna silarsuarmi tamarmi oqaluussissutigineqassaaq inuiannut tamanut nalujunnaarsillugu, taavalu naggatissaq nalliutissaaq.’ — MATTHÆUSI 24:14.

Isumaa: Iivangkiiliumik allattoq Lukasi ima oqaluttuarpoq: “Jiisusi angalaarpoq illoqarfiit illoqarfeeqqallu aqqusaartorlugit oqaluussisarluni Guutillu naalagaaffianik iivangkiiliu tusarliuttarlugu.” (Lukasi 8:1) Jiisusilu nammineq ima oqarpoq: “Guutip naalagaaffianik iivangkiiliu . . . tusarliussassaraara; tamanna pillugu aallartitaavunga.” (Lukasi 4:43) Ajoqersukkani aallartippai illoqarfinni illoqarfeeqqanilu nutaarsiassaq nuannersoq oqaluussissutigeqqullugu kingusinnerusukkullu ima peqqusivoq: ‘Nalunaajaasigissavassi nunarsuup isua tikillugu allaat.’ — Apustilit Suliaat 1:8; Lukasi 10:1.

Kristumiut siulliit: Jiisusip ajoqersugai Naalakkamik peqqusineratut iliuuseqapallapput. “Naalaffimmi illuminnilu ullut tamaasa ajoqersuinertik ingerlatiinnarpaat nalunaajaatigalugulu Jiisusi tassaasoq Tanitaq.” (Apustilit Suliaat 5:42) Oqaluussisartut tassaaginnanngillat immikkut toqqakkat. Oqaluttuarisaanermi ilisimatooq August Neander oqaluttuarpoq Celsusip kristumiussutsimut akeraasup “Nuersagassiortut, kamippaliortut ammerisullu, inuit perorsarsimarpalunnginnerpaat, iivangkiiliumik aallussilluarlutik oqaluussisartuummata” mitaatigisarai. Jean Bernardi atuakkiamini Les premiers Siècles de l’Église-mi ima allappoq: “[Kristumiut] sumiluunniit kikkunnulluunniillu oqaluussisussaasimapput. Nunaannarmi aqqusinerni illoqarfinnilu, niueriartortarfinni angerlarsimaffinnilu. Tikilluaqqusisunut tikilluaqqusinngitsunullu. . . . Nunarsuup isua tikivillugu.”

Ullumikkummi? “Ullumikkut amerlanerit anersaakkut sanngiinnerannut pissutaasut ilagaat oqaluffeqarfimmi oqaluussinerup ilinniartitsinerullu pimoorunneqannginnerat,” palasi anglikaneriusoq David Watson allappoq. José Luis Pérez Guadalupe kristumiut iivangkilistit, adventisiortut allallu pillugit atuakkiamini ¿Por qué se van los Católicos?-imi allappoq taakku “illumiit illumut angalaarneq ajortut”. Jehovap Nalunaajaasuili pillugit ima allappoq: “Aaqqissugaasumik illumiit illumut angalaartarput.”

Inatsisit pillugit atuagassiami Cato Supreme Court Review, 2001-2002-moortumi professori Jonathan Turley soqutiginartumik piviusorsiortumillu ima oqaaseqaateqarpoq: “Jehovap Nalunaajaasui eqqaakkit, taava inuit amerlanerit oqaluussisartut piffissaanngilluinnartukkut kasuttortartut ingerlaannaq eqqaasarpaat. Jehovap Nalunaajaasui upperisaminnut ilanngutsitsiniaallutik illumiit illumut angalaaraangamik upperisaminnik siuarsaaniutigiinnartanngilaat, upperisaannili tamanna qitiuvoq.”

[Qupp. 7-mi ungalusaq]

Ilisarnaatit ilisaraagit?

Kristumiunut piumasaqaatit Biibilimeersut allaaserisani ukunani sammineqartut tunngavigalugit kikkut kristumiutut ilumoortutut ullumikkut ilisarnaateqarsoraagit? Upperisarsioqatigiinnik tusindilikkuutaanik kristumiuunerartoqarpoq, Jiisusilli ajoqersukkaminut oqaasii uku eqqaamakkit: “Imaanngilaq kinaluunniit uannut oqartoq: Naalagaq, Naalagaq! Qilaap Naalagaaffianut isissasoq, Ataatamali qilanniittup piumasaanik iliortoq kisimi.” (Matthæusi 7:21) ‘Ataatap piumasaanik iliortumik’ — kristumiussutsip ilumoortup ilisarnaataanik ilisarnaatilinnik — kinaassusersineq taakkununngalu ilanngunneq Guutip naalagaaffiata atuunnerani naassaanngitsumik pilluaqqusaanermik kinguneqarsinnaavoq. Jehovap Nalunaajaasui, atuagassiamik matumannga tunniussisut, Guutip naalagaaffia tamatumalu pilluaqqussutissartai pillugit paasiniaaffiginerukkit. — Lukasi 4:43.