Mulangidi KIDIDI KYA KUBHAKA MADIVULU MU INTERNETE
Mulangidi
KIDIDI KYA KUBHAKA MADIVULU MU INTERNETE
Kimbundu
  • BIBIDYA
  • MADIVULU
  • YÔNGE
  • lv kiba. 7 jimb. 74-85
  • O Kuila Uene mu Xila o Muenhu Kála ki Bhanga Nzambi?

O vidyu iwasolo seku luwa.

Tuloloke, kwamoneka kibhidi mu kujikula o vidyu.

  • O Kuila Uene mu Xila o Muenhu Kála ki Bhanga Nzambi?
  • ‘Kala mu Henda ya Nzambi’
  • Tudyambu
  • Milongi Yadifu
  • O MUENHU NI MANHINGA IMA IKÔLA
  • O KU SAKA O MAUHAXI NI MANHINGA
  • O ITUMU IA JIHOVA ILONDEKESA O HENDA IÊ KÁLA TATA
  • KANA KU ZEMBA MUKUENU!
  • KANA KU BHANGA MBANDU IA ISANGELA IALA NI KIKUMA KIA MANHINGA
  • XILA O MUENHU MU KU TULA O NJIMBU IA UTUMINU UA NZAMBI
  • O Ubanzelu ua Nzambi ua Lungu ni Muenhu
    Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia?
  • Xila O Ujitu Ua Muenhu
    Ihi i Tu Longa o Bibidia?
  • O Ukexilu wa Nzambi Wakutala o Manyinga
    Sanguluka Katé Kuhádya ni Hádya!—Mbote Ijila Mukudilonga o Bibidya
‘Kala mu Henda ya Nzambi’
lv kiba. 7 jimb. 74-85
Muhatu, Kidistá, ua mu soneka mu kamukanda o ibanzelu iê ia lungu ni sauidi

KIBATULU 7

O Kuila Uene mu Xila o Muenhu Kála ki Bhanga Nzambi?

“Ko kué kuene kuala o fixi ia muenhu.”—JISÁLAMU 36:9.

1, 2. Ujitu uahi ua tu bhana Nzambi, bhenge-bhenge lelu, ni mukonda diahi?

O TATA ietu ia diulu, mu tu bhana o muenhu, ua tu bhana ué​—o ujitu ua kulondekesa o ídifua iê, etu athu. (Dimatekenu 1:27) Mukonda dia ku tu bhana o muenhu, ni kulondekesa o ídifua iê, tu tena ku di longa o itumu iê iala mu Bibidia. Se tu kumbidila o milongi íii, tua-nda kula mu nzumbi, ni kuzola ué Jihova ni muxima uoso, ‘mukonda dia ku di longa, a sungu kiá kilunji kia ku tungula kioso kia uabha, mu kiki kia iibha.’—Jihebeleu 5:14.

2 Tua tokala ku xinganeka mu itumu iala mu Bibidia bhenge-bhenge lelu, mukonda o ukexilu ua mundu, ua bhengalala kiavulu, ki bhuala itumu i tena o ku tendelesa ku ima ioso i moneka ku muenhu. O kidi kiki, tu ki mona mu idiandu ia akuâ ku saka, bhenge-bhenge, ia lungu ni milongo ia bhanga ni manhinga. Tua tokala kuijiia o kidi kia lungu ni maka enhá, mukonda etu enioso tua mesena ku belesela Jihova. Se tu di longa kiambote o itumu ia Bibidia, ia lungu ni maka enhá, tua-nda tena ku sunga kilunji kia ku sola kiambote, tua-nda kala ni kitongoluelu kia zele, kia-nda tu kuatekesa ku kala mu henda ia Nzambi. (Jisabhu 2:6-11) Saí itumu i tua-nda di longa.

O MUENHU NI MANHINGA IMA IKÔLA

3, 4. Thembu iebhi ia zuela Nzambi kuila athu a tokalele ku xila o manhinga, ni itumu iebhi dingi i zuela ué o maka enhá?

3 Kioso Kaini kia jibha Abele, Jihova ua londekesa kuila o muenhu, ni manhinga ima ikôla, mba ujitu ua dikota. Nzambi uebhula Kaini ‘Eie ihi i ua bhange? o manhinga a phang’iê a mu dikola ko kuami tundé mu mavu.’(Dimatekenu 4:10) Bhu pholo ia Jihova o manhinga a Abele, alombolola o muenhu uê, ua katula phang’iê. Kiki kilombolola kuila Nzambi, muéne ngó ueji fundisa o manhinga a Abele.—Jihebeleu 12:24.

4 Kioso kia bhiti o Dilúvio, Nzambi uehela athu kudia o iama, maji ua a fidisa kudia o manhinga. Nzambi ua ambela: “O xitu-phe ki mu i die ni muenhu uê, o manhinga. O manhinga menu nga kà ebhula muene.” (Dimatekenu 9:4, 5) O kitumu kiki, a tokalele ku ki kumbidila ku mundu uoso mu izuua ia Noué, ki kale ué mu izuua ietu. O kitumu kiki, kijimbulula kiambote o kizuelu kia Nzambi, kiambe kua Kaini, kuila o muenhu ua athu’oso, ujimbulula o manhinga. O kitumu kiki, kilondekesa kuila Jihova ua-nda fundisa athu’oso, ene mu kamba ku xila o muenhu, ni manhinga, mukonda muéne o Mubhangi ua muenhu.—Jisálamu 36:9.

5, 6. Kiebhi kia londekesa o Kitumu kia Mozé, kuila o manhinga akola? (Tanga mu kaxa mu mbandu ia 78.)

5 O ijila iadi íii, tu i sanga mu Kitumu kia bhana Nzambi kua Mozé. O divulu dia Ijila 17:10, 11, diambe: ‘Muthu uoso . . . udia manhinga, muthu ió ngi mu mona bhu aia, katé ki ngi mu batula mu kifuxi kiê. Mukonda o muenhu ua xitu uala mu manhinga; kiene ki nga mi bhela-u ku thandu’a kalatódio mu ku mi jimuina ikuma, mienhu ienu phala i bhanduluke; mukonda o manhinga ene ngó a tena ku bhanga kiamenga ki zelesa o mienhu ia athu.’a​—Tanga mu kaxa “O Valolo Ia Manhinga mu Sata,” mu mbandu ua 76.

O VALOLO IA MANHINGA MU SATA

Mu Maka a Nzambi, o manhinga ene o muenhu. Mukonda dia kiki, o muthu ua tele kituxi mu Izalaiele, iu ua diela, ua tokalele ku bhana kiama mu kalatódio ka Nzambi, phala ku mu loloka o kituxi kiê, mukonda muéne ua xibhaka o kitumu kia Jihova. (Ijila 4:27-31) Maji o sata íii, ki iexile phala ku futa o ituxi ioso katé ku hádia.

Mu Bibidia o kizuelu, o “sata” kilombolola ku “futa” kima, kála o tamba i tena ku futa kiambote o ímbia. Se-ku kiama kieji tena ku futa o kituxi kia muthu. Maji o sata ia iama, iexile phala kulondekesa o sata ieji bhana ku pholo. —Jihebeleu 10:1, 4.

O sata íii, a i bhana kioso ‘Jezú Kristu kia bhana o mukutu ué, lumoxi ngó kuabhu.’ (Jihebeleu 10:10) O muenhu ua iuka ua Kristu, ua ulondekesa mu “manhinga a valolo kála a kambudi ki ka moneka kisému” kia lombolola o muenhu ua iuka ua texi Adá. (1 Phetele 1:19) Kienhiki, Jihova ua londekesa o kuiuka kuê, ni henda ioso, kiki kia bhangesa “ku tu bhulula.”—Jihebeleu 9:11, 12; Nzuá 3:16; Dijingunuinu 7:14.

6 Se o manhinga a kiama, ka kexile phala ku a ta ku thandu dia kalatódio, ene a tokalele ku a zunzila bhoxi. Kiki kilombolola ku xila o Mubhangi ua muenhu. (Matendelelu 12:16; Izekiiele 18:4) Maji kiki, ki kilombolola kuila, se akuâ Izalaiele a jibhile kiama, a tokalele ku katula o manhinga moso. Mu ku bhanga kiki, ene eji dia ngó o xitu íii, ni kitongoluelu kia zele, mukonda kiki kilondekesa ku xila o Mubhangi ua Muenhu.

7. Kiebhi Davidi kia londekesa kuila ua xila o manhinga?

7 Davidi ua kexile ‘muthu ua zelesele o muxima ua [Nzambi]’ uejidile kiambote o itumu ia Nzambi ia lungu ni manhinga. (Ikalakalu 13:22) Saí kizuua Davidi, ua kexile ni dinhota, o kitatu kia masoladi mê, ai mu bhanga kavuanza mu mbanza ia jinguma jê, a mu bhekele menha. Kiebhi kia divu Davidi? Muene uebhula: ‘Mukonda diahi, ngi nua o manhinga a athu a te o mienhu iâ mu iluezu?’ Phala Davidi, o menha enhó, a lomboluele o manhinga a masoladi mê. Sumbala muéne ua kexile ni dinhota, Davidi ka xikina ku a nua, maji ua “a lunduluila bhoxi bhu pholo ia Jihova.”—2 Samuuele 23:15-17.

8, 9. O kuila Nzambi, ua lungulula o ibanzelu iê, ia lungu ni manhinga, ni muenhu, kioso kia bhana o kitumu ku kilunga kia Jikidistá ku hama ia dianga? Jimbulula.

8 Kioso kia bhiti 2.400 ja mivu, kioso Noué kia tambula o kitumu kuila ka tokalele kudia manhinga, kua bhiti dingi 1.500 ja mivu, kioso kia bhana o Kitumu kiki, Jihova ua bhanene dingi o kitumu kiki, ku kibuka kia Utuminu, a soneka o ilunga kuila: “Kuma ni Nzumbi Ikôla ua ki mono kiauabha, ni etu-ene, kuila kana ku mi xina kimbamba kia dikota, kikale ngó o ima ia kate-ku, ieni’ii: Kana kudia xitu ia iama iojibhe phala ku i satela iteka. Kana kudia manhinga moso-moso, mba xitu ia kiama kiokuenhe. Ki mu bhange ue undumbu.”—Ikalakalu 15:28, 29.

9 Mu kidi, o kibuka kia utuminu ua Jikidistá ku hama ia dianga, a tonginina kiambote kuila, o manhinga a kola, ejidile ué kuila ku tambula manhinga, kia difu ni ku bheza iteka, ni ku bhanga undumbu. Lelu o Jikidistá ja kidi, ene mu belesela ué o kitumu kiki. A bhanga kiki, mukonda ene ejiia kuila, mu ku belesela o itumu ia Bibidia, a sangulukisa o muxima ua Jihova, bhenge-bhenge mu maka alungu ni manhinga.

O KU SAKA O MAUHAXI NI MANHINGA

Muhatu, Kidistá, ua mu soneka mu kamukanda o ibanzelu iê ia lungu ni sauidi

Muhatu Kidistá ua mu lombolola kua dotolo iê o ibanzelu iê ia lungu ni manhinga?

10, 11. Kiebhi o Jimbangi ja Jihova, kia mona o ukexilu ua ku tambula manhinga, ni mbandu jiuana ja lungu ni manhinga? (b) O kuila o Jikidistá joso ene ni ibanzelu imoxi, ia lungu ni milongo ia lungu ni manhinga?

10 O Jimbangi ja Jihova ejiia kuila, ka tokala “kudia manhinga moso-moso,” kiki kilombolola kuila, o Jimbangi ja Jihova ka tokala ku tambula manhinga, mba ku bhana manhinga ku athu engi. Phala ku xila o kitumu kia Nzambi, ene a dituna ué, o mbandu jiuana ja manhinga: ndundula ia kusuka, ndundula ia zele, jiplaketa, ni jiplamasma.

11 O mbandu jiuana ja lungu ni manhinga (Quatro Componentes do Sangue), a ji uane mu ima iavulu i tunda ku mbandu jiuana ja manhinga, (Frações de Sangue). O kuila o Kidistá ua tokala ku xikina ku tambula o milongo íii? O kuila muéne u i mona kala “manhinga”? Kala muthu ua tokala ku sola ubheka ué o maka enhá. Kiene kimoxi ni milongo ia lungu ni hemodiálise, hemodiluição, ni ima ia mukuá dingi ia lungu ni manhinga a muthu.​—Tanga o Kibandekesu mu jimbandu ja 215-18.

12. Kiebhi ki tua tokala ku mona o maka alungu ni kitongoluelu kia athu?

12 O kuila Jihova u bhana valolo, mu ima i tu sola ku muenhu uetu? Kiene, mukonda muéne ua mesena kuila tu sola kiambote o ima i tua mesena ku muenhu uetu. (Jisabhu 17:3; 21:2; 24:12) Kienhiki, mu ku bhinga kikuatekesu kua Jihova, mu maka alungu ni ku tambula milongo, tua tokala ku kaiela o kitongoluelu kietu, mu ku belesela o itumu i tuene mu di longa mu Bibidia. (Loma 14:2, 22, 23) Mu kidi, ki tua tokala kueha kuila athu engi a tu longa o ibanzelu iâ, ki tua tokala ku a ebhula: “Ihi i ueji bhanga se ua kexile bhu kididi kiami?” Mu maka enhá, kala Kidistá ua tokala “uambata o kimbamba kiê.”b​—Ngalásia 6:5; Loma 14:12; tanga o kaxa “O Kuila Ngene mu Xila o Manhinga?” mu mbandu ua 81.

O KUILA NGENE MU XILA O MANHINGA?

Kitumu: “Ki mu tambule manhinga.”—Ikalakalu 15:20, NW.

Dibhudise:

  • Kiebhi ki ngiji jimbulula o mbandu jiuana ja lungu ni manhinga (Quatro Componentes do Sangue), a u uane mu ima iavulu (Frações de Sangue), i tunda ku mbandu jiuana ja manhinga?e

  • Mukonda diahi eme ngó nga tokala ku tambuijila se ngi xikina ku tambula ku mukutu uami o ima iavulu i tunda ku mbandu jiuana ja manhinga (Frações de Sangue), mba o ima ia mukuá ia tokala ku manhinga mami phala ku ngi saka?—Loma 12:2; Ngalásia 6:5.

  • Kiebhi ki ngeji jimbulula ku dotolo iami, se ngi xikina mba kana o ima iavulu, (Frações de Sangue) i tunda ku mbandu jiuana ja manhinga?—Jisabhu 13:16.

O ITUMU IA JIHOVA ILONDEKESA O HENDA IÊ KÁLA TATA

13. O itumu ni ijila ia Jihova, ilondekesa ihi ia lungu ni muéne? Bhanga kifika.

13 O itumu i tu sanga mu Bibidia, ilondekesa kuila Jihova Tata ia henda, ua mesena o mbote ia an’ê oso. (Jisálamu 19:7-11) Né muene mu kitumu kiê kia fidisile o “kudia manhinga moso-moso,” Nzambi ka ki bhanene phala o mundu uê ku a langa mu sauidi, maji o ku belesela o kitumu kiki, ki tu langa mu mauhaxi a moneka mu ku tambula o manhinga. (Ikalakalu 15:20) Mu kidi, saí ji dotolo a xikina kuila mu izuua ietu, a tena ku saka o athu sé ku a ta manhinga. O Jikidistá ja kidi, a dielela kua Jihova uene ni unjimu uoso, o tata ia henda.—Izaia 55:9; Nzuá 14:21, 23.

14, 15. (a) Itumu iebhi, ilondekesa kuila Nzambi ua zolo o mundu uê? (b) Kiebhi ki u tena ku belesela o itumu ia lungu ni ku di langa kiambote?

14 O ijila ia bhanene ku akuâ Izalaiele, ia londekesele, kuila Nzambi ua mesenene o mbote iâ. Mu kifika, Nzambi ua bhanene kitumu kuila se muthu u tunga inzo, ua tokalele ku i tunga kiambote, ni ki fikidilu. (Matendelelu 22:8; 1 Samuuele 9:25, 26; Nehemiia 8:16; Ikalakalu 10:9) Nzambi ua zuelele ué kuila o ngombe i bhanga kia iibha, a tokalele ku i kuika kiambote, phala ki i te o mienhu ia athu mu iluezu. (Makatukilu 21:28, 29) O ku dituna ku belesela o kitumu kiki, kieji londekesa ku kamba ku xila o muenhu ua athu, kieji bhangesa ué o muthu ku kala ni kikuma kia muenhu ua athu.

15 Kiebhi ki tu tena ku belesela o itumu íii? O kuila ua xinganeka kiá, kiebhi kiala o dikalu diê, o ukexilu ué ua kuendesa, o iama iê, o inzo iê, o kididi bhu uene mu kalakala, ni itonokenu iê? Mu jixi javulu, kuene mufuá dingi minzangala, mukonda dia ukexilu ua iibha ua kuendesa. Maji, o minzangala a mesena ku kala mu henda ia Nzambi, a bhana valolo ku muenhu uâ, ka di te mu itonokenu ia iibha. Ene ka banze kuila a tena ku bhanga ioso ia mesena, sé ku di ta mu iluezu. Mu veji dia kiki, ene a bhana valolo ku unzangala uâ, mu ku dituna o itonokenu ia iibha i tena o ku a ta mu iluezu.—Ndongixi 11:9, 10.

16. Kitumu kiebhi ki zuela maka alungu ni kiselu? (Tanga ué ku luiji.)

16 Né muene o muenhu ua mona uala hanji mu mala, uala ni valolo ia dikota ku pholo ia Nzambi. Mu Izalaiele, se muthu u kuama muhatu uemita, se o mama ni mona a fuá, bhu pholo ia Nzambi o muthu iú kijibhangânga, ueji kala ni kikuma kia manhinga, muéne ua tokalele ku bhana “muenhu mu muenhu.”c (Tanga Makatukilu 21:22, 23.) Jihova u luuala kiavulu, mu ku mona o kiselu kiene mu bhanga o ahatu mivu joso, ene a bhanga kiki, mukonda dia ku kamba ku xila o muenhu.

17. Kiebhi ki ueji kuatekesa muhatu ua bhange o kiselu, ande dia ku di longa o itumu ia Nzambi?

17 Ihi i tuamba ia lungu ni muhatu ua bhange o kiselu, ande dia ku di longa o Bibidia? O kuila muéne u tena ku dielela kuila Jihova, ua-nda loloka o kituxi kia te? Mu kidi, Jihova u tena ku mu loloka! O muthu u diela o ituxi iê ni kidi kioso, u tena ku tambula o muloloki ua Jihova, mu kaxi ka sata ia Jezú. (Jisálamu 103:8-14; Efezo 1:7) Mukonda Kristu uambe: “Eme ki ngeza mù kuixana athu aiuka, ngeza mù kuixana akua-ituxi, n’a diele ituxi iâ.”—Luka 5:32.

KANA KU ZEMBA MUKUENU!

18. Kiebhi o muthu kia tena ku kala kijibhangânga, kála kilondekesa o Bibidia?

18 Jihova ka mesena ngó kuila ki tu tokala ku bhanga ima ia iibha ku akuetu, maji tua tokala ku katula ué ku muxima, o ibanzelu ia lungu ni ku kuama muthu—ni ku zemba athu. O poxolo Nzuá uambe: “Muthu uoso u zemba phang’iê, kijibhangânga.” (1 Nzuá 3:15) O muthu iú ka zembe ngó phang’iê, maji ua mesena ué kuma muéne ufuá. O unguma u tena ku bhangesa kuila o muthu uala ni unguma, u tatela mukuá mu kuzuela makutu, o ukexilu iú u tena ku bhangesa muthu ku mu fundisa kua Jihova. (Ijila 19:16; Matendelelu 19:18-21; Matesu 5:22) Kiki kilombolola kuila, tua tokala kueha o ukexilu ua ku kala ni unguma ku muxima!—Tiiaku 1:14, 15; 4:1-3.

19. Kiebhi o muthu a mu muendesa ku itumu ia Bibidia, kia tokala ku mona o itumu i tu sanga mu divulu dia Jisálamu 11:5, ni mu divulu dia Filipe 4:8, 9?

19 Athu oso a bhana valolo ku muenhu, kála ki bhanga Jihova, ni ió a mesena ku kala mu henda iê, a tokala kueha o ukexilu uoso ua ujibhangânga. O divulu dia Jisálamu 11:5, di zuela kuila “Uoso-phe ua bhumu, ua-ndala ituxi, [Jihova] u di zemba-nê.” O izuelu íii, ilondekesa o ídifua ia Nzambi; tua tokala ku kumbidila o itumu iê ku muenhu uetu. O kitumu kiki, ki kuatekesa athu oso a zolo Nzambi, kueha o itonokenu i suínisa o ukexilu ua ujibhangânga. Kiene kimoxi ué, kuijiia kuila Jihova muéne o ‘Nzambi ia paze,’ kiki, ki kolokotesa o jiselevende jê mu ku xinganeka mu ima ioso ia uabha, ni mu ima ioso ia tokala ku i tumbula, ima ioso íii, i bhekela kutululuka.—Tanga Filipe 4:8, 9.

KANA KU BHANGA MBANDU IA ISANGELA IALA NI KIKUMA KIA MANHINGA

20-22. Kitumu kiebhi kia tokala ku belesela o Jikidistá kia lungu ni mundu iú, ni mukonda diahi?

20 Bhu pholo ia Nzambi, Satanaji ni mundu uê, ala ni kikuma kia dikota kia manhinga. O Bibidia i jimbulula o kisangela kia jinguvulu ja mundu, kála o kiama kiene mu katula o muenhu ua athu avulu, katé muene ni jiselevende ja Jihova. (Daniiele 8:3, 4, 20-22; Dijingunuinu 13:1, 2, 7, 8) O jingenji, ni jingijiie, ene mu kuatekesa o kisangela kia mundu, mu ku bhanga mauta a makota, phala ku nganhala kitadi kiavulu. Mu kidi, “o mundu uoso-phe ua zeka mua kadiaphemba ió mukua ku tondalesa!”—1 Nzuá 5:19.

21 O akaiedi a Jezú ka tokala ku ‘bhanga mbandu ia mundu,’ mukonda dia kiki, ene ka di te mu maka a jinguvulu, ni mu ita, ene a bhanga ioso phala ka kale ni kikuma kia manhinga.d (Nzuá 15:19; 17:16) Mu ku kaiela o phangu ia Kristu, ene kene mu bhanga kavuanza kioso kia a zukutisa. Mu veji dia kiki, ene alondekesa o henda ku jinguma jâ, ni ku a tumbula mu misambu.—Matesu 5:44; Loma 12:17-21.

22 O Jikidistá ja kidi, kene mu dilunga ni “Babilonha ia Dikota,” o kisangela kia jingeleja ja makutu, ene ué ni kikuma kia manhinga. O Maka a Nzambi a zuela ku “jingeleja jiji” kuila, “mua muéne a sange-mu o manhinga ma jipolofeta, ni manhinga ma akua-Ngana, xi, o manhinga ma athu oso a a jibha jinga mu ngongo.” Mukonda dia kiki, Nzambi u tu dimuna kuila: ‘Tundenu-mu, enu mu mundu uami.’—Dijingunuinu 17:6; 18:2, 4, 24.

23. Ihi ilombolola ku tunda mu Babilonha ia Dikota?

23 O ku tunda mu Babilonha ia Dikota, ki ku bhingi ngó ku tuma ku jima o dijina dia muthu. Ku bhinga ué ku zemba o ima ia iibha iene mu bhanga o jingeleja, kála o undumbu, ku di ta mu maka a jinguvulu, ni ukexilu ua ku kaiela o jimbote. (Tanga Jisálamu 97:10; Dijingunuinu 18:7, 9, 11-17) O ukexilu iú, uene mu bhangesa athu avulu ku texi o mienhu iâ!

24, 25. Ihi i bhangesa Nzambi, ku loloka o muthu ua diela o kituxi, kia lungu ni ku kala ni kikuma kia manhinga, kala kia kexile mu bhanga Nzambi m’ukulu?

24 Ande dia kuijiia o ubhezelu ua kidi, nange tua kexile mu kisangela kia Satanaji, ni ku kala ni kikuma kia manhinga. Maji, tua lungulula kiá o ukexilu ua muenhu uetu, tua xikina o sata ia Kristu, tua bhakula o muenhu uetu kua Nzambi, etu tua tambula o muloloki uê, ni ku kala mu kididi kia kondama kia Nzambi. (Ikalakalu 3:19) O kididi kiki, m’ukulu kiexile o jimbanza ja ku lengela-mu.—Dialuilu 35:11-15; Matendelelu 21:1-9.

25 Kiebhi kiexile o kididi kiki? Se mukua Izalaiele ua jibhile muthu sé ku mesena, muéne ua tokalele kuia, mu mbanza ia ku lengela. Kioso o afundixi kieji zubha o ku mu fundisa ku kituxi kia bhange sé ku mesena, o muthu iú ua tokalele ku kala mu mbanza ia ku lengela katé kia fuá o sobha mu mbanza mua tokala. Kiki kilombolola o henda ia Nzambi, ni valolo ia bhana muéne ku muenhu! Lelu o sata ia Kristu, ilombolola o jimbanza ja ku lengela-mu, phala ku tu langa-mu se tu xibhaka o itumu ia Nzambi ia lungu ni ku xila o muenhu ni manhinga. O kuila uene mu belesela o itumu ia Nzambi? Kiebhi ki u tena kulondekesa kuila, uene mu xila o itumu ia Nzambi? U tena ku ilondekesa mu ku kuatekesa ué akuenu, phala ku kala kumoxi ni eie, mu mbanza iobhe ia ku lengela-mu, mukonda o “hadi ia dikota” ia zukama.—Matesu 24:21; 2 Kolindo 6:1, 2.

XILA O MUENHU MU KU TULA O NJIMBU IA UTUMINU UA NZAMBI

26-28. Kiebhi o ukexilu ua muenhu uetu ua difu ni ua polofeta Izekiiele, ni kiebhi ki tu tena ku kala mu henda ia Nzambi?

26 Lelu o ukexilu ua mundu ua Nzambi, u tu bhangesa ku xinganeka mu izuua ia polofeta Izekiiele, a mu tumu kuala Jihova, phala ku tula o njimbu iambote ku akua Izalaiele. Nzambi ua mu ambela “Eie ua-nda kuívua jinga o kizuelu kia dikanu diami, anga ku mbandu iami ua kà a dimuna.” Se Izekiiele ka xikinine ku belesela o kitumu kiki, muéne ueji kala ni kikuma kia manhinga, kioso Nzambi kieji buika o mbanza ia Jeluzaleme. (Izekiiele 33:7-9) Mukonda dia ku belesela o kitumu kiki, Izekiiele ka kexile ni kikuma kia manhinga.

27 Lelu, o dizubhilu dia mundu ua Satanaji, dia zukama dingi. Mukonda dia kiki, o Jimbangi ja Jihova, ene mu bhana valolo mu ujitu ua tambula ua kuboka o “kizuua kia phonzo” kia Nzambi, mu ku tula o njimbu ia Utuminu. (Izaia 61:2; Matesu 24:14) O kuila uene mu bhanga ué o kikalakalu kiki, kia beta-kota ku muenhu? O poxolo Phaulu ua kumbidila o ukunji uê, ni nguzu ioso. Mukonda dia kiki muéne ua zuela: “Kuma nga zele, kana muthu mudienu u texika, o manhinga mê ni ma ngi kala ko-kuami. Kuma ki nga fulu ku mi jimbuila o mutendelu uoso ua Nzambi.” (Ikalakalu 20:26, 27) Íii phangu iambote phala ku i kaiela!

28 Phala ku kala mu henda ia tata ietu Jihova, ki tu tokala ngó ku xila o muenhu ni manhinga, kála ki bhanga Jihova. Maji tua tokala ué ku kala tu athu a zele bhu pholo ia Nzambi, kála ki tua-nda di longa mu kibatulu ku pholo.

a Kála kiambe Nzambi kuila, “o muenhu uala mu manhinga” o Jurnale Scientific American, iambe kuila: O kizuelu kiki, kidi muene: “mukonda o muenhu ua muthu, u bhinga célula ia manhinga.”

b Tanga o Despertai! ua mbeji ia Kakuinhi ua muvu ua 2006, mu jimbandu ja 3-12, a di bhange ku Jimbangi ja Jihova.

c Saí mala, a exana lexicógrafos Bíblicos, a jimbulula o izuelu íii mu Hebalaiku: “Nange ku bhonza kiavulu ku tendela o izuelu íii, kála kima kia tokala ku ki kumbidila ngó ku muhatu uemita a mu kuama.” O Bibidia ki i tanga kuila, phala Jihova ku fundisa o muthu ua kuama muhatu uemita, kua bhingi kuijiia se o mona uala mu mala uala mu mbeji ji kuxi.

d Phala kuijiia dingi o maka enhá, tanga o Kibandekesu, mu mbandu 215-17.

e Phala kuijiia dingi o maka enhá, tanga o Kibandekesu, mu mbandu 215-217.

XILA O MUENHU UA IAMA

Sumbala Jihova u tu ehela ku jibha o iama phala ku i dia, phala ku bhanga izuatu, mba ku dilanga, tua tokala ku bhanga kiki ni kilunji kioso. (Dimatekenu 3:21; 9:3) Ki tu mesena ku kala kála o dinhanga a mu ixana Nimilodi, ua kexile mu jibha ngó o iama. (Dimatekenu 10:9) Mu veji dia kiki, tua tokala ku kaiela o phangu ia Jihova, ua mesena o mbote ia iama ioso, katé muene ni tunjila.—Jona 4:11; Matesu 10:29.

O vondadi ia Jihova ia ku langa o iama, tu i sanga mu Kitumu kia Mozé. (Makatukilu 23:4, 5, 12; Matendelelu 22:10; 25:4) Kála ki tanga o kitumu kiki, o divulu dia Jisabhu 12:10, diambe: ‘O muthu ua iuka uinga o muenhu ua ibhaku iê; maji o muxima ua athu abhumu-phe, uezala usuéia.’ Kua kambe ngó bhofele, ki kua ka kala dingi ijibhangânga ua iama.

    Madivulu Muoso Kimbundu (2008-2025)
    Kutunda
    Kubokona
    • Kimbundu
    • Kuwanena akwenu
    • Yakuwabhela
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ijila
    • Kikutu Kyetu
    • Definições de privacidade
    • JW.ORG
    • Kubokona
    Kuwanena akwenu