BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w08 7/1 pp. 29-32
  • Bwikalo Bwa Lusekelo Mu Kuba Kyaswa Muchima Wa Lesa

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Bwikalo Bwa Lusekelo Mu Kuba Kyaswa Muchima Wa Lesa
  • Kyamba kya Usopa—2008
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Byo Betwitabizhe Kwikala
  • Mwingilo Waendelenga Bingi Bulongo mu Singapore
  • Kwingijila Pamo na Kisemi mu Singapore
  • Mwingilo Wetu Bamushinka!
  • Mwingilo Mukwabo
  • Bebakasa na Mambo a Lwitabilo Lwabo—Singapore
    Bebakasa na Mambo a Lwitabilo Lwabo
  • “Kafwako Muntu Nangwa umo mwi Anweba Usakonaika Nekafwako”
    “Kushimuna Bulongo” Mambo a Bufumu bwa Lesa
Kyamba kya Usopa—2008
w08 7/1 pp. 29-32

Bwikalo Bwa Lusekelo Mu Kuba Kyaswa Muchima Wa Lesa

Byashimikizhe ba Bill Yaremchuk

Byo papichiletu milungu icheche mu March 1947 panyuma ya kupwisha kalasi wa butanu na busatu wa Sukulu wa Baibolo wa Gileada wa Watchtower pa kyokya kimye saakiji mu muzhi wa South Lansing, New York mu kyalo kya U.S.A., naimene lwendo lwa kuya ntanda butunga—ku kyalo kya Singapore ko bantumine.

NAIJIJILE pamo na mukwetu aye Dave Farmer, mwina Canada wajinga mu kalasi wa butanu na bubiji wa Sukulu wa Baibolo wa Gileada. Twapatamine bwato bwajinga kala bwa bashilikale bo batelanga’mba Marine Adder kufuma mu muzhi wa San Francisco, mu kyalo kya California.

Kyalo kitanshi kwakashikamijile bwato mu byalo bya mu Asia kyajinga kya Hong Kong. Bintu byo twakamwene kokwa byajinga bya kukumya. Nkondo ya kibiji ya Ntanda yonse yaonawine bintu byavula bingi. Bantu balaalazhaminetu kunsa kunsa ya mashinda, sabatembuka ku nzala kabiji bamwekelengatu’mba kechi basakupuluka ne. Twabwelele jibiji mu bwato ketuye ne kuya ku Manila, muzhi mukatampe wa kyalo kya Philippines.

Akwa nako twakataineko bya kukumya na mambo a yonkaya nkondo. Pa kito palaalazhaminetu milongochi ya mato o baonawine ku mabomba kabiji buyanji bwa bantu nabo bwabayile bingi. Twatainepo ne Bakamonyi ba kwa Yehoba bacheche, betutwajile ku Nzubo ya Bufumu. Bajinga balusekelo nangwa kya kuba bajinga mu makatazho.

Kufuma ko kwa, twakafikile mu muzhi wa Batavia (luno ke Jakarta) mu kyalo kya Indonesia. Mu kyokya kyalo mwajinga nkondo ya mu lwabo bene kabiji kwajinga ne balwilengatu kipikipi na kotwajinga, onkao mambo kechi betuswishishe kufuma mu bwato ne. Byo twafumine kokwa kuya ku Singapore, natendekele kulanguluka pa bintu byo twayilenga na kutana kokwa. Nanchi bintu byawama byo twamonanga mu mabuku amweshanga byalo bya ku Musela byo biji, byo bibye nyi?

Byo papichiletu moba acheche, nalekele kuzhinauka. Bintu byajingatu pepi kwaluka byakonsheshe kundengela kushiinwa amba amiwa ne mukwetu Dave kine twatuminwe kwingila mwingilo wa Lesa.

Byo Betwitabizhe Kwikala

Byo papichiletu nobe ñondo umo kufuma po twafumijile mu muzhi wa Francisco, bwato mo twajinga bwakafikile pa jikuji ja St. John’s Island, mpunzha ko balaminanga mato sakabakyangye kwiaswisha kuya ku kito. Bamingilo ba kashitomo bakanjijile mu bwato na kumona bitupa bya bonse bajingamo ne kwimbapo mashimbi a kwituswisha kutwela mu kyalo.” Byo bwakile lukelo, bwato bwayile ku kito. Wamwingilo wa mu bwato byo apwishishe kumona bitupa byetu, twapatukilemo.

Juba jalondejilepo, twabwelele ku kito na kumona bakwetu bamishonale bo twaishile nabo lwendo lumo. Abo bayilenga ku kyalo kya India ne kya Ceylon (luno ke Sri Lanka). Kapitao wa bwato byo etumwene, wafumine mu bwato ne kwiya na kwitukalukila pa kito ko twajinga. Wazhingijile bingi ne kwitukajila’mba kechi twafwainwe kupatuka mu bwato ne. Bwato byo bwakijinga bukyangye kufika ku kitulu sabukijitu pa kalunga, mukulumpe wa bakashitomo abo ba Haxworth bakambizhe kapitao amba kechi wafwainwa kuleka nangwa umo kupatuka mu bwato umvwe bwafika ku kito ne. Uno mukambizho atweba kechi twamuyukilepo ne, kabiji ne kapitao naye kechi wamumvwinepo ne.

Byo betutwajile kwi ba Haxworth betuzhingijile bingi. Betukajipijile’mba, betukainye kutwela mu kyalo kya Singapore. Na mambo a kuba kechi twayukilepo’mba betukanya kutwela mu kyo kya kyalo ne, twibamwesheshe bitupa byepi po baimba nshimbi ya kwituswisha kutwela mu kyalo. Betuvutwile bitupa byetu ne kwipaya byobya byambo bya kuba’mba betuswisha kutwela. Mo bakyubijilenga byobyo, nanchi bwato nabo bwaji kuyatu kala. Ba Haxworth basungile bitupa byetu mwaka umo, ko kyakayanga betubwezhejilebyo saimbako ne nshimbi ya kuba’mba betuswisha kwikala mu kyalo.

Mwingilo Waendelenga Bingi Bulongo mu Singapore

Byo twafikile mu April 1947, mu kyalo kya Singapore mwajingatu Kamonyi umo wamulume wa jizhina ja Joshua. Wajinga painiya wa kimye kyonse kufika ne byo afwile kuntendekelo ya mu ma 1970. Aba bafunjile bukine bwa mu Baibolo kechi bakwachile ne ku luso ne, batendekele kubulako bakwabo bukine. Lulombelo lwetu lwa kulomba ba mwingilo bavula ba kunowa mu mwingilo wa ku mupashi lwatendekele kukumbulwa.—Mateo 9:37, 38.

Mu 1949, ba Haxworth byo bayile ku England na kukakokoloka pa moba avula, bamishonale batanu na umo bapwishishishe kalasi ya bu 11 ya Gileada bayishile ku Singapore. Byo bayishile, Dave mukwetu mo twaingijile bumushonale pa myaka yavula, wafuminemo mu Singapore na mambo a kukolwa kolwa. Waiyile mu kyalo kya Australia ko akengijilenga mu bukishinka kufikatu ne byo afwile mu 1973. Pa boba bamishonale batanu na umo baishile, pajinga ne Aileen Franks ye nasongwele mu 1956.

Twafunjile Baibolo na bantu bavula bingi pa myaka yavula, kabiji nabo baikele ke Bakamonyi pamo ne baana babo. Luno lo tubena kwamba, bamo bakiji mu mwingilo wa kimye kyonse mu byalo bingi. Pa boba bo twafunjilenga nabo Baibolo pajinga ba Lester ne Joanie Haynes bamulume ne mukazhi bena America bayile na kwikala mu Singapore. Twatendekele kufunda nabo Baibolo mu myaka ya mu ma 1950. Bano balume ne mukazhi bafunjile bukiji bukine bwa mu Baibolo kabiji bakabatizwe byo babwelele kwabo ku United States. Panyuma ya kubatizwa, mwingilo wabo waendelenga bingi bulongo. Bakwashishe bantu bavula bingi kwikala Bakamonyi, kubikapo ne baana babo basatu bakwisemena.

Joanie wannembejile mu nkalata amba: “Umvwe navuluka yewa mwaka satuji mu Singapore, mvuluka namba ye mwaka mo twaalwile bwikalo bwetu. Umvwe ne anweba kwitukwasha ne, kampe inge tukikimbukamotu mwaya ntanda. Natemwa bingi kuba’mba yenu mwafunjishe bamwatawami ba Lester bukine mambo kufumatu ku ntendekelo, yenu mwajinga bafunjishi babo bebafunjishe kutemwa Yehoba ne balongo betu bena Kilishitu. Buno bukine kechi bebulubamo ne.”

Kwingijila Pamo na Kisemi mu Singapore

Mu 1962 bwikalo bwetu bwaalukile. Dokotala wetu wabujile mukazhami amba wanema pa muchima. Twakebeshe bingi kwikala mu mwingilo wa bumishonale, pano na mambo a mwana kechi twakonsheshe ne. Nathan H. Knorr watangijilanga mwingilo wa Bakamonyi ba kwa Yehoba pa kyo kya kimye mwaya ntanda yonse, witunembejile nkalata ne kuntundaika amba mmonepo nkito ya ku mubiji kuba’mba ngikale monka mu Singapore. Kuba bino kechi kwapelele ne.

Bantu bavula bafumanga mu byalo bingi bebatwezhanga nkito ya pa bifulo bikatampe mu makapanyi avula. Kafwako mwingilo ye nayukilepo wa kumbikila pa kifulo kikatampe ne, mambo byo napwishishetu sukulu natwelele mu mwingilo wa kimye kyonse pa myaka yonse 23. Onkao mambo, napaine mali ku kampanyi kamo bibye mu muzhi wa London namba banembeleko pepala ubena kumwesha mwingilo wami wa bupopweshi ye naingijilenga mu kyalo kingi. Kepo kano kapanyi katumine uno pepala ku makapanyi avula ajinga mu Singapore.

Natambwijilengatu mikumbu ya kuba’mba: “Tufwayo nkito ya kupa muntu nabiji obewa kwesakana na mingilo yobe yo wayuka.” Abo balangulukilenga’mba nafunda bingi, nanchi ne. Papichiletu bañondo bacheche, mwanetu Judy wasemenwe. Pa kyo kya kimye mulongo Knorr waishile ku Singapore, kabiji wayile ne na kumona mwina kwami mu kipatela mo apapijile mwanetu aye Judy. Witwambijile’mba tusakukilanga mu nzubo ya bamishonale poso nkatane nkito.

Byo papichiletu bañondo bacheche, nataine nkito ya kutala pa kupotesha bipe bya kampanyi ka madeke. Nafolangatu mali aesakana akwikwashishamo. Byo papichile myaka ibiji, natwelele ku kampanyi kakwabo ka madeke kafumine ku America kabiji ne mali nao avujiljieko kukila onafolanga ko najinga kala. Ko kyakayanga, nayukanyikilwe bingi ku makapanyi a madeke kabiji naikalangako ne na kimye kya kwikala na kisemi kyami ne kya kwingijilamo mwingilo wa bwina Kilishitu.

Mwingilo wa Yehoba ye wajinga mwingilo mukatampe mu bwikalo bwetu kabiji twatangizhangako bintu bya Bufumu. Kino kyandengejile kwikala na mashuko avula bingi mu jibumba ja Yehoba. Mwina kwami watwelele jibiji mu mwingilo wa kimye kyonse. Pa kyo kya kimye, mwingilo wa kusapwila Bufumu waendelenga bingi bulongo mu Singapore. Pakachi ka mu ma 1960, twapotele kishimikwa kya mazubo abiji akatentakanya kyo twaingijishanga kwikala Nzubo ya Bufumu. Kwajinga bipwilo bina byaingijishanga kino kishimikwa.

Mwingilo Wetu Bamushinka!

Mu kuya kwa kimye kyaumvwanyikilenga’mba mwingilo wetu basakumushinka. Pa 14 January, 1972, twayile na kukatanwa ku kupwila ku Nzubo ya Bufumu byonka byo twakelwanga kuba. Twataine pa jijiba (gate) bakiiyapo na munyololo ne loko konka. Balamikilepo ne kakipachi po banembele’mba Kipwilo kya Bakamonyi ba kwa Yehoba mu Singapore bekishinka.a

Kwitushinkila Nzubo ya Bufumu kechi kwitulengejile kuleka kupopwela Yehoba ne, pano bino, bwipuzho bo nalangulukilengapo bwajinga bwa kuba’mba, ‘Nachi Lesa ukeba’mba kisemi kyami kyube byepi?’ Nalangulukilenga namba umvwe betupanga mu kino kyalo kya Singapore, kechi tukabwelamo jibiji na kumona balunda netu ne. Onkao mambo, nalombele ku mukulumpe wa pa kampanyi po naingilanga namba answishe nkengijilenga ku Kuala Lumpur muzhi mukatampe wa kyalo kya Malaysia. Nalangulukile namba umvwe twaya ku Malaysia, kikapelelako kisemi kyami kuya na kufwakasha ku Singapore ne kubwela. Olo, uno mukulumpe wampele bukulumpe pa ofweshi wa Kuala Lumpur konka ko nakebelenga kuya, kabiji wañambijile’mba ukanungilako mali avula ne kunkwasha mu bintu bikwabo.

Nalangulukilepo jibiji namba, ‘Nanchi kyo kyaswa muchima wa Lesa kufumamo mu Singapore ne kusha balongo betu nyi?’ Kino kintu twikibile mu lulombelo kwi Yehoba. Twalangulukilepo namba Yehoba ye wituletele kuno. Kepo nafuukwilepo namba kyawama twikaletu. Mulumpe wa pa kampanyi wakuminye bingi pa kumona akya kifulo kyo ambikilepo kya kufola mali avula nekikana.

Kechi kyapelele kwikala ne kwingila mwingilo wetu byo bamushinkile ne, mambo moba onse twachiinenga kwitukwata ne kwitutaya pa kazhima. Kwajinga bimye bimo bintulengelanga kumvwisha byambo biji mu Salamo 34:7 bya kuba’mba: “Malaika wa Yehoba, nobe nsakwa, wibazhokoloka bamwakamwa, ne kwibapokolola.”

Mwingilo Mukwabo

Mu 1993, panyuma ya kwingijila mu Singapore myaka 46, betubujile’mba tuye ku kyalo kya New Zealand ko twakengijilenga kwa kubula kukatazhiwa. Bino kechi twatemenwe pa kusha balongo betu mu Singapore ne, mambo twibatemwe bingi. Nangwa byonkabyo, kitukoseshe bingi pa kuyuka’mba lwitabilo lwabo lwashimikwa pa kitendekesho kyakosa na bintu bibula kupya na mujilo. Kino kibalengejile kwikala bakosa mu meseko o bakichinchika ne luno.—1 Kolinda 3:12-14.

Nangwa kya kuba pabapite ne myaka kukila pa 14 yo twaikala muno mu New Zealand, mwina kwami ne amiwa nangwa kya kuba twakota, tukingila mwingilo wa kimye kyonse wa bupainiya bwiikajila. Bakolojami babiji ba Mike baji na myaka 94 ne ba Peter baji na myaka 90 ne luno po bakiji, baji mu kyalo kya Canada mo babena kwingijila Yehoba mu bukishinka.

Mu 1998 mwanetu wa mukazhi aye Judy wavilukijile ku kyalo kimo kya mu Asia ko akengijile myaka yavula. Mu nkalata yanji imo witunembejilemo’mba: “Na musanchila bingi Yehoba moba onse pa jishuko jo nji najo ja kwingijila kuno! Mbena kwimusanchila bingi anweba bansemi bami pa kunkomesha kabiji ne pa byonse byo mwangubijile ne pa byo mwatwajijila na kungubila pa kuba’mba ngikale bino byo nji.” Mu 2003 wabwelele ku New Zealand na kwitukwashako mu bintu bikebewa.b

Twamusanchila Yehoba pa kumona’mba bwikalo bwetu bwituswishishe kumvwina lwito lwa Nkambo yetu lwa kukeba ba mingilo bavula ba kunowa mu mwingilo wanji. Kuswa luno lwito kwituletela lusekelo lukatampe bingi. Panopantanda byo “pakapita,” monka mwaambila Baibolo, tukamona kufikizhiwa kwa mulaye wa Lesa wa kuba’mba: “Aye uba kyaswa muchima wa Lesa ukekala myaka ne myaka.”—1 Yoano 2:17.

[Tubyambo twa mushi]

a Monai Kyamba kya Usopa kya June 1, 1972, peja 341-9.

b Ba Aileen bafwile pa 24 January, 2008, kimye kyanengezhiwenga kino kibaba.

[Kipikichala pa peja 31]

Byo twafikile mu kyalo kya Singapore mu 1947, mwajingatu Kamonyi umo wamulume wa jizhina ja Joshua

[Kipikichala pa peja 31]

Amiwa ne Dave Farmer mu kyalo kya Hong Kong byo twayilenga ku Singapore, mu 1947

[Kipikichala pa peja 31]

Amiwa ne mwina kwami Aileen, mu 1958

[Caption pa peja 32]

Atweba ne mwanetu aye Judy, lelo jino

[Byambo bya Muntu Ungi]

Kimroy Photography

[Byambo biji pa Kipikichala pa peja 32]

Kimroy Photography

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu