CIIN BWAAL CYA KULONG CYA 18
Tukashishanganaay mu Bisangil bya Cisumbw
“Tuvukanganaay bwiitut kwiikal kukashishangan ku micim ni . . . , tukashishangan mu mabok.”—EBR. 10:24, 25.
MUSAMBW A 88 Mmanyisha njila yebe
KADYOOSHa
1. Bwabiny twaalaalabul mu bisangil?
BWABINY tudyaakal tuy mu bisangil? Kabingil katam i bwiitut kutumbish Yehow. (Mus. 26:12; 111:1) Tutweetweel cikwaabw mu bisangil ni kiihacil ka kukashishangan ni biin-kweet mu biisang bikasakan eeby. (1 Tes. 5:11) Tukukumbaj biihacil bibidy eeby hatumbumb cikam mwiiwul ni twaalabul.
2. I biisang kaay bitudy bitudy mwa kuhet dyaakatook dya kwaalabul mu bisangil biitut?
2 Luming loos, tudy ni dyaakatook dya kwaalabul mu bisangil biitut. Cileejel, ku bulekel kwa luming loos tudy ni mushind a kwaalabul mu Kulong kwa Cibumb cya Muteetekel kwa cisumbw. Mu bisangil biitut bya mukacy mwa luming, tudy mwa kwaalabul ha cituh cya Bihak bya mu spirit, cya Kulong kwa Bibl kwa Cisumbw, ni ha bituh bikwaabw bidyobw bajooj baat bwa kwaalabul.
3. I myand kaay yidy mwa kulong bwa tukaakal bwa kutwaal dyaalabul, ni i mushind kaay udy mukand a biin Ebreh 10:24, 25 mwa kwiitwambulwiish?
3 Tut boos tudy bakat kutumbish Yehow ni kukashish biin Krist neet mu diitabij. Ki myand yibidy yidy mwa kulong bwa biitukasakeen bwiitut kutwaal dyaalabul: 1) Tudy mwa kutat ni micim bwa kwaalabul. 2) Tudy mwa kwiikal bakat bikasakan bwa kwiikal kwaalabul ki kabiin bahit kwiitusungul habitaatal mushind utudy bakat. I biny bidy mwa kwiitwambulwiish? Mubel waakady mupostol Pool mufundil biin Ebreh udy mwa kwiitwambulwiish bwa kuhet dyaalabul. Hatwendend ni kwiisambil ha buseeb bwa kukongakeen haakaabumw, uleebel neey bikaam tutungunuk ni ‘kukashishangan mu mabok.’ (Bal Biin Ebreh 10:24, 25.) Ni hatutaatal neey bakwaabw bady mwa kwiiyumvw bakashish mu mabok ku dyambulwiish dya dyaalabul diitut ning didy diikal ditwaal mu may makeeh bituh maleeleej diitabij ditudy naady. Ni tut batal neey kabiin civul biitusungul bwa kwaalabul, tudy mwa kwiikal ni musangal wa neey bakwaabw ba mu cisumbw bwa mwa kuhet mushind a kwaalabul.—1 Py. 3:8.
4. I myand kaay yisat yitwiiyiiy kwiisambil mu ciin bwaal eecy?
4 Mu ciin bwaal eecy, twiiyiiy kwiisambil cya kuuhal ha mushind utudy mwa kukashishangan mu cisumbw cidy ni baat bakeeh bwaal baalaalabul badyomw i bakeeh. Kuunyim, twiiyiiy kukontonon mushind utudy ,mwa kukashishangan mu cisumbw cidy ni baat bavul mudy baat bavul bumbumb bikam byaabab mwiiwul bwa kwaalabul. Ku bulekel kwa byoos, twiiyiiy kwiisambil ha mushind utudy mwa kukashish biin-biin bakwaabw ku bituleeleeb ni ku dyambulwiish dya maalabul matutwaatwaal.
KUKASHISHANGAN MU CISUMBW CIDY NI BAAT BAKEEH
5. I mushind kaay utudy mwa kukashishangan tut biikal baat bakeeh mu cisangil?
5 Mu cisumbw cidy ni baat bakeeh eecy kasumbw, kamwiishoh bend baat bavul baalaalabul badyobw mwa kusungul bwa kwaalabul kudy uloolombol. Ha ciisang aacy, bidy mwa kumulomb bwa anj indilok bwa kuhet mwiin bukish udy mwa kwaalabul. Cisangil cidy mwa kukooyesh baat ni cidy mwa kulong bwa bakwaabw bakat bwa cih bituh lwang-lwang—ni kaciishoh bend cikashishangan. I biny biwudy mwa kulong? Katok bwa kwiikal kumb teng cikam ciibuh mwiiwul. Uw ulong nook, udy mwa kusak baat bakwaabw bwa kwiikalobw byaabw ni ciibidil cya kwaalabul.
6-7. I mushind kaay utudy mwa kulek kumvw bibiih menmen habitaatal kwaalabul mu bisangil?
6 I biny biwudy mwa kulong uw muhet meej ma kufululok mund bwa kulek kutwaal cikwaabw maalabul? Baat bavul badyaakal byaabw bumvw nook. Cikwaabw, bwa kukashish bikasakan mu mabok baan been baan-balum ni baan-bakaj, udy mwa kukontononok mishind kaahand yidy mwa kukwambulwiish bwa ulek kwiikal ukabakan bikasakan ni micim habitaatal kutwaal kwa maalabul. I mushind kaay uwudy mwa kulong nook?
7 Udy mwa kuhetok dyambulwiish uw mukontonon myand kaahand yidyobw baleej ya kulond yidyobw baleej mu biin bwaal bishaal bya mu Cibumb cya Muteetekel.b Cileejel, iikal ulongolol bilengel. (Tus. 21:5) Cikwaabw uw mwiibidilangan ni myand yiwudy mulongolol, biiyiiy kwiikal cikwaabw biheehel bwiibuh kwiiyumvw bilengel bwa kwiikal mwiin bukish bwa kutwaal maalabul. cikwaabw, iikal utwaalok maalabul miihih. (Tus. 15:23; 17:27) Kwakumvwoh bend bibiih menmen uw mutwaal dyaalabul dihiih hamut a dileeh. Dyaalabul dihiih, didy mwa kwiikal teng cyambil cyaakaabumw eecy bibidy bituh, didy mwa kwiikal cikwaabw diheehel menmen didy baan-been baan-balum ni baan-bakaj mwa kumvw hamut a dyaalabul dileeh didy ni ngeny yivul. Uw mutwaal dyaalabul dihiih mu may miibuh, wiiyiiy kuleej neey udy mwiilongolol bilengel ni udy mumvw bilengel myand yidy mu ciin bwaal eecy.
8. I mushind kaay udy Yehow utal kwiikashishomw kwiitut bwa myand yituloolong ?
8 I biny biwudy mwa kulong uw mwa kukooyel myand eey ki utungunuk ni kumvw cikwaabw bibiih menmen hawukaakaam kwaalabul misang yivul hamut a musang aakaabumw eecy yibidy? Iikal mutwiishibw neey Yehow wiiyiiy kwanyish mushind uwiikaakashishomw ni mucim aakaabumw bwa kulong myand yiwudy mwa kulong. (Luuk 21:1-4) Kutwaal cidy cilengel menmen bwiibuh kakwiin kumvwiij neey udy mwa kulong myand yidy yikuhit diikand. (Fil. 4:5) Anj iikal mumanyik bwaal buwukaakaam kulong, iifundil kiihacil bwa kwiibukumbaj, ni sambil bwiibuh kwiikal ni micim yibatam. Bwaal bwa kuuhal, kiihacil aak kady mwa kwiikal ka kutwaal maalabul mu may makeeh.
KUKASHISHANGAN MU CISUMBW CIDY NI BAAT BAVUL
9. I lutat kaay ludy mwa kumweek mu bisumbw bidy ni baat bavul?
9 Mu cisumbw ciinun mu mwiikal bakajaady bavul, udy mwa kuhetok lutat. Misang yikwaabw biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj bavul i bakat kwaalabul ni utaatal neey umbumb teng cikam mwiiwul ni kabay bakusungul. Cileejel: Danielle i mukat kwaalabul bikasakan mu bisangil.c Utaatal kwaalabul mu bisangil bu cituh cya mu kuhambidil kwindiy, mushind udyey mwa kukashish bakwaabw mu diitabij, ni i mushind a kukashish diitabij dindiy mu myand yidy Bibl ulongweesh. Ki hamwangeley bwa kutweel mu cisumbw cidy ni baat bavul menmen, bamusungwiil bwa kwaalabul ha musang bituh—misang yikwaabw kabaakadyoh bend bamusungul bwa kwaalabuley musang ning waakaabumw teng ni mwaakady cisangil aacy cih cyoos. Uleebel neey: “Naakady mumvw bibiih,” ni “numvwiil teng bu neey nady mwiikadish dyaakatook kaahand. Hadyobw kabay teng bakusungul, udy mwa kutwaadij kwiiyihanguj ni uleeb neey: Ning ki cidyobw bakat.”
10. I biny bitudy mwa kulong bwa kuhet dyaakatook dya kwaalabul mu bisangil?
10 Udy mwa kumvw byeeb bu mwaakady Danielle mumvw eeny? Biby biikal neey umvumvw nook, bidy mwa kukusak bwa kulek kutwaal maalabul ni bwa kwiikal kumvw teng bituh myand yidyobw baleeb mu bisangil. Ki kulekoh bend bwa kwiikal kwaalabul. I biny biwudy mwa kulong? Bidy mwa kukwambulwiish bwiibuh kulongolol maalabul mavul bwa cisangil cyoos. Nook, bab biikal kabay bakusungul ku butambwiil bwa dilong, wiiyiiy kwiikal cikwaabw ni dyaakatook dya kwaalabul hady cisangil cyend ni kuy kuuhal. Hawendend ni kulongolol Kulong kwa Cibumb cya Muteetekel, langil ha mushind udy cikos cyoos cihetangan ni ciin bwaal citam cya ciin bwaal ciwukakaam kulongolol. Uw mulong nook, wiiyiiy kwiikal misang yikwaabw ni maalabul malengel mawudy mwa kutwaal hanwendend ni kulong. Cikwaabw, udy mwa kulongolol bwa kwaalabul mu bikos bya kwiisambil bidy ni malongweesh ma mu Bibl mady makasakan menmen bwa kwiimumvwiij. (1 Kor. 2:10) Bwabiny? Bwaal kudy mwa kwiikal biin bukish bakeeh menmen bady mwa kwaalabul ha bikos bya mu dilongweesh aab. Ning uw mukooyel myand yidyobw baleej eey, i biny biwudy mwa kulong uw mutal neey kwiin muhet dyaakatook dya kwaalabul mu bisangil bivul binukaady balong? Udy mwa kwiisamb ni mulombol kuuhal kwa cisangil kaciy cyanj kutwaadij ni mwambil bwa dijooj disunguluk diwudy mukat bwa kwaalabul.
11. Mukand a Biin Filipw 2:4 wiitukaakashish bwa kulong biny?
11 Bal Biin Filipw 2:4. Ku dyambulwiish dya spirit mujilang, mupostol Pool waakady mukashish biin Krist bwa kutalobw myand yilengel yidy naay bakwaabw. I mushind kaay utudy mwa kukooyel mubel oow hatudy mu bisangil? I hakwiikal bamanyik neey baat bakwaabw, teng bu tut, i bakat kwaalabul byaabw.
Teng muwudy mukat bwa bakwaabw biikal biisamb hanwiisaasamb, katok bwa bakwaabw biikal byaabw baalabul mu bisangil (Tal cikos cya 12)
12. I mushind kaay mulengel utudy mwa kukashish nend bakwaabw mu bisangil? (Tal cikwaabw cifwaatul.)
12 Langil ha bwaal aabw mu mushind oow. Hawiisaasamb ni balund neeb, udy mwa kukat bwa wiikal wiisamb teng uw bikasakan eeny? Waakweeh, kwiin mwa kulong nook! Udy mukat bwa biikal biisamb byaabw. Mu mushind mukwaabw, bady mwa kwiiyumvw neey kwiishoh bend mwiibateek mu meej. Bya mushind haakaabumw, mu bisangil tudy bakat bwa baat bavul biikal ni dyaakatook dya kwaalabul. Cya biin, mushind mulengel wa kukashish biin-kweet i kwiibakish dyaakatook dya kuleejobw diitabij dyaababw. (1 Kor. 10:24) Tukontononaay mutudy mwa kulong nook.
13. I mushind kaay utudy mwa kulong bwa baat bakwaabw baalabul?
13 Cya kuuhal, tudy mwa kulong bwa maalabul miitut miikal mihiih, kulong nook kudy mwa kulong bwa baat bavul bahet byaabw mushind a kwaalabul. Bakul ni bakajaady bakwaabw bady bakuluuh mu diitabij bady mwa kutwaal cileejel. Ning uw utwaal dyaalabul dihiih, lek kwaalabul hakuleeb myand yikahit-hit. Uw muleeb myand bu yoos yidy mu cikos, bakwaabw kabakwiikaloh bend ni bivul bya kuleeb. Cileejel, mu cikos eecy, i baleej myand yibidy ya kulond—kutwaal maalabul mihiih ni kulek kwaalabul hakuleeb myand yikahit-hit. Uw mwiikal muut a kuuhal udyobw basungul bwa kwaalabul mu cikos eecy, long bwa kwaalabul teng bwaal bwaakaabumw.
I diib kaay ditudy mwa kwiihangadij bwa kulek kumb cikam mwiiwul hatudy mu bisangil? (Tal cikos cya 14)f
14. I biny bidy mwa kwiitwambulwiish bwa kumanyik misang yitudy mwa kumb cikam mwiiwul? (Tal cikwaabw cifwaatul.)
14 Iikal mwiihangadij uw kaayeeb bwa kumanyik misang yiwudy mwa kwaalabul. Tut tumb teng kumb cikam ciitut mwiiwul, tudy mwa kulong bwa uloolombol iikal teng wiitusungul ning hady bakwaabw kabay banj kuhetoh bend mushind a kwaalabul byaabw. Kulong nook kudy mwa kukooyesh bakwaabw mu mabok bwa kumbobw cikam mwiiwul.—Mul. 3:7.
15. a) I biny bitudy mwa kulong hadyobw kabay biitusungul bwa kwaalabul? b) I mushind kaay udy baloolombol mwa kuleej neey muut woos udy ni buseeb? (Tal kazubw ka neey: “Biby Biikal Neey i uw Uloolombol.”)
15 Hady bakajaady bavul bumb bikam byaabab mwiiwul hadyobw bend ni kulong, katwiin mwa kuhet mushind a kwaalabul misang yivul yitudy bakat. Ha biisang aaby, uloolombol kiin mwa kuhet mushind a kusungul baat boos. Bidy mwa kulong bibiih, ki kabiin bikaam tufulul mund hadyobw kabay biitusungul bwa kwaalabul.—Mul. 7:9.
16. Tudy mwa kukashish bakwaabw balaalabul ku micim bicy?
16 Uw kuy ni mushind a kwaalabul misang yivul bu mudy mukat, bwabiny i bilengel bwiibuh kutum meej ku maalabul matwaatwaal bakwaabw ni kwiibafwiijok bwa maalabul madyobw batwaal kuunyim kwa cisangil eeny? Biin-kween baan-balum ni baan-bakaj bady mwa kutal neey kwiibafwiijok kwiibuh i kubakashish ku micim kwiikal bu maalabul mawaakady mwa kutwaal. (Tus. 10:21) Kufwiijanganok i mushind mukwaabw utudy mwa kukashishangan.
MISHIND YIKWAABW YA KUKASHISHANGAN
17. a) I mushind kaay udy balel mwa kwambulwiish baan baabab bwa kulongolol maalabul malengel? b) Bilondeshel video, i myand yinaay kaay yitudy mwa kulong bwa kulongolol dyaalabul ? (Tal dimanyish muush mwa diibij.)
17 I biny bikwaabw bitudy mwa kulong bwa kukashishangan mu bisangil biitut? Uw mwiikal mulel, ambulwiish baan biibuh bwa kulongoloolobw maalabul bilondeshel bidimw bidyobw naaby. (Mat. 21:16) Ha biisang bikwaabw, bady mwa kuhet myand yitam, bu mudy myand ya biin maluw eecy myand yitaatal bukalang, i biit bya kwangat ni buseeb hanwendend ni kulong, ki kwiiyiiy kwiikal misang yikwaabw cikos cyumw eecy bibidy bidy mwaan mwa kuhet byend mushind a kwaalabul. Cikwaabw, ambulwiish baan biibuh bwa kumanyikobw kabingil kady mwa kulong bwa hadyobw kabay biibasungul bwa kwaalabulobw misang yoos yidyobw bumb bikam byaabab mwiiwul. Uw mwiibumvwiij kabingil aak udy mwa kwiibalongolol bwa kaay biikal bumvw bibiih hadyobw batal bakwaabw biibasungul ni kabay biibasungul bab.—1 Tim. 6:18.d
18. I mushind kaay utudy mwa kulek kutum meej kutudy hatutwaatwaal maalabul? (Tusumw 27:2)
18 Woos wa kutudy udy mwa kulongolol maalabul makaakish Yehow lutumb ni makaakashish biin-kweet biin Krist. (Tus. 25:11) Diib dituheehet mushind a kuleeb bwa bwaal bwiitut mu may makeeh, bikaam tulek kuleeb myand hakuhit kuleeb teng bwiitut. (Bal Tusumw 27:2; 2 Kor. 10:18) Hamut a kulong nook, twiikashishomw bwa kutungunuk ni kuleeb habitaatal Yehow, bwa Diiy dindiy, ni bwa cisak cituutul cya baat bindiy. (Yis. 4:11) Cya biin-biin, iikaleby neey mu cikos i biitulomb bwa kuleeb bwaal bwiitut, i bilengel bwiitut kulong nook. Cileejel cya nook cidy mu cikos ciloolond cya mu ciin bwaal eecy.
19. a) I cihet kaay citwiiyiiy kuhet hatukakashishangan tut boos mu bisangil? (Biin Rom 1:11, 12) b) I biny biwanyanyish habitaatal kutwaal kwa maalabul mu bisangil?
19 Hadyok kakuy mikenj yikasakan bwa mushind a kutwaal maalabul, tut boos tudy mwa kwiikashishomw bwa kutwaal maalabul bwiitut kukashishangan. Bwaal oobw budy mwa kumvwiij neey bikaam twiikalok ni ciibidil cya kutwaalok maalabul. Eecy bidy mwa kumvwiij kwiikalok ni musangal hady hatwaalaalabul ni hady bakwaabw bahetok byaabw mushind a kwaalabul. Hakwiitacish bikasakan bwa bakwaabw mu bisangil bya cisumbw, tudy mwa kwiikal boos ni musangal “bwiitut kukashishangan tut boos mu kwiitabij.”—Bal Biin Rom 1:11, 12.
MUSAMBW A 93 Tubeneshaku mu bisangilu bietu
a Tukakashishangan ku micim hatwaalaalabul mu bisangil. Ki bakwaabw badyaakal bumvw biibatond bwa kwaalabulobw. Bakwaabw i bakat kwaalabul ki i bakat bwa biikal bibasungul misang yivul. Mu shikacil mukwaabw, i mushind kaay utudy mwa kuleej neey tuvuuvulukangan bwiitut kwiikal kukashishangan ku micim ni kiihacil ka neey woos wa kutudy iiyumvw mukashish mu mabok eeny? Ni i mushind kaay utudy mwa kutwaal maalabul mady mwa kukashish biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj bwa kukatangan ni kulongelangan myand yilengel? Twiiyiiy kuhet maalabul mu ciin bwaal eecy.
b Bwa kumanyik myand yikwaabw yidyobw baleej, tal cikwaabw myand yidy mu Tshibumba tshia Nsentedi Suuny a 1/2019, diib. 8-13; ni cya mu 1/9/2003, diib. 19-22.
c I bashintulul diijin.
d Tal video mu jw.org wa neey: Ikala mulunda wa Yehowa—Longolola diandamuna diebe.
f DYUMVWIIJ DYA CIIFWAATUL: Mu cisumbw cidy ni baat bavul, mwiin-kweet mwaan-mulum ukaady muman kwalabul ni uleelekel bakwaabw bwa bahet byaabw mushind a kwaalabul mu cisangil.