CIIN BWAAL CYA KULONG CYA 23
Tungunuk ni Kulong bwa ‘Mudil a Yah’ iikal Teng Ulaakuk
‘[Lukat] lulaalakuk mudil i mwiin i mwiin weeh, mudil a Yah.’—MUSAMBW MUHIT KUL. 8:6.
MUSAMBW WA 131 “Tshidi Nzambi musuike kaba kamue”
KADYOOSHa
1. I mushind kaay udy Bibl uleeb bwa lukat lwa biin-biin?
MUDIL a lukat ‘ulaalakuk, mudil a Yah. Mwanz woos wa misul yitam kiish mwa kutikinish lukat.’b (Musambw muhit Kul. 8:6, 7) Dyumvwiij dya lukat eedy i dilengel menmen! May aam makaakashish biin maluw: Nudy ni mushind a kukatangan bikasakan.
2. I biny bidy biin maluw ni bwa kulong bwa lukat kalutalal?
2 Biin maluw bady mwa kukatangan bikasakan teng bab biikashishomw. Cileejel: mudil a ha cyaab cidy baat batudil udy mwa kutungunuk ni kuteem, teng kuk kwiikal muut utuutungunuk ni kumbok kuny. Kuk kwiikal kakuy muut uloolong nook, mudil wiiyiiy kujim. Bya mushind aakaabumw, lukat lwa muut ni mukaj indiy ludy mwa kushaal cikwaabw lukasakan teng bab biikal bakashish bulund bwaabab. Misang yikwaabw, biin maluw bady mwa kutal mudy lukat lwaabab lwiikal lwend ni kukeeh, nang-nang hadyobw bataatameen lutat lwa myand ya fwalang, myand ya mabenj, eecy bujit bwa kukashish baan. Nook, nun biikal biin maluw, i mushind kaay unudy mwa kutungunuk ni kwiikal ni ‘lukat lwa Yah’ mu maluw miinun? Mu ciin bwaal eecy, twiiyiiy kwiisambil ha mishind yisat yidy mwa kwiinwambulwiish bwa kukashish bulund bwiinun ni bwa kwiikal ni musangal mu cisak.c
TUNGUNUK NI KUKASHISH BULUND BWIIBUH NI YEHOW
Teng bu Yozeefw ni Mariy, bikaam muut ni mukaj indiy biikal ni bulund bukasakan ni Yehow (Tal cikos 3)
3. I mushind kaay udy bulund bukasakan ni Yehow bwambulwiish biin maluw bwa kutungunuk ni kukatangan bikasakan? (Muleej 4:12) (Tal cikwaabw cifwaatul.)
3 Bwa ‘mudil a Yah’ iikal mukasakan, bikaam muut ni mukaj indiy biikashishomw bwa kwiikal ni bulund bukasakan ni Yehow. Bulund bwaabab bukasakan bwiibambambulwiish mu maluw maabab bicy? Hady biin maluw bangat ni buseeb bulund bwaabab ni Taat aabab udy mu diiwul, bady habwiih bwa kukooyel mibel yindiy, ni yibambambulwiish bwa kulek ni kutaatameen makab mady mwa kulong bwa lukat lwaabab lukeeh. (Bal Muleej 4:12.) Baat ba mu spirit biikaakashish cikwaabw bwa kwiidikij Yehow ni bwa kwiikal ni biikadil bidyey naaby, bu mudy bulengel, kutukij mu diis, ni kufwiilangan lus. (Ef. 4:32–5:1) Hady biin maluw baleej biikadil eeby bidy mwa kwiibahehedyel bwa bab kukatangan bikasakan. Mwiin-kweet mukwaabw diijin dindiy Lena, utweelel mu maluw kukaady mivw yihit ha 25, uleeleeb neey: “I bihehel bwa kukat ni kuneemek muut a mu spirit.”
4. Bwabiny Yehow usungwiil Yozeefw ni Mariy bwa kwiikalobw balel ba Mesih waakady mwa kwiiy?
4 Twangat cileejel eecy. Haakady Yehow munoonoh biin maluw aab bwa kwiikalobw balel ba Mesih waakady mwa kwiiy, Usungwiil Yozeefw ni Mariy ba mu twiikulwiilwiil tuvul twa Davih. Bwabiny? Bwaal mwaakadyobw boos babidy baakady ni bulund bulengel ni Yehow, ni Yehow waakady mumanyik neey biiyiiy kumuteek ha cyaab cya kuuhal mu shikacil aabab a maluw. Nun biin maluw, i biny binudy mwa kulongel ku cileejel cya Yozeefw ni Mariy?
5. I biny bidy biin-kweet baan-balum mwa kulongel ku cileejel cya Yozeefw?
5 Yozeefw waakady habwiih bwa kukooyel buludik bwa Yehow, ni kulong nook, kulongel bwa kwiikaley mwaan-mulum fumw a cisak. Cileejel, misang yisat, uhetel may ma kulond ma kudy Mawej habitaatal cisak cindiy. Musang woos, waakady teng habwiih bwa kwiimakooyel, ning mwaakadyem mamweek makasakan. (Mat. 1:20, 24; 2:13-15, 19-21) Hakulond buludik bwa Mawej oobw, Yozeefw waakady mulam Mariy, waakady umwambulwiish, ni umutabaleel. Lang ket bwa mwaakady bilong bya Yozeefw bisak Mariy bwa kumukat ni kumuneemek! Nun baan-balum, nudy mwa kwiidikij Yozeefw hakukaam mibel yishimatil mu Diiy dya Mawej bwa kwambulwiish naay bisak biinun.d Hanukookoyel mibel eey, ning kuk kwiikal mushind a kushintulul myand kaahand, uleeleej muwudy mukat mukaj iibuh ni ukaakashish cikwaabw maluw miinun. Mwiin-kweet mukwaabw mwaan-mukaj wa mu Vanuatu, utweelel mu maluw kukaady mivw yihit ha 20, uleeleeb neey: “Hady mbaayany ukaam ni ukooyel buludik bwa Yehow, namuneeneemek bikasakan. Numvumvw bilengel ni tal neey i baalam, ni niitaatab mahangadik mangangatey.”
6. I biny bitudy mwa kulongel ku cileejel cya Mariy?
6 Mariy waakady ni bulund bulengel ni Yehow; waakady ni diitabij dikasakan. Waakady mumanyik Diiy dya Mawej bilengel. (Luuk 1:46) Waakady cikwaabw ni diib dya kulangil bikasakan ha byaakadyey ulong. (Luuk 2:19, 51) Biin-biin, bulund bwa Mariy ni Yehow bulongel bwa iikal mukaj a buseeb. Leel oow, baat bavul bikaakashishomw bwa kulong myand teng bu Mariy. Cileejel, mwiin-kweet mwaan-mukaj diijin dindiy Emiko uleeleeb neey: “Ha nacyaakady mujik, naakady ni ciibidil cya kwiilongel Bibl. Ki kuunyim kwa mim muman kutweel mu maluw, natadil neey bu mwaakady mbaayany usambil bwiitut ni ulombol kuhambidil kwa mu cisak, niitabil bwa kutwaaj kulong myand ya bwiin yaakadyey ulong. Niiyil kutal neey: byaakady bikaam natungunuk ni kwiilongel bwa kulam bulund bwaam ni Yehow. Nook, kaabaak naady ni diib kwiisamb ni Mawej aam—bwa kusambil, bwa kubal Diiy dindiy, ni kulangil a meej mindiy hakujoojolol myand yikwaabw.” (Kal. 6:5) Nun baan-bakaj biin maluw, nun batungunuk ni kukashish bulund bwiinun ni Yehow, baambayeen biiyiiy kwiikal cikwaabw ni kabingil ka kwiinutumbish ni kwiinukat.—Tus. 31:30.
7. I biny bidy biin maluw mwa kulongel ku cileejel cya Yozeefw ni Mariy habitaatal kuhambidil haakaabumw?
7 Yozeefw ni Mariy bakadil cikwaabw mudimw haakaabumw bwa bulund bwaabab ni Yehow bwiikal bukasakan. Bamanyikil buseeb bwa kuhambidil Yehow haakaabumw mu cisak. (Luuk 2:22-24, 41; 4:16) Byaakady bikasakan bwa kulong nook, nang-nang hiiyiilobw kwiikal ni baan bavul, ki baakady ni mushind a kumulong. Ciin eecy i cileejel cya buseeb kudy biin maluw leel oow! Nun biikal ni baan, teng bu Yozeefw ni Mariy, kudy mwa kumweekok lutat bwa kutweel naabw mu bisangil ni kulong program bwa kuhambidil kwa mu cisak. Bidy mwa kwiikal cikwaabw bikasakan menmen bwa kuhet diib dya kulong ni dya kusambil haakaabumw mu cisak. Cikwaabw, vuluk neey hanuhaahambidil Yehow haakaabumw, nufweefweej habwiih nend ni nwiiyiiy kwiikal habwiih umw ni mukwaabw. Nook longaay bwa kuhambidil kwiikal ha cyaab cya kuuhal.
8. I biny bidy mwa kulong biin maluw bady bahet lutat bwa kuhetobw bikasakan dyambulwiish mu kuhambidil kwa mu cisak?
8 I biny binudy mwa kulong nun bahet lutat mu maluw miinun? Lungeny lwa kwiikal haakaabumw bwa kuhambidil mu cisak ludy mwa kumweek bu neey kalwiin lulengel. Biby biikal nook, twaadij kukontonon bwaal kaahand bukeeh ni busaasangeej, bwaal bunudy bakat nun boos babidy bwa kwiisambiloh. Kulong nook kudy mwa kwiinwambulwiish bwiinun kukatangan bikasakan ni bwiinun kukat bwa kuhambidil Yehow haakaabumw.
IIKALAAY NUHITIJ DIIB HAAKAABUMW
9. Bwabiny bikaam muut ni mukaj indiy biikal bahitij diib haakaabumw?
9 Nun biin maluw, nudy mwa kutungunuk ni kukatangan cikwaabw bikasakan nun biikal nuhitij diib haakaabumw. Nun balong nook, biiyiiy kwiinwambulwiish bwa kumanyik cidy mwiin maluw neeb ulang ni cikaakaamey. (Kbwa. 2:24) Tal ciiyil kumanyik Lilia ni Ruslan mu maluw kuunyim kwa baman ni kulong mivw yihit ha15. Uleeleeb neey: “Tutadil neey katwaakady mwa kwiiy kwiikal ni diib dya kushikat haakaabumw bu mutwaakady tulang. Twaakady ni bivul bya kulong bwa mudimw iitut a bikam, midimw ya ku nzubw, ni cikwaabw mushind a kutabaleel baan biitut. Tutadil neey bu biitut biikal katuy biifundilok diib dya kwiikal haakaabumw mu maluw miitut, byaakady mwa kwiikal teng bikasakan bwa kukatangan bikasakan.”
10. I mushind kaay udy biin maluw mwa kukooyel diiy ditam didy mu Biin Efez 5:15, 16?
10 I biny bidy biin maluw mwa kulong bwa kwiikalobw batwiishibw neey bahihitij diib haakaabumw? Nudy mwa kwiifundil diib, eecy kulong program bwiinun kwiikal haakaabumw. (Bal Biin Efez 5:15, 16.) Mwiin-kweet mwaan-mulum wa mu Nijeriyah diijin dindiy Uzondu uleeleeb neey: “Hanaloolong program bwa binady mwa kulong, nafufundomw cikwaabw diib diniikal mwa kuhitij haakaabumw ni mukaj aam ni naloolong bwa diib aady diikal bwaal butam butwiikal ni bwa kulong.” (Fili. 1:10) Tukontononaay cilongel Anastasia, mukaj a mulombol a cijeng wa mu Moldova, ukaakal mudimw bilengel byeeh ni diib dindiy. Uleeleeb neey: “Niikaakashishomw bwa kulong myand yinakaakaam kulong hady mbaayany mwiikal ni bivul bya kulong habitaatal majit madyey naam mu bisumbw. Mushind oow, tudy mwa kuhitij diib haakaabumw.” Ki i biny binudy mwa kulong nun batal neey kudyok lutat bilondeshel program unudy balong bwiinun kuhitij diib haakaabumw?
Bu munudy biin maluw, i midimw kaay yinudy mwa kulong haakaabumw? (Tal cikos cya 11-12)
11. I midimw kaay yaakady Akilas ni Prisil balong haakaabumw?
11 Biin maluw bady mwa kulongel ku cileejel cya Akilas ni Prisil, biin maluw baakadyobw bakat bikasakan kudy biin Krist bavul ba mu siyekel a kuuhal. (Rom 16:3, 4) Ning mudy Bibl kay muleej myand yoos habitaatal maluw maabab, ki wiituleeleej neey baakady bakal mudimw, baakady badiil baat musah, ni baakady boos haakaabumw haakadyobw bambulwiish baat bakwaabw. (Yil. 18:2, 3, 24-26) Nook, mu Bibl hadyobw baleeb bwa Akilas ni Prisil, biibateeteel teng boos haakaabumw.
12. I biny bidy muut ni mukaj indiy mwa kulong bwa kuhitij diib divul haakaabumw? (Tal cikwaabw cifwaatul.)
12 I mushind kaay udy biin maluw mwa kwiidikij cileejel cya Akilas ni Prisil? Langil ha myand yivul yiwudy uw ni mukaj iibuh nukaam bwa kulong. Kwiin mwa kukatok bwa kulongok yimw ya ku midimw aay haakaabumw hamut a uw kwiiyilong kaayeeb eeny? Cileejel, Akilas ni Prisil baakady badiil baat musah haakaabumw. Nudy bakatok byeen bwa kulong program bwa kwiikal kuy haakaabumw mu mudimw a bukajaady eeny? Akilas ni Prisil baakady cikwaabw bakal mudimw haakaabumw. Uw ni mwiin maluw neeb nudy mwa kwiikal kanuy ni mudimw aakaabumw, ki kanwiish mwa kulongok haakaabumw midimw ya mu nzubw eeny? (Mul. 4:9) Hanwambambulwiishangan bwa kulong mudimw kaahand, nwiiyumvumvw cikwaabw biikal bu mu cikong ni nudy ni mushind a kwiisamb. Tudy ni cileejel cya biin maluw Robert ni Linda bady kaabaak ni mivw yihit ha 50 mu maluw. Uleeleeb neey: “Biin-biin, katwiin ni diib divul dya kwiihitij diib haakaabumw. Ki haniiteeteel malong, mukaj aam yiy wendend ni kwiimakuhul eecy hanendend ni kukal mudimw mu kabudimy ka bisaal byaakudy bidy hanj, uhahatuk mu nzubw ni wiiy ukal mudimw haakaabumw naany, numvumvw musangal muvul. Kulong myand haakaabumw kuloolong bwa twiikal mu kaacyumw. Lukat lwiitut lutuutungunuk ni kukasakan.”
13. Bwa kwiikal biin-biin mu kaacyumw, bikaam muut ni mukaj indiy balong biny?
13 Ki, vuluk neey, kiin teng kwiikal haakaabumw kudy mwa kulong bwa kwiikal mu kaacyumw. Mukaj a muut mukwaabw wa mu Brezil uleeleeb neey: “Leel oow, kukaady biit bivul byangangat baat diib divul menmen, nady mutal neey tudy mwa kuhon mu butey hakulang neey twiihiihitij diib haakaabumw teng bwaal tudy mu nzubw aakaabumw. Nady mwiiy kumanyik neey kakwiin teng kwiikal haakaabumw kubaah, ki kudy myand yikwaabw yitudy mwa kulong. Bwaal bukwaabw i kukun mwiin maluw neeb mat bwa kumanyik bikaakaamey.” Tal mushind udy Bruno ni mukaj indiy Tays balong bwa kukunanganobw mat bwa kumanyik bikaakaam mukwaabw. Uleeleeb neey: “Diib dituhiihitij diib haakaabumw hatudy katuy ni cya kulong, tuteeteek telefon yiitut ha cyaab ni tusangal bwa kuhitijok diib haakaabumw.”
14. Iikaleby neey biin maluw kabiin bahitij diib haakaabumw, i biny bidyobw mwa kulong?
14 Ki biby biikal neey uw ni mukaj iibuh (eecy ma cimen iibuh) kanwiin nuhitij diib haakaabumw, i biny binudy mwa kulong? Misang yikwaabw kanwiin bakat myand yaakaabumw, eecy misang yikwaabw nufufulwiijangan mund. I biny binudy mwa kulong? Tukontononaay bwaal bwa mudil a ha cyaab cidy baat batudil udyobw baleeb mu bikos bya ku butambwiil. Hadyobw bateemeshelok mudil, kiin ulakuk musang aakaabumw. Bwa yiy kuteem bikasakan, bikaam utungunuk ni kumbok bituh bya kuny bitam. Bya mushind aakaabumw, bwabiny kanwiin mwa kuhitijok ning minit yikeeh haakaabumw diifuk dyoos? Iikalaay batwiishibw bwa kulong bwaal kaahand bunudy nun boos bakat, ki kulek kulong bwaal budy mwa kufulwiij umw a kunudy mund. (Jak 3:18) Lukat lul lwiikal lukeeh, nudy mwa kutal lukasakan cikwaabw.
LONGELANGANAAY MYAND NI KANEEMW
15. Bwabiny kuneemekangan i bwaal bwa buseeb kudy biin maluw bwa kukatangan bikasakan?
15 Kuneemekangan i bwaal bwa buseeb mu maluw. Kudy bu luheeh ludy Mawej muteekok lwambambulwiish bwa mudil a ha cyaab cidy baat bashikacil ateem bikasakan. Kakuy luheeh ludy Mawej muteekok, mudil ujiijim lwang. Bya mushind aakaabumw, kakuy kaneemw, biin maluw biiyiy kutal neey lukat lwaabab ludy mwa kwiiy kukeeh lwang-lwang. Cikwaabw, muut ni mukaj indiy biikaakashishomw bwa kuneemekangan, baloolong bilengel bwa kukashish lukat lwaabab. Cikwaabw, manyik neey, kabwiinoh bend bwaal buwudy mwa kulang neey uneeneemek, ki i mushind udy mwiin maluw neeb mwa kumvw neey umuneeneemek. Penny ni Aret i biin maluw ni baakadyomw ni mivw yihit ha 25. Uleeleeb neey: “Kuneemekangan i kwiitwambulwiish bwa tukatangan bikasakan kwiitut. Twiisaasamb bilekelel bwaal tudy bamanyik neey twangangat meej ma muut woos ni buseeb.” Nook, i biny biwudy mwa kulong bwa kwambulwiish mwiin maluw neeb bwa iiyumvw neey umuneeneemek biin-biin? Tukontononaay cileejel cya Abraham ni Sarah.
Bikaam mwaan mulum mwiin Krist aleej bwa bikaakaam mukaj indiy hakumukun mat ni meej moos (Tal cikos cya 16)
16. Bilondeshel 1 Pyeel 3:7, i biny bidy biin-kweet baan-balum mwa kulongel ku cileejel cya Abraham? (Tal cikwaabw cifwaatul.)
16 Abraham waakady ulongel Sarah myand ni kaneemw. Waakady ukun Sarah mat ni waakady wangat ni buseeb hakulangil ha mushind waakady Sarah mwa kwiiyumvw habitaatal myand yaakadyey naay. Cileejel, musang mukwaabw, Sarah waakady ni kakunying, ni wambiil Abraham myand yaakady yimutond, ni umubelelok cikwaabw bwa bwaal kaahand. Abraham ufulwiilok mund ni kwaalabuley bibiih eeny? Waakweeh. Waakady mumanyik neey Sarah waakady mukaj waakady ukooyel ni waakady ulong myand yaakady yihetangan ni mahangadik maakadyey wangat. Abraham waakady mumukun mat ni ukaamin mushind a kuman cilumbw eecy. (Kbwa. 16:5, 6) I dilongweesh kaay bwiitut? Nun biin-kweet baan balum, nudy ni bukookesh bwa kwangat mahangadik bwa bisak biinun. (1 Kor. 11:3) Cikwaabw, bwaal bwa lukat bwa kulong i kukun mat ku meej mady naam mukaj iibuh kuuhal kwa kwangat dihangadik, amanaman iikal diihangadik diibuh mwa kwiiy kumulongel bibiih. (1 Kor. 13:4, 5) Biisang bikwaabw, mukaj iibuh udy mwa kwiikal mumvw bibiih ni udy mwa kwiikal ukaam kukwambil myand yidy yimutond. Wangangatok ni kaneemw myand yidyey ukwambil hakumukun mat ni meej moos eeny? (Bal 1 Pyeel 3:7.) Angela ni Dmitry i biin maluw ni baakady ni mivw habwiih ni 30 mu maluw. Uleeleeb mushind waakady mbaayend ulong myand ulongel bwa iiyumvw neey waakady umuneemek: “Dmitry udy teng habwiih bwa kuukun mat hanady ni mumvw bibiih eecy diib dinakaakaam kuleeb. I mutukijil mu diis, ning hanady ciy ni mushind a kuleeb myand yidy yiitond.”
17. I biny bidy biin-kweet baan-bakaj mwa kulongel ku cileejel cya Sarah? (1 Pyeel 3:5, 6)
17 Sarah waakady uneemek Abraham hakut mahangadik maakadyey wangat nyam ku mikon. (Kbwa. 12:5) Cileejel, musang mukwaabw, Abraham wangacil diihangadik dya kwaak beeny baakadyey kay mutakamin. Wambiil Sarah bwa kwiimanyikey mudimw waakadyey ulong bwa kwiihikey mikat yivul (bidyaaj). (Kbwa. 18:6) Sarah ulongel myand lwang-lwang ni ulongel cyaakady Abraham mumwambil bwa kulong. Nun baan-bakaj, nudy mwa kulond mu diikas dya Sarah hanutwaat mahangadik mangangat baambaayeen nyam ku mikon. Nun balong nook, maluw miinun miiyiiy kwiikal makasakan. (Bal 1 Pyeel 3:5, 6.) Dmitry, udyobw baleeb mu cikos cishaal eecy, umvumvw mudy mukaj indiy ulong myand yiloolong bwa Dmitry iiyumvw neey umuneneemek. Uleeleeb neey: “Nadyaakal nafwiijok Angela bwa kwiikashishomw kwindiy bwa mudyey uuyambulwiish habitaatal mahangadik manangangat, ning hady meej mindiy ni maam kamay maakaabumw. Myand yiy yiikal kayiy yend bilengel, kiish uuleeb bibiih.” I bikoyeel bwa kukat muut ukuneeneemek!
18. I biny byambambulwiish biin maluw bwa kwiikashishomw bwa kutungunuk ni kukatangan bikasakan?
18 Leel oow, Satan i mukat bwa biin Krist biin maluw balek kukatangan. I mumanyik neey lukat ludy naal biin maluw lul lukeeh, bady mwa kutwaadij kulek myand ya Yehow. Ki, lukat lwa biin-biin kalwiishoh bend mwa kuh! Nook lukat lwiinun lwiikal teng bu ludyobw baleej mu Musambw Muhit Kulengel. Nook, iikalaay biiswiik bwa kuteek Yehow ha cyaab cya kuuhal mu maluw miinun, iikalaayok ni diib dya kulong myand haakaabumw, iikalaay nuneemekanganaay ni iikalaay nukunanganaayok mat bwa kumvw bikaakaam mukwaabw. Nun balong nook, maluw miinun miiyiiy kuh Yehow lutumb, bwaal i yiy Humb a lukat lwa biin-biin, ni teng bu mudil udyobw balam bilengel ulaalakuk teng kulakuk, lukat lwiinun lwiiyiiy kukasakan bwa loos.
MUSAMBW WA 132 Tukadi mubidi umue mpidieu
a Yehow i mwaakish baat maluw bu cya bukish, ni maluw mady mwa kulong bwa mwaan-mulum ni mukaj indiy bakatangan bikasakan. Ki ha biisang bikwaabw, lukat ludy mwa kutalal. Uw mwiikal ukaady mubakangan, ciin bwaal eecy ciiyiiy kukwambulwiish bwiibuh kutungunuk ni kukat mwiin maluw neeb ni bwiinun kwiikal ni musangal mu maluw.
b Lukat lwa biin-biin, kalwiish lushintuluk ni ludyok bwa loos, bilubiibiikan neey ‘mudil a Yah’ bwaal Yehow i yiy Mwiin lukat lwa nook.
c Ning uw mwiikal ni mwiin maluw neeb ukiish Temw a Yehow, myand yidyobw baleej eey yidy mwa kukwambulwiish bwa kukashish bulund bwiinun.—1 Kor. 7:12-14; 1 Py. 3:1, 2.
d Cileejel, kontonon mibel ya buseeb eey yidy ha cyaab cya biin bwaal bilondangan cya neey “Dyambulwiish bwa Biin Bisak,” yidyok, yidy mu sit a jw.org mu JW Library®.