Mulangidi KIDIDI KYA KUBHAKA MADIVULU MU INTERNETE
Mulangidi
KIDIDI KYA KUBHAKA MADIVULU MU INTERNETE
Kimbundu
  • BIBIDYA
  • MADIVULU
  • YÔNGE
  • bt kiba. 4 jimb. 32-39
  • “Athu Oso-oso, Kadilongele Kyavulu”

O vidyu iwasolo seku luwa.

Tuloloke, kwamoneka kibhidi mu kujikula o vidyu.

  • “Athu Oso-oso, Kadilongele Kyavulu”
  • ‘Bhana Umbangi’ Walungu ni Utuminu wa Nzambi
  • Tudyambu
  • Milongi Yadifu
  • Ki “mukutena kwetu” kana (Ika. 3:11-26)
  • “Enyoso ni muxima umoxi adikola kwa Nzambi” (Ika. 4:23-31)
  • Ene a “nganala o athu, maji Nzambi, kana” (Ika. 4:32–5:11)
  • Muéne ua di Longo o ku Loloka ni Mesene Iê
    Kaiela o Kixikanu Kiâ
  • Muéne ua Tolola o Uôma ni Phata
    Kaiela o Kixikanu Kiâ
  • Muéne ua Kolokotele mu Ufiiele mu ku Dibhana ni Jipolova
    Kaiela o Kixikanu Kiâ
  • Kala Phetele, Kana Kubhwila
    O Mulangidi U Bhana Ngolokela ia Utuminu Ua Jihova (Milongi Phala Kudilonga)—2023
‘Bhana Umbangi’ Walungu ni Utuminu wa Nzambi
bt kiba. 4 jimb. 32-39

KIBATULU 4

“Athu Oso-oso, Kadilongele Kyavulu”

O jipoxolo alondekesa kuswina, mukonda dya kiki Jihova u abesowala

Adikatula mu divulu dya Ikalakalu 3:1–5:11

1, 2. Madiwanu ebhi abhangele poxolo Phetele ni Nzwá bhwazukamene o mwelu wa tembulu?

MU KIZUWA kyenyókyo o dikumbi dya kexile kumwika ku nzungule dya athu. O Jijudé abhezi a Nzambi ni maxibulu a Kidistu abokona mu tembulu. Kwakambe ngó bhofele yandabhixila o “ola ya kusamba.”a (Ika. 2:46; 3:1) Poxolo Phetele ni Nzwá ala mwaxaxi ka mundu. Mundu wavulu amukayela Phetele ni Nzwá, ene amuya bhu mwelu awixana Mwelu Wawabha. Mwaxaxi ka mundu o athu evu dingi o dizwi dya muthu umoxi wexile mudihuha ni inama bhoxi. O muthu yú diyala mwadyakime, amuvwalele kinema. Mwene wexile mubhinga jimola.—Ika. 3:2; 4:22.

2 Kyoso poxolo Phetele ni Nzwá kyazukama, o diyala kinema wexile mubhinga jimola, wa abhingi kitadi mu kutumbula o izwelu yê ya izuwa yoso. O jipoxolo emana, kiki kyabhangesa o diyala kubanza kwila wejitambula kitadi. Maji Phetele wamwambela: “Eme ki ngala ni phalata né ulu, maji o kima kingala nakyu kyene ki ngi kubhana. Mu dijina dya Jezú Kidistu dya Nazalé, nga kutumu, balumuka ni wende!” Phetele wakwata o diyala bhu lukwaku, yu wamukwatekesa kubalumuka. Xinganeka o kusanguluka kwexile naku o athu kyoso kyamono o diyala amuvwala kinema kwimana mu veji yê yadyanga ku mwenyu! (Ika. 3:6, 7) O diyala wadiwanene kyavulu kyoso kyamono kwila o inama yê yeluka, mwene wafikisa kwenda mu veji ya dyanga, mukonda dya kiki kitudiwana mu kumona kwila wamateka kutuka-tuka ni kuximana Nzambi ni dizwi dya swina!

3. Ujitu webhi wabetakota watambula o diyala amuvwala kinema ni oso akexilenê kyoso kyamusake?

3 Athu oso adiwana kyavulu, ya ayi ni kulenga bhwakexile Phetele ni Nzwá, mu mbandu a ixana Mbalanda ya Solomá. Jezú wexile mu kwimana mu kididi kiki mu veji javulu ni kulonga o athu. Phetele watangele o athu o dilombolwelu dya ima yabhiti. (Nzw. 10:23) Mwene wabhana ku athu ni ku diyala wexile kinema, ujitu wabeta dingi kota, o phalata ni ulu ndenge. Wene we wabeta dingi kota, o kudisanza mu mukutu ndenge. Yú wene o ujitu wa kudyela, wa kuloloka o ituxi yetu ni kukala akayedi’a muthu amusolo kwala Jihova “phala kubhana o mwenyu,” Jezú Kidistu.—Ika. 3:15.

4. (a) O kusaka o diyala amuvwala kinema, kyabhangesa o jipoxolo kudibhana ni izukutisu yebhi ku pholo dya kwenda? (b) Ibhwidisu yebhi iyadi itwandatambwijila?

4 Kyokyo kyexile kizuwa kya katunda! Mukonda sayi muthu amuvwala kinema, amusake yu watenene kyá kwenda. Nzungule dya athu amukwá atambula o ujitu wa kwasaka mu nzumbi, natene kwenda mu ukexilu usangulukisa Nzambi. (Kol. 1:9, 10) O ima yabhiti mu kizuwa kyenyókyo yeji kwakwatekesa kukala fiyele mu kukayela Jezú Kidistu mu kudibhana ni izukutisu, kyoso o athu exile ni kutena kyeji kwafidisa kukumbidila o kitumu kya Jezú kya kuboka o njimbu ya Utuminu wa Nzambi. (Ika. 1:8) Poxolo Phetele ni Nzwá “exile athu oso-oso, kadilongele kyavulu.”b (Ika. 4:13) Ihi itutena kudilonga ku ukexilu wâ wa kubokela o mundu wavulu ni mu ima yabhange phala kubhana umbangi? Ene ni maxibulu amukwá adibhana kyambote ni izukutisu. Kyebhi kitutena kukayela o phangu yâ?

Ki “mukutena kwetu” kana (Ika. 3:11-26)

5. Ihi itudilonga mu ukexilu wazwela Phetele ni athu avulu?

5 Phetele ni Nzwá emanene bhupholo ya mundu, ejidile kwila sayi athu mudyâ nange éne atumina kujibha Jezú. (Mál. 15:8-15; Ika. 3:13-15) Xinganeka o kuswina kwalondekesa Phetele mu kusaka o diyala dyodyo mu dijina dya Jezú! Phetele kasweka o kidi, kana. Ni kidi kyoso wazwela o ima yabhange o athu phala kujibha Kidistu. Maji Phetele kabhake phonzo ku athu enyó mukonda ene kejidile “o kima [kyexile] mubhanga.” (Ika. 3:17) Mwene watudila o njimbu ku mixima yâ, wakexile we mwamona kala jiphange jê ni kudikwatenena ku njimbu ya Utuminu wa Nzambi. Ene ejidyela o ituxi yâ ni kukala ni kixikanu kwa Kidistu, kweji kwiza kithangana Jihova weji kwabhana “o kubhanduluka.” (Ika. 3:19) Kyene kimoxi we netu, twatokala kukala tu athu aswina kyoso kitutula o njimbu yalungu ni kithangana kya Nzambi phala kufundisa o athu. Maji kitutokala kuxongwena o athu mukonda dya ukexilu wâ wayibha, mu veji dya kiki, tu amona kala ku hádya andakala jiphange jetu kala kyabhangele Phetele. Etu tudikwatenena mu njimbu ya Utuminu wa Nzambi, kana mu idifwa yayibha ya athu.

6. Kyebhi poxolo Phetele ni Nzwá kyalondekesa o kulenduka?

6 O jipoxolo exile athu akwa kuditulula. Ene kexile mudifumanesa mu madiwanu exile mubhanga. Poxolo Phetele wambela o athu: “Mukonda dyahi mwa mu tutonginina? O kwila o diyala didi twa mubhangesa kwenda mukutena kwetu, mba mukonda dya ubhezelu wetu kwa Nzambi?” (Ika. 3:12) Phetele ni jipoxolo jamukwá ejidile kwila kima kyosokyoso kyambote ejibhanga mu ukunji, ejitena ngó kubhanga mu kutena kwa Nzambi, kana mu kutena kwâ. Mukonda dya kiki, ni kulenduka kwoso ene exile mufumanesa Jihova ni Jezú mu yoso yexile mubhanga.

7, 8. (a) Ujitu webhi ubhana Nzambi ku athu? (b) Kyebhi o kikanenu kyalungu ni “kithangana kya Nzambi kuyukisa o ima yoso” kyamudikumbidila mu izuwa yetu?

7 Etu we twatokala kukala ni ukexilu wa kuditulula kyoso kitwamubhanga o kikalakalu kya kutula o njimbu ya Utuminu wa Nzambi. Mu kidi, o nzumbi ikôla ya Nzambi ki ibhana dingi ku Jikidistá o kutena kwa kusaka mu madiwanu, né kiki tutena kukwatekesa o athu kukala ni kixikanu kwa Nzambi ni kwa Kidistu ni kutambula o ujitu wazwela Phetele—o ujitu wa Nzambi kuloloka o ituxi yâ, ni kutambula o kubhanduluka kwa Jihova. Mivu yoso, mazunda a athu axikina o ujitu yú, anga akituka maxibulu a Kidistu a abatizala.

8 O kithangana mu twala kyene o kithangana kyexana Phetele kala “o kithangana kya Nzambi kuyukisa o ima yoso.” Nzambi mu kudimbidila o kizwelu kyê “kyazwelele bhukaxi ka jipolofeta jê ja fiyele mu ukulu,” o Utuminu wa Nzambi a utumbika ku dyulu ku muvu wa 1914. (Ika. 3:21; Jisá. 110:1-3; Dan. 4:16, 17) Mu kubhita kakithangana, Kidistu wamateka kwendesa o kikalakalu kya kubheka dingi mu ixi o ubhezelu wa kidi. Mukonda dya kiki, mazunda ni mazunda a athu ene mubokona mu palayizu mu nzumbi, ene alondekesa o idifwa yandakwa kwatekesa kutambula o mabesá andatubhana o Utuminu wa Nzambi. Ene axisa ‘o ukexilu wâ wokulu,’ ya azwata “o ukexilu wa ubhe, wabhange Nzambi mu vondadi yê.” (Efe. 4:22-24) Kala kyabhiti ni diyala amusake, o kikalakalu kya kuboka kene mu kibhanga mu nguzu ya athu, maji mu kutena kwa nzumbi ya Nzambi. Kala kyabhange Phetele twatokala kulonga kyambote o athu bhukaxi ka Mak’â Nzambi. Yoso itubhanga mu kukwatekesa o athu nakituke akayedi a Kidistu, tuditunda ngó kyambote mu kutena kwa Nzambi, kana mu kutena kwetu.

“Kitutena kudixibha mu kuzwela” (Ika. 4:1-22)

9-11. (a) Ihi yabhange o atwameni a Jijudé kyoso kyevu o njimbu ya Phetele ni Nzwá? (b) O jipoxolo exile polondo phala kubhanga ihi?

9 O diskulusu dya Phetele ni kwila o diyala wexile kinema watukatuka yu wadikola ni kusanguluka, kwabhangesa o athu kudiwana kyavulu. Mukonda dya kiki o kabhitangu ka tembulu, o muthu wexile mu langa o tembulu ni akunji a makota amateka kutokwesa o maka yá. Nange o mayala yá exile Jisadusewu, o mayala atokalele mu kibuka kiki exile jimvwama, exile we mudita mu maka a jinguvulu, exile mu bhanga yoso ni yoso phala o Jijudé nakale ni kutululuka ni akwa Loma. Exile we mudituna o ijila yexile mubhana o Jifalizewu. O Jifalizewu exile mubhana valolo yavulu ku ijila yiyi. O Jisadusewu kexile muxikina ku ulongelu wa difukunukinu.c Xinganeka o njinda yexile nayu ene mu kusanga poxolo Phetele ni Nzwá mu tembulu, mu kulonga ni kuswina kwoso kwila Jezú amufukununa!

10 O athu exile muzukutisa o jipoxolo, ni njinda yavulu ate Phetele ni Nzwá mu kaleya. Mu kizuwa kya kayela ambata ni nguzu yoso o jipoxolo jiji mu Inzo Yabetakota ya Kufundisa ya Jijudé. Phala o jinguvulu jojo akwa kudizangeleka, poxolo Phetele ni Nzwá “exile athu oso-oso, kadilongele kyavulu.” Mukonda dya kiki phala ene poxolo Phetele ni Nzwá kexile ni ujitu wakulonga mu tembulu. Ene kadilongele mu jixikola ja atwameni a jingeleja ja izuwa yenyoyo. Maji o kuswina kwâ kwabhangesa o afundixi mu inzo ya kufundisa kudiwana. Kyebhi Phetele ni Nzwá kyatenene kuzwela kyambote? Kima kimoxi mukonda “endele ni Jezú.” (Ika. 4:13) O Mesene yâ wa alongele ni ungana, ka alongo kala kyexile mubhanga o jimesene ja kulonga o Kijila.—Mat. 7:28, 29.

11 O Inzo Yabetakota ya Kufundisa yatumu o jipoxolo phala kaboke dingi. Mu izuwa yenyoyo, o itumu ya inzo yiyi ya kufundisa yexile ni valolo yavulu. Jisemana kudima kyoso Jezú kyexile mu mufundisa ku athu yá, ene ambe: “Mwene watokala kufwa.” (Mat. 26:59-66) Né kiki poxolo Phetele ni Nzwá kexile ni wôma. Bhu pholo dya mayala yó exile jimvwama, adilongele mu jixikola ja katunda, exile ni kutena kwavulu, Phetele ni Nzwá ni kuswina kwoso, maji ni kuxila kwoso we a ambela: “Se mwaxinganeka kwila, bhu pholo ya Nzambi kyafwama ku mi belesela muveji dya kubelesela Nzambi, énu kyá mwakijiya! Maji etu, kitutena kudixibha mu kuzwela o ima i twamono ni ima itwevu.”—Ika. 4:19, 20.

O MUKUNJI WADIKOTA NI AKUNJI ABETAKOTA

O mukunji wadikota wexile mulombolola o mundu bhupholo ya Nzambi. Ku hama yadyanga mu K.K., mwene wexile we mukwendesa o yônge mu Inzo Yabetakota ya Kufundisa ya Jijudé. Mwene ni akunji abetakota, exile o atwameni a Jijudé. Mu kibuka kiki mwabhangele mbandu yó exile kya akunji amakota, kala Hanaji, ni mayala abhangele mbandu mu miji mwexile musola o akunji amakota. Nange kwexile ngó miji iwana mba itanu ya kibuka kiki. O mukwa kutokwesa amwixana Emil Schürer wasoneka: “Kubhanga mbandu ya miji yenyiyi yexile ni kijingu, kyexile mubhangesa o muthu kukala ni ujitu wadikota bhukaxi ka akunji enyá.”

O Bibidya yamba kuma o akunji amakota exile mu sidivila mu kikalakalu kiki katé mu ufwilu wâ. (Dya. 35:25) Maji mu izuwa ya jipoxolo, o jinguvulu akwa Loma ni jisobha exile mu tumina ni kutena kwexile mwabhana akwa Loma, éne exile mutumbika ni kukatula o akunji amakota. Exile mubhanga kiki mu kithangana kyamesenene. Né kiki, nange o jinguvulu jiji exile musola o akunji amakota ku mwiji wa Alá.

12. Ihi itena kutukwatekesa kukala ni kuswina?

12 O kwila eye we wala ni kuswina? Kyebhi ki udivwa kyoso kikumoneka o kithangana phala utene kubhana umbangi ku jimvwama, kwa yó ala ni mwenyu wambote, ni yó akwa fuma mu dyembu dyé? Kyoso o jindandu jé, o jikoleka jé ja xikola mba ja salu, kya kulokalala mukonda dya kukala Mbangi ya Jihova, o kwila ukala ni wôma? Se kyene eye utena kutolola o wôma yú. Kyoso kyexile mu ixi, Jezú walongo o jipoxolo jê kuzokela o kixikanu kyâ ni kuswina kwoso, maji we ni kuxila kwoso. (Mat. 10:11-18) Kyoso kyamufukununa, Jezú wakanena ku maxibulu mê kwila wejikala nawu “katé ku dizubhilu dya mundu.” (Mat. 28:20) Bhu kaxi ka kitendelesu kya Jezú, o “kimbadi kya fiyele kya dimuka” kyene mutulonga kuzokela o ima ituxikina. (Mat. 24:45-47; 1 Ph. 3:15) Tutena kubhanga kiki bhu kaxi ka ilongesu itutambula mu yônge ya kilunga, kala o kyônge Ukexilu wa Ukidistá ni Ukunji Wetu, ni madivulu metu kala o mbandu ya jw.org ni dyambu: Ibhwidisu ya Bibidya yo Tambwijile. O kwila wamukalakala kyambote ni jifalamenda jiji? Se tubhanga kiki o kuswina kwetu kwandadibandekesa dingi. Mu kukayela o phangu ya jipoxolo, kitwandakwehela kima kyosokyoso kutufidisa kuzwela o ima itwamono ni ima itwevu.

Phange ya muhatu wamubhana umbangi kwa koleka yê ya salu mu kithangana kya kunyoha.

Kana kwehela kima kyosokyoso kukufidisa kuzwela o ima iwene mudilonga mu Bibidya

“Enyoso ni muxima umoxi adikola kwa Nzambi” (Ika. 4:23-31)

13, 14. Ihi itwatokala kubhanga kyoso kitwamubhita mu izukutisu ni mukonda dyahi?

13 Kyoso Phetele ni Nzwá kya akatula mu kaleya, ni lusolo adyongeka kumoxi ni jiphange ja mukwa ja kilunga. “Enyoso ni muxima umoxi adikola kwa Nzambi,” anga abhingi nguzu kwa Nzambi phala kusuluka mu kuboka. (Ika. 4:24) Poxolo Phetele wejidile kwila wowa wa dikota kudyelela mu nguzu yê phala kubhanga o vondadi ya Nzambi. Mu jisemana kudima mu kudyelela mu nguzu yê, poxolo Phetele wambe kwa Jezú: “Né mwene ene oso yá akuxisa, mukonda dya ima yanda bhita n’eye, eme ki nganda kuxisa, kana!” Maji kala kyambele Jezú, Phetele mukonda dya wôma wa athu waditunu o kamba dyê ni mesene yê. Maji Phetele wadilongo ku kitondalu kyê.—Mat. 26:33, 34, 69-75.

14 Phala kukumbidila o kitumu kya kukala mbangi ya Kidistu, eye watokala kubhanga dingi ima yengi, mu veji dya kumuxikina ngó. Kyoso o jinguma jetu kyamesena kuzozesa o kixikanu kyé mba kukufidisa o kuboka, kayela o phangu ya poxolo Phetele ni Nzwá. Samba kwa Jihova mu kumubhinga nguzu. Bhinga kikwatekesu ku jiphange mu kilunga. Zwela ni tufunga ni jiphange ja kulu mu nzumbi o ibhidi iwamudibhana nayu. O misambu ya jiphange jetu itena kutubhana nguzu phala tukolokote.—Efe. 6:18; Tiy. 5:16.

15. Mukonda dyahi o jiphange eha kuboka mu kakithangana, kabhingi kuluwala?

15 Se sayi kizuwa wabu mu tendasá mba weha o kuboka mu kakithangana, kana kuluwala. Lembalala kwila o jipoxolo joso eha o kuboka mu kakithangana kyoso Jezú kyafu. Maji ni lusolo lwoso avutuka mu kuboka. (Mat. 26:56; 28:10, 16-20) Mu veji dya kwehela o itondalu yê yokulu ku kuzozesa, o kwila utena kudilonga kima ku itondalu yiyi ni kuswinisa akwenu bhukaxi ka ima iwadilongo?

16, 17. Ihi itudilonga ku musambu wabhange o akayedi a Kidistu mu Jeluzaleme?

16 Ihi itwatokala kutumbula mu misambu yetu kyoso o jinguvulu kyatuzukutisa? Tonginina kwila, o maxibulu kabhingile phala kabhite mu izukutisu. Ene alembalala o izwelu ya Jezú: “Se a ngi zukutisa, enu wenu anda mi zukutisa.” (Nzw. 15:20) Mu kiki, o maxibulu yá afiyele abhingile kwa Jihova phala kwivwa o ima yexile mu zwela o jinguma jâ phala kwakwatesa “wôma.” (Ika. 4:29) Mu kidi o maxibulu kexile ngó mu dikwatenena ku izukutisu kana. Maji ene ejidile kwila o izukutisu yiyi yexile mu kumbidila kikanenu kya Jezú. Kala kya alongele Jezú kusamba kwila, o vondadi ya Nzambi ‘atokala ku ibhanga mu ixi,’ ene ejidile kuma kabasa kima kyejizwela o jinguvulu, o vondadi ya Nzambi yatokala mwene kudikumbidila.—Mat. 6:9, 10.

17 Phala kubhanga o vondadi ya Nzambi, o maxibulu asambe kwa Jihova: “Kwatekesa o jiselevende jé n’a suluke kuzwela o maka mé sé wôma.” Kyebhi Jihova kyatambwijila o musambu yú? “O kididi mwa dyongekele kyatunguta, enyoso ezala ni nzumbi ikôla, anga amateka kuboka o maka ma Nzambi sé wôma.” (Ika. 4:29-31) Seku kima kitena kufidisa o vondadi ya Nzambi kudikumbidila. (Iza. 55:11) Né mwene se o ibhidi yavulu mba se o jinguma jetu akala ni kutena kwavulu, se tudikola kwa Nzambi yetu mu musambu, tutena kukala ni kidyelelu kwila mwene wandatubhana nguzu phala tusuluke mu kuzwela o maka mê ni kuswina kwoso.

Ene a “nganala o athu, maji Nzambi, kana” (Ika. 4:32–5:11)

18. Ihi yexile mubhanga o jiphange mu Jeluzaleme phala kudikwatekesa?

18 O jiphange mu kilunga kya ubhe mu Jeluzaleme atenesa 5.000.d Sumbala enyoso katundile mu kididi kimoxi, o maxibulu akexile ni “muxima umoxi ngó.” Enyoso akexile ni kibanzelu kimoxi ni ukexilu umoxi wa kuxinganeka. (Ika. 4:32; 1 Ko. 1:10) O maxibulu kexile ngó mubhinga kwa Jihova phala kwabesowala, maji mu kithangana kyatokala akexile we mu dikwatekesa mu xitu ni mu nzumbi. (1 Nz. 3:16-18) Kyene kyabhange dixibulu amwixana Zuze, o jipoxolo akexile ku mwixana Balanabé. Mwene wasumbisa kibhela kyakexile nakyu, yu wasangela o kitadi kyoso phala kukwatekesa o jiphange atundu dikanga. Mwene wabhange kiki ni muxima woso. Kiki kyakwatekesa o jiphange kuxala dingi kithangana mu mbanza ya Jeluzaleme phala kudilonga dingi yalungu ni kixikanu kyâ.

19. Mukonda dyahi Jihova wajibha Ananiya ni Safídya?

19 O dikaza Ananiya ni Safídya asumbisa o kibhela kyâ, ya asangela kitadi. Maji ene kabhana o kitadi kyoso, a “swekaku mbandu.” (Ika. 5:2) Jihova wajibha o dikaza didi, ki mukonda dya kwila o kitadi kyexile kyofele, maji mukonda exile ni ukexilu wayibha, ya atange makutu. Ene a “nganala o athu, maji Nzambi, kana.” (Ika. 5:4) Kala o akwa makutu a abalakalele kwala Jezú, Ananiya ni Safídya atandanganyele dingi ni kutambula o fuma ya athu, kana o kusangulukisa Nzambi.—Mat. 6:1-3.

20. Ihi itonginina Jihova kyoso kitumubhana kima?

20 Mu izuwa yetu mazunda a Jimbangi ja Jihova akwatekesa o kikalakalu kya kuboka o njimbu yambote ku mundu woso mu kusangela kitadi. Ene alondekesa o ukexilu wakubhana wakexile nawu o maxibulu afiyele ku hama ya dyanga mu Jeluzaleme. Seku muthu amujijidika kubhana o kithangana kyê mba kitadi phala kukwatekesa o kikalakalu kiki. (2 Ko. 9:7) Mu kidi, Jihova kamesena kwila tumusidivila ni kijijidiku maji wamesena kwila tumusidivila ni vondadi yoso. Kyoso kitubhana kima kwa Jihova, mwene kaxinganeka se o kima kitwamubhana kyadikota mba kyofele, maji utonginina o muxima wetu. (Mál. 12:41-44) Etu kitumesena kukala kala Ananiya ni Safídya mu kwehela kwila o sidivisu yetu kwa Nzambi, tu ibhanga mukonda dya ukumbu mba phala kutambula o fuma ya athu. Mu veji dya kiki, kala Phetele, Nzwá ni Balanabé twamesena kusidivila Jihova ni nguzu yoso mukonda dya henda yetu kwa mwene ni ku akwetu.—Mat. 22:37-40.

PHETELE WEXILE MUTAMBI ANGA UKITUKA POXOLO YASWINA KYAVULU

Mu Bibidya Phetele amutumbula mu majina atanu. Mu kifika amutumbula mu dijina dya Ximinyá mu Hebalayiku, mu Ngeleku Ximá. Amutumbula we mu dijina dya Phetele ni dya Sefa. Mwene we amwixana kala Ximá Phetele.—Mat. 10:2; Nzw. 1:42; Ika. 15:14.

Poxolo Phetele wakwata kinda kya mbiji.

Phetele wexile dikaza, o ukowakimi wê ni phange yê yadiyala atungilenê. (Mál. 1:29-31) Mwene wexile mutambi mukwa Betesayida, o mbanza yiyi yexile mu mbandu ya thunda, mu Kalunga ka Ngalileya. (Nzw. 1:44) Mu kusuluka mwene wayi mutunga mu mbanza ya Kafalanawú. (Luk. 4:31, 38) Jezú wexile mu ulungu wa Phetele kyoso kyazwela bhupholo dya athu avulu mu ndundu ya Kalunga ka Ngalileya. Ni kitendelesu kya Jezú, bhukaxi ka madiwanu Phetele watambe jimbiji javulu. Ni wôma Phetele wa fukamene Jezú, maji Jezú wa mwambela: “Kana kukala ni wôma! Tundé lelu katé ku hádya, wanda kala umutambi wa athu.” (Luk. 5:1-11) Phetele wexile mutamba kumoxi ni phange yê Mandele, ni Tiyaku ni Nzwá. Kyoso Jezú kya exana phala kukala akayedi’ê, kiwana kyâ axisa o wenji wâ wa kutamba. (Mat. 4:18-22; Mál. 1:16-18) Mu kubhita muvu umoxi, Phetele wexile mwaxaxi ka 12 dya “jipoxolo” ja Jezú. O kizwelu jipoxolo kilombolola, yó a atumikisa.—Mál. 3:13-16.

Jezú wasolo Phetele, Tiyaku ni Nzwá phala kumuxinjikila kyoso kyabhiti ima yakatunda ku mwenyu wê. Ene amono kyoso Jezú kyalunguluka, kyoso o mona wa Jayilu wa muhatu kyamufukununa. Mu usuku ande dya kufwa Jezú watale hadi mu njaludim ya Jetesemane, ene kwene we kwexile. (Mat. 17:1, 2; 26:36-46; Mál. 5:22-24, 35-42; Luk. 22:39-46) Kitatu kyâ kumoxi ni Mandele ebhudisa Jezú yalungu ni kijimbwete kya kutukuluka kwê.—Mál. 13:1-4.

Phetele wa wabhelele kyavulu o kuzwela, wexile mukalakadi waswina, sayi bhabha wexile muzwela sé kuxinganeka. Mu ithangana yavulu mwéne wadyangele o kuzwela ande dya jipoxolo jamukwa. Mu divulu dya Matesu, Maluku, Luka ni Nzwá tusangamu dingi o izwelu ya poxolo Phetele, o izwelu ya 11 ya jipoxolo joso ndenge. Kyoso o jipoxolo ja mukwá kyexile mudixibha, Phetele wexile mubhanga ibhwidisu yavulu. (Mat. 15:15; 18:21; 19:27-29; Luk. 12:41; Nzw. 13:36-38) Mwene waditunu kuma Jezú katokalele kumusukula o inama yé, maji kyoso kya mubazela, mwene wabhingi kwa Jezú phala kumusukula o maku katé mwene ni mutwe wê!—Nzw. 13:5-10.

Phetele ni kuswina kwoso wambela Jezú kuma mwene kejitala hadi, ni kwila kejifwa. Jezú wamubazela mukonda dya kukamba kumona o ima mu ukexilu watokala. (Mat. 16:21-23) Mu usuku wasukina wa Jezú mu ixi, Phetele wambe kwa Jezú né mwene se o jipoxolo joso eji muxisa, mwene kejibhanga kiki. Kyoso o jinguma ja Jezú kyamwambata mukaleya, ni kuswina kwoso Phetele wazokela Jezú ni xibhata, mukusuluka mwene wamukayela katé mu kithádi kya mukunji wa dikota. Mukubhita kakithangana, Phetele waditunu o Mesene yê mu veji jitatu. Mu kumona kwila o kima kyabhange kyayibha, mwene wadidi kyavulu.—Mat. 26:31-35, 51, 52, 69-75.

Kyoso Jezú kya mufukununa, ande dya kutukulukila o jipoxolo jê muveji yadyanga mu Ngalileya, Phetele wambe kuma wamuya mutamba, o jipoxolo jamukwa jamukayela. Mu ulungu wê, Phetele wamono Jezú ku musanza wa kalunga, sé kuxinganeka Phetele waditakula mu menya yu wazowo katé bhwakexile mwene. Jezú wexile muzuza mbiji phala o jipoxolo jê, mwene anga webhwidisa Phetele se wamuzolele dingi o mbiji yexile bhu pholo yâ ndenge. Jezú wexile mu swinisa Phetele phala kumukayela mu kikalakalu kya thembu yoso, muveji dya kudikwatenena ku wenji wê wa kutamba.—Nzw. 21:1-22.

Ku mivu ya 62 ndu 64 ya K.K., Phetele waboko o njimbu yambote ku Babilonya, mwakexile Jijudé javulu. (1 Ph. 5:13) O mbanza yiyi lelu a ixana Iraque. Phetele wasoneka o mukanda wê wadyanga nange ni wakayadi mu mbanza ya Babilonya, o mikanda yiyi yambata o dijina dyê. Jezú wabhana kwa Phetele o kutena kwa “kukala poxolo ya athu a asaye.” (Nga. 2:8, 9) Ni henda yoso ni kuswina, Phetele wakumbidila kyambote o kikalakalu kyatambula.

NZWÁ O DIXIBULU AMUZOLELE KYAVULU KWA JEZÚ

Poxolo Nzwá wexile phange ya poxolo Tiyaku, an’â Nzebedewu. Nange o many’â wexile Salomé. Salomé nange wexile phange ya Madiya, many’â Jezú. (Mat. 10:2; 27:55, 56; Mál. 15:40; Luk. 5:9, 10) Kyenyiki, nange Nzwá wexile ndandu ya Jezú. O mwiji wa Nzwá nange exile ni jimbongo, mukonda o tata yê Nzebedewu mu wenji wê wa kutamba mbiji, mwene wexile ni akalakadi. (Mál. 1:20) Salomé wexile mu kwenda kumoxi ni Jezú, wamukwatekesa kyoso mwene kyexile mu Ngalileya. Ku pholo dya kwenda wabheka milongo inuha kyambote phala kupelepalala o kimbi kya Jezú phala ku kifunda. (Mál. 16:1; Nzw. 19:40) Nange Nzwá wexile ni inzo yê.—Nzw. 19:26, 27.

Poxolo Nzwá wakwata mikanda.

Nange Nzwá wexile o dixibulu dya Nzwá dya Batizu wemanene kumoxi ni Mandele kyoso Nzwá dya Batizu kyatale kwa Jezú, yu wambe: “Talenu o Kambudi ka Nzambi!” (Nzw. 1:35, 36, 40) Kyoso kyabhiti o kima kiki, Nzwá, o mon’a Nzebedewu waxinjikila Jezú katé ku Kaná, kwenyoko mwene wamono o madiwanu adyanga a Jezú. (Nzw. 2:1-11) O ima yasoneka Nzwá yalungu ni ikalakalu yabhange Jezú mu Jeluzaleme, mu Samadiya, ni mu Ngalileya ilondekesa kwila o musoneki wamono o ima yiyi. Kyoso Jezú kyexana Nzwá phala kukala dixibulu dyê, ni lusolo mwene waxisa o mawanda mê, o ulungu ni wenji wê wa kutamba. Kyene we kyabhange Tiyaku, Phetele ni Mandele. Kiki kilondekesa kwila Nzwá wexile ni kixikanu kya kolo.—Mat. 4:18-22.

Mu madivulu a Matesu, Máluku, Luka ni Nzwá, poxolo Nzwá kamoneka kyavulu kala Phetele. Maji sayi bhabha, Nzwá wexile mufutuluka, twamba kiki mukonda dya dijina dyabhana Jezú kwa mwene ni kwa phang’yê Tiyaku, o dijina dya Beneleje, dilombolola “An’a Kinuminu kya Nzaji.” (Mál. 3:17) Ku dimatekenu, Nzwá wamesenene kyavulu kukala ni fuma, kyenyiki mwene ni phang’yê atangela many’â phala kubhinga kwa Jezú n’a abhane kididi kya katunda mu Utuminu wê. Sumbala mu kubhanga kiki ene alondekesa lwimbi, maji ku mbandu yengi alondekesa kwila axikinine kuma o Utuminu wa Nzambi wa kidi. O lwimbi lwa jiphange jiyadi jiji, lwabhangesa Jezú kudimuna o jipoxolo yalungu ni kuditulula.—Mat. 20:20-28.

Nzwá walondekesa o ukexilu wê wayibha kyoso kyafidisa diyala kukaya madimonyo mu dijina dya Jezú, mwene wabhange kiki mukonda o diyala didi kexile mukayedi wa Jezú. Sayi kizuwa, Jezú watumikisa akayedi’ê mu sanzala imoxi ku Samadiya phala kusokejeka ima phala mwene. Kuma o athu mu sanzala yenyoyo kaxikina kutambulula Jezú, Nzwá wexile polondo phala kutuma túbhya tundé ku dyulu phala kujibha o athu oso. Mukonda dya ukexilu yú wayibha, Jezú wabazela Nzwá. Ku dimatekenu, Nzwá kwamukambele kulondekesa o idifwa kala o kukwatela henda ku akwâ ni kumona o ima mu ukexilu watokala. Maji ku pholo dya kwenda mwene watenene kukala ni idifwa yiyi. (Luk. 9:49-56) Sumbala ni itondalu yê, Nzwá wexile o dixibulu amuzolele kyavulu kwa Jezú. Kyenyiki kyoso kyakexile phala kufwa, Jezú watangela Nzwá phala kulanga many’â, Madiya.—Nzw. 19:26, 27; 21:7, 20, 24.

Kala kya kanena Jezú, Nzwá wakolele dingi o mwenyu o jipoxolo ja mukwá ndenge. (Nzw. 21:20-22) Nzwá wasidivila Jihova ni ufiyele woso mu 70 a mivu. Ku disukilu dya mwenyu wê, kyoso Domiciano kyexile Sobha mu Utuminu wa Loma, Nzwá amutele mu kaleya, mu “kikôlo kya Pátamu, mukonda dya kuzwela yalungu ni Nzambi ni kubhana o umbangi wa Jezú.” Mwenyomo, ku muvu wa 96 K.K., Nzwá watambula o isuma yasoneka mu divulu dya Dijingunwinu. (Dij. 1:1, 2, 9) Athu avulu axikina kwila, kyoso Nzwá kyamukatula mu kaleya, mwene wayi ku Efezu, kwene kwasoneka o divulu dya Nzwá, ni mukanda wa dyanga, wa kayadi ni wa katatu wa Nzwá. Wafwila kwenyoko ku muvu wa 100 K.K.

a O athu exile mubhanga misambu mu tembulu ni kubhana o jisata ja kamene ni ja ngoloxi. O jisata ja ngoloxi exile mu jibhana “mu divwa dya ola,” kifwa mu kwinyi ni kitanu kya ola.

b Tala o jikaxa “Phetele Wexile Mutambi Anga Ukituka Poxolo Yaswina Kyavulu,” mu difwe 34, ni “Nzwá o Dixibulu Amuzolele Kyavulu Kwa Jezú,” mu difwe 37.

c Tala o kaxa “O Mukunji Wadikota ni Akunji Abetakota,” mu difwe 38.

d Ku muvu wa 33 K.K. nange kwakexile ngó 6.000 ja Jifalizewu ni Jisadusewu jofele mu mbanza. Nange kiki kyene kyabhangesa o ibuka iyadi yiyi kukala ni wôma wa ulongelu wa Jezú.

    Madivulu Muoso Kimbundu (2008-2025)
    Kutunda
    Kubokona
    • Kimbundu
    • Kuwanena akwenu
    • Yakuwabhela
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ijila
    • Kikutu Kyetu
    • Definições de privacidade
    • JW.ORG
    • Kubokona
    Kuwanena akwenu