NKALATA YA KWA YAKOBA

1 Amiwa Yakoba+ kalume wa Lesa ne wa Nkambo Yesu Kilishitu, ku mikoka 12 yapalañena mu mapunzha apusana pusana:

Mutende!

2 Balongo bami, sekelainga umvwe kemupite mu meseko apusana pusana,+ 3 byo mwayuka’mba kwesekwa kwa lwitabilo lwenu kwimulengela kuchinchika.+ 4 Bino kuchinchika kwenu mwikuleke kwingile mwingilo wako yense, pa kuba’mba mwikale balumbuluka kabiji batuntulu mu bintu byonse, kwa kubula kukajilwa kintu nangwa kimo.+

5 Onkao mambo, umvwe umo mwi anweba wakepelwa maana, alombenga kwi Lesa,+ mambo aye upana na muchima yense ku bonse kwa kubula kunenañana,*+ kabiji ukamupao.+ 6 Bino alombenga na lwitabilo+ kechi na luzhinauko ne,+ mambo awa uzhinauka uji nobe jinyaki ja pa kalunga ka mema jo babena kushinjika ku luvula. 7 Muntu uji bino, kechi wafwainwa kuketekela kutambula kintu nangwa kimo kwi Yehoba* ne; 8 mambo aye ke muntu ukankazhama+ kabiji kechi washikimana mu mashinda anji ne.

9 Bino mulongo wipelula asekele* mu kutumbijikwa kwanji,+ 10 kabiji munonshi naye asekele mu kupelulwa kwanji,+ mambo ukonaikatu nobe jiluba ja mungye. 11 Mambo byonkatu juba byo jisela na kyuya kyajo ne kumisha kijimwa, ne buluba bwakyo byo bukunchikako ne buya bwakyo byo bupwa, ne munonshi naye byo byo akafwila mu bya kusakasaka byanji.+

12 Ye wa lusekelo awa muntu utwajijila na kuchinchika meseko,+ mambo pa kwitabilwa kwi Lesa ukatambula munchinya wa bumi,+ Yehoba* ye alayile boba batwajijila kumutemwa.+ 13 Umvwe muntu waesekwa kange ambe’mba: “Lesa ye wangeseka ne.” Mambo kafwako muntu nangwa umo wakonsha kweseka Lesa na bintu byatama ne, kabiji naye kechi weseka muntu nangwa umo ne. 14 Bino muntu yense wesekwa kupichila mu kumukoka* ne kumujimbaika ku bya kusakasaka byanji mwine.+ 15 Kabiji umvwe bya kusakasaka byaimita, bisema bundengamambo; bundengamambo nabo umvwe bwakoma, busema lufu.+

16 Balongo bami batemwe, kange bemutwale mungi ne. 17 Bya bupe byonse byawama ne byalumbuluka bifuma mwiulu,+ saka biya panshi kufuma kwi Shetu wa byeya,+ ubula kwaluka byaluka kimvule.*+ 18 Kyo kyaswile muchima wanji kwituletela mambo a bukine,+ kuba’mba twikale bya nsomo pa bilengwa byanji.+

19 Balongo bami batemwe, yukai kino: Muntu yense wafwainwa kupelawizha kumvwa, kabiji abande kwamba+ ne kubanda kuzhingila,+ 20 mambo bukaji bwa muntu kechi buleta bololoke bwa Lesa ne.+ 21 Onkao mambo, kilekai kuba bintu byonse bya bunya ne bintu byatama,*+ ne kutambula mambo a Lesa saka mwakooka muchima onka abena kubyalwa akonsha kwimupulusha anweba.*

22 Nangwa byonkabyo, ubainga byamba mambo a Lesa,+ kechi kwiomvwatu, ne kwijimbaika anwe bene na milanguluko yatama ne. 23 Mambo umvwe muntu keomvwetu mambo a Lesa ne kuba byo aamba ne,+ uji nobe muntu utala kilungi kyanji mu kimbonyi. 24 Mambo aye witala mwine, bino pa kufumako, ponkapotu wilubamo byo abena kumweka. 25 Pakuba awa utajisha mu mizhilo yalumbuluka+ ya bwana bwa bene, ne kutwajijila kwiilondela, kechi umvwatu ne, bino wingila mwingilo, kabiji ukekala na lusekelo mu bintu byo oba.+

26 Umvwe muntu walanguluka’mba upopwela Lesa,* bino kechi ulama* lujimi wanji ne,+ ko kuba’mba ubena kujimbaika muchima wanji, ne kupopwela kwanji ko kwatu. 27 Kupopwela kwatoka kabiji kwabula kutama kwi Lesa wetu kabiji Tata ko kuno: kulama bulongo baana ba kishale+ ne banabakazhi bafwilwa+ babena kumanama,+ ne kwifumyako ku biko bya pano pa ntanda.+

2 Balongo bami, nanchi mwaitabila mwi Nkambo yetu Yesu Kilishitu aye lukumo lwetu, kabiji pa kimyetu kimo ne kuba misalululo nyi?+ 2 Mambo umvwe muntu wavwala tumbalaminwe twa ngolode ku minwe yanji ne bivwalo byawamisha watwela mo mwakonkena, ne muyanji naye wavwala bifusha watwela monka, 3 nanchi munemekako muntu wavwala byawamisha ne kumwambila’mba, “Ikalai pa kikye kipona kyawama,” ne muyanji mwamwambila’mba, “Obewa imanatu,” nangwa’mba, “Ikala pa joja jitebe jo nyantapo nyi”?+ 4 Umvwe bino byo byo muba, nanchi kechi muji na misalululo mukachi kenu,+ kabiji mwaaluka ke bamitonyi boba byatama nenyi?+

5 Umvwai balongo bami batemwe. Nanchi Lesa kechi wasajile bantu bo bamona ku ba pano pa ntanda amba bayanji kwikala banonshi mu lwitabilo+ kabiji banswanyi ba Bufumu bo alayile aba bamutemwa nenyi?+ 6 Bino anweba mwalengulula muyanji. Nanchi banonshi kechi bo babena kwimukatazha+ ne kwimutwala ku bije nenyi? 7 Nanchi kechi boba mwenga jizhina jawama jo bemwichileko nenyi? 8 Umvwe mubena kulama muzhilo wa bufumu monka mwayila kinembelo kyaamba’mba, “Wafwainwa kutemwa mukwenu byonka byo witemwa obewa mwine,”+ ko kuba’mba mubena kuba bulongo. 9 Bino inge mwatwajijila kuba misalululo,+ mubena kulenga mambo, kabiji mizhilo imuzhachisha’mba* mwi ba mizhilulwila.+

10 Mambo umvwe muntu wakookela Mizhilo yonse, bino wazhilululapo umo, ko kuba’mba wazhilulula yonse.+ 11 Mambo awa waambile’mba, “Kechi wafwainwa kuba bukende ne,”+ ye waambile’mba, “Kechi wafwainwa kwipayañana ne.”+ Pano umvwe kechi uba bukende ne, bino saka wipayañana, waaluka ke uzhilulula mizhilo. 12 Ambainga ne kuba bintu byubapo aba bo bakachibila mambo ku muzhilo wa bantu bakasuluka.*+ 13 Mambo yense ubula kuba lusa bakamuchibila mambo kwa kubula kumubila lusa.+ Lusa lushinda luzhachisho.

14 Balongo bami, muntu ukamwenamo ka umvwe waamba’mba amiwa nji na lwitabilo, bino saka abula mingilo?+ Nanchi luno lwitabilo lwakonsha kumupulusha nyi?+ 15 Umvwe mulongo nangwa nyenga bivwalo* ufwabyo ne kajo kawaina ka kuja jojo juba, 16 kabiji umo mwi anweba wamwambila’mba, “Yanga mu mutende; ukakebe bivwalo ne kajo,” kwa kubula kumupapo bintu bya ku mubiji byo akajilwa, nanchi ukamwenamo ka?+ 17 Onkao mambo, ne lwitabilo lwabula mingilo, nalo lwafwa.+

18 Nangwa byonkabyo, umo wakonsha kwamba’mba: “Obewa uji na lwitabilo, amiwa nji na mingilo. Mmweshe lwitabilo lobe lwabula mingilo, ne amiwa nsakukumwesha lwitabilo lwami na mingilo yami.” 19 Nanchi obewa kechi waitabila’mba kujitu Lesa umo nenyi? Ubena kuba bulongo. Bino bandemona nabo byobyo baitabila kabiji bazakama.+ 20 Nanchi obewa kilubi, kechi wayuka’mba lwitabilo lwabula mingilo lo lwatutu nenyi? 21 Nanchi Abalahama mushakulu wetu kechi bamutelele kwi Lesa amba waoloka byo alambwile Izaka mwananji pa kya kusokelapo bitapisho nenyi?+ 22 Mwayuka’mba lwitabilo lwanji lwaingijile pamo na mingilo yanji kabiji lwitabilo lwanji lwalumbulukile na mambo a mingilo yanji,+ 23 ne kinembelo kyafikile kyaamba’mba: “Abalahama waitabijile mwi Yehoba,* kabiji bamutelele’mba waoloka,”+ kabiji watelelwe’mba mulunda ne Yehoba.*+

24 Mwamona’mba muntu wakonsha kutelwa’mba waoloka na mingilo kechi na lwitabilo lonkatu ne. 25 Nanchi Lehaba pite naye kechi bamutelele’mba waoloka na mambo a mingilo yanji, byo atambwijile bulongo baluwe ne kwibambila’mba baye mu jishinda jingi nenyi?+ 26 Kine, byonkatu mubiji wabula mupashi* byo afwa,+ ne lwitabilo lwabula mingilo nalo lwafwa.+

3 Balongo bami, mwi anweba kechi mwikale bafunjishi bavula ne, mambo mwayuka’mba Lesa uketuzhajisha bingi kukila bantu bakwabo.+ 2 Mambo atweba bonse twituntula* javula.+ Umvwe muntu kechi wituntula mu byambo ne, ko kuba’mba walumbuluka kabiji wakonsha kulama mubiji wanji yense. 3 Umvwe twakasa ntambo mu tunwa twa bambili kuba’mba betukookele, tuzhalulula ne mibiji yabo. 4 Byo byo kiji ne ku maato nao: Nangwa kya kuba abaya kabiji akumpulwa na luvula mukatampe, beazhalululatu na kya kuzhalulwilako bwato kicheche konka kukeba kuya muntu uvuwa bwato.

5 Byonkabyo ne lujimi naye kyo kinungwa kicheche kya mubiji, pano bino witota bingi. Monai kamujilo kacheche byo kasoka kiundu kyabaya! 6 Lujimi naye ye mujilo.+ Lujimi wimenako byubilo byabula koloka mu binungwa bya mubiji wetu, mambo uzhilulula mubiji yense+ ne kusoka bumi* bwa muntu bonse, kabiji bamusoka na mujilo wa mu Ngehena.* 7 Mambo misango yonse ya banyama ba mungye, bañonyi, bikalaba panshi ne bya mu mema bebifunjisha ne kwibilama ku bantu. 8 Bino kafwako muntu nangwa umo wakonsha kufunjisha ne kulama lujimi ne. Aye ye mubi ubula kukokoloka wayula bulembe.+ 9 Twingijisha yenka uno lujimi kutotelako Yehoba* Tata kabiji tumwingijisha ne kufingilako bantu balengwa “mu kipasha kya Lesa.”+ 10 Monka mu kanwa kamo mufuma mapesho ne mafingo.

Balongo bami, kechi kyawama kuba’mba bino bintu byubiwenga mu jino jishinda ne.+ 11 Nanchi mema awama* ne alula akonsha kufuma ku nsulo imotu nyi? 12 Balongo bami, nanchi kichi kya mukuyu kyakonsha kupanga maolivi nangwa kichi kya muñanzañanza kupanga makuyu nyi?+ Kabiji mu mema a mukele kechi mwakonsha kufuma mema awama ne.

13 Ñanyi mwi anweba uji na maana kabiji ukwatakanya bintu? Ekale na byubilo byawama bimwesha’mba uba bintu byonse na kukooka muchima kwiya na mambo a kwikala na maana. 14 Bino umvwe muji na kichima+ ne lutobo*+ mu michima yenu, kange mwitotenga+ ne kubepela bukine ne. 15 Ano kechi o maana afuma mwiulu ne; bino ke a pano pa ntanda,+ a bunyama, a bundemona. 16 Mambo kichima ne lutobo* byendela pamo na kiwowo ne bintu byonse byatama.+

17 Pakuba maana afuma mwiulu patanshi o awama,+ a mutende,+ abula kuminatu pa kintu kyo akeba,+ a lukookelo, avula lusa ne bipangwa byawama,+ abula misalululo,+ kabiji abula bukamfutumfutu.+ 18 Kabiji bantu bakeba mutende+ babyala bipangwa bya bololoke mu kimye kya mutende.+

4 Nanchi makondo ne malwañano biji mwi anweba, bifuma pi? Nanchi kechi bifuma ku bisakasaka mibiji yenu bilwa mwi anweba* nenyi?+ 2 Mukeba bintu, bino kechi mwikala nabyo ne. Mwipayañana ne kukumbwa, bino byo mukeba kechi mwibitambula ne. Mubena kulwa ne kwitula bulemo.+ Kabiji kechi muji na bintu ne, mambo kechi mulomba kwi Lesa ne. 3 Umvwe mwalomba kechi mutambula ne, mambo kechi mulomba na mulanguluko wawama ne. Mukeba kwingijisha bino bintu kubilamo bya lwiso bisakasaka mibiji yenu.

4 Anweba bankende,* nanchi kechi mwayuka’mba kwikala balunda na bya pano pa ntanda bo bulwanyi ne Lesa nenyi? Onkao mambo, yense ukeba kwikala mulunda na bya pano pa ntanda wialula mwine ke mulwanyi wa Lesa.+ 5 Nanchi mwalanguluka’mba kinembelo kyaamba byatu amba: “Na mambo a muchima wa lunkumbwa, tuji na muteeto wa kukebesha bintu byapusana pusana” nyi?+ 6 Nangwa byonkabyo, lusa lukatampe lo amwesha lwabaya bingi. Onkao mambo, kinembelo kyaamba’mba: “Lesa ukana belundumika,+ pakuba ubila lusa lukatampe bantu bepelula.”+

7 Onkao mambo, nekenenainga Lesa;+ pakuba Diabola mukanai+ ne aye ukemunyema.+ 8 Fwenyai kwipi ne Lesa, ne aye ukafwenya kwipi ne anweba.+ Anweba bandengamambo, tokeshai maboko enu+ ne anweba mukankazhama tokeshai michima yenu.+ 9 Popomenwai, jilai mabingo ne mipolo.+ Tuseko twenu twaluke ke mabingo, ne lusekelo lwenu lwaluke ke bulanda. 10 Ipelulainga kwi Yehoba,*+ ne aye ukemutumbijika.+

11 Balongo bami, kilekai kwinena anwe bene na bene.+ Awa unena mulongo wanji nangwa kumuzhachisha, unena mizhilo ne kwiizhachisha. Umvwe uzhachisha mizhilo, ko kuba’mba kechi ulondela mizhilo ne, bino waaluka ke mutonyi. 12 Kujitu umo Upana Mizhilo kabiji ye Mutonyi,+ yenka wakonsha kupulusha bantu nangwa kwibonauna.+ Pakuba obewa yobe ñanyi byo uzhachisha mukwenu?+

13 Akyumvwai anweba mwamba’mba: “Lelo nangwa kesha tukaya mu yewa muzhi ne kwikalamo mwaka umo, kabiji tukoba busulu ne kumwenamo mali,”+ 14 pakuba anweba kechi mwayuka bikekala bumi bwenu kesha ne.+ Mambo anweba muji nobe kamfwa umweka pa kakimye kacheche kabiji wazhimañana.+ 15 Bino mwafwainwa kwamba’mba: “Umvwe Yehoba* waswa,+ tukekale bomi, tukoba kikye nangwa kyokya.” 16 Pakuba mubena kwitotela mu kwitakaika kwenu kwatu. Kwitota kwa uno mutundu bo bubi. 17 Onkao mambo, umvwe muntu wayuka kuba kyawama bino kechi wikyuba ne, ko kuba’mba ubena kulenga mambo.+

5 Umvwai anweba banonshi, jilai ne kuwowakana na mambo a bya malwa bikemufikila.+ 2 Bunonshi bwenu bwabola ne bivwalo byenu nabyo bebija ku tunzumbulu.+ 3 Ngolode ne siliva wenu byauba kabuwa, kabiji kabuwa wabyo ukemushinawina ne kuja mibiji yenu. Bintu byo mwanonka bikekala nobe mujilo mu moba apelako.+ 4 Talai ba mingilo banowenenga majimi enu bo mwabujile kufweta, byo babena kujila, ne kujila kwa kukeba bukwasho kwa banowa kwafika kwi Yehoba* wa mabumba.+ 5 Mwaikala na kwitobwela ne kuba bisakasaka michima yenu pano pa ntanda. Mwaja ne kununa kufika ne ku juba ja kwimwipaya.+ 6 Mwazhachisha; mwaipaya muntu waoloka. Nanchi aye kechi ubena kwimulengulula nenyi?

7 Onkao mambo, balongo bami, saka mutekanya kufikatu ne kimye kikekalapo Nkambo.+ Umvwai! Njimi upembelela bipangwa byawama bya pano pa ntanda, saka ebitekenya kufikatu ne kimye kinoka mvula mutanshi ne wapelako.+ 8 Ne anweba saka mutekanya;+ kosai, mambo kwikalapo kwa Nkambo kwafwenya kala pepi.+

9 Balongo bami, kange mwizhingijilenga anwe bene na bene ne, pa kuba’mba mukabule kuzhatwa.+ Talai, Mutonyi waimana kala pa kibelo. 10 Balongo bami, mwayila bya lumanamo+ ne butekanye,+ mwenainga ku bangauzhi baambilenga mu jizhina ja Yehoba.*+ 11 Tutela aba bachinchika amba bo ba lusekelo.+ Anweba mwaumvwine kuchinchika kwa kwa Yoba+ kabiji mwayuka ne kintu Yehoba* kyo amubijile,+ mwayuka’mba Yehoba* ye wa kifyele ne lusa.+

12 Balongo bami, kyakila pa byonse, kilekai kuchipa na kutongola mwiulu, pano pa ntanda nangwa na luchipo lukwabo. Pano bino, “Ee” wenu ekale ee, ne “Ine” wenu naye ekale ine,+ pa kuba’mba mukabule kuzhatwa.

13 Nanchi mwi anweba muji ubena kumanama nyi? Alombenga.+ Nanchi mwi anweba muji wasangalala nyi? Embenga masalamo.+ 14 Nanchi mwi anweba muji wakolwa nyi? Ete bakulumpe mu kipwilo,+ ne abo bamulombelele, kumushinga manyi+ mu jizhina ja Yehoba.* 15 Kabiji lulombelo lwa lwitabilo lukalengela muntu wakolwa kukosa, ne Yehoba* ukamubuka. Kabiji umvwe walenga mambo, Lesa ukamulekelako.

16 Onkao mambo, saka mwisolwela mambo enu+ ne kwilombelako anwe bene na bene, kuba’mba mubukwe. Lulombelo lwa misashijilo lwa muntu waoloka luji bingi na bulume.*+ 17 Elaija wajinga muntu byonka byo tuji, kabiji byo alombele na mukoyo kuba’mba mvula abule kunoka, kechi wanokele pano pa ntanda pa myaka isatu ne bañondo batanu na umo ne.+ 18 Kabiji walombele jibiji ne jiulu janokeshe mvula ne mushiji walupwile bipangwa.+

19 Balongo bami, umvwe mwi anweba muji wasenduka mu bukine ne mukwabo wamubwezhamo, 20 yukai’mba awa wakwasha ndengamambo kufuma mu jishinda jatama,+ ukapulusha yewo muntu* ku lufu kabiji ukavweta pa mambo avula.+