OMWATSI W’ERIGHA 47
Ngoku Thwanga Lholha Embere Erikamathya Olhwanzo Olhwa Thuwithirene
“Thwanzane, kusangwa olhwanzo lhukalhua oku Nyamuhanga.”—1 YN. 4:7.
OLHWIMBO 109 Mwanzane Kutsibu Erilhua Okwa Muthima
EBIKENDI KANIBWAKOa
1-2. (a) Ni kyahi ekyaleka omukwenda Paulo iniabugha athi olhwanzo w’omubere owalengireyo? (b) Ni bibulyo byahi ebyo thukendi kaniako?
OMUKWENDA Paulo abere akakania okw’ikirirya, amaha, n’olhwanzo mwaghunzerera omw’ibugha athi “olhwanzo lhulengire eyindi myatsi eyi.” (1 Kor. 13:13) Ni kyahi ekyaleka Paulo iniabugha eki? Omwa buthuku obukasa, sithwendi syayithagha erikirirya omwa milhaghe ya Nyamuhanga eyihambire okwa kihugho kihya-kihya kiwe kutse eribya n’amaha thuthi emilhaghe eyo yikendi syabererera kundi yikendi syabya iyabiribererera. Aliwe thukendi syayithagha erianza Yehova n’abandu mughulhu wosi. Okwenene kuli kuthi, olhwanzo olho thubawithire lhukendi syalholha embere kera na kera.
2 Kundi thukendi syayithagha eribya n’olhwanzo mughulhu wosi, thukendi kania okwa bibulyo bisathu. Eky’erimbere, busana naki thutholere ithwanzana? Ekyakabiri, thukakanganaya thuthi ku thwanzene? Ekyakasathu, thwanga lholha thuthi embere erikamathya olhwanzo olhwa thuwithirene?
BUSANA NAKI THUTHOLERE ITHWANZANA?
3. Ni nzumwa syahi esyanga leka ithwanzana?
3 Busana naki ni kikulhu ithwe erianzana? Olhwanzo ni lhughuma lhw’okwa syonzumwa esikathuminyikalhaya ng’Abakristayo b’okwenene. Yesu mwabwira abakwenda biwe athi: “Neryo mwamabya n’olhwanzo, omughuma busana n’owundi, abandu bosi basyaminya ko muli bigha baghe.” (Yn. 13:35) Eryongera okw’ekyo, erianzana likaleka ithwalholha embere eribya bughuma. Paulo mwahulha olhwanzo mwa “olhukahikanaya ebyosi haghuma omo bughuma.” (Kol. 3:14) Aliwe hane eyindi nzumwa ngulhu eyikaleka ithwanzana. Omukwenda Yoane mwahandikira balikyabo athi: “Oyuwanzire Nyamuhanga, anze na mulikyabo nibya.” (1 Yn. 4:21) Thukabya thukanzana thukakanganaya ku thwanzire Nyamuhanga.
4-5. Iha eky’erileberyako ekikakanganaya ngoku olhwanzo olho thuwithire Nyamuhanga lhuhambene n’olhwa thuwithire abandi.
4 Ni mwanziraki olhwanzo olho thuwithire Nyamuhanga lhuhambene ndeke n’olhwanzo olho thuwithire balikyethu? Ng’eky’erileberyako, thulebaye erihambangana eriri ahakathi-kathi k’omuthima wethu n’ebindi bitsuko by’omubiri. Omudokita akabya akalebya omusasi wethu ng’akaghenda athi omwa mubiri eriminya emikyi nga yitsekire kutse ngayinaghumire, iniangana thoka eriminya omwatsi mulebe owahambire okwa mibere eyo omuthima wethu alimo. Thwanga kolesya thuthi omusingyi oyu bikahika oko mwatsi w’olhwanzo?
5 Ngoku dokita angana thoka eriminya omwatsi mulebe okwa maghalha w’omuthima wethu omw’ilebya emighendere y’omusasi omwa mikyi yethu, nethu thwangana minya olhwanzo olho thuwithire Nyamuhanga nga lhughumire bungahi omw’ilebya olhwanzo olho thuwithire abandi. Thwamaminya ngoku olhwanzo olho thuwithire balikyethu lhuli kutseka, eki ikyangana kangania ngoku n’olhwanzo olho thuwithire Nyamuhanga nalho lhuli kutseka. Aliwe eribya ithunemukangania abikirirya balikyethu b’olhwanzo, eki kikakanganaya ngoku olhwanzo olho thuwithire Nyamuhanga lhunaghumire.
6. Busana naki kitholere ikyathulyambya olhwanzo olho thuwithire balikyethu lhwamabya ilhuli kutseka? (1 Yoane 4:7-9, 11)
6 Kitholere ikyathulyambya thwamaminya ngoku olhwanzo olho thuwithire balikyethu lhuli kutseka. Busana naki? Kundi ekyo ikikendi kangania ngoku thuli omwa kabi bunyakirimu. Omukwenda Yoane akakanganaya ekyo kya ndeke akathwibukya athi: “Oyuthanzire mulikyabo oyo abirilholhako, syanga thoka erianza Nyamuhanga oyo athe athalholhako.” (1 Yn. 4:20) Thuk’ighaki? Yehova iniakendi thutsemera ‘ithulyanzana.’—Soma 1 Yoane 4:7-9, 11.
THUKAKANGANAYA THUTHI KU THWANZENE?
7-8. Ni nzira nga syahi esyo thwanga kanganiryamo ku thwanzene?
7 Mirundi mingyi thukabana omwa Kinywe kya Nyamuhanga, mw’ekihano ‘ky’erianzana.’ (Yn. 15:12, 17; Abar. 13:8; 1 Tes. 4:9; 1 Pet. 1:22; 1 Yn. 4:11) Aliwe olhwanzo ni mubere owakalhua okwa muthima kutse omundu w’omwakathi, kandi sihali omundu oyuwanga lhangira ebiri omwa mithima yethu. Kwesi, thwanga minyikalya thuthi olhwanzo olho thuwithirene? Omwa bya thukabugha n’ebya thukakolha.
8 Hali esyonzira muthina-muthina esyo thwanga kanganiryamo balikyethu ku thubanzire. Hano hane eby’erileberyako birebe: “Obuli mundu abughe eby’ekwenene oko mulikyabo.” (Zek. 8:16) “Mubye n’obuholho omo kathi-kathi kenyu.” (Mk. 9:50) “Mukengane n’eribya n’omuthima w’erisikya abandi.” (Abar. 12:10) “Mukokanaye.” (Abar. 15:7) “Mughanyirane, mubuyirane.” (Kol. 3:13) “Muhekerane obulitho.” (Gal. 6:2) “Muyikiranaye.” (1 Tes. 4:18) ‘Muhimbangane.’ (1 Tes. 5:11) ‘Musabirane.’—Yak. 5:16.
Thwanga wathikya thuthi mulikyethu oyuli omwa bulighe? (Lebaya enungu 7-9)
9. Busana naki erihumulikania abandi ni nzira ngulhu ey’erikanganiryamo olhwanzo lhwethu? (Lebaya n’ekisasani.)
9 Thulebaye enguma y’okwa syonzira eyo thwanga kanganiryamo olhwanzo lhwethu ngoku kikanganibwe omwa nungu eyahighulhu. Thukendi kania okwa bya Paulo abugha bino: “Muyikiranaye [muhumulikanganaye].” Busana naki erihumulikania abandi ni nzira ngulhu y’erikanganiryamo olhwanzo lhwethu? Erikwamana n’ekitabu ekikakanaya okwa Biblia, ekinywe ekyo Paulo akolesaya ekyahindulhawamo “erihumulikania” kikamanyisaya “eribya hakuhi n’omundu erimuhimba omughulhu ali omwa bitsibu ebikalire.” Kwesi, omw’ihumulikania, thukawathikaya mulikyethu oyuli omwa bulighe erisuba-subana n’erilholha embere erilendera omwa nzira y’engebe. Obuli erihumulikania mulikyethu, thukakanganaya olhwanzo olhwa thumuwithire.—2 Kor. 7:6, 7, 13.
10. Erikwira abandi b’obulighe n’eribahumulikania bihambene bithi?
10 Erikwira abandi b’obulighe n’erihumulikania bihambangene ndeke. Bithi? Oyukakwira abandi b’obulighe akanza iniabahumulikania n’erilengaho eribawathikya. Thukatsuka erikwira abandi b’obulighe; neryo ithwabahumulikania. Lhangira ngoku Paulo akahambanaya omubere wa Yehova ow’erikwira abandi b’obulighe n’erihumulikania. Paulo akakanaya oku Yehova nga “Thatha w’erighanyira [ow’obughanyiri], na Nyamuhanga w’erikirania lyosi.” (2 Kor. 1:3) Hano Paulo mwakolesya ekinywe “obughanyiri” erisoborera omubere w’erikwira abandi b’obulighe. Busana n’ekyo, “Nyamuhanga akahulhawamo Thatha, kutse Enzuko y’obughanyiri kundi akakwira abandu b’obulighe.” Kandi omubere w’erikwira abandi b’obulighe oyo akaleka iniathuhumulikania omwa “malighe wethu wosi.” (2 Kor. 1:4) Ngoku amaghetse awuwene aw’olhusi akanahumulikanaya abakwire enyotha, Yehova akahumulikanaya n’erikirania abali omwa bulighe. Thwanga gherererya thuthi Yehova omw’ikwira abandi b’obulighe n’eribahumulikania? Enzira nguma eyo thwanga kolera mw’ekyo ly’erikulha-kulhania omwa mithima yethu mw’emibere eyihambene n’erihumulikania. Emighuma y’okwa mibere eyo y’eyahi?
11. Ngoku kiri omwa Abanya Kolosai 3:12 na 1 Petero 3:8, ni yindi mibere yahi eya thutholere ithwakulha-kulhania nuku thubye ithune n’olhwanzo olhukendi leka ithwahumulikania abandi?
11 Ni byahi ebikendi thuwathikya erisighalha ithune n’olhwanzo olho thukayithagha nuku thulhole embere erihumulikangania obuli kiro? Thutholere ithwakulha-kulhania emibere ng’erilhumirirwa abandi, olhwanzo lhw’abasubeneko, n’olhukeri. (Soma Abanya Kolosai 3:12; 1 Petero 3:8.) Emibere eyi yikendi thuwathikya yithi? Thwamabya n’omubere w’erikwira abandi b’obulighe n’eyindi mibere eyihambene nagho, ithukendibya n’eriyisunza linene ly’eribahumulikania omughulhu bali omwa bulighe. Ngoku Yesu abugha, “obuno bukabugha ebyoswire omo muthima. Omundu mubuya akahulhukaya emyatsi mibuya eyikalhua omo kighona kiwe ky’emyatsi mibuya.” (Mt. 12:34, 35) Erihumulikania balikyethu abali omwa buyithawa ni nzira ngulhu eyathukakanganirayamo ku thubanzire.
THWANGA LHOLHA THUTHI EMBERE ERIKAMATHYA OLHWANZO OLHWA THUWITHIRENE?
12. (a) Busana naki thutholere ithwabya ithunayitheghirye? (b) Ni kibulyo kyahi ekyo thukayakanayako?
12 Ithwe bosi thwanzire ithwalholha embere ‘erianzana.’ (1 Yn. 4:7) Aliwe, ni kikulhu ithwe eryibuka ngoku Yesu mwathughusa kw’akasali athi ‘olhwanzo lhw’abangyi [lhwanga] holhokire.’ (Mt. 24:12) Yesu syamanyisaya athi eki kyangabere omwa bigha biwe okwa lhulengo lhunene. Nomwabine, thutholere ithwabya ithunayitheghirye nuku erithendibya n’olhwanzo eriri omwa kihugho sirithuhambeko. Thun’ibukire ekyo, thukanaye okwa kibulyo kikulhu kino: Mbwino hane enzira eyo thwanga minyiramo olhwanzo olho thuwithire balikyethu nga lhunaghumire?
13. Ni kyahi ekyanga leka olhwanzo lhwethu ilhwalengwako?
13 Enzira nguma eyo thwanga minyiramo olhwanzo lhwethu nga lhughumire bungahi ly’erilebya nga thukakolhaki hakabya emibere mirebe. (2 Kor. 8:8) Omukwenda Petero mwakania okwa mughuma w’okwa mibere eyo: “Kwilhaba emyatsi yosi, mukwe omuhwa w’erianzana kutsibu, kusangwa olhwanzo lhukakuningira ebibi bingyi.” (1 Pet. 4:8) Neryo erilemererwa n’ebisobyo by’abandi byangana leka olhwanzo lhwethu ilhwalengwako.
14. Ngoku kiri omu 1 Petero 4:8, ni mulingo wahi ow’olhwanzo ogho thukayithagha? Iha eky’erileberyako.
14 Leka thulebaye ndeke ebinywe bya Petero. Ekitsweka ky’erimbere ky’omulhondo 8 kikakanaya okwa mulingo w’olhwanzo olho thutholere ithwabya nalho—“erianzana kutsibu.” Ekinywe ekyo Petero akolesaya ekyahindulhawamo “kutsibu” kyamakolesibwa ngoku kine kikamanyisaya “eriyikakya.” Ekitsweka kyakabiri ky’omulhondo oyo kikasoborera ebikalhwiririra omw’anzana kutsibu. Lhukakuningira ebibi by’abalikyethu. Thwangana kikaniako omwa nzira eno: Thukahamba olhwanzo lhwethu omwa byalha bibiri, eribya nga ni lhukimba olhukayikakaya, kandi ithwalhukakya kutsibu erihika aho lhukendi swikira, butsira ekibi kighuma, butsira ebibi bibiri, aliwe “ebibi bingyi.” Erikuningira ni nzira ey’eribughiramo wuthi erighanyira. Ngoku olhukimba lhwangana swika obulema bulebe, olhwanzo lhwangana swika erilemererwa n’ebisobyo by’abalikyethu.
15. Olhwanzo olho thuwithire balikyethu lhwamabya ilhunakamathire, ithukendi thoka erikolhaki? (Abanya Kolosai 3:13)
15 Olhwanzo olho thuwithire abandi lhutholere ilhwabya olhukamathire kutsibu nuku thubye ithwangana ghanyira balikyethu b’ebisobyo byabu—nomukyanga yithaghisya erihiraho akaghalha okwa bundi buthuku. (Soma Abanya Kolosai 3:13.) Omughulhu thukaghanyira abandi, thukakanganaya ngoku olhwanzo lhwethu lhunakamathire kandi ngoku thwanzire ithwatsemesya Yehova. Ni kindi kyahi ekikendi thuwathikya erikyurukya ehitse ehikaponesaya n’ebisobyo by’abandi by’ameso?
Ngoku thukanabika ebisasani ebyuwene n’erilhusyamubyo mw’ebithuwene, thukalhangira ebibuya by’abalikyethu mwa by’obughuli kandi ithwaghana erihira amalengekania w’okwa bithuwene (Lebaya enungu 16-17)
16-17. Ni kindi kyahi ekikendi thuwathikya erikyurukya ehisobyo hy’abandi hy’ameso? Iha eky’erileberyako. (Lebaya n’ekisasani.)
16 Hira amalengekania okwa mibere mibuya y’abalikyethu, butsira okwa mibi. Thalengekania okw’ilinganisya lino. Thathera akasasani iwune okw’iyitsemesya n’abalikyethu. Mwabiritsemera haghuma, kandi okw’ighunzerera imwatherwa ekisasani ng’egurupu. Neryo imwathasyatherwa ebindi bisasani bibiri eky’erimbere kyamabya isikyathuwana. Wamabirithunga ebisasani bisathu. Aliwe omwa kighuma ky’okw’ibyo, iwalhangira mughalha wethu iniabirihina. Ekisasani ekyo iwukendi kikoleraki? Iwukendi kihamo kundi wunawithe ebindi bibiri ebyo obuli mundu omwa gurupu anasenyenyirye.
17 Thulinganisaye ebisasani ebyo n’ebindu ebyo thukabika omwa bulengekania. Mughulhu mungyi thukibuka emighulhu eyuwene eyo thwaghunza n’abalikyethu. Aliwe thubughe thuthi okwa mughuma w’okwa mighulhu eyo, mulikyethu iniabugha kutse erikolha ekindu ekithe mw’olhukeri. Amalengekania ayo thutholere ithwakoleraghoki? Busana naki ithuthalengesya eriyilhusyaghomo ngoku wangana lhusya ekisasani ekyo ky’omwa bindi? (Emi. 19:11; Efe. 4:32) Ithwangana thoka erilhusya ekisobyo kike kya mulikyethu omwa bulengekania kundi thuwithe bingyi ebikatsemesaya ebyo thwabirisangiramo nayu. Ayo w’amalengekania agho thwanzire ithwabika n’erilhangira mwa w’obughuli.
EKIKALEKA OLHWANZO ILHWAYITHAGHISIBWA KUTSIBU-TSIBU MUNABWIRE
18. Ni nzumwa syahi ngulhu-ngulhu esihambire okwa lhwanzo esyo thwamabirikaniako omo mwatsi ono?
18 Busana naki thwanzire ithwalholha embere erikamathya olhwanzo olhwa thuwithirene? Ngoku thwamabirilhangira, thukabya thukakangania ku thwanzire balikyethu, thukakanganaya ku thwanzire Yehova. Thukakanganaya thuthi ku thwanzire balikyethu? Enzira nguma eyo thukakolera mw’ekyo ly’eribahumulikania. Ithukendi thoka erihumulikangania thwamabya ithunawithe omubere w’erikwira abandi b’obulighe. Thwanga lholha thuthi embere erikamathya olhwanzo olhwa thuwithirene? Omw’ilengaho ngoku thwanga thoka erighanyira abandi b’ebisobyo byabu.
19. Busana naki kutsibu-tsibu munabwire ni kikulhu erikangania ku thwanzene?
19 Busana naki kutsibu-tsibu ni kikulhu munabwire erianzana? Lhangira enzumwa eyo Petero aha: “Enduli y’emyatsi yosi yiri hakuhi. Neryo, . . . mukwe omuhwa w’erianzana kutsibu.” (1 Pet. 4:7, 8) Enduli y’ekihugho kibi kino yinemw’ongera eriseghera hakuhi, ni kyahi ekyo thutholere ithwabya ithun’ibukire? Akakania okwa bigha biwe, Yesu mwalhaghulha athi: “Ebihanda byosi byasyabakwa obusu busana n’erina lyaghe.” (Mt. 24:9) Erithoka erimanira eriponwa ng’eryo, thutholere ithwasighalha ithune bughuma. Thunemukolha ekyo, Sitani iniakendi lemwa erithughabulha, kundi thuli kikambi kighuma omwa lhwanzo—“olhukahikanaya ebyosi haghuma omo bughuma.”—Kol. 3:14; Fil. 2:1, 2.
OLHWIMBO 130 Wubye Mughanyiri
a Lino kwilhaba kera, ni kikulhu ithwe erikangania ku thwanzire balikyethu. Busana naki kiri kithya, kandi thwang’ongera thuthi erikangania olhwanzo lhwethu?