Kya Busatu Funjishainga Baana Benu Kuchinchika

KUCHINCHIKA KULUMBULULA KA?

Kuchinchika kulumbulula kubula kulefulwa nangwa kubula kuleka kuba bintu byawama inge muntu ubena kupita mu makatazho. Muntu wakonshatu kufunda kuchinchika inge wapitapo mu makatazho. Mwana kechi wakonsha kufunda kwenda kwa kubula kukiponapo ne. Kyo kimotu, baana nabo kechi bakonsha kuyuka bya kuba mu bwikalo bwabo inge bakyangye kupitapo mu makatazho ne.

KUCHINCHIKA KWANEMENA KA?

Baana bamo balefulwa inge bakankalwa kwingila mwingilo ye baji kwibapa, inge bapita mu makatazho nangwa inge bantu balengulula byo bauba. Bakwabo balekatu ne kwingila yoyo mingilo. Pano bino, baana bafwainwa kuyuka ino bishinka:

• Kechi kimye kyonse kyo twakonsha kuba bulongo mingilo yonse yo betupa ne.—Yakoba 3:2.

• Kafwako muntu ubula kupita mu makatazho mu bwikalo ne.—Musapwishi 9:11.

• Kafwako muntu ufunda mingilo kwa kubula kulubankanyapo ne.—Byambo bya Maana 9:9.

Kuchinchika kukakwasha baana benu kuyuka bya kuba na makatazho mu bwikalo bwabo.

BYO MWAFWAINWA KUFUNJISHA BAANA KUCHINCHIKA

Inge mwanenu wakankalwa kwingila mingilo imo.

JIFUNDE JA MU BAIBOLO: “Muntu waoloka wakonsha kupona jitanu na jibiji ne kubuukapo.”—Byambo bya Maana 24:16.

Kwashai mwanenu kulangulukapo bulongo pa lukatazho lo aji nalo. Fwanyikizhai’mba mwanenu wafweluka ku sukulu, kampe wakonsha kutendeka kulanguluka’mba, “Kyapwa amiwa kechi nkapasapo ne.”

Pa kuba’mba mufunjishe mwanenu kuchinchika, mukwashai kulanguluka pa byo akonsha kuba pa kuba’mba akobe bulongo kimye kikwabo. Kuba bino kukamukwasha kubula kulefulwa ne kuyuka bya kuba na makatazho.

Kange mufikenengatu kumubuula bya kupwisha lukatazho lo aji nalo ne. Mukwashai kulangulukapo mashinda o akonsha kupwishishamo lolo lukatazho aye mwine. Mwakonsha kumwipuzha’mba, “Wakonsha kuba byepi pa kuba’mba utenga muchima ku bikufunjisha bafunjishi ku sukulu?”

Inge kwamweka bya malwa.

JIFUNDE JA MU BAIBOLO: “Kechi mwayuka bikekala bumi bwenu kesha ne.”—Yakoba 4:14.

Atweba bantu kechi tuyuka biketumwekela kesha ne. Muntu uji na bunonshi lelo, kesha bwakonsha kupwa; kabiji muntu wakosatu bulongo lelo, kesha wakonsha kukolwa. Baibolo waamba’mba: “Aba banyemesha lubilo kechi bo bashinda mu kapela ne, nangwatu bantu bakosa kechi bo bashinda mu nkondo ne, . . . mambo bimye ne bintu bya kubula kuketekela, bibamwekela bantu bonse.”—Musapwishi 9:11.

Anweba bansemi muji na mwingilo wa kuzhikijila baana benu ku bizumba. Pano bino, kechi mwakonsha kuzhikijila baana benu ku makatazho onsetu o bakapitangamo mu bwikalo ne.

Ibyo kuba’mba mwanenu ukiji mwanyike, onkao mambo kechi wayuka byumvwa muntu inge nkito yapwa nangwa inge ufwao mali ne. Nangwa byonkabyo, mwakonsha kumukwasha kuchinchika makatazho akwabo nabiji inge bakwabo baleka kwikala balunda nabo nangwa inge wa mu kisemi wafwa.a

Inge Mwanenu Bamufundako.

JIFUNDE JA MU BAIBOLO: “Saka umvwina byo bakubuula . . . pa kuba’mba ukekale na maana kulutwe.”—Byambo bya Maana 19:20.

Inge mwanenu bamufundako ku bantu bangi, kechi kilumbulula’mba bamushikwa ne, bino bakeba kumukwasha kuwamishako mo abena kubula kuba bulongo.

Onkao mambo, inge mwafunjisha mwanenu kuswa byo bamufundako, anweba ne mwanenu mukekalanga ku matwi nzoo. Nsemi wa mulume umo, aye John waambile’mba: “Inge ketuzhikijile baana ku byo balubankanya, ko kuba’mba tubena kwibonauna. Bakekalangatu na makatazho kimye kyonse, kabiji anweba bansemi babo mukatayanga kimye kyabaya na kutotolola ne kupwisha makatazho abo. Bwikalo bwa uno mutundu kechi bwawama ne.”

Mwakonsha kukwasha byepi mwanenu kukookela byo babena kumufundako ku bantu bangi? Inge mwanenu bamufundako ku sukulu nangwa ku bantutu bangi, kange mufikenetu kwamba’mba bamushikwa ne. Kyo mwafwainwa kuba ke kumwipuzha’mba:

• “Walanguluka’mba ki ka kyaji kulengela’mba bakufundeko?”

• “Ñanyi bintu byo wafunjilako?”

• “Ukoba byepi inge kintu kya uno mutundu kyakumwekela jikwabo kulutwe na lwendo?”

Vulukainga kuba’mba inge mwanenu keakookele byo babena kumufundako, kikamukwasha pa kino kimye ne byo akakoma.