Kaiela o Phangu ia Jiselevende ja Fiiele ja Jihova
“Muene ka kuambela kiá, . . . . kioso kia uabha, kia fuama, kia solo Ngana kuma kiene ki u bhanga, kuila ubhanga jinga kuiuka ni kubatula mu kidi, uzola kubhanga o mbote, ukala jinga mu kuenda bhu pholo ia Nzambi ié ni ku di tululula?”—MIKEIA 6:8.
MIMBU: 18, 43
1, 2. Kiebhi Davidi kia londekesa o ufiiele uê kua Nzambi? (Tala o foto ia dianga.)
SAÚLU ni 3.000 ja masoladi mê, akexile mu sota Davidi mu kikangalakata kia Judá, phala ku mu jibha. Maji saí kizuua mu usuku, Davidi ni masoladi mê a sange o kididi bhua kexile Saúlu ni masoladi mê. O masoladi oso exile ku kilu, mu kiki, Davidi ni Abisai a bhiti bhu kaxi ka masoladi, anga a sange Saúlu. Abisai ua fuetela Davidi, uixi: “Ngehele, nga ku diondo, ngi mu tome ni [sosa], ngi mu phaphele mu mavu; ngi mu ta ngó lumoxi luene, ki ngi mu tona dingi.” Maji Davidi kehela Abisai kujibha Saúlu. Muéne uambela Abisai: “Kana ku mu jibha; kuma nanhi u tena kuzengela muthu Jihova ua mu undu ku ungana n’a kambe kuêla?” Mu kusuluka, Davidi uambe: “Ngana ka ngehele; kuma ki kala kisunji se eme ngi mu zengela lukuaku, hé ngi sota kukuama muthu a mu undu kuala Jihova.”—1 Samuuele 26:8-12.
2 Davidi uejidile o kima kia tokalele o kubhanga, phala kulondekesa o ufiiele uê kua Jihova. Muéne uejidile kuila, ua tokalele kuxila Saúlu, ni kuila, ka tokalele né ngó kubanza ku mu bhanga kima kioso-kioso kia iibha. Mukonda diahi? Mukonda Nzambi ua solele Saúlu phala kukala sobha ia Izalaiele. Kála m’ukulu, Jihova ua mesena ué kuila, o jiselevende jê joso ja lelu, a mu londekesa o ufiiele, ni kuxila o athu oso a te ku pholo.—Tanga Mikeia 6:8.
3. Kiebhi Abisai kia londekesa o ufiiele uê kua Davidi?
3 Abisai ua xila Davidi, mukonda muéne uejidile kuila, Nzambi ua solele Davidi phala kukala sobha. Kioso Davidi kia mu tumbika ku usobha, muéne ua tele kituxi kia dikota. Muéne ua tele phánda ni muhatu ua Udiia, iú ua tumu Jouabe kubhangesa Udiia kufua mu ita. (2 Samuuele 11:2-4, 14, 15; 1 Malunda 2:16) Jouabe uexile phange ia Abisai, mu kiki, nange Abisai uevu o kituxi kia tele Davidi. Maji né kiki, Abisai ua suluka ni kuxila Davidi. Abisai uexile kabhitangu ka masoladi, mu kiki, muéne ueji katula mbote ku ujitu iú phala kukala sobha, maji muéne ka xikina kubhanga kiki. Mu veji dia kiki, muéne ua kolokota ni kusidivila Davidi, ni ku mu langa ku jinguma jê.—2 Samuuele 10:10; 20:6; 21:15-17.
4. (a) Mukonda diahi Davidi ua xisa phangu iambote ia ufiiele kua Nzambi? (b) Phangu iebhi ia mukuá i tua-nda di longa?
4 Davidi ua londekesele o ufiiele uê kua Jihova, ku muenhu uê uoso. Kioso kiexile munzangala, muéne ua jibha o dizonda Ngoliia, mukonda ua kexile mu xonguena Jihova ni akua Izalaiele. (1 Samuuele 17:23, 26, 48-51) Kioso Davidi kiexile sobha, Natane, o polofeta ia Jihova, ua mu bazele mukonda dia kituxi kia tele. Ni lusolo luoso, Davidi ua xikina kuila ua tele kituxi, iú ua diela o kituxi kiê. (2 Samuuele 12:1-5, 13) Mu kubhita thembu, kioso Davidi kia kuka, muéne ua sangela jimbote javulu, phala kukuatekesa kutunga o tembulu ia Jihova. (1 Malunda 29:1-5) Sumbala Davidi ua tele ituxi iavulu, maji muéne ua kolokotele mu ufiiele uê kua Nzambi. (Jisálamu 51:4, 10; 86:2) Mu milongi íii, tua-nda di longa o phangu ia Davidi ni a athu a mukuá, akexile ku muenhu mu thembu ia Davidi, ni kumona se kiebhi ki tu tena kulondekesa o ufiiele uetu kua Jihova, muthu uoso-uoso ndenge. Tua-nda di longa ué o ídifua ia mukuá, ia-nda tu kuatekesa kukala athu a fiiele.
O KUILA UA-NDA LONDEKESA O UFIIELE UÊ KUA JIHOVA?
5. Disá diebhi di tu longa o kituxi kieji tá Abisai?
5 Kioso Abisai kia mesenene kujibha Saúlu, muéne ua mesenene kulondekesa o ufiiele uê kua Davidi. Kuma Davidi uejidile kuila, kiexile kituxi kubhanga kia iibha ku ‘muthu a mu undu kua Jihova,’ muéne kehela Abisai kujibha o sobha. (1 Samuuele 26:8-11) O phangu íii, i tu longa disá dia dikota: Se tu kala ni maka, a tu bhangesa kusola se nanhi o muthu u tua-nda mu londekesa o ufiiele uetu, tua tokala kuxinganeka kiambote se ijila iebhi ia Bibidia, i tena ku tu kuatekesa kubatula o maka.
O kima kia beta-o-kota, o kulondekesa o ufiiele uetu kua Jihova, muthu uoso-uoso ndenge
6. Sumbala ki kima kia iibha kulondekesa o ufiiele uetu ku muiji uetu ni ku makamba, maji mukonda diahi tua tokala ku di langa?
6 Ki kima kia iibha kulondekesa o ufiiele ku muthu u tua zolo, kikale se kamba dietu, mba muthu ua tokala ku muiji uetu. Kuma tu akua ituxi, o muxima uetu u tena ku tu nganala. (Jelemiia 17:9) Mu kiki, se muthu u tua zolo kiavulu u kuata kubhanga ima ia iibha, anga u xisa o kilunga kia Jihova, tua tokala kulembalala kuila, o kima kia beta-o-kota o kulondekesa o ufiiele uetu kua Jihova, muthu uoso-uoso ndenge.—Tanga Matesu 22:37.
7. Kiebhi o phange ia muhatu kia kolokota mu ufiiele uê kua Nzambi, né muene mu ku dibhana ni maka a bhonzo?
7 Se ku muiji uê saí muthu a mu kaie mu kilunga, eie u tena kulondekesa o ufiiele uê kua Jihova. Mu kifika, manh’â Anne a mu kaie mu kilunga, maji saí kizuua muéne ua xindi kua Anne phala ku mu tangela kuila, ua mesenene ku mu kunda.[1] (Tala ku disukilu dia milongi.) Manh’â Anne uambe kuila, ua luualele kiavulu, mukonda o muiji ki u kexile mu zuela nê. Kioso kiévu kiki, Anne ua luuala kiavulu, iú ua kanena ku mu sonekena mukanda. Ande dia kusoneka o mukanda, Anne ua xinganeka mu milongi ia Bibidia. (1 Kolindo 5:11; 2 Nzuá 9-11) Mu kiki, mu mukanda, muéne ua jimbulula kua manh’â ni henda ioso kuila, muéne ua xisa o muiji kioso kia te o kituxi sé kudiela. Anne ua mu tangela kuila, se ua mesenene kusanguluka dingi ku muenhu, muéne ua tokalele kuvutuka kua Jihova.—Tiiaku 4:8.
8. Ídifua iebhi ia-nda tu kuatekesa kulondekesa o ufiiele uetu kua Nzambi?
8 O jiselevende ja Nzambi ja fiiele mu thembu ia Davidi, exile ué athu a lenduka, akua henda, ni kusuína. Tu mone se kiebhi o ídifua íii, i tena ku tu kuatekesa kulondekesa o ufiiele uetu kua Jihova.
TUA TOKALA KUKALA ATHU A LENDUKA
9. Mukonda diahi Abinele ua mesenene kujibha Davidi?
9 Jonata, o mon’a Saúlu, ni Abinele, kabhitangu ka masoladi a Izalaiele, a monene Davidi kubheka o mutué ua dizonda Ngoliia kua Sobha Saúlu. Jonata ua kitukile dikamba dia Davidi, iú ua kolokotele ku mu kala fiiele. (1 Samuuele 17:57–18:3) Maji Abinele ka kolokotele mu ufiiele uê kua Davidi. Mu kidi, mu kubhita thembu, Abinele ua kuatekesa Saúlu kusota Davidi phala ku mu jibha. (1 Samuuele 26:1-5; Jisálamu 54:3) Ki kale Jonata ni Abinele, ejidile o vondadi ia Nzambi ia kubhangesa Davidi kukala sobha ia Izalaiele. Maji kioso Saúlu kiafu, Abinele ka zokela Davidi. Mu veji dia kiki, muéne ua mesenene kubhangesa Ixi-bozete, mon’â Saúlu, kukala sobha. Mu kubhita thembu, nange Abinele ua mesenene kukala sobha. Nange, kiki, kiene kia mu bhangesa kuzeka ni muhatu ua Sobha Saúlu. (2 Samuuele 2:8-10; 3:6-11) Mukonda diahi Jonata ni Abinele ka kexile ni ibanzelu imoxi ia lungu ni Davidi? Kuma Jonata uexile muthu ua fiiele kua Jihova, muéne uexile ué muthu ua lenduka, maji Abinele kana.
10. Mukonda diahi Abisalone ka londekesa o ufiiele uê kua Nzambi?
10 Abisalone, mon’â Sobha Davidi, kexile fiiele kua Nzambi, mukonda muéne kexile muthu ua lenduka. Muéne ua mesenene kukala sobha, mu kiki, muéne ‘ua di iudika dikalu ni jikabalu, ni makuinhi atanu a athu akexile mu ku mu tuamenena ku pholo.’ (2 Samuuele 15:1) Muéne ua bhangesa athu avulu akua Izalaiele, ku mu kala fiiele. Muéne ua mesenene ué kujibha tat’ê, sumbala uejidile kuila, Jihova muéne ua solele Davidi phala kukala sobha ia Izalaiele.—2 Samuuele 15:13, 14; 17:1-4.
11. Kiebhi ki tu tena kukatula mbote mu misoso ia Bibidia ia lungu ni Abinele, Abisalone ni Mbaluke?
11 O muthu se u kamba kulenduka, anga u mesena kukala dingi ni ungana, kia-nda mu bhonza kiavulu kukolokota mu ufiiele uê kua Nzambi. Mu kidi, etu tua zolo Jihova, mukonda dia kiki, ki tu mesena kukala athu a iibha ni ku di zangeleka kala Abinele ni Abisalone. Maji tua tokala ku di langa, phala ki tu mateke kukala ni vondadi ia kusota kitadi kiavulu, mba kukala ni salu i tu bhangesa ku di zangeleka. O jihanji jiji, ji zanga o ukamba uetu ni Jihova. Saí kithangana, Mbaluke, seketa ia Jelemiia, ua mesenene ima iéngi. Mukonda dia kiki, muéne kexile dingi ni kisangusangu kia kusidivila Nzambi. Mu kiki, Jihova uambela Mbaluke: “Tala, kioso ki nga tungu, ngi ki bula; o kioso ki nga phaphe, ngi ki vuza; kienhiki muene mu ixi ioso muenhumu. Eie anga uia ni kusota maunéne? Kana ku a sota.” (Jelemiia 45:4, 5) Mbaluke uevu o kitendelesu kia Jihova. Etu tua tokala ué kuívua Nzambi, mukonda kua kambe ngó bhofele, muéne ua-nda buika o mundu iú ua iibha.
Kioso ki u tangela phang’iê phala kubhinga o kikuatekesu kia tufunga, eie ua mu mu londekesa o henda, ni kulondekesa o ufiiele uê kua Jihova
12. Jimbulula se mukonda diahi ki tu tena kukolokota mu ufiiele uetu kua Nzambi, se tu suua ngó o vondadi ietu.
12 Phange Daniiele, ua tungu mu ixi ia México, ua tokalele kusola se nanhi ueji mu londekesa o ufiiele uê. Muéne ua mesenene kukazala ni kilumba kexile mubhezi ua Jihova. Daniiele uambe: “Né muene kioso ki nga mateka o sidivisu ia thembu ioso, nga kexile hanji ku mu sonekena ji njimbu.” Maji Daniiele ua mono kuila, mu kubhanga kiki, muéne ua kexile mu suua ngó o vondadi iê. Muéne kexile mu londekesa o ufiiele uê kua Jihova, ua tokalele kulondekesa o kulenduka. Mu kiki, muéne ua zuela ni kafunga ia lungu ni kilumba. Daniiele uambe: “O kafunga ua ngi kuatekesa kumona kuila, se nga mesenene kulondekesa o ufiiele uami kua Nzambi, ki ngi tokalele ku mu tumikisa dingi njimbu. Nga sambe kiavulu ni kudila, mu kusuka-ku, nga bhange kienhiki. Mukonda dia kubhanga kiki, o kisangusangu kiami mu ukunji kia di bandekesa.” Lelu, Daniiele ua kazala ni muhatu uambote ua zolo Jihova, muéne ua mu sidivila kala kafunga ka ilunga.
O UFIIELE UETU KUA NZAMBI U TU KUATEKESA KULONDEKESA O HENDA
Se u mona kuila, kamba diê ua te kituxi kia dikota, o kuila ua-nda zuela nê phala kubhinga o kikuatekesu kia tufunga? (Tala o kaxi 14)
13. Kiebhi Natane kia kolokotele mu ufiiele uê kua Nzambi, ni kua Davidi, kioso Davidi kia tele kituxi?
13 Kioso ki tu londekesa o ufiiele uetu kua Jihova, tu tena ué kukala fiiele ku athu a mukuá ni ku a kuatekesa kiambote. O polofeta Natane, ua kolokotele mu ufiiele uê kua Jihova, ni kua Davidi. Kioso Davidi kia tele phánda ni muhatu ua ngene, ni kujibha o diiala diê, Jihova ua tumikisa Natane phala ku mu bazela. Natane ua londekesa o kusuína, iú ua belesela Jihova. Maji muéne ua bhangele o ima ni unjimu, mu kiki, ua zuela ni Davidi mu ukexilu uambote. Muéne ua mesenene kukuatekesa Davidi kumona kuila, muéne ua tele kituxi kia dikota. Mu kiki, Natane ua mu tangela o musoso ua diiala uexile mvuama, ua nhana o mbudi imoxi ia diiala dia mukuá uexile ngadiama. Kioso Davidi kiévu o musoso, njinda ia mu kuata, mukonda dia kima kia bhangele o mvuama. Natane-phe uambe: “Eie-muène u muthu ua bhange kiki!” Davidi ua mono kuma, ua tele kituxi kia dikota kua Jihova.—2 Samuuele 12:1-7, 13.
14. Kiebhi ki u tena kukala fiiele kua Jihova, ku makamba mê ni jindandu jê?
14 Eie u tena ué kukala fiiele kua Jihova ni ku athu a mukuá, mu kulondekesa o henda. Mu kifika, nange eie uejiia ni kidi kioso kuila, saí phange ua te kituxi kia dikota. Eie nange ua mesena ku mu londekesa o ufiiele uê, benge benge se muéne kamba diê dia kazola, mba muiji uê. Maji eie uejiia ué kuila, o kima kia beta-o-kota, o kulondekesa o ufiiele uetu kua Jihova. Kala Natane, belesela Jihova, maji ua tokala ué kulondekesa o henda kua phang’iê. Mu tangele kuila, muéne ua tokala kubhinga o kikuatekesu kia tufunga ni lusolo luoso. Maji se muéne u dituna kubhanga kiki, eie ua tokala kuzuela ni tufunga. Mu kubhanga kiki, eie ua mu kolokota kulondekesa o ufiiele uê kua Jihova. Eie ua mu londekesa ué o henda iê kua phang’iê, mukonda o tufunga a tena ku mu kuatekesa kukala dingi ni ukamba uambote ni Jihova. Ene a-nda mu kuatekesa ni henda ioso.—Tanga Ijila 5:1; Ngalásia 6:1.
TUA BHINGI KUSUÍNA PHALA KUKOLOKOTA MU UFIIELE UETU KUA NZAMBI
15, 16. Mukonda diahi Husai ua bhingile kusuína phala kukolokota mu ufiiele uê kua Nzambi?
15 Husai uexile ué dikamba dia fiiele dia Sobha Davidi. Kioso o athu kia mesenene ku tumbika Abisalone ku ungana, Husai ua bhingile kulondekesa kusuína, phala kukolokota mu ufiiele uê kua Nzambi ni kua Davidi. Muéne uejidile kuila, Abisalone uaile mu mbanza ia Jeluzaleme ni masoladi mê, ni kuila, Davidi ua lengele. (2 Samuuele 15:13; 16:15) Maji ihi ia bhangele Husai? O kuila muéne ua xisa Davidi phala kukala ku mbandu ia Abisalone? Kana. Sumbala Davidi ua kukile kiá, ni kuila, athu avulu a mesenene ku mu jibha, Husai ua kolokotele ku mu londekesa o ufiiele uê, mukonda Jihova muene ua solele Davidi phala kukala sobha. Mukonda dia kiki, Husai uai ku Mulundu ua Midiva, phala ku di sanga ni Davidi.—2 Samuuele 15:30, 32.
16 Davidi uambela Husai phala kuvutuka mu mbanza ia Jeluzaleme, ni ku di londekesa kala dikamba dia Abisalone, phala ku mu bhangesa kuívua o jindunge jê, mu veji dia kuívua o jindunge ja Ahitofele. Husai ua londekesa o kusuína, iú ua te o muenhu uê mu kiluezu phala kubelesela Davidi, ni kukolokota mu ufiiele uê kua Jihova. Davidi ua sambele kua Jihova phala kukuatekesa Husai, mu kiki, muéne ua mu kuatekesa. Abisalone uévu o jindunge ja Husai, mu veji dia kuívua Ahitofele.—2 Samuuele 15:31; 17:14.
17. Mukonda diahi tua bhingi kusuína, phala kukolokota mu ufiiele uetu?
17 Tua bhingi kulondekesa o kusuína, phala kukolokota mu ufiiele uetu kua Jihova, ni ku mu belesela, mu veji dia kubhanga o ima ia mesena o muiji uetu, jikoleka jetu ja salu, mba jinguvulu. Mu kifika, tundé mu unzangala uê, Taro, ua tungu mu ixi ia Japão, ua kexile mu bhanga ioso phala kusangulukisa o jitata jê. Muéne ua kexile mu a belesela ni ku a londekesa o ufiiele uê. Muéne ua kexile mu bhanga kiki, mukonda ua a zolele kiavulu. Maji kioso kia mateka ku di longa o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova, o jitata jê a mu tangela phala kueha o ku di longa. Kiki, kia mu luualesa kiavulu, mukonda dia kiki, kia bhonzele ku a tangela kuila, muéne ueji mateka kuia mu iônge. Taro uambe: “Ene akexile ni njinda iavulu, mukonda dia kiki, mu mivu iavulu, a ngi fidisa ku a kunda kubhata. Nga sambe kua Jihova, mu kubhinga kusuína phala kukolokota kubhanga o kima ki nga solele. Lelu, ene kala dingi ni njinda iavulu, mu kiki, ngi tena ku a kunda mu veji javulu.”—Tanga Jisabhu 29:25.
18. Mbote iebhi i ua katula mu milongi íii?
18 Kala Davidi, Jonata, Natane ni Husai, nange tuene mu mona ué o kusanguluka kuijila mu kulondekesa o ufiiele uetu kua Jihova. Ki tu mesena kukaiela o phangu ia Abinele ni Abisalone, mukonda ene kexile athu a fiiele. Mu kidi, etu tu akua ituxi, mukonda dia kiki, tuene mu lueza. Maji tua tokala kukolokota mu kulondekesa kua Jihova kuila, o kima kia beta-o-kota ku muenhu uetu, o ku mu londekesa o ufiiele uetu.
^ [1] (kaxi 7) Saí majina a a lungulula.