OMWATSI W’ERIGHA 27
Busana Naki Thutholere Ithubaha Yehova?
“Omwami Mukulhu ni mwira w’abandu abakamukenga [abakamubaha].”—ESY. 25:14.
OLHWIMBO 8 Yehova Ni Busaghiro Bwethu
EBIKENDI KANIBWAKOa
1-2. Ngoku kiri omwa Esyonyimbo 25:14, thutholere ithwakolhaki thwamabya thwanzire eribya n’obunywani bwa hakuhi na Yehova?
WUKALENGEKANAYA, ni mibere yahi eyikayithaghisibawa wamabya wanzire eribya n’obunywani bwa hakuhi n’omundu mulebe? Iwangana subirya wuthi abanywani abuwene batholere ibanzana n’eriwathikania. Obundi iwangana ghana eryibuka ngoku eryubaha ni mubere mukulhu owakayithaghisibawa eribya n’obunywani obuwene. Nomwabine, ngoku erisako erihirikirire omwatsi ono likabugha, abanzire eribya n’obunywani bwa hakuhi na Yehova batholere ‘ibamukenga [erimubaha].’—Soma Esyonyimbo 25:14.
2 Nomuthwangabya ithwamaghunza buthuku bungahi ithunemukolera Yehova, ithwe bosi thutholere ithwalholha embere erimubaha omo nzira eyitholere. Aliwe kikamanyisayaki eryubaha Nyamuhanga? Thwang’igha thuthi eryubaha Yehova? Kandi thwang’ighaki oko mughombe Obadia, Omuhereri Mukulhu Yehoyada, n’Omwami Yoasi bikahika okw’iubaha Nyamuhanga?
KIKAMANYISAYAKI ERYUBAHA NYAMUHANGA?
3. Soborera ebikaleka ithubaha kandi nga byanga thuhambako bithi.
3 Ithwangan’ubaha thwamabya ithunasi ngoku hane kindu kirebe ekyanga thukolha nabi. Eryubaha ng’eri litholere kandi lyangana leka ithwathwamu ndeke. Erisagha erithogha lyangana leka ithuthaghendera okwa kalibbi-libbi kw’omukunguli. Erisagha erihuthalha lyangana leka ithwathibitha nuku thulhue ahali emibere eyikalire. Erisagha eritsandya obunywani bwethu n’omundu mulebe oyo thwanzire lyangana leka ithwayitheya okw’ibugha kutse erikolha ekindu ekithemo lhukeri.
4. Ni mulingo wahi ow’eryubaha Yehova ogho Sitani anzire ithwabya nagho?
4 Sitani anzire abandu ibubaha Yehova omwa nzira eyithatholere. Sitani akakulha-kulhanaya amalengekania agho Elifasi akanganaya—athi Yehova ni Nyamuhanga oyukathuhulhaya n’erihithana oyo kithathokekene eritsemesya. (Yobu 4:18, 19) Sitani anzire ithubaha Yehova nuku thuleke erimukolera. Eriyitheya okwa kithegho ekyo, thutholere ithubaha Nyamuhanga omwa nzira eyitholere.
5. Kikamanyisayaki eryubaha Nyamuhanga?
5 Oyukubaha Nyamuhanga omo nzira eyitholere akamwanza kandi syalyanza erikolha ekyosi-kyosi ekyanga tsandya obughuma bwiwe nayu. Yesu mubaha Nyamuhanga omwa nzira eyiri ng’eyo. (Ebr. 5:7) Mwathalhabirirania omw’ubaha Yehova. (Isa. 11:2, 3) Omwakanya k’ekyo, mwamwanza kutsibu n’erianza erimwowa. (Yn. 14:21, 31) Nga Yesu, thukasikaya Yehova ya kutsibu kundi awithe olhwanzo, amenge, obulingirirania, n’obuthoki. Kandi thunasi ngoku Yehova athwanzire kutsibu kandi kw’akahambawako bikahika okwa mibere thukathwaliramo obusondoli bwiwe. Thwangana leka Yehova iniayowa nabi kutse ithwaleka iniatsema.—Esy. 78:41; Emi. 27:11.
ERIGHA ERYUBAHA NYAMUHANGA
6. Ni nzira yahi nguma eya thwang’ighiramo eryubaha Nyamuhanga? (Esyonyimbo 34:11)
6 Thukabuthawa isithuwithe omubere w’eryubaha Yehova; thutholere ithwakulha-kulhaniagho. (Soma Esyonyimbo 34:11.) Enzira nguma eya thwanga koleramo ekyo ly’erilebya ndeke ebihangikwa. Thukabya thukongera erilhangira amenge wa Nyamuhanga, obuthoki bwiwe, n’olhwanzo lhunene olhwathuwithire ngoku kilhangirikire omwa “ebyo ahangika,” erisikya n’olhwanzo ebya thumuwithire kwa bikanongera bithya. (Abar. 1:20) Mwali wethu ya Adrienne akabugha athi, “Amenge wa Yehova awalhangirikire omwa bihangikwa akanyiswekaya kandi akaleka ingaminya ngoku Yehova anasi ebinyitholere.” Erighanirya liwe mulyaleka iniaghunzerera athi, “Busana naki inganza erikolha ekyosi-kyosi ekyanga nyighabulha oku Yehova, Enzuko y’engebe yaghe?” Mbwino wangana sondya akathuku omwa wiki eno iwalengekania okwa kihangikwa kirebe? Erikolha ekyo likendyongera erisikya n’olhwanzo ebya wuwithire Yehova.—Esy. 111:2, 3.
7. Erisaba lyanga thuwathikya lithi eryubaha Yehova omwa nzira eyitholere?
7 Eyindi nzira eya thwanga kulha-kulhaniryamo omubere w’eryubaha Nyamuhanga ly’erisaba mughulhu wosi. Thukabya thukongera erisaba Yehova, kwa thukan’ongera thuthya erimuminya ndeke. Obuli erimusaba akaghalha k’erighumira ekitsibu, thuk’ibuka obuthoki bwiwe bunene. Thukabya thukamusima busana n’ekihembo kya Mughalha wiwe, thukayibukaya olhwanzo olhwa Yehova athuwithire. Kandi thukabya thukalemba-lemba Yehova thuthi athuwathikaye omughulhu thuwithe ekitsibu, thuk’ibuka ngoku awithe amenge. Emisabe ng’eyi yikakamathaya erisikya eryathuwithire Yehova. Kandi yikaghumaya erithwamu lyethu ery’eriyihighulha okw’ikolha ekyosi-kyosi ekyanga tsandya obughuma bwethu nayu.
8. Thwanga kolhaki nuku thubye ithunem’ubaha Nyamuhanga?
8 Thwangana lholha embere eryubaha Nyamuhanga omw’iyighesya e Biblia ithunawithe ekilhubirirwa ky’erighira okwa by’erileberyako ebyuwene n’ebithuwene ebiri muyo. Leka thukanaye okwa baghombe ba Yehova babiri abathaleghulha—omughombe ow’omwa kikali ky’Omwami Ahabu ya Obadia n’Omuhereri Mukulhu Yehoyada. Neryo thukendi lhangira ebya thwang’ighira okwa Mwami Yoasi owe Yuda, oyuwatsuka ndeke aliwe enyuma waho amasighania Yehova.
NGA OBADIA OYUWABYA AKUBAHA NYAMUHANGA, IBYA MUTHUBAHA
9. Eryubaha Yehova mulyahamba lithi oku Obadia? (1 Abami 18:3, 12)
9 E Biblia yikatsuka erikania oku Obadiab omw’ikolesya ebinywe bino: “Obadia abya iniakakenga [eryubaha] Omwami Mukulhu yo kutsibu.” (Soma 1 Abami 18:3, 12.) Eryubaha eritholere eri mulyahamba lithi oku Obadia? Ng’eky’erileberyako, mulyaleka iniabya mw’okwenene kandi muyiketherwa; busana n’ekyo, omwami mwamuyiramo mukulhu omwa kikali kiwe. (Thasyalebaya na Nehemia 7:2.) Kandi Obadia eryubaha Nyamuhanga mukyamuha obuthubaha bunene—omubere ogho ayithagha kutsibu. Abyaho omw’ithabalha ly’Omwami mubi Ahabu, oyuwakolha “ekyabya kibi omo meso w’Omwami Mukulhu kwilhaba [abami] abosi ababya embere siwe.” (1 Bam. 16:30) Kandi mukali wa Ahabu ya Yezebeli oyuwabya akaramya Baali, aby’aponire Yehova ya kutsibu indi mwalengaho erighunzaho eriramya ly’okwenene omwa bwami bw’endatha. Nibya mw’itha n’abangyi b’okwa baminyereri ba Nyamuhanga. (1 Bam. 18:4) Ahathe erithika-thika, Obadia mwaramya Yehova omwa buthuku obukalire.
10. Obadia mwakangania athi obuthubaha bunene kutsibu?
10 Obadia mwakangania athi obuthubaha bunene kutsibu? Yezebeli abere akatsuka erisondekania abaminyereri ba Nyamuhanga erianza eribitha, Obadia mwathwalha 100 ky’okw’ibo n’eribabisa ‘mo makumi athano-athano omo mwangalhu, kandi mwahabo akalyo n’amaghetse.’ (1 Bam. 18:13, 14) Omuthubaha Obadia kwanathaminywa, ahathe erithika-thika ang’ithibirwe. Ni kwenene, Obadia angabya imubaha kandi abya isyanzire eriholha. Aliwe Obadia aby’anzire Yehova n’abakamukolera kwilhaba kw’anzire engebe yiwe.
Mughalha wethu n’omwa ane eyo omubiiri wethu imanibirwe, omwa buthubaha anemughabira Abema balikyabo b’ebyalya by’obunyakirimu (Lebaya enungu 11)c
11. Abaghombe ba Yehova abamunabwire bali bathi nga Obadia? (Lebaya n’ekisasani.)
11 Munabwire abangyi b’okwa baghombe ba Yehova bikere omwa myanya eyo omubiiri wethu iman’ibirwe. Bakasikaya ab’obuthoki, aliwe nga Obadia, balikyethu ab’obughuli aba bakaha Yehova ekimutholere—erimuramya iyo musa. (Mt. 22:21) Bakakanganaya ku bakubaha Nyamuhanga omw’imukenga kwilhaba abandu. (Emib. 5:29) Bakakolha eki omw’ilholha embere erithulhughania engulhu yuwene n’omw’ihindana haghuma bubiso-biso. (Mt. 10:16, 28) Banzire balikyabo ibabana ebyalya bingyi eby’obunyakirimu ebikayithaghisibawa. Thalengekania okwa ky’erileberyako kya Henri, oyuwikere okwa kihugho kye Afrika eyo omubiiri wethu iman’ibawa habw’obuthuku bulebe. Omwa buthuku obo, Henri mwayihayo erighabira Abema balikyabo b’ebyalya by’obunyakirimu. Mwahandika athi: “Ngali mundu w’esisoni. Neryo ngaligha ngoku erisikya Yehova ya kutsibu lye lyanyiha obuthubaha obwa nayithagha.” Mbwino wangana yilhangira iwune muthubaha nga Henri? Wanganabya, wam’ubaha Nyamuhanga omwa nzira eyitholere.
NG’OMUHERERI MUKULHU YEHOYADA OYUWABYA AKUBAHA NYAMUHANGA, IBYA MUTHALEGHULHA
12. Omuhereri Mukulhu Yehoyada na mukali wiwe mubakangania bathi obuthaleghulha bunene oku Yehova?
12 Omuhereri Mukulhu Yehoyada aby’akubaha Yehova, kandi eryubaha eryo mulyaleka iniabya muthaleghulha n’erikulha-kulhania eriramya ly’okwenene. Eki mukyalhangirika omughulhu mwali wa Yezebeli ya Atalia ayimiraya ekithumbi ky’obwami e Yuda. Abandu babya bawithe nzumwa mbuya y’eryubaha Atalia. Aby’akalire kutsibu kandi iniawithe omururu w’erianza obwami kyaleka inialengaho eritha abosi abangalhuiremo abami—abitsikulhu biwe-biwe! (2 Emy. 22:10, 11) Omughuma w’okwa bitsikulhu abo—Yoasi—mwalhama kundi mukali wa Yehoyada, ya Yosabeati, mwamulhamya. Iyo na mwira wiwe mubabisa omwana oyo n’erimutheya. Omwa nzira eyi Yehoyada na Yosabeati mubatheya ab’olhubutho lhwa Dawudi olhwangasiriremo abami. Yehoyada abya muthaleghulha oku Yehova kandi mwathathithimana habw’erisagha Atalia.—Emi. 29:25.
13. Yoasi abere ahikya emyaka musanju, Yehoyada kandi mwakangania athi obuthaleghulha?
13 Yoasi abere akahikya emyaka musanju, Yehoyada kandi mwakangania obuthaleghulha bwiwe oku Yehova. Mwakolha eplani. Eplani eyo kuyalhabamu, Yoasi angabere mwami, oyuwithe ehamuli y’erisuba okwa kithumbi kya Dawudi. Aliwe, eplani eyo kuyalemeramo, ahathe erithika-thika, Yehoyada angaherirye engebe yiwe. Busana n’obuwathikya bwa Yehova, eplani eyo muyathokekana. Yehoyada n’abakulhu n’Abalawi abamusighika mubayira Yoasi mw’omwami na Atalia am’ithibwa. (2 Emy. 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1) Neryo Yehoyada “mwayira endaghano omo kathi-kathi k’Omwami Mukulhu n’omwami n’abandu, babye bandu b’Omwami Mukulhu.” (2 Bam. 11:17) Yehoyada “kandi mwahira abatheya oko syongyo sy’enyumba y’Omwami Mukulhu, sihabye mundu oyutsandire eringiramo.”—2 Emy. 23:19.
14. Ni mwa nziraki Yehoyada mwasikibwa busana n’erisikya Yehova?
14 Yehova abya iniabiribugha athi: “Abakanyisikaya nasyasikyabo.” Omo kwenene, mwahemba Yehoyada. (1 Sam. 2:30) Ng’eky’erileberyako, mwalhangira athi ebibuya ebya omuhereri mukulhu oyu akolha bikahandikawa busana n’erithukangirirya. (Abar. 15:4) Kandi Yehoyada abere akaholha mwahebwa ekitsumbi kinene eky’eritsikwa “omo kathi-kathi k’abami omo muyi wa Dawudi, kusangwa akolera Abaisraeli b’ebibuya, na busana na Nyamuhanga n’enyumba yiwe.”—2 Emy. 24:15, 16.
Ng’Omuhereri Mukulhu Yehoyada, ambi eryubaha Nyamuhanga iryathuhiramo omuhwa w’eriwathikya balikyethu buthaleghulha (Lebaya enungu 15)d
15. Thwang’ighaki okwa mwatsi wa Yehoyada? (Lebaya n’ekisasani.)
15 Omwatsi owahambire oku Yehoyada anganaleka ithwe bosi ithubaha Nyamuhanga omo nzira eyitholere. Abalebererya Abakristayo bangana gherererya Yehoyada omw’ibya ibanatheghirye n’omw’itheya ekihangulho kya Nyamuhanga buthaleghulha. (Emib. 20:28) Abakulire omwa myaka bangan’ighira oku Yehoyada indi bam’ubaha Yehova n’erisighalha bathaleghulha, iniangana bakolesya eriberererya ekighendererwa kiwe. Syali balekereranaya. Abalere bangana lhangira emibere Yehova athwaliramu Yehoyada n’erigherererya Yehova omw’iha abakulire b’ekitsumbi n’erisikya, kutsibu-tsibu abamabirighunza myaka ibane bathaleghulha omwa mubiiri wiwe. (Emi. 16:31) Erighunzerera, ithwe bosi thwangan’ighira okwa bakulhu n’Abalawi abasighika Yehoyada. Kwesi omwa buthaleghulha thusighike ‘abakathusondolha’ omw’ibowa.—Ebr. 13:17.
ISIWABYA NG’OMWAMI YOASI
16. Ni kyahi ekikakanganaya ngoku Yoasi abya mubi?
16 Omwami Yoasi mwaghasirwa omwa ky’erileberyako ekyuwene kya Yehoyada. (2 Bam. 12:2) Busana n’ekyo, omwami mulere oyo mwanza eritsemesya Yehova. Aliwe Yehoyada abere abiriholha, Yoasi mwahulikirira abanya mwami abayisamambuli. Mumwalhwiririraki? Iyo n’abali ahisi sy’obuthabali bwiwe mubatsuka ‘erikolera Asera n’esyosanamu.’ (2 Emy. 24:4, 17, 18) Yehova inianaponire kutsibu “mwathumirabo abaminyereri, erisubyabo oko Mwami Mukulhu; . . . , nikwa mubathathegha amathwe.” Nibya mubathahulikirira mughalha wa Yehoyada ya Zekaria, oyuwabya muminyereri wa Yehova, muhereri kandi mughalha wabu Yoasi. Kandi nibya busana n’erithendi sima efamile eyamutheghaya, Omwami Yoasi mw’ithisya Zekaria.—2 Emy. 22:11; 24:19-22.
17. Emyatsi muyahindukira yithi Yoasi?
17 Yoasi mwathalholha embere eryubaha Yehova omwa nzira eyitholere, neryo mwabana ebitsibu. Yehova abya iniabiribugha athi: “Abakanyipona sibendi syasimwa ndeke.” (1 Sam. 2:30) Enyuma waho amahe make w’Abasuria mwakinda “endeko nene” y’amahe wa Yoasi n’erimuhuthalya kutsibu. Abasuria babere babirisubayo, abaghombe ba Yoasi mubamwitha busana n’erithisya Zekaria. Omwami mubi oyo nibya mwathatholera eritsikwa “omo masinda w’abami.”—2 Emy. 24:23-25.
18. Ngoku kiri omu Yeremia 17:7, 8, thwanga yihighulha thuthi okw’ibya nga Yoasi?
18 Thwang’ighaki okwa ky’erileberyako kya Yoasi? Abya ng’omuthi ogho emirihi yawu yiri eyighulhu-ghulhu owakasighikawa omwa nzegho. Omughulhu enzegho—Yehoyada—yalhuaho n’ekiyagha ky’abayisamambuli kyahitha, Yoasi mwathera. Eki kikakanganaya ndeke-ndeke ngoku ithwe eryubaha Nyamuhanga siritholere likaseghemera okwa ky’erileberyako ekyuwene ky’abalikyethu kisa, imwamuli n’eky’abahughu bethu. Erisighalha ithunaghumire bunyakirimu, thutholere ithwaghumya eriyihayo lyethu oku Nyamuhanga n’erimubaha erilhabira omw’iyeghesya mughulhu wosi, erighanirya, n’erisaba.—Soma Yeremia 17:7, 8; Kol. 2:6, 7.
19. Yehova akathuyithaghakoki?
19 Yehova syali thuyithaghako bingyi. Omwa bikuhi eby’akathuyithaghako bine omwa Omugambuli 12:13, ahakabugha hathi: “Wubahe Nyamuhanga, wutheghaye ebihano biwe, kusangwa ebi byo bitholere ndeke busana n’obuli mundu.” Thwam’ubaha Nyamuhanga, ithukendi thoka erimanira erilengwako ery’obuthuku obukasa n’erisighalha ithunasikire nga Obadia na Yehoyada. Sihali ekyanga thoka eritsandya obunywani bwethu na Yehova.
OLHWIMBO 3 Amaha, Amaaka, n’Erisika Lyethu
a Ngoku kikolesibirwe omwa Masako, ekinywe “eryubaha” kikamanyisaya bindu bingyi. Erikwamana n’omwatsi owakakanibawako, kyangana manyisya erisagha linene, erisikya, kutse erikenga. Omwatsi ono akendi leka ithwakulha-kulhania omulingo w’eryubaha owanga thuhiramo omuhwa w’eribya bathubaha kandi bathaleghulha omwa mubiiri owathukakolera Thatha wethu w’elhubulha.
b Obadia oyu si y’omuminyereri Obadia oyuwabyaho ihamabirilhaba bighana bingyi kandi oyuwahandika ekitabu kye Biblia ekiri omwa lina liwe.
c ERISOBORERA EBISASANI: Omwa ky’erilhangirirako eki, mughalha wethu anemughaba ebyalya by’obunyakirimu eyo omubiiri wethu iman’ibirwe.
d ERISOBORERA EBISASANI: Mwali wethu omulere anemw’ighira oku mwali wethu oyukulire ngoku angathulira okwa simu; mughalha wethu oyukulire akahiraho eky’erileberyako ky’obuthubaha eky’erithulira ahakabya abandu bangyi; mughalha wethu oyuwasi bingyi anemuthendeka balikyethu ngoku banga sugha Ekisenge ky’Obwami.