Jehova ‘isertukkanik saqqummersitsisinnaassuseqarpoq’

“Ilumut Guutigisarsi guutit Guutigaat kunngillu Naalagaraat, isertukkanillu saqqummersitsisinnaassuseqarpoq.” — DANIELI 2:47.

QANOQ AKISSAVIT?

Jehovap siunissaq pillugu suna uagutsinnut paasinarsisippaa?

Nersutip qaasuttup niaqui arfinillit siulliit sumut assersuutaappat?

Nersut qaasuttoq inuusaliarujussuarlu Nebukadnesarip sinnattorisaa imminnut qanoq attuumassuteqarpat?

1, 2. Jehovap suna uagutsinnut paasinarsisippaa, aamma sooq taamaaliorpa?

GUUTIP naalagaaffiata inuit naalakkersuisuinik suujunnaarsitsinngitsiarnerani naalagaaffiit nunarsuarmiittut sorliit pissaaneqarnerpaassappat? Apeqqummut tamatumunnga akissutaasoq nalunngilarput Jehova Guuti ‘isertukkanik saqqummersitsisinnaassuseqarmat’ aamma pruffiitip Danielip apustilillu Johannesip allagaat aqqutigalugit akissutaa uagutsinnut paasinarsisimmagu.

² Jehovap Danieli Johannesilu nersutinik qaasuttunik takorruuisippai. Aamma Danielimut nassuiarpaa inuusaliarujussuaq saviminernit assigiinngitsunit sanaaq pillugu sinnattukkap siulittuutaasup isumaa. Jehovap takorruukkat taakku Danielimut Johannesimullu allatsippai Biibilimi atuarsinnaaniassagatsigit. (Romamiut 15:4) Jehova taamaaliorpoq naalagaaffimmi inuit naalakkersuisuinik tamanik qanittukkut suujunnaarsitsinissaa pillugu neriuuterput nakussatsinniarlugu. — Danieli 2:44.

3. Siulittuutit Biibilimiittut paasiumallugit suna paaseqqaartariaqarparput, aamma sooq?

³ Danielip Johannesillu siulittuutaannit kunngit, imaluunniit nunarsuarmi naalakkersuisut, arfineq pingasut pillugit paasissutissat aamma taakkua qanoq tulleriinneqarlutik saqqummernissaat paasisinnaavavut. Siulittuutilli taakku aatsaat paasisinnaavavut siulittuut Biibilimiittoq siulleq paasigutsigu. Sooq? Biibili tamarmi tassanilu siulittuutit tamarmik siulittuummut siullermut attuummassuteqarmata.

PULATERIAARSUUP KINGUAAVA NERSULLU QAASUTTOQ

4. Arnap kinguaassaanut kikkut ilaappat, kinguaassaq taanna sussava?

⁴ Edenimi pikitsitsisoqarniariartoq Jehovap siulittuutigaa ‘arnaq’ kinguaassaqassasoq.a Siulittuut imaappoq: “Akerariissikkumaarpassi illit arnarlu, illit kinguaassat taassumalu kinguaassaa. Taassuma niaqqut aserortissavaa, illillu taassuma kimmia aserortissavat.” (1 Mosesi 3:15, NV) Kinguaassap taassuma pulateriaarsuup, Saatanip, niaqua ‘aserortissavaa’. Kingusinnerusukkut Jehovap ersersippaa kinguaassaq Aaperaamit, Israelikkunnit, naggueqatigiinnit Judakkunnit kunngillu Daavip ilaqutaanit kinguaarineqarumaartoq. (1 Mosesi 22:15-18; 49:10; Tussiaat 89:4, 5; Lukasi 1:30-33) Kinguaassap Kristusi Jiisusi pingaarnerusortaraa. (Galatiamiut 3:16) Kinguaassallu kristumiut tanitat ilagiissaat pingaannginnerusortarai. (Galatiamiut 3:26-29) Jiisusi tanitallu taakku ataatsimut tassaapput Guutip naalagaaffia. Guutip naalagaaffik taanna atorlugu Saatani suujunnaarsissavaa. — Lukasi 12:32; Romamiut 16:20.

5, 6. (a) Danielip Johannesillu naalagaaffiit pissaanillit qassit eqqartorpaat? (b) Nersutip qaasuttup Saqqummersitat 13:1-mi allaatigineqartup niaqui sumut assersuutaappat?

⁵ Jehovap Edenimi siulittuutimini siullermi eqqartorpaa Saatani ‘kinguaassaqarumaartoq’. Saatanip kinguaassaa arnap kinguaassaanut akeqqersimaarlunilu uumissuissaaq. Pulateriaarsuup kinguaassaanut kikkut ilaappat? Tassaapput Saatanip iliorneratut Guutimik uumissuillutillu taassuma innuttaanik akerlilersuisut tamarmik. Uperisarsiornikkut sakkutooqarnermullu tunngasut peqatigiiffiit saniatigut Saatani kinguaassaminut ilaasunik aaqqissuussinermigut naalakkersuisorpassuarnik, imaluunniit naalagaaffippassuarnik, pilersitsivoq. (Lukasi 4:5, 6) Naalakkersuisut taakkua ilaannaasa Guutip innuttai, tassaasut Israelikkut kristumiulluunniit tanitat ilagiissaat, saassuttarpaat. Tamanna Danielip Johannesillu naalagaaffinnik pissaanilinnik sooq arfineq-pingasuinnarnik allaatiginnissimanerannut paasinninnissamut iluaqutigaarput.

⁶ Ukiut 2000-ingajaat matuma siorna Jiisusip apustili Johannesi pissanganartunik takorruuisippaa. (Saqqummersitat 1:1) Takorruukkat ilaanni Johannesip uumasorujuk, Diaavulumut assersuutaasoq, sissamiittoq takuaa. (Atuakkit Saqqummersitat 12:18–13:2). Johannesip aamma nersut qaasuttoq eqqumiitsoq immamit qaqisoq takuaa. Nersut taanna arfineq-marlunnik niaqoqarlunilu Diaavulumit pissaaneqangaartinneqarpoq. Kingusinnerusukkut Johannesip nersut annoraassatut aappallarissutut aappalutsigisoq aamma arfineq-marlunnik niaqulik takuaa. Nersut taanna tassaavoq nersutip Saqqummersitat 13:1-imiittup “assinga”. Inngilip Johannesimut nassuiarpaa nersutip annoraassatut aappallarissutut aappalutsigisup niaqui arfineq-marluk tassaasut ‘kunngit’, imaluunniit naalakkersuisut, arfineq-marluk. (Saqqummersitat 13:14, 15; 17:3, 9, 10) Johannesip Saqqummersitat allammagit kunnginit taakkunanga kunngit tallimat naalakkersuiunnaarsimapput, ataaseq naalakkersuivoq, ataaserlu “suli tikiutinngilaq”. Naalakkersuisut, imaluunniit naalagaaffissuit pissaanillit, taakku sorliuppat? Nersutip qaasuttup Saqqummersitani kapitali 13-imi allaatigineqartup niaqui tamaasa immikkut sammilaariartigit. Aamma Danielimik allakkanit naalakkersuisut taakku ilarpassui, ilaatigut ukiut hundredellit sioqqullugit suli saqqumminngitsut, pillugit sukumiinerusumik paasisaqassaagut.

NIAQUI SIULLIIT MARLUK TASSAAPPUT EGYPTENI ASSYRIALU

7. Niaqoq siulleq sumut assersuutaava, aamma sooq?

⁷ Nersutip niaquinit arfineq-marluusunit siulleq Egyptenimut assersuutaavoq Egypteni naalagaaffiummat siulleq Guutip innuttaanik uumissuillunilu akerlilersuisoq. Guutip Aaperaat neriorsorpaa arnap kinguaassaa Aaperaap ilaqutaanit saqqummerumaartoq. Aaperaap kinguaavi, Israelikkut, Egyptenimiittut amerlatsimmata Egyptenimiut naqisimalerpaat. Saatanip Guutip innuttai kinguaassap inunngunnginnerani suujunnaarseriaraluarpai. Taamaattumik Farao aqqutigalugu nukappiaqqat inoorlaat Israelikkuusut tamaasa toqorarteriaraluarpai. Jehovalli Saatanip pilersaarutaa maangaannartippaa innuttaminik Egyptenimit aniguisitsinermigut. (2 Mosesi 1:15-20; 14:13) Kingusinnerusukkut Jehovap Israelikkunnut nuna neriorsuutigisaq tunniuppaa.

8. Niaqqut aappaat sumut assersuutaava, aamma soriaraluarpa?

⁸ Nersutip niaquisa aappaat Assyriamut assersuutaavoq. Naalagaaffik pissaaneqangaartoq taanna aamma Guutip innuttaanik suujunnaarsitseriaraluarpoq. Ilumoorpoq Jehovap Assyria aqqutigalugu Israelikkut naggueqatigiissortaat qulit pillarai imminut naalannatillu guutipilussiormata. Taavali Assyriap Jerusalemi suujunnaarseriaraluarpaa. Immaqa Saatanip kinguariit kunngikkormiut Jerusalemimiittut toqorarniaraluarpai Jiisusi taakkunannga kinguarineqartussaammat. Jehovap Jerusalemip piuneerunneqarnissaa kissaatiginnginnamiuk innuttani tupinnartuliornikkut aniguisippai Assyriamiut sakkutuui toqorarlugit. — 2 Kunngit 19:32-35; Esaja 10:5, 6, 12-15.

NIAQUISA PINGAJUAT TASSAAVOQ BABYLONI

9, 10. (a) Jehovap Babylonimiut qanoq iliornissaat akueraa? (b) Siulittuutit eqquutissappata susoqartariaqarpa?

⁹ Nersutip, Johannesip takusaata, niaquisa pingajuat naalagaaffimmut Babylonimut assersuutaavoq. Jehovap Jerusalemi Babylonimiunut piuneerutitippaa innuttanilu aallarussaatillugit. Tamanna pitinnagu Jehovap innuttani naalanngitsut Babylonimiunit qanoq pineqarnissaat pillugu mianersoqquai. (2 Kunngit 20:16-18) Aamma Jehovap Israelikkut paasitippai kunngii Jerusalemimi ‘issiavissaarsuarititamini’ issiajunnaassasut. (1 Nalunaarsuutit 29:23) Jehovalli neriorsuutigaa kunngip Daavip kinguaavaneersoq kunngiussusermik ‘piginnittussaq’ tikiutissasoq. — Ezekieli 21:30-32, 1900.

¹⁰ Siulittuummit allamit erserpoq juutit naalaffimmi Jerusalemimiittumi suli pallorfiginnissasut Missiarsi neriorsuutigisaq saqqummerpat. (Danieli 9:24-27, 1900) Israelikkut Babylonimut aallarunneqannginneranni aamma siulittuutigineqarpoq Missiarsi Betlehemimi inunngorumaartoq. (Mika 5:1) Siulittuutit taakku eqquutissappata juutit Babylonimit aniguisinneqartariaqarput, nunaminnut utertariaqarput, naalaffillu qarmaqqittariaqarpaat. Babylonimiulli tigusaminnik iperagaatitsinngisaannaraluarput. Guutip innuttai qanoq nunaminnut utersinnaappat? Apeqqummut tamatumunnga akissutaasoq Jehovap pruffiitiminut saqqummersippaa. — Amosi 3:7.

11. Danielip Johannesillu siulittuutaanni naalagaaffimmut Babylonimut assersuutaasut suuppat? (Takuuk quppernerup ataani ilanngussaq).

¹¹ Babylonimut aallarussaasut ilagaat Danieli. (Danieli 1:1-6) Jehovap Danielimut paasinarsisippaa Babyloni naalakkersuiunnaarpat naalagaaffiit pissaaneqangaartut allat tulleriaarlutik saqqummerumaartut. Jehovap assersuutit assigiinngitsut atorlugit susoqassanersoq siulittuutigaa. Assersuutigalugu Babylonimiut kunngiat Nebukadnesari inuusaliarujussuaq saviminernit assigiinngitsunit sanaaq pillugu sinnattortippaa. (Atuakkit Danieli 2:1, 19, 31-38). Jehovap Danieli aqqutigalugu nassuiarpaa inuusaliap niaqua kuultiusoq tassaasoq naalagaaffik Babyloni.b Inuusaliap sakiaa taliilu sølviusut naalagaaffissuarmut Babylonip kingorna pissaaneqalertussamut assersuutaapput. Naalagaaffik tamanna sorliua, taassumalu Guutip innuttai qanoq pivai?

NIAQUISA SISAMAAT TASSAAVOQ MEDERIT PERSERILLU NAALAGAAFFIAT

12, 13. (a) Jehova naalagaaffissuaq Babylonimik tiguaasussaq pillugu qanoq paasissutissiiva? (b) Sooq isumaqarpugut Mederit Perserillu naalagaaffiat nersutip qaasuttup niaquisa sisamarigaat?

¹² Jehova ukiut hundredit sinnillit Danielip nalaa sioqqullugu pruffiitini Esaja aqqutigalugu naalagaaffissuaq Babylonimik tiguaasussaq pillugu pingaarutilimmik paasissutissiivoq. Jehovap nassuiarpaa naalagaaffissuup taassuma sakkutuui qanoq Babylonimik tiguaajumaartut, allaallu siulersuisuusussap atia taavaa. Siulersuisuusussaq taanna tassaavoq Kyrosi, Perserit kunngiat. (Esaja 44:28–45:2) Jehovap Danieli allanik marlunnik Mederit Perserillu naalagaaffissuat pillugu takorruuisippaa. Siullermik Danielip nannutut isikkoqartoq nikorfasoq takuaa. Taannalu ‘neqitorujussuaqquneqarpoq’. (Danieli 7:5) Takkorruukkat aappaanni Danielip sava angutiviaq marlunnik nassulik takuaa. — Danieli 8:3, 20.

¹³ Jehovap Babylonip tiguarneqarnissaa Israelikkullu nunaminnut uternissaat pillugit siulittuutini eqqortinniarlugit Mederit Perserillu atorpai. (2 Nalunaarsuutit 36:22, 23) Kingusinnerusukkulli Mederit Perserillu Guutip innuttai suujunnaarseriaraluarpaat. Esterimik allakkani oqaluttarineqarpoq Hamanip, Perserit naalagaaffianni ministeriusup, juutit naalagaaffissuarmi tamatumani najugaqartut tamaasa toqunniaraluarai. Hamanip naalagaaffimmi innuttaasut tamaasa paasitippai ullormi toqqakkamini juutit tamarmik toqorarneqassasut. Jehovalli innuttani Saatanip kinguaavata uumissuineranut illersoqqippai. (Esteri 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14) Taamaattumik Mederit Perserillu naalagaaffiat tassaavoq nersutip qaasuttup Saqqummersitani eqqaaneqartup niaquisa sisamaat.

NIAQUISA TALLIMAAT TASSAAVOQ GRÆKERIT NAALAGAAFFIAT

14, 15. Jehovap itsaq Grækerit naalagaaffiat pillugu paasissutissat sukumiisut suut paasinarsisippai?

¹⁴ Nersutip qaasuttup Saqqummersitani eqqaaneqartup niaquisa tallimaat Grækerit naalagaaffiannut assersuutaavoq. Sinnattumi Danielip Nebukadnesarimut nassuiagaani naalagaaffik taanna inuusaliap naavanut siffiaanullu kanngussaasumut assersuutaavoq. Jehovap Danieli suli allanik marlunnik takorruuisippaa. Danieli Grækerit naalagaaffiat tassanilu naalagaasoq nuimanerusoq pillugit sukumiinerusumik paasitinneqarpoq.

¹⁵ Danielip takorruukkami ilaanni milakulaaq sisamanik sululik takuaa. Nersut taanna tassaavoq Grækerit naalagaaffiat naalagaaffinnik allanik sukkaqisumik tiguaasussaq. (Danieli 7:6) Takorruukkami allami Danielip savaasaq angutiviaq ataatsimik nassussualik takuaa. Nersutip taassuma sava angutiviaq marlunnik nassulik, Mederit Perserillu naalagaaffiannut assersuutaasoq, imaaliallaannaq toquppaa. Jehovap Danieli paasitippaa savaasaq angutiviaq Grækerit naalagaaffiannut assersuutaasoq nassussuarlu taakkua kunngiisa ilaannut assersuutaasoq. Aamma Danieli allappoq nassussuaq taanna napissasoq tamatumunngalu taarsiullutik nassuaqqat sisamat puttukkumaartut. Siulittuut tamanna ukiut hundredet arlallit Grækerit naalagaaffiata pissaaneqalernera sioqqullugu allanneqaraluartoq siulittuutigineqartut tamarluinnarmik eqquupput. Alexanderersuaq, Grækerit kunngiat nuimanerpaaq, nassussuuvoq. Mederit Perserillu ajugaaffigigamigit Grækerit sakkutuui siulersorpai. Nassussuaq taanna napivoq Alexanderersuaq pissaaneqaruttulerluni 32-niinnarnik ukioqarluni toqummat. Kingusinnerusukkut sakkutuuisa naalagaasa ilaasa sisamat naalagaaffia agguarpaat. — Atuakkit Danieli 8:20-22.

16. Antiochos IV sua?

¹⁶ Grækerit naalagaaffiata Perserit ajugaaffigigamigit Israeli naalagaaffigilerpaa. Tamatuma nalaani Juutit nunaminnut utereersimapput Jerusalemimilu naalaffik qarmaqqereersimallugu. Guutip taakku suli innuttarai, naalaffillu pallorfiginninnermut ilumoortumut suli qitiuvoq. Ukiuni 100-kkunni Kr.in.si. Grækerit Guutip innuttaanik saassussipput. Alexanderersuup naalagaaffianik agguarneqartumik kingornusseqataasut ilaat, Antiochos IV, Jerusalemimi naalaffiup eqqaani guutipilussiornermut pilliiviliorpoq juutillu upperisarsiornerannut tunngatillugu iliuuseqartut toqumik pillarneqartittalerlugit. Saatanip kinguaavanut ilaasoq Guutip innuttaanik saassusseqqippoq. Sivitsunngitsorli naalagaaffissuup allap Grækerit naalagaaffiat taarsissavaa. Nersutip qaasuttup niaquisa arfernat sorliussavamitaava?

NIAQUISA ARFERNAT TASSAAVOQ ROMAMIUT NAALAGAAFFIAT — ‘ERSINAQALUNILU AMIILAARNAQISOQ’

17. Niaquisa arfernat siulittuutip Mosesimik allakkani siullerni 3:15-imi eqqaaneqartup ilaanik sorlermik eqquutsitsiva?

¹⁷ Johannesip takorrukkakkut nersut qaasuttoq takummagu Romamiut naalagaaffissuat pissaaneqarnerpaavoq. (Saqqummersitat 17:10) Nersutip qaasuttup niaquisa arfernat, Romamiut naalagaaffiat, siulittuutip Mosesimik allakkani siullerni 3:15-imi eqqaaneqartup ilaanik eqquutsitsivoq. Saatanip Romamiut naalagaaffianni atorfillit atorlugit kinguaassap “kimmia” aserortippaa. Romamiut Jiisusi naalagaaffimminnut pikitsitsisutut unnerluutigaat toqullugulu. (Matthæusi 27:26) Jehovalli Jiisusi makitimmagu ikia kimmianiittoq mamipallappoq.

18. (a) Inuiaqatigiit nutaat kikkut Jehovap toqqarpai, aamma sooq? (b) Pulateriaarsuup kinguaavata arnap kinguaava qanoq akeqqersimaarfigiuarpaa?

¹⁸ Israelimi upperisarsiornikkut siuttut Romamiullu ikioqatigiillutik Jiisusi saassuppaat. Israelikkullu amerlanerit Jiisusip Missiarsiunera akueriumanngilaat. Taamaattumik Jehovap Israelikkut innuttariunnaarpai. (Matthæusi 23:38; Apustilit Suliaat 2:22, 23) Inuiaqatigiinnik nutaanik, ‘Israelimik Guutip pigisaanik’, toqqaavoq. (Galatiamiut 3:26-29; 6:16) Inuiaqatigiit taakku tassaapput kristumiut tanitat ilagiissaat, juutit juutiunngitsullu. (Efesosimiut 2:11-18) Jiisusip toqunerata makititaaneratalu kingorna pulateriaarsuup kinguaavata arnap kinguaava akeqqersimaarfigiuarpaa. Romamiut kristumiut tanitat ilagiissaat, arnap kinguaavanut ilaasut, arlaleriarlutik suujunnaarseriartaraluarpaat.c

19. (a) Danielip naalagaaffiit pissaaneqangaartut arfernat qanoq allaatigaa? (b) Allaaserisami allami apeqqutit suut akineqassappat?

¹⁹ Sinnattukkami Danielip Nebukadnesarimut nassuiaataani inuusaliap niui saviminiusut Romamiut naalagaaffiannut assersuutaapput. (Danieli 2:33) Danielip takorruukkakkut Romamiut naalagaaffissuat takuinnarnagu aammali naalagaaffissuaq tulliuttoq Romamiut naalagaaffiannit aallaaveqarumaartoq takuaa. (Atuakkit Danieli 7:7, 8). Ukiuni hundredelippassuarni Romamiut naalagaaffiat nersutitut ‘ersinaqaluni amiilaarnaqalunilu nakooqisutut’ ippoq. Siulittuutigineqarporli naalagaaffimmit tamatumanga ‘nassuit qulit’ puttukkumaartut. Taava “nassuk alla mikisoq” puttutissallunilu allanit tamanit pissaaneqarnerulissaaq. Nassuit qulit taakku nassullu mikisoq sumut assersuutaappat? Nassummut mikisumut assersuutaasoq Nebukadnesarip sinnattuani inuusaliarujussuup ilaanut sorlermut assersuutaava? Apeqqutit tamakku allaaserisami qupperneq 16-imi aallartittumi akineqassapput.

[Quppernerup ataani ilanngussat]

Jehova ‘qanittukkut piumaartussanik’ paasinarsisitsivoq

“Jiisusi-Kristusip saqqummersitai, Guutip taassumunnga tunniussai qanittukkut piumaartussat kiffaminut takuteqqullugit.” — SAQQUMMERSITAT 1:1.

QANOQ AKISSAVIT?

Inuusaliarujussuup sukutsii Tuluit Nunaata USA-llu naalagaaffissuannut assersuutaappat?

Naalagaaffiit Peqatigiit Tuluit Nunaannit USA-millu pissaaneqartinneqarnerat Johannesip qanoq ersersippaa?

Danielip Johannesillu inuit naalakkersuisa tamarmik suujunnaarsinneqarnissaat qanoq allaatigaat?

1, 2. (a) Danielip siulittuutai Johannesillu siulittuutai sanilliukkutsigit suna paasisinnaavarput? (b) Nersutip qaasuttup niaqui arfinillit siulliit naalagaaffissuarnut sorlernut assersuutaappat?

DANIELIP Johannesillu siulittuutaat imminnut sanilliukkutsigit silarsuarmi ullumikkut pisorpassuit siunissamilu pisussat paasisinnaassavavut. Nersut qaasuttoq arfineq-marlunnik niaqulik Johannesip takorruugaaniittoq, nersullu qaasuttoq qulinik nassulik Danielip takorruugaaniittoq aamma Danielip Nebukadnesarip inuusaliarujussuarmik sinnattua pillugu nassuiaataa sanilliukkutsigit suna paasissavarput? Siulittuutit taakku sunissamut kajumississutigissavavut?

² Allaaserisami matuma siuliani nersut qaasuttoq Johannesip takorruugaa Saqqummersitani kapitali 13-imiittoq sammivarput. Nersutip niaqui arfinillit siulliit tassaapput Egypteni, Assyria, Babyloni, Mederit Perserillu naalagaaffiat, Grækerit naalagaaffiat aamma Romamiut naalagaaffiat. Naalagaaffissuit taakkua tamarmik ‘arnap kinguaassaa’ uumissorpaat. (1 Mosesi 3:15, NV) Johannesip takorruukkani allammagu Romamiut naalagaaffissuat pissaaneqarnerpaavoq. Tamatuma kingorna ukiuni hundredelinni arlalinni pissaaneqangaarpoq. Romamiulli naalagaaffiat niaqqut arfineq-aappaannit taarserneqartussaavoq. Nersutip niaquisa arfineq-aappaat naalagaaffissuarmut sorlermut assersuutaava, taassumalu arnap kinguaassaa qanoq pivaa?

TULUIT NUNAAT AAMMA USA PISSAANEQANGAALERPUT

3. Nersut qaasuttoq ersinaqisoq qulinik nassulik sumut assersuutaava, taassumalu nassui qulit sumut assersuutaappat?

³ Nersut qaasuttoq arfineq-marlunnik niaqulik pillugu Johannesip oqaasii nersut qulinik nassulik pillugu Danielip oqaasiinut sanilliukkutsigit nersutip niaquisa arfineq-aappaat, Saqqummersitani kapitali 13-imi eqqaaneqartoq, sumut assersuutaanersoq paasisinnaavarput.a (Atuakkit Danieli 7:7, 8, 23, 24). Nersut Danielip takorruugaaniittoq tassaavoq Romamiut naalagaaffissuat. (Takukkit qupp. 14-15) 400-kkunni Romamiut naalagaaffissuat pissaaneerukkiartulerpoq. Nassuit qulit Danielip takusai naalagaaffiupput Romamiut naalagaaffissuannit aallaavillit.

4, 5. (a) Nassuk mikisoq sua? (b) Nersutip qaasuttup niaquisa arfineq-aappaat sumut assersuutaava?

⁴ Danielip nersummik qulinik nassulimmik siulittuutaani nassuup allap mikisup puttuttup nassunnit quliusunit pingasut taarsissavai. Tamanna qanoq eqquuppa? Tuluit Nunaat, Romamiut naalagaaffissuannut ilaasimasoq, kingusinnerusukkut pissaaneqangaalerpoq. Spania, Hollandi, Frankrigilu Romamiut naalagaaffissuannut ilaanikuupputtaaq. 1600-kkut sioqqullugit naalagaaffiit taakku Tuluit Nunaannit pissaaneqarnerupput. Tuluilli Nunaata naalagaaffiit taakku tulleriaarlugit ajugaaffigisaqattaarpai, taakkunanngalu pissaaneqarnerulerpoq. 1700-kkut ingerlaneranni Tuluit Nunaat naalagaaffissuanngorpoq nunarsuarmi pissaaneqarnerpaaq sulili nersutip qaasuttup niaquisa arfineq-aappaatut inissinnani.

⁵ Tuluit Nunaat pissaaneqarnerpaanngoraluartoq nunasiaatai Amerikap avannaaniittut pikitsitsilerput naalagaaffinngorlutillu USA. Tuluit USA-p pissaaneqangaalernera akornusersunngilaat, allaallu tuluit sakkutuuisa imarsiortut USA illersorpaat. 1914-imi, ‘Naalakkap ulluata’ aallartinnerani, Tuluit Nunaat naalagaaffissuuvoq naalagaaffinnit piusimasunit allanit tamanit annerpaaq, USA-lu silarsuarmi suliffissuaqarnikkut annerpaavoq.b Sorsunnersuarmi siullermi USA Tuluit Nunaannik suleqateqarlualerpoq. Taamaalilluni erserpoq nersutip niaquisa arfineq-aappaat tassaasoq Tuluit Nunaata USA-llu naalagaaffissuat. Niaqqup taassuma arnap kinguaava qanoq pivaa?

6. Nersutip niaquisa arfineq-aappaata Guutip innuttai qanoq pivai?

⁶ ‘Naalakkap ulluata’ aallartinnerata kinguninngua nersutip niaquisa arfineq-aappaat Guutip innuttaanik, tassa Kristusip qatanngutaanik suli nunarsuarmiittunik, saassussivoq. (Matthæusi 25:40) Jiisusip oqaasii naapertorlugit ‘Naalakkap ulluata’ aallartinnerani arnap kinguaavanut ilaasut ilaat suli nunarsuarmiissapput Jiisusillu suliakkiissutaanik suliaqarumaarlutik. (Matthæusi 24:45-47; Galatiamiut 3:26-29) Tuluit Nunaata USA-llu naalagaaffissuata ‘illernartut’ taakku saassuppai. (Saqqummersitat 13:3, 7) Sorsunnersuarmi siullermi malersorpai, atuagassiaataat inerteqqutigilerpai siuttuisalu ilaat parnaarullugit. Nersutip qaasuttup niaquisa arfineq-aappaata taakkua oqaluussinerat unitsingajavippaa, imaluunniit ‘toquppaa’. Tamanna Jehovap siulittuutigaa Johannesimullu takorruukkakkut saqqummersillugu. Guutilli aamma paasitippaa kinguaassap pingaannginnerusortaanut ilaasut ‘uummarteqqinneqarumaartut’ nalunaajaanertillu aallarteqqillugu. (Saqqummersitat 11:3, 7-11) Jehovap siulittuisimaneratut arnap kinguaavanut ilaasut suli nunarsuarmiittut aallussilluarlutik oqaluusseqqilerput.

TULUIT NUNAAT USA-LU AAMMA ISIKKAT SAVIMINIUSUT MARRAASULLU

7. Nersutip qaasuttup niaquisa arfineq-aappaat inuusaliarujussuarlu imminnut qanoq attuumassuteqarpat?

⁷ Inuusaliarujussuup isigaasa nersutillu qaasuttup niaquisa arfineq-aappaata sumut assersuutaanerat assigiippoq, tassa Tuluit Nunaata USA-llu naalagaaffissuannut. Tuluit Nunaat Romamiut naalagaaffissuannit aallaaveqarpoq. USA-lu Tuluit Nunaannit aallaaveqarmat oqartoqarsinnaavoq aamma USA Romamiut naalagaaffissuannit aallaaveqartoq. Inuusaliarujussuup isigai saviminiullutillu marraapput. (Atuakkit Danieli 2:41, 42). Siulittuut tamanna nersutip niaquisa arfineq-aappaata takkutilernerani, tassa Tuluit Nunaata USA-llu naalagaaffissuanngulerneranni, eqquuppoq. Soorlu savimineq marrarmik akuneqaraangami qajannarsisartoq, taamatuttaaq Tuluit Nunaata USA-llu pissaaneqarnerat Romamiut naalagaaffissuata pissaaneqatigineratut pissaaneqartiginngilaq. Sooq taamatut pissaaneqartiginngila?

8, 9. (a) Naalagaaffissuit arfineq-aappaata saviminertut qajannaatsiginini qanoq ersersippaa? (b) Inuusaliarujussuup isigaasa marraanerat sumut assersuutaava?

⁸ Ilaatigut Tuluit Nunaata USA-llu naalagaaffissuat saviminertut qajannaatsigaaq. Assersuutigalugu sorsunnersuarmi siullermi aappaanilu ajugaagami ersersippaa qanoq pissaaneqartigaluni.c Tamatumalu kingorna arlariarluni pissaaneqangaarnerminik ersersitsisaraluarluni ‘Naalakkap ulluata’ ingerlanerani Tuluit Nunaata USA-llu naalagaaffissuat saviminertut marrarmik akulittut ippoq.

⁹ Jehovap kiffaasa inuusaliarujussuup isigaasa sumut assersuutaanerat ukiorpassuarni paaserusussimavaat. Danieli 2:41-mi isikkat saviminiusut marraasullu ‘naalagaaffittut’ ataatsitut, naalagaaffippassuartuunngitsoq, allaatigineqarput. Taamaattumik marraq Tuluit Nunaata USA-llu naalagaaffissuata Romamiut naalagaaffissuata pissaaneqartigineratut, saviminermut assersuunneqartutut, pissaaneqartiginnginneranut pissutaanerarneqarpoq. Danielip siulittuutaani allassimavoq marraq tassaasoq ‘inuit kinguaavi’, imaluunniit naalagaaffissuarmi innuttaasut. (Atuaruk Danieli 2:43, NV).d Tuluit Nunaata USA-llu naalagaaffissuanni inuit inuttut sulisartutullu pisinnaatitaaffitik anguniarlugit allaallu nunaminni namminersulerumallutik pikitsitsisarput. Inuit taakku pissutigalugit naalagaaffissuaq tamanna Romamiut naalagaaffissuattut pissaaneqartiginngilaq. Inuit politikkikkut assigiinngitsunik isumaqartarput. Politikerit qinersinermi ajugaaqqaraangamik neriorsuutiminnik eqquutitsinissaminnut pissaaneqarpallaarneq ajorput. Danieli ima siulittuivoq: “Naalagaaffik taanna ilaatigut qajannaatsuussasoq ilaatigullu qajannartuussalluni.” — Danieli 2:42; 2 Timotheusi 3:1-3.

10, 11. (a) Inuusaliarujussuup isigaanut tunngatillugu qanoq pisoqassava? (b) Isikkat inuaasa qassiunerannut tunngatillugu qanoq paasisaqarpugut?

¹⁰ Ullumikkut Tuluit Nunaata USA-llu suleqatigiilluarnerat suli immikkut ittuuvoq, amerlanertigullu silarsuarmut tunngasunut pingaarutilinnut tunngatillugu suleqatigiittarput. Inuusaliarujussuaq nersullu qaasuttoq pillugit siulittuutinit erserpoq Tuluit Nunaata USA-llu naalagaaffissuat naalagaaffissuarmit allamit taarserneqassanngitsoq. Naalagaaffissuaq taanna Romamiut naalagaaffissuattut pissaaneqartiginngikkaluarluni Jehovap akuliunnissaata tunngaanut atajumaarpoq.

¹¹ Inuusaliap isigaasa inuaasa qassiunerat immikkut pingaaruteqarpa? Takorruukkani allani Danieli kisitsisinik aalajangersimasunik eqqaasaqartarpoq. Assersuutigalugu nersutit arlallit nassui qassiunersut eqqaavai. Kisitsisit taakku pingaaruteqartupilussuupput. Danielilli inuusaliap isigaasa inuai qassiunersut eqqaanngilaa. Taamaattumik tamanna pingaaruteqarpasinngilaq, soorlu talit, assaat, inussat, niut isikkalluunniit qassiunerat pingaaruteqanngitsoq. Danielilli immikkut eqqaavaa isigaasa inuaasa saviminiullutillu marraanerat. Danielip oqaasiinit paasivarput Tuluit Nunaat USA-lu naalagaaffissuujumaartut ‘ujaqqap’, Guutip naalagaaffianut assersuutaasup, inuusaliap isigai eqqorpagit. — Danieli 2:45.

TULUIT NUNAAT USA-LU AAMMA NERSUT QAASUTTOQ MARLUNNIK NASSULIK

12, 13. Nersut qaasuttoq marlunnik nassulik sumut assersuutaava, nersullu taanna sua?

¹² Jiisusip Johannesimut saqqummersitaanit ersersinneqarpoq Tuluit Nunaata USA-llu naalagaaffissuat saviminermik marrarmillu akusatut ikkaluarluni ulluni kingullerni pingaarutilimmik iliuuseqassasoq. Johannesip nersut qaasuttoq marlunnik nassulik uumasorujuttullu oqaluttoq takuaa. Nersut eqqumiitsoq taanna sumut assersuutaava? Marlunnik nassoqarnera isumaqarpoq naalagaaffiit marluk suleqatigiinnerannik. Nersut tamanna aamma Tuluit Nunaata USA-llu naalagaaffissuannut assersuutaavoq, maannakkulli immikkut ittumik iliuuseqassaaq. — Atuakkit Saqqummersitat 13:11-15.

¹³ Nersutip marlunnik nassullip inuit “oqarfigai” nersut qaasuttoq arfineq-marlunnik niaqulik assilillugu sanaqqullugit. Johannesi allappoq “nersutip assinga” saqqummerumaartoq, taavalu peerukkumaartoq saqqummeqqikkumaarlunilu. Tamanna qanoq eqquuppa? Sorsunnersuup siulliup kingorna peqatigiiffik saqqummerpoq. Tuluit Nunaata USA-llu nunat allat kajumissaarpaat peqatigiiffimmut tamatumunnga ilaasortanngoqqullugit. Tamatumunnga siunertaagaluarpoq silarsuarmi inuiannik ataasiussuseqalersitsillunilu taakkununnga sinniisuunissaq.e Peqatigiiffik taanna Naalagaaffinnik Peqatigiinnik, imaluunniit Folkeforbundimik, taaguuteqarpoq. Sorsunnersuup aappaa aallartimmat Naalagaaffiit Peqatigiit peqatigiiffittut unippoq. Sorsunnersuup ingerlanerani Guutip innuttai nalunaarput siulittuut Saqqummersitaniittoq naapertorlugu peqatigiiffik taanna saqqummeqqissasoq. Tamannalu eqquulluinnarpoq: Tamatumuuna FN-itut. — Saqqummersitat 17:8.

14. Sooq Johannesip nersutip qaasuttup “assinga” kunngit ‘arfineq-pingajuattut’ taavaa?

¹⁴ Johannesip nersutip qaasuttup arfineq-marlunnik niaqullip “assinga” kunngit arfineq-pingajuattut allaatigaa. Sooq kunngitut allaatigineqarpa? Nersut qaasuttoq arfineq-pingasunik niaqoqanngilaq, nersutilli taassuma “assinga” pivaa. Taassuma pissaaneqarnera Naalagaaffiit Peqatigiit ilaasortaanneersuuvoq, ingammik Tuluit Nunaata USA-llu naalagaaffissuanneersuulluni. (Saqqummersitat 17:10, 11) Taamaattumik Johannesip kunngitut taavaa kunngitut pissaaneqartitaammat aalajangersimalluinnartumillu suliaqartussaammat — tassa silarsuarmut tamarmut sunniuteqartumik pisussanik tulleriiaanik aallarniilluni iliuuseqartussaammat.

NERSUTIP QAASUTTUP ASSINGATA ARNAQ ATORTITTARTOQ SUUJUNNAARSISSAVAA

15, 16. Arnaq atortittartoq sumut assersuutaava, ullumikkullu qanoq tapersersorneqartigiva?

¹⁵ Johannesip aamma arnaq atortittartoq nersummik annoraassatut aappallarissutut aappalutsigisumik qimussersoq allaatigaa. Nersut taanna tassaavoq nersutip qaasuttup arfineq-marlunnik niaqullip assinga. Arnap atortittartup atia tassaavoq “Babylonersuaq”. (Saqqummersitat 17:1-6) Arnaq atortittartoq taanna eqqunngitsumik upperisarsiornermut tamarmut assersuutaavoq. ‘Babylonersuarmut’ ilaasut maluginiarnarnerusut tassaapput upperisarsioqatigiit kristumiuunerartut. Upperisarsiornerit eqqunngitsut nersutip assinga, Naalagaaffiit Peqatigiit, pisortatigoortumik tapersersortarpaat aalajangiinerannullu sunniuteqarniartarlutik.

¹⁶ Babylonersuaq ‘imerni issiasutut’ allaatigineqarpoq. Ermillu taakku tassaapput inuit taassuminnga tapersersuisut. ‘Naalakkalli ulluani’ inuit siornatigut tapersersuinermissut tapersersuitiginngillat, soorlu ermit ‘paqqersut’. (Saqqummersitat 16:12; 17:15) Assersuutigalugu nersutip assinga saqqummeqqaarmat upperisarsioqatigiit kristumiuunerartut nunani killerni assut pissaaneqarput. Ullumikkulli inuppassuit upperisarsioqatigiinnik taakkuninnga taakkualu palasiinik ataqqinnikkunnaarsimapput. Allaat inuppassuit isumaqarput upperisarsiorneq silarsuarmi ajornartorsiutinut pissutaasoq. Allat suliniutigaat upperisarsiornerit tamarmik inuiaqatigiinnut sunniuteqarunnaarnissaat.

17. Qanittukkut upperisarsiorneq eqqunngitsoq qanoq pineqassava, aamma sooq?

¹⁷ Upperisarsiorneq eqqunngitsoq pissaaneerukkiartuaarnermigut nunguinnassanngilaq. Arnaq atortittartoq pissaaneqartuassaaq, piumasanilu naapertorlugit kunngit iliuuseqartinniartuassavai. Ungasinngitsukkulli ‘Guutip nammineq piumasani’ kunnginut ‘naammassitissavaa’. (Atuakkit Saqqummersitat 17:16, 17). Jehovap naalakkersuisut Saatanip silarsuaaniittut upperisarsiornermik eqqunngitsumik saassussitissavai. Arnaq atortittartoq naalakkersuisunit pissaaneerutsitaassaaq, pisuussutinilu tamaasa annaassavai. Ukiut 20-t 30-lluunniit matuma siorna inuit amerlanersaat isumaqarsimagaluarput upperisarsiorneq ataqqineqartuaannarlunilu pissaaneqartuaannassasoq. Ullumikkulli arnap atortittartup pissaaneerutsitaanissaa takorlooruminarnerulersimavoq. Pissaaneerukkiartuaassanngilarli; tassanngaannaq suujunnaarsinneqarumaarpoq. — Saqqummersitat 18:7, 8, 15-19.

NERSUTIT SUUJUNNAARSINNEQASSAPPUT

18. (a) Nersut qaasuttoq sussava, tamannalu qanoq kinguneqassava? (b) Daniel 2:44 naapertorlugu naalagaaffiit suut Guutip naalagaaffianit suujunnaarsinneqarumaarpat? (Ungalusaq qupp. 19-imiittoq takuuk).

¹⁸ Upperisarsiorneq eqqunngitsoq suujunnaarsinneqareerpat nersutip qaasuttup, Saatanip nunarsuarmi politikkikkut aaqqissuusaata, Guutip naalagaaffia saassutissavaa. Kunngit nunarsuarmiittut Guutip naalagaaffia qilammiittoq saassussinnaassannginnamikku tamatuminnga tapersersuisut nunarsuarmiittut saassutissavaat. Tamannali Guutimut sorsunnerussaaq. (Saqqummersitat 16:13-16; 17:12-14) Inaarutaasumik sorsunnissaq tamanna Danielip allaatigaa. (Atuaruk Danieli 2:44). Nersut qaasuttoq Saqqummersitat 13:1-imi eqqaaneqartoq, taassumalu assinga nersullu qaasuttoq marlunnik nassulik suujunnaarsinneqarumaarput.

19. Suna qularutiginngilluinnarsinnaavarput, maannalu susariaqarpugut?

¹⁹ Nersutip qaasuttup Saqqummersitat kapitali 13-imi eqqaaneqartup niaquisa arfineq-aappaata pissaaneqaleruttornerata nalaani inuuvugut. Nersutip tamatuma suujunnaarsinneqannginnerani niaqqunik allanik saqqummersoqarnavianngilaq. Upperisarsiorneq eqqunngitsoq suujunnaarsinneqarpat Tuluit Nunaata USA-llu naalagaaffissuat pissaaneqarnerpaassaaq. Danielip Johannesillu siulittuutaat tamavimmik eqquukkumaarput. Qularutiginngilluinnarsinnaavarput upperisarsiorneq eqqunngitsoq qanittukkut suujunnaarsinneqassasoq Harmagedonimilu sorsunnissaq qanillisoq. Qanorpiaq pisoqassanersoq Guutip paasinarsisippaa. Siulittuutilli mianersoqqussutaasut eqqumaffigaavut? (2 Petrusi 1:19) Maanna piffissaavoq Jehovamut naalannissatsinnut taassumalu naalagaaffianik tapersersuinissatsinnut. — Saqqummersitat 14:6, 7.

[Quppernerup ataani ilanngussat]

[Qupp. 19-mi ungalusaq]

‘KUNNGEQARFIIT ALLAT TAMARMIK’ DANIELI 2:44-MI EQQAANEQARTUT SORLIUPPAT?

Danieli 2:44-mi siulittuutigineqarpoq ‘Guutip naalagaaffiata kunngeqarfiit allat tamaasa aserortissagai’. Siulittuummi tamatumani ‘kunngeqarfiit’, imaluunniit naalagaaffiit, inuusaliarujussuarmik takorruukkami eqqaaneqartut kisimik pineqarput.

Naalagaaffiimmi inuusaliarujussuarmik takorruukkami eqqaaneqanngitsut? Tamatumunnga tunngatillugu siulittuummi Saqqummersitaniittumi amerlanerusunik paasissutissaqarpoq. Allassimavoq ‘silarsuarmi tamarmi kunngit Guutip Ajugaqanngitsup ullussarsuani sorsunnissamut katersorneqassasut’. (Saqqummersitat 16:14; 19:19-21) Taamaattumik naalagaaffiit inuusaliarujussuarmi assersuutaasumi eqqaaneqartut kisimik suujunnaarsinneqarnatik nunarsuarmili naalakkersuisuusut tamarmik Harmagedonimi suujunnaarsinneqassapput.

Kunngit arfineq-pingasut

Danielimik allakkani Saqqummersitanilu kunngit, imaluunniit naalagaaffissuit, arfineq-pingasut sorliunerat paasinarsisinneqaannarani aammali qanoq tulleriinneqarlutik saqqummernissaat allaatigineqarpoq. Siulittuutit taakku paasisinnaajumallutigit siulittuut siulleq Biibilimiittoq paaseqqaartariaqarparput.

Inuit oqaluttuarisaanerata ingerlanerani Saatani kinguaassaminut ilaasunik aaqqissuussinermigut politikkikkut pissaanilinnik, imaluunniit naalagaaffinnik, pilersitsivoq. (Lukasi 4:5, 6) Naalakkersuisut taakkua ilaannaasa Guutip innuttai, tassaasut Israelikkut kristumiulluunniit tanitat ilagiissaat, saassuttarpaat. Danielip Johannesillu naalagaaffiit pissaanillit arfineq-pingasuinnaat allaatigaat.

[Qupp. 14-mi, 15-mi nalunaarsukkat/​assiliartat]

(Allassimasut qanoq inissisimanersut naqitami takuneqarsinnaavoq)

1. Egypteni

2. Assyria

3. Babyloni

5. Grækerit naalagaaffiat

6. Romamiut naalagaaffiat

GUUTIP INNUTTAI

2000 Kr.in.si.

Aaperaat

1500

Israelikkut

1000

Danieli 500

Kr.in.si./​Kr.in.king.

Johannesi

Israeli Guutip pigisaa 500

1000

1500

2000 Kr.in.king.

[Quppernerup ataani ilanngussaq]

[Assiliartat]

Inuusaliarujussuaq (Danieli 2:31-45)

Nersutit sisamat immamit qaqisut (Danieli 7:3-8, 17, 25)

Sava angutiviaq savaasarlu angutiviaq (Danieli 8)

Nersut qaasuttoq arfineq-marlunnik niaqulik (Saqqummersitat 13:1-10, 16-18)

Nersut marlunnik nassulik nersutip qaasuttup assinganik pilersitsivoq (Saqqummersitat 13:11-15)

[Suminngaanneernerat]

Assit: Egypteni Romalu: British Museumip akuersineratigut; Mederit Perserillu: Musée du Louvre, Paris