Kupwisha Mfika Ileta Nkondo

ABRAHAM wajinga mushilikale mu nzhita ya bansatuki pa myaka 20.a Pano waleka kulwa kabiji kechi ukayapo jibiji ku nkondo ne. Pa kino kimye, balwanyi banji bamo boalwanga nabo ke balunda nanji ba kine kine. Kika kyamulengele kupimpula bwikalo bwanji? Baibolo yo yamupimpwile. Yakwashishe Abraham kwikala na luketekelo ne milangwe ya kumwena byubilo bya bantu mu mweno ya Lesa. Baibolo yashinjile milanguluko yanji ya kukeba kulwa, kabiji yatatwile kupwisha bulanda, lupato ne bijikila byo ajinga nabyo. Wataine kuba’mba Baibolo itekenesha bingi muchima.

Baibolo ikwasha byepi muntu kupwisha bijikila byanji ku muchima? Ayo ine bunke kechi yo yapimpwile bwikalo bwa kwa Abraham ne. Kutanga ne kulanguluka-languluka pa Byambo bya Lesa ko kwamukwashishe kwikala na milanguluko ya Mulenga wetu. Pa kino kimye uji na luketekelo lwa bya kulutwe kabiji wayuka byanema mu bwikalo. Bintu byanema ku meso a Lesa byaikala ke byanema kwi aye. Byo atendekele kuba bino, mfika mu muchima wanji yatendekele kupwa. Abraham byo byo akwashiwe kupimpula bwikalo bwanji.

Kwitwezha mu Nkondo ya Mulwabo

Abraham wasemenwe mu myaka ya ba 1930 muno mu Africa. Pa nyuma ya nkondo ya bubiji ya ntanda yonse, kyalo kyabo kyalaminwe mu maboko a muntu washinta wa mu kyalo kyo batentakene nakyo, pano balongo ba kwa Abraham bavula bakebelenga bwana bwa bene. Mu mwaka wa 1961, Abraham watwelele mu kipamo kya bashilikale basatukijile uno muntu.

Abraham waambile’mba, “bajinga balwanyi betu. Balangulukilenga bya kwitwipaya, pano atweba twibatendekejilepo kwibepaya.”

Bumi bwa kwa Abraham bwajinga mu kizumba. Onkao mambo, pa nyuma ya myaka 20 yo balwilenga wanyemejile ku Europe mu 1982. Pa kino kimye, wajinga na myaka ya kusemwa yakila pa 40, kina kulumbulula kuba’mba moba anji ajingakotu akumonapo bwikalo bwamufwainwa. Wamwenejilemo byepi mu bintu byo alangulukangapo? Nga moba a kulutwe amusungijile ñanyi bwikalo? Abraham wamonañene na Bakamonyi ba kwa Yehoba bamo ne kutatula kupwila nabo. Wavulukile’mba kimye kyo ajinga mu Africa watangilepo talakiti yamupele Kamonyi umo. Ayo talakiti yalumbulwile paladisa ubena kwiya pa ntanda ne kafulumende wa mwiulu ukalama bantu. Nanchi kine, bino byakonsha kwikalako nyi?

Abraham waambile kuba’mba: “Kwesakana na byo nafunda mu Baibolo, natana kuba’mba naonawinengatu myaka yami na kulwa. Bufumu bwa Lesa ye kafulumendetu ukalama bantu mu mutende.”

Abraham byo abatizwe ne kwikala Kamonyi wa kwa Yehoba, muntu wa jizhina ja Robert wafumine mu Africa ne kunyemena ku Europe mu muzhi mwaikalanga Abraham. Robert ne Abraham bajinga balwanyi na balwanyi mu nkondo, aukuku-aukuku. Javula, Robert wishikishanga mwine ne kukeba kuyuka kyo kwaikela bilengwa byumi. Wajinga muntu wa bupopweshi, kabiji watangapo kala mbaji imo ya Baibolo, ne kuyuka kuba’mba jizhina ja Lesa ke Yehoba. Kimye Bakamonyi bapwilanga kipwilo kimo ne Abraham kyo bepaine kukwasha Robert kumvwisha Baibolo bulongo, kwakubula nangwa kukankazhamatu ne, waswile.

Robert waambile’mba: “Aku tutendekatu kufunda, nakuminye bingi Bakamonyi byo bengijisha jizhina ja Yehoba ne Yesu, ne kulumbulula bulongo’mba ke bantu babiji beikela. Byonkatu byo natangile mu Baibolo. Bakamonyi bavwala bingi bulongo kabiji baji na lusa ku bakwabo, kechi na mambo a kupusana kwa byalo mobafuma ne. Bino bintu byankwashishe bingi mu kupimpulwa kwa bwikalo bwami.”

Bajinga Balwanyi ke Balunda

Robert ne Abraham bajinga ba mulwanyi na mulwanyi, pano ke balunda ba kine kine. Ke basapwishi ba kimye kyonse monka mu kipwilo kimo kya Bakamonyi ba kwa Yehoba. Abraham walumbulwile kuba’mba: “Kimye kya nkondo, nakuminye bingi, bantu baji mu byalo byatentakana, kabiji mu kuvula kwabo baji mu bupopweshi bumo, kwipata abo bene na bene. “Amiwa ne Robert twajingatu mu chachi imo, pano bino twipumpulanga mu nkondo. Luno, atweba bonse babiji twi Bakamonyi ba kwa Yehoba, kabiji lwitabilo lwetu lwituleta pamo.”

Robert wanungapo kwamba’mba, “Pano paji lupusano. Tuji na lwitabilo lwitulengela kwikala lubaji lwa bulongo bwa kine. Kechi tukayapo ku nkondo jibiji ne.” Baibolo yaalwile michima ya bantu bajinga ba mulwanyi na mulwanyi. Lupato ne kwitala bibi kwapwa, pano baikala ke balunda beketekela kya kine kine.

Kimye Abraham ne Robert kyo bepumpwilenga mu nkondo, kwajinga ne bansongwalume babiji nabo balwilenga mu ino nkondo awu mu kyalo kikwabo mukwabo naye mu kikwabo. Papichiletu kimye kicheche, Baibolo yakokeshe michima yabo. Mu ñanyi jishinda?

Patanshi Ngipayañane Apa Bino Mfwile Kyalo Kyetu

Gabriel wakomejile mu kisemi kya bupopweshi, bamufunjishe kuba’mba kyalo kyabo kyajingatu kya nkondo kikupu. Onkao mambo, byo afikile pa myaka ya kusemwa 19, wipaine kutwela mu mwingilo wa bushilikale ne kukeba kutumwa ku nkondo. Pa bañondo 13, walwile mu makondo alumine kya kine kine kya kuba’mba, kimye kimo waikalangatu pepi nobe mailoshi umo na balwanyi. Wamba kuba’mba, “Mvuluka kimye kimo, mukulumpe wetu witubujile’mba balwanyi basakwitulukuka bufuku. Twipakaikile bingi bilwilo byetu ne kuloza mata bufuku bonse.” Mukulumpe wetu wamwenenga bantu bonse bajinga mu kyalo kyo twatentakene nakyo amba balwanyi, bafwainwa lufu. “Milanguluko yami yajinga ya kukeba kwipaya bantu bavula ponka papelela ngovu yami. Apa bino, ponafwainwe kufwila kyalo kyetu byonka byafwilenga bakwetu.”

Nangwa kyajinga byonkabyo, mu kupita kwa kimye Gabriel kyamufichile ku muchima. Wanyemejile ku mitumba ne kufika ku mupaka koakatwelele mu kyalo mwabujile nkondo, apa bino waya ne ku Europe. Kimye kyonse waipwizhenga kwi Lesa kyalengejile bumi kukatazha, ne kukeba kuyuka umvwe Lesa ye waletelenga ano makatazho akukabisha bantu. Wakumene na Bakamonyi ba kwa Yehoba, bamumwesheshe kufuma mu Baibolo ene mambo mu bumi kyo mwaikela makatazho avula lelo jino.—Mateo 24:3-14; 2 Timoti 3:1-5.

Gabriel byo atwajijile kufunda Baibolo, wataine kuba’mba muji bya bukine. “Nafunjile kuba’mba twakonsha kwikala myaka ne myaka mu paladisa pano pa ntanda. Kwa kubula nangwa kupita mu mbaji, kyo kintu kyo nalangulukangapo byo najinga mwanyike.” Baibolo yatekeneshe Gabriel ne kupwisha kijikila kyajinga ku muchima. Mfika yoajinga nayo yatatwile kupwa. Kimye kyo asambakene na Danyela wajinga mulwanyi wanji, Gabriel kechi wamukiminwe ne. Pano kika kyalengejile Danyela kuya ku Europe?

“Kine Nkwashai, Umvwe Komuji!”

Danyela wakomejile mu buKatolika. Byo afikile pa myaka ya kusemwa 18, bamulombele kutwela mwingilo wa bushilikale. Bamutumine kuya na kulwa nkondo na kyalo kingi kwajinga Gabriel, bino aye wajinga mu kipanyi kingi. Kipi-kipi na kobalwijilenga nkondo, Danyela wajinga mu taanka yobalozele ku mizalo yatubika. Bakwabo bafwile, aye yamukozhezhe bingi kabiji balwanyi baishile ne kumusenda ke kaili. Waikele bañondo bavula mu kipatela kyajinga pa kampu saka bakyangye kumutwala ku kyalo kwabujile nkondo. Byo ajinga bunke, wamona byo ayanda, walangulukilenga’mba kyawama ne kwiipaya. Danyela walombele kwi Lesa amba: “Kine nkwashai, umvwe komuji!” Juba jalondejilepo, Bakamonyi ba kwa Yehoba bamufwakashijile ne kukumbula mepuzho anji avula. Kepo, aile ku Europe na kwikalatu bwikalo bwa bukipuluka. Akwa koakayile, wakasambakene jibiji na Bakamonyi, ne kufunda Baibolo. Byo afunjile byamukwashishe kukepeshako kijikila ne bulanda.

Pa kino kimye, Gabriel ne Danyela ke bamulunda na muntu, bakwatankana mu bulongo bwa ku mupashi, kabiji Bakamonyi ba kwa Yehoba babatizwa. Gabriel wamba’mba: “Kutemwa ko natemwa Yehoba ne byo nafunda mu Baibolo byankwasha kumwena bintu monka mo ebyubila. Danyela kechi mulwanyi wami ne. Talai, umvwe namwipailetu kyatu mu myaka ya ku nyuma. Baibolo yamfunjisha byo nabujile kuyuka, kyawamako nanchi kumufwila aye.”

Danyela amba, “Namwenenga bantu ba mu mpopwelo yapusana-pusana ne ba mu byalo byapusana-pusana saka beipaya bene na bene. Kabiji bajinga bantu ba mu bupopweshi bumo baji mu bipanyi byapusana saka babena kwiipaya mu nkondo. Byo namwene bino, namwene namba Lesa ye wafwainwa kunenwa. Lelo jino, nayuka namba Satana ye uleta makondo. Amiwa ne Gabriel pano ke twibalunda namuntu mu lwitabilo. Kechi tukalwapo jibiji ne!”

‘Mambo a Lesa, Omi ne Kwingila Engila’

Mambo ka Abraham, Robert, Gabriel ne Danyela kyo bapimpwilwe bukiji-bukiji? Bakonsheshe byepi kushinda lupato ne bulanda bo bajinga nabo mu michima yabo?

Bano bantu umo umo batangile ne kulanguluka-languluka pa bukine bo bafunjile mu Baibolo, abo buji ‘bumi ne kwingila bwingila.’ (Bahebelu 4:12) Mwine mwina Baibolo ke Mulenga wa bantu, awo wayuka kwalulula muchima wa muntu ubena kukeba kuteleka ne kufunda. “Binembelo byonse byanembeshiwa kwi Lesa, kabiji byo byawamina mu kwibafunjisha bantu, ne mu kwibalengulula, ne mu kwibolola, ne mu kwibafunda mu bololoke.” Ingetu ubena kutanga waswisha Baibolo kumutangijila, ufunda mafunde apya. Utendeka kufunda Yehoba byo amona bintu. Kuba bino, kuleta bingi mapesho avula, kuvwangakotu ne kupwisha mfika ileta nkondo.—2 Timoti 3:16.

Mambo a Lesa amba kuba’mba kafwako mukoka, mushobo nangwa kabungwe kamo kawama nangwa katama kukila kakwabo ne. ‘Lesa kechi utala ku bilungi bya bantu ne, pakuba mu mikoka yonse ya bantu, aye wamwakamwa ne kuba byaoloka ye waitabilwa kwi aye.’ Utanga ne kuswa kino ukwashiwa bingi kushinda lupato lwikala pakachi ka mishobo nangwa byalo.—Byubilo 10:34, 35.

Bungauzhi bwa Baibolo bumwesha kuba’mba katatakatu Lesa afumyepo buntangi bwa bantu bujipo ne kupingizhapo Bufumu bwanji bwa buMesiasa. Mu uno kafulumende, Lesa ‘ukapwisha makondo ne kwapela ntanda.’ Bipamo byonse bitundaika bantu kulwa nkondo bikafumishiwapo. Aba bafwile mu makondo bakasangulwa ne kwibapa jishuko ja kwikala mu paladisa pano pa ntanda. Kafwako muntu ukanyemanga mukwabo nangwa kumanyikwa ne.—Masalamo 46:9; Danyela 2:44; Byubilo 24:15.

Bantu bakekalako pa kyokya kimye, Baibolo yamba’mba: “Bakashimika mazubo abo ne kwikalamo; kabiji bakajimba majimi abo a miñanzañanza, ne kuja bipangwa byayo. Kechi bakashimika mazubo, mwaikala ungi ne . . . Kechi bakengila kwa kubula kumwenamo ne, kabiji bana bo bakasema kechi bakamona bya malwa ne.” Kafwako kabulema nangwa kamo kakabula kubukwa ne. Kwitabila luno luketekelo kupwisha bulanda mu muchima wa muntu.—Isaya 65:21-23.

Baibolo kya kine itekenesha muchima. Mafunjisho ayo atendekelako jimo kupwisha mafika aleta nkondo. Bajinga balwanyi na balwanyi bakwatankana mu bulongo bwa ntanda yonse. Luno lutekenesho lukatwajijila shoo ne mu bwikalo bupya bwa Lesa, kufikatu ne kimye kikapwijijila kwitala bibi ne bulanda mu michima ya bantu. Mulenga walaya’mba, “Bintu bya kala kechi bakebivuluka ne, kechi bikeya mu michima yabo jibiji ne.”—Isaya 65:17.

[Tubyambo twa mushi]

[Mabulañano pa peja 3]

“Kwesakana na byo nafunda mu Baibolo, natana kuba’mba naonawinengatu myaka yami na kulwa”

[Picture credit line on page 3]

Kampu ya Babipuluka: UN PHOTO 186811/J. Isaac

[Mabulañano pa peja 4]

Baibolo yakonsha kwalula michima ya bantu bajinga ba mulwanyi na mulwanyi

[Mabulañano pa peja 5]

Lupato ne kwitala bibi kwapwa, pano baikala ke balunda beketekela kya kine kine

[Mabulañano pa peja 5]

Ingetu ubena kutanga waswisha Baibolo kumutangijila, ufunda mafunde apya

[Kipikichala pa peja 6]

Bajinga balwanyi na balwanyi bakwatankana mu bulongo bwa ntanda yonse