Mulangidi KIDIDI KYA KUBHAKA MADIVULU MU INTERNETE
Mulangidi
KIDIDI KYA KUBHAKA MADIVULU MU INTERNETE
Kimbundu
  • BIBIDYA
  • MADIVULU
  • YÔNGE
  • bt kiba. 11 jimb. 96-104
  • “O Maxibulu Asangulukile Kyavulu, Ezalele we ni Nzumbi Ikôla”

O vidyu iwasolo seku luwa.

Tuloloke, kwamoneka kibhidi mu kujikula o vidyu.

  • “O Maxibulu Asangulukile Kyavulu, Ezalele we ni Nzumbi Ikôla”
  • ‘Bhana Umbangi’ Walungu ni Utuminu wa Nzambi
  • Tudyambu
  • Milongi Yadifu
  • A atungula “phala kubhanga o ikalakalu” (Ika. 13:1-12)
  • “Kizwelu kya kuswinisa o mundu” (Ika. 13:13-43)
  • “Twandaya mubokela o athu akwa jixi jengi” (Ika. 13:44-52)
  • ‘Ni Kutena Kwa Jihova, Aboko o Njimbu ni Kuswina Kwoso’
    ‘Bhana Umbangi’ Walungu ni Utuminu wa Nzambi
  • Barnabé ni Phawulu a Bhanga Maxibulu ku Jixi ja Makanga
    Ukexilu ua Ukidistá ni Ukunji Uetu—Milongi Phala o Iônge—2018
  • O Ulongelu ua Jikidistá u di Muanga mu Jixi Javulu
    Katula Mbote mu Misoso ia Bibidia
  • “Kuswinisa o Jiphange mu Ilunga”
    ‘Bhana Umbangi’ Walungu ni Utuminu wa Nzambi
‘Bhana Umbangi’ Walungu ni Utuminu wa Nzambi
bt kiba. 11 jimb. 96-104

KIBATULU 11

“O Maxibulu Asangulukile Kyavulu, Ezalele we ni Nzumbi Ikôla”

O kima kyabhange Phawulu kyoso kyadisange ni athu ayibha aditunu o njimbu yambote

Adikatula mu divulu dya Ikalakalu 13:1-52

1, 2. Ima yebhi yakatunda yejibhita mu njila yejibhanga Balanabé ni Sawúlu? Kyebhi o kikalakalu kyâ kyeji kwaketekesa kukumbidila o izwelu ya Ikalakalu 1:8?

O JIPHANGE mu kilunga kya Andiyokiya asangulukile kyavulu. Mwaxaxi ka jipolofeta ni jimesene joso akexilemu Balanabé ni Sawúlu, a asolo kwala o nzumbi ikôla phala kuboka o njimbu yambote ku maxokololo.a (Ika. 13:1, 2) Kidi kwila sayi mayala a atumikisine kyá kala akunji akwa jixi jengi. Maji a atumikisine mu ididi mwakexile kyá Jikidistá. (Ika. 8:14; 11:22) Mu kithangana kyenyokyo, Balanabé ni Sawúlu kumoxi ni Nzwá dya Máluku, a atumikisine mu ididi o athu akambele kwivwa o njimbu yambote.

2 Mu 14 kya mivu kudima ande dya kubhita o ima yiyi, Jezú wambe ku maxibulu mê: “Mwanda . . . kukala mu jimbangi jami mu Jeluzaleme, mu Judeya yoso, mu Samadiya, katé ni ku maxokololo a jixi.” (Ika. 1:8) O kikalakalu kyatambula Balanabé ni Sawúlu kyakwatekesa kyavulu kukumbidila o izwelu yiyi ya Jezú!b

A atungula “phala kubhanga o ikalakalu” (Ika. 13:1-12)

3. Mu izuwa ya jipoxolo ihi yexile mubhonzesa o athu kwendela njila?

3 Lelu kuma twala kyá ni makalu ni iphululu o athu atena kyá kubhanga o njila ya makanga mu ola imoxi mba jiyadi. Maji ki kyene kyexile mu izuwa ya jipoxolo. Mu kithangana kyenyokyo o athu phala kubhanga njila abhingile mwene kwendela bhoxi, mu veji javulu abhingile kwendela mu ididi yazendalala kuma o muthu wabhingile kwenda 30 a jikilometulu mu kizuwa kimoxi. Mukonda dya kwenda o njila yoso yiyi, o muthu wexile mubhwila kyavulu!c Mu kiki, sumbala Balanabé ni Sawúlu amesenene kyavulu kubhanga o kikalakalu kyâ, ejidile kwila ejibhinga kubhanga nguzu yavulu ni kuta ku pholo o ibhindamu ya akwâ phala kukumbidila o ikalakalu yâ.—Mat. 16:24.

MU IKOKA

Mu ukulu o kubhanga njila mu kaxi ka ikoka kya bhonzele kyavulu ni kwila yatele kalu yavulu, o kwenda bhukaxi ka baluku ndenge. Kyenyiki ukexilo umoxi wa kuya mu ididi yavulu kwexile kwendela bhoxi.

O mukwa kwenda njila weji tena kwenda 30 a jikilometulu mu kizuwa kimoxi. Mu njila weji dibhana ni ibhidi kala mvula, mbambi, mwanya watu kate mwene ni jibandi. Poxolo Phawulu wambe kwila mu jinjila ja bhange mwene wabhiti mu “ilwezu ya jingiji, mu ilwezu ya miyi.”—2 Ko. 11:26.

Mu jixi jolange ku Utuminu wa Loma o ikoka ya yukile kyambote. Mukonda dya kiki o akwa kubhanga njila eji tena kusanga kididi kya kuzekelamu ni ididi ya kusumba kudya ni imbamba yoso yoso yeji bhindamena. O asoneki mu kithangana kyenyokyo amba kwila o ididi yoyo kala o ididi ya kuzekelamu ni ididi ya kudilamu yexile ididi yaxidi, mwexile jimbwanana javulu. O athu exile muyamu exile ifusa, athu ayibha. Mu veji javulu o jingana ja jinzo jiji exile muta o jindumbu mu jinzo jâ ni kunyana o jingenji.

Ni kidi kyoso kwila o Jikidistá exile mu bhanga yoso phala ka ile mu ididi yoyo. Maji kyoso kyexile mubhanga njila ya makanga ni kwila kexile ni inzo ya mwiji phala kuyako nange ene exile muya mu jinzo jojo phala kukalamu.

4. (a) Ihi yakwatekesa kusola Balanabé ni Sawúlu? Ihi yabhange o jiphange ku Andiyokiya kyoso kyevu o kikalakalu kyatambula ene? (b) Kyebhi kitutena kukwatekesa yó atambula ikalakalu mu ilunga?

4 Maji mukonda dyahi o nzumbi ikôla yambe kwila Balanabé ni Sawúlu a asolo “phala kubhanga o ikalakalu” yoyo? (Ika. 13:2) O Bibidya ki itutangela. Maji twejiya kwila o nzumbi ikôla yene yakwatekesa phala kusola o mayala enyó. Ki kwala kima kilondekesa kwila o jipolofeta ni jimesene mu Andiyokiya kaxikina o maka enyá. Mu veji dya kiki, ene abhana o kikwatekesu kyoso kyabhindamene phala kukumbidila o kikalakalu kyâ. Xinganeka kyebhi kyadivu Balanabé ni Sawúlu kyoso o jiphange jâ mu nzumbi, sé kwakwatela lwimbi, ajejuwala, asambe, “atula o maku mâ kuthandu dya Balanabé ni Sawulu, ya a asula.” (Ika. 13:3) Etu we twatokala kukwatekesa yó atambula ikalakalu mu kilunga kya Nzambi, kala o jiphange a asola kala tufunga mu ilunga. Mu veji dya kwakwatela lwimbi, twatokala kwazola ni kwaxila “mukonda dya kikalakalu kyâ.”—1 Te. 5:13.

5. Ihi yabhingile kubhanga Balanabé ni Sawúlu phala kubhana umbangi mu kikolo kya Xipele?

5 Kyoso kyabhixila ku Selewuxa, o mbanza yexile ku mbandu ya musanza wa kalunga, yazukamene ku Andiyokiya Balanabé ni Sawúlu ayi katé ku kikolo kya Xipele, nange endele 200 ja jikilometulu.d Kuma amuvwalele ku Xipele, sé phata Balanabé wexile ni hanji yavulu phala kubokela o athu atokalele mu mbanza yoyo. Kyoso kyabhixila ku Salamina o mbanza yexile ku mbandu itundila o dikumbi, o mayala yá kafulu dingi kithangana. “Amateka kuboka o mak’â Nzambi mu malombe a Jijudé.”e (Ika. 13:5) Balanabé ni Sawúlu ayi mu jimbanza joso ja kikolo kya Xipele nange exile mubhana umbangi mu jimbanza ja makota kyoso kya kexile mu kwenda njila. Mu njila yabhange ene phala kubhanga o kikalakalu kyâ, nange endele 160 a jikilometulu!

MU MALOMBE A JIJUDÉ

O kizwelu “dilombe” kilombolola “kudyongeka, kudibhongolola.” Kudimatekenu o kizwelu kiki kya lombolola kyonge mba kilunga kya Jijudé, maji kupholo dya kwenda amateka we kwixana o jisabhalalu mba o ididi mwakexile mu bhita o yonge yiyi mu dijina didi.

O athu azwela kwila o malombe a dyanga a abhange kyoso kyabhu o 70 ya mivu a ubhika wa Jijudé ku Babilonya. O athu exile muya mu malombe phala kutambula itendelesu, kubheza Nzambi ni kutanga o Mikanda Ikola. Ku hama ya dyanga kala mbanza ku Palestina yexile ni dilombe dyê. Maji mu jimbanza ja makota kala mu Jeluzaleme kwexile malombe avulu.

Maji kyoso kyazubha o ubhika ku Babilonya ko Jijudé joso avutuka mu Izalayele. Avulu ayi mutunga mu jixi ja mukwa nange mukonda dya wenji. Ku hama ya 5 K.K. kwexile Jijudé javulu mu 127 a jimbanza ja tokalele ku Utuminu wa Pélesa. (Este. 1:1; 3:8) Mukubhita kithangana o Jijudé ayi mutunga mu jimbanza ja zukamene ku kalunga ka Mediterrâneo. O Jijudé jiji ja mwangana abhange malombe mu ididi mwayi mu tunga.

Mu malombe o athu exile mu tanga ni kujimbulula o kijila mu jisabhalu. O muthu wexile mutanga o kijila wexile mukala ku ditala, o ditala a dikondoloka ku athu axikamene ku mbandu jitatu. Diyala dyoso dyoso Judé mubhezi wa Nzambi, weji tena kutanga o kijila, kulonga ni kubhana itendelesu.

6, 7. (a) Nanyi wexile Seluju dya Phawulu, ni mukonda dyahi Bale-Jezú wafikisa ku mufidisa kwívwa o njimbu yambote? (b) Kyebhi Sawúlu kyafidisa o ndunge ya Bale-Jezú?

6 O athu mu mbanza ya Xipele ku hama ya dyanga, exile mubheza jinzambi ja makutu. Kiki kyadimonekena dingi kyoso Balanabé ni Sawúlu kyabhixila ku Pafu, o dyembu dyala mu mbandu ifwila o dikumbi mu kikolo kyenyokyo. “Kwenyóko asange-ku Judé amwixana Bale-Jezú, wexile muloji ni polofeta ya makutu. Mwene wexile kumoxi ni nguvulu Seluju dya Phawulu, diyala dya kilunji.”f Ku hama ya dyanga ku Loma, athu avulu exile jinjimu, kala Seluju dya Phawulu, o “diyala dya kilunji,” exile musota o aloji mu kwabhinga kikwatekesu phala kubatula maka a makota. Maji né kiki Seluju dya Phawulu wadiwanene ni njimbu ya Utuminu, anga “wamesenene kyavulu kwívwa o mak’â Nzambi.” Maji Bale-Jezú kasangulukile ni kima kiki, mwene amwijidile we mu dijina dya Elimase dilombola “muloji.”—Ika. 13:6-8. 

7 Bale-Jezú kasangulukile ni njimbu ya Utuminu wa Nzambi, wejidile kwila phala kulanga o kididi kyê kya kukala ndongixi ya Seluju dya Phawulu watokalele “kufunyisa o nguvulu phala kakale ni kixikanu kwa Ngana.” (Ika. 13:8) Maji Sawúlu kehela kwila o muloji yú ufidisa Seluju dya Phawulu kudilonga yalungu ni Jihova. Mu kiki ihi yabhange mwene? O Bibidya yamba: “Sawúlu amwixana we Phawulu, wezala ni nzumbi ikôla wa mutale swí [Bale-Jezú] wambe: ‘Eye u diyala wezala ni mangonya ni kuyibha kwoso, u mona wa Dyabhu, eye u nguma ya ima yoso yayuka! Mukonda dyahi wa musota kubhengalesa o jinjila ja yuka ja Jihova? Ívwa! O lukwaku lwa Jihova lwala ku thandu dyé, wa-nda kala u kifofo, wa-nda bhita kithangana sé kumona o mwanya.’ Mu kithangana kyenyókyo, ku mesu mê ku mu vunda, mwene wamateka kujingujuka ni [kubabata], mu kusota muthu phala ku mu kwata ku maku ni ku mwendesa.”g Ihi yabhiti mukonda dya madiwanu enyá? “Mu kumona o ima yabhiti, o nguvulu waxikana Ngana, mukonda wadiwana ni milongi ya Jihova.”—Ika. 13:9-12.

Phange wakwata Bibidya yajikuka, wamuzokela o kidi kya mak’â Nzambi mu inzo ya kufundisa.

‘Kala kyabhange Phawulu, kyoso kya mutuzukutisa tudikwatenena mu kidi kya mak’â Nzambi

8. Kyebhi kitutena kukayela o phangu ya kuswina ya Phawulu?

8 Phawulu kexile ni woma wa Bale-Jezú. Kyene kimoxi we netu, kitubhingi kukala ni woma kyoso o jinguma jetu kyafikisa kuzozesa o kixikanu kya yó amesena kwivwa o njimbu ya Utuminu. Kidi kwila, o kuzwela kwetu kwabhingi kukala “kwa ujitu kwotowe ni môngwa.” (Kol. 4:6) Ku mbandu ya mukwá kitwatokala kwehela kuma o jinguma jetu atufidisa kuboka, né kwehela kwila o woma utufidisa kuzwela o makutu ala mu jingeleja, jamusuluka mu “kubhengalesa o jinjila ja yuka ja Jihova” kala kyabhange Bale-Jezú. (Ika. 13:10) Kala Phawulu, tubhange yoso phala kuboka o kidi ni kuswina kwoso ni kubhixidisa o kidi kiki ku mixima ya athu amesena kwivwa o njimbu yambote. Né mwene se sayi bhabha kitwamutena kumona o kikwatekesu kya Nzambi mu ukunji wetu kala kyabhiti ni Phawulu, tutena kudyelela kwila Jihova bhukaxi ka nzumbi yê ikôla wandabheka mu kilunga kyê o athu alenduka.—Nzw. 6:44.

“Kizwelu kya kuswinisa o mundu” (Ika. 13:13-43)

9. Kyebhi Phawulu ni Balanabé kyabhana phangu yambote ku jiphange ala ku pholo mu ilunga ya lelu?

9 Sayi kima kyalunguluka kyoso o mayala yá kyatundu ku Pafu ya ayi ku Peleje, o mbanza yexile ku mbandu ya musanza wa kalunga ku Azya Menor. Ene endele ku musanza wa kalunga mu 250 ya jikilometulu. Ikalakalu 13:13, o kibuka kiki akixana kala “Phawulu ni akwâ.” O izwelu yiyi ilondekesa kwila nange Phawulu wexile mu kwendesa o kibuka kiki. Maji seku kima kilondekesa kwila Balanabé wexile ni difuba dya Phawulu. O mayala ayadi yá asuluka mu kukalakala kumoxi phala kubhanga o vondadi ya Jihova. Phawulu ni Balanabé abhana phangu yambote phala o jiphange ala ku pholo mu ilunga. Mu veji dya kudisokesa mudyâ mu kusota o fuma, o mayala yá alembalala o izwelu ya Jezú, yambe: “Enu oso mu jiphange.” Mwene wambe dingi: “Woso udizangeleka, anda mu tulula. Woso-phe uditulula, anda mu zangeleka.”—Mat. 23:8, 12.

10. Ibhidi yebhi yadibhana nayu Phawulu ni Balanabé mu njila yabhangele tundé ku Peleje katé ku Andiyokiya ya Pizidya?

10 Kyoso kyabhixila ku Peleje, Nzwá dya Máluku waxisa Phawulu ni Balanabé, anga wavutuka ku Jeluzaleme. Ki twejiya se mukonda dyahi mwene wabhange kiki. Phawulu ni Balanabé asuluka mu kwenda o njila, atundu ku Peleje ayi ku Andiyokiya mu Pizidya, mbanza yakexile mu Ngalásya. O njila yoyo yabhonzele kyavulu. Kuma o mbanza ya Andiyokiya ya Pizidya, o kulebha kwê kwa 1.100 ya jimetulu ku musanza wa kalunga. O ikoka ku milundu yazendalele ni kwila mwexile we jibandi javulu. O kya mukwá mu kithangana kyenyokyo, Phawulu wakatele.h

11, 12. Kyoso kyazwela mu dilombe dya Andiyokiya mu Pizidya, kyebhi Phawulu kyabhangesa o athu kukala ni hanji ya ku mwivwa dingi?

11 Mu Andiyokiya ya Pizidya, Phawulu ni Balanabé abokona mu dilombe mu kizuwa kya sabhalu. O Bibidya yamba: “Kyazubha kutanga o Kijila kya Mozé ni madivulu a Jipolofeta, o atwameni a dilombe a tumu kwa tangela, exi: ‘Enu akwetu jiphange, se mwala ni kizwelu kya kuswinisa o mundu, zwelenu.’” (Ika. 13:15) Mu kusuluka Phawulu wemana phala kuzwela.

12 Phawulu wamateka o diskulusu dyê ni izwelu yiyi: “Enu akwetu mu akwa Izalayele ni enu oso mwene muxila Nzambi.” (Ika. 13:16) Kiki kilondekesa kwila o athu exile mu kwivwa Phawulu exile Jijudé ni akwa jixi jengi axikinine o milongi ya Jijudé. Kyebhi Phawulu kyeji kwatekesa o athu yá se ene kexile mu bhana valolo ku ima yandabhanga Jezú phala kukumbidila o vondadi ya Nzambi? Kya dyanga, Phawulu wazwela yalungu ni mundu wa Izalayele, mwene wajimbulula kwila Jihova “wa zangeleka o mundu kyoso ene kya tungile ku ixi ya Ijitu kala asonyi” ni kwila kyoso Nzambi kya akatula ku ubhika, “wa akwatela mwanyu mu kikangalakata” mu 40 a mivu. Phawulu wambe we kyebhi o akwa Izalayele kyatena kutambula o Ixi yokanene ni kwila Jihova wa abhana “o ixi yâ, kala undundu.” (Ika. 13:17-19) Sayi athu amba kwila Phawulu watumbula jimbandu ja Mikanda Ikôla jotange ande dya mwene kumateka kuzwela. O athu enyá abhange kiki mu kulondekesa kwila akexile muxila o kizuwa kya Sábhalu. Se kiki kidi, yiyi phangu ya mukwá ilondekesa kwila Phawulu wabhange “yoso phala kukwatekesa athu a idifwa yoso.”—1 Ko. 9:22.

13. Kyebhi kitutena kukwatekesa o athu kubhana mátwi ku njimbu itwamwatudila?

13 Etu we twatokala kukwatekesa o athu utwene mwabokela nakala ni hanji ya kwivwa dingi. Mu kifika, o kwijiya se o mukwa dibhata watokala mu ngeleja yebhi kyandatukwatekesa kusola milongi yambote phala mwene. Ku mbandu ya mukwá tutena kusola velusu ya Bibidya yejiya o mukwa dibhata. Sota jindunge jitena kukwatekesa o jingivwidi jé kumesena kwivwa dingi o njimbu iwamwatudila.

14. (a) Kyebhi Phawulu kyatudila o njimbu yambote yalungu ni Jezú ku athu? Kidimwinu kyahi kya abhana mwene? (b) Kyebhi o mundu kyadivu ni diskulusu dya Phawulu?

14 Mu kusuluka Phawulu wajimbulula kwila bhukaxi ka miji ya jisobha ja Izalayele, Nzambi wejibheka “mubhuludi . . . mwéne Jezú.” Maji ande dya mwene wejikwiza, Nzwá dya Batizu. Mwene we wajimbulula kyebhi Jezú kyamujibha, ni kyebhi kyamufukununa. (Ika. 13:20-37) Phawulu wambe: “Ejiyenu-kyu kwila, bhukaxi ka diyala didi, twa mu mi bokela o njimbu yalungu ni muloloki wa ituxi yenu. . . . Woso uxikana kakala dingi ni kikuma.” Kyenyiki Phawulu wadimuna o jingivwidi jê: “Alukenu phala o ima yazwelele o Jipolofeta ki ize kuthandu dyenu: ‘Ivwenu, enu mu akwa kutobhesa, mwanda diwana, mwanda fwa. Mukonda nga mubhanga kikalakalu mu izuwa yenu ki mwanda kixikina, né mwene se a mi tangela kyambote yalungu ni kikalakalu kiki.’” O athu adiwana kyavulu mu kwivwa o izwelu yiyi ya Phawulu. O Bibidya yamba: “O athu a a dyondela phala avutuke mu Sábhalu ya kayela. . . . Kyoso kyabhu o kyônge mu dilombe, Jijudé javulu ni yó axikinine o milongi ya Jijudé exile mubheza Nzambi, akayela Phawulu ni Balanabé.”—Ika. 13:38-43.

“Twandaya mubokela o athu akwa jixi jengi” (Ika. 13:44-52)

15. Ihi yabhiti mu Sábhalu yakayela kyoso Phawulu kyabhange o diskulusu dyê?

15 Mu Sábhalu yakayela, “athu avulu mu mbanza a dibhongolola phala kwívwa” Phawulu. Kyoso Jijudé kyamono kiki, “difuba dya akwata, anga amateka kuzwela ima yavulu ya makutu yalungu ni yoso yakexile muzwela Phawulu.” Ni kuswina kwoso Phawulu ni Balanabé atangela o Jijudé, exi: “Kya dyanga abhingile ku mi bokela o mak’â Nzambi. Kuma mwa ditunu o maka enyá, mwa mono we kwila, ki mwa fwama kutambula o mwenyu wakalelaku, kindala twandaya mubokela o athu akwa jixi jengi. Mukonda Jihova watubhana o kitumu, kyambe: ‘Nga kusolo phala ukale u mukengeji wa akwa jixi jengi, phala kwambata o njimbu ya kubhuluka katé ku maxokololo a jixi.’”—Ika. 13:44-47; Iza. 49:6.

Phawulu ni Balanabé amwakaya mu mbanza ya Andiyokiya ya Pizidya ku athu amwazukutisa.

‘Ene azukutisa Phawulu ni Balanabé . . .  O maxibulu asangulukile kyavulu, ezalele we ni nzumbi ikôla.’—Ikalakalu 13:50-52

16. Ihi yabhange o Jijudé kyoso kyevu o izwelu ya akunji a jixi jengi? Ihi yabhange Phawulu ni Balanabé kyoso kya azukutisa?

16 O akwa jixi jengi kyevu o maka enyá asanguluka, “oso a fwamena kutambula o mwenyu wakalelaku, axikana Ngana.” (Ika. 13:48) Mu kusuluka o mak’â Jihova adimwange mu ixi yoso. Maji kala kitwamono o Jijudé kasangulukile. Mu kidi, o akunji a jixi jengi a atangela kwila sumbala adyangele kwabokela o mak’â Nzambi, ene asolo kudituna o Mexiya, mu kiki Nzambi weji kwafundisa. “O Jijudé afunyisa o ahatu afuma akexile mubheza Nzambi ni mayala afuma a mbanza. Ene aswinisa we o athu phala kuzukutisa Phawulu ni Balanabé, anga a akaya mu mbanza yâ.” Ihi yabhange Phawulu ni Balanabé? “Ene a kukumuna o fufuta ya inama yâ, ya ayi ku Ikônyu.” O kwila o ubhezelu wa Jikidistá mu Andiyokiya ya Pizidya wabhu mu kithangana kyenyokyo? Kana! O maxibulu exile kwenyokyo “asangulukile kyavulu, ezalele we ni nzumbi ikôla.”—Ika. 13:50-52.

17-19. Kyebhi kitutena kukayela o phangu yambote ya Phawulu ni Balanabé, ni kyebhi o kubhanga kiki kyanda tusangulukisa?

17 O maxibulu yá afiyele adibhanene kyambote ni kizukutisu. O ukexilu wâ utulonga disá dya katunda. Etu kituxikina kweha kuboka o njimbu ya Utuminu né mwene se o athu afuma a mundu atujijidika kubhanga kiki. Tala kwila kyoso o athu mu Andiyokiya kya ditunu o njimbu, Phawulu ni Balanabé “a kukumuna o fufuta ya inama yâ,” ene kabhange kiki mukonda exile ni njinda, maji phala kulondekesa kuma keji kala ni kikuma mu ima yejibhita ni athu yá. O akunji yá a jixi jengi ejidile kwila katokalele kujijidika o athu kuxikina o njimbu yâ. Maji ejidile kwila atokalele kusuluka kuboka o njimbu. Sé phata asuluka kuboka kyoso kyayi ku Ikônyu!

18 Ihi yabhiti ni jiphange axala mu Andiyokiya? Sumbala o athu mu mbambe yâ kamesenene kwivwa o njimbu yambote, maji kiki ki kya afidisa kukala ni kusanguluka. Jezú wambe: “Azediwa yó évwa o maka ma Nzambi, anga abelesela!” (Luk. 11:28) Kiki kyene mwene kyamesenene kubhanga o maxibulu mu mbanza ya Andiyokiya ya Pizidya.

19 Kala Phawulu ni Balanabé, tudilembalale jinga kwila o kikalakalu kyetu o kuboka o njimbu yambote. O athu utwene mwabokela, ene atokala kusola se andaxikina o njimbu mba kana. Né mwene se o athu kamubhana matwi mu njimbu itwamwabokela tutena kudilonga disá mu phangu ya maxibulu ku hama ya dyanga. Mu kuwabhela o kidi ni kwehela o nzumbi ikôla kutwendesa, tutena kusanguluka né mwene ni izukutisu.—Nga. 5:18, 22.

BALANABÉ “MUTHU UKOLOKOTESA AKW”

Mu kilunga kya dyanga mu Jeluzaleme kwexile levita dijina dyê Zuze mukwa Xipele. O jipoxolo a muluku mu dijina dya Balanabé mukonda dya ukexilu wê, o dijina didi dilombolola “muthu ukolokotesa akwâ.” (Ika. 4:36) Balanabé mukumona mu kilunga phange wa bhindama, wexile mu bhanga yoso phala ku mu kwatekesa.

Balanabé wamusangela saku jiyadi ja mabele.

Mu Pendekoxi ya 33 K.K. abatizalako 3.000 a maxibulu. Nange avulu mudya ayile mu Jeluzaleme phala o fesa, ki phala kubhitako izuwa yavulu. O kilunga kyabhindamene kitadi phala kubhindumuna o jiphange jiji ja ubhe. Kyenyiki Balanabé wa sumbisa o kibhela kyexile nakyo yu wabhana o kitadi ku jipoxolo phala kubhindumuna o jiphange.—Ika. 4:32-37.

Balanabé wexile kafunga wakulu mu nzumbi wa wabhelele kyavulu kukukwatekesa akwâ. Mwene wa kwatekesele Sawúlu mukwa Tálusu kyoso o maxibulu amukwa akexile ni woma mukonda kaxikinine kwila mwene wakitukile kya Kidistá. (Ika. 9:26, 27) Balanabé walondekesa kulenduka kyoso Phawulu kya bazela mwene ni Phetele mu maka amoneka mwaxaxi ka Jikidistá Jijudé ni Jikidistá akwâ jixi jengi akambele ku asaya. (Nga. 2:9, 11-14) Mukonda dya yoso yiyi tumona kwila Balanabé kya mufwama kumwixana mu dijina didi “muthu ukolokotesa akwâ.”

a Tala o kaxa “Balanabé ‘muthu ukolokotesa akwâ,’” mu difwe 98.

b Mu kithangana kyenyokyo, kwexile kyá Ilunga yavulu mu jimbanza ja makanga kala o mbanza ya Andiyokiya ya Sídya. O muthu se wexile mu Jeluzaleme phala kuyaku watokelele kuya ku mbandu ya thunda ni kwenda 550 a jikilometulu.

c Tala o kaxa “Mu ikoka,” mu difwe 99.

d Ku hama ya dyanga, o kitembu ki kyexile mu bhusa ni nguzu yoso, o ulungu wejitena kwenda 150 a jikilometulu mu kizuwa kimoxi. Maji se o kitembu kyexile mu bhusa ni nguzu yoso, o ulungu wejibhita dingi ithangana yavulu phala kwenda o njila yiyi.

e Tala o kaxa “Mu malombe a Jijudé,” mu difwe 101.

f O unguvulu wexile mutumina o kikolo kya Xipele.

g Tunde mu kithangana kiki Sawúlu amateka kumwixana mu dijina dya Phawulu. Sayi athu amba kwila wadiluku o dijina didi mu kubanza Seluju dya Phawulu. Kuma Phawulu asuluka mu kumwixana mu dijina didi né mwene kyoso kyatundu mu kikolo kya Xipele kiki kyala ni dilombolwelu dyengi. Phawulu, o “poxolo phala o athu akwa jixi jengi,” wasolo kumwixana mu dijina didi. Nange mu undenge wê exile kyá kumwixana mu dijina didi. Ku mbandu ya mukwá nange wasolo kumwixana mu dijina didi mukonda o ukexilu wa kwixana o dijina Sawúlu mu dimi dya Hebalayiku, wadifwangana ni kizwelu mu dimi dya Ngeleku kilombolola kima kyayibha.—Lom. 11:13.

h Phawulu wasoneka o mukanda wê ku akwa Ngalásya mivu ku pholo. Ku mukanda yú mwene wasoneka: “Nga dyangele ku mibokela o njimbu yambote mukonda dya uhaxi u ngakexile nawu.”—Nga. 4:13.

    Madivulu Muoso Kimbundu (2008-2025)
    Kutunda
    Kubokona
    • Kimbundu
    • Kuwanena akwenu
    • Yakuwabhela
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ijila
    • Kikutu Kyetu
    • Definições de privacidade
    • JW.ORG
    • Kubokona
    Kuwanena akwenu