BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w23 September pp. 20-25
  • Twajijilai Kwikala ba Kishinka Byonkatu Byajinga Petelo

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Twajijilai Kwikala ba Kishinka Byonkatu Byajinga Petelo
  • Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2023
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • MAKATAZHO APICHILEMO PETELO NE BYO BAMUPESHESHE
  • ÑANYI KINTU KYAKWASHISHE PETELO KUTWAJIJILA KWIKALA WA KISHINKA?
  • ÑANYI KINTU KYO TUFUNJILAKO?
  • Wafunjile kwi Nkambo bya Kulekelako Bantu Mambo
    Kyamba kya Usopa—2010
  • Ñanyi Bintu byo Twafwainwa Kufunda mu Makalata Abiji Anembele Petelo?
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2023
  • ‘Kechi Bafunjile ne, Bantutu’
    “Kushimuna Bulongo” Mambo a Bufumu bwa Lesa
  • Langulukainga Byonka Bilanguluka Yehoba ne Yesu
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2025
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2023
w23 September pp. 20-25

MUTWE WA KUFUNDA 40

Twajijilai Kwikala ba Kishinka Byonkatu Byajinga Petelo

“Nkambo, fumai kwi amiwa, mambo amiwa nendengamambo.”—LUKA 5:8.

LWIMBO 38 Lesa Ukemukosesha

BIJI MU UNO MUTWEa

1. Petelo waumvwine byepi ku muchima Yesu byo amukwashishe kukwata masabi avula mu jishinda ja kukumya?

PETELO waingijile bufuku bonse kwa kubula kukwatapo jisabi nangwatu jimo ne. Pano bino, Yesu wamwambijile’mba: ‘Butwale kwazhika ne kuta makonde obe mu mema.’ (Luka 5:4) Pakuba Petelo wazhinaukile. Nangwa byonkabyo, waubile byamukambizhe Yesu. Mu makonde mwafwile masabi avula bingi kya kuba atendekele ne kutabauka. Byo bayukile’mba Yesu wauba kya kukumya, Petelo ne balunda nanji “bakuminye bingi.” Ponkapo Petelo waambile’mba: “Nkambo, fumai kwi amiwa, mambo amiwa nendengamambo.” (Luka 5:6-9) Kyamweka Petelo wilengulwile.

2. Mambo ka o twafwainwa kufunda pe Petelo?

2 Petelo waambile kine mambo wajinga “ndengamambo.” Binembelo bitubuula’mba bimye bimo waambanga ne kuba bintu byamulengela kwilangulusha. Nanchi ne anweba kimye kimo mwilangulusha pa bintu byo mwauba byonka byaubanga Petelo nyi? Abya kuji kyubilo nangwa muteeto umo watama wimukatazha kuleka nyi? Inge byo byo kiji, funjilaiko kwi Petelo. Mambo ka a kubila bino? Langulukai pa kino: Inge Yehoba wakebelenga inge kechi waswishishe bintu byatama byaubile Petelo kwibinemba mu Baibolo ne. Pano bino, wibiswishishe’mba bebinembe mu Baibolo pa kuba’mba tufunjileko. (2 Timo. 3:16, 17) Kufunda kuba’mba Petelo naye walubankanya byonkatu ne atweba byo tulubankanya, kwitukwasha kushiinwa’mba Yehoba wayuka’mba twibambulwa kulumbuluka. Yehoba ukeba’mba tutwajijile kwikala ba kishinka nangwa kya kuba tulubankanya.

3. Mambo ka o twafwainwa kwikela ba kishinka?

3 Mambo ka o kyawamina kutwajijila kwikala ba kishinka? Inge mukeba kuyuka kintu mwafwainwa kutwajijila kwikyuba. Twambe’mba muntu ubena kukeba kufunda bya kwimba kidali kya mizhinge. Pa kuba’mba ayuke pafwainwa kupita myaka yavula. Pa kufunda bya kwimba kidali, ukalubankanyanga. Inge watwajijilatu na kufunda, ukayuka. Nangwatu inge waikala shenyenye mwine, napotu ukalubankanyanga. Bino kechi ukaleka ne. Ukatwajijilatu na kuwamishako busendwe bwanji. Kyo kimotu, ne atweba kampe twaleka byubilo byatama. Nangwa byonkabyo, twakonsha kulubankanya jikwabo. Inge kyaikala bino, twafwainwa kutwajijila kwibikako kubula kubwezhapo kyatama kyo twaubile. Atweba bonse twamba ne kuba bintu bimo bitulengela kwilangulusha. Pano bino, inge twaikala ba kishinka, Yehoba uketukwasha kutwajijila kubanga byawama. (1 Pe. 5:10) Pano twayai twisambe pe Petelo byo atwajijile kwikala wa kishinka. Yesu waubijile lusa Petelo nangwa kya kuba walubankanyanga. Akino kitutundaikenga ne atweba kutwajijila kwingijila Yehoba nangwa kya kuba twalenga mambo.

MAKATAZHO APICHILEMO PETELO NE BYO BAMUPESHESHE

Mutumwa Petelo waumvwa moyo kabiji wakumya bingi mambo bwato bubena kukeba kuloba na mambo a masabi avula afwa mu makonde. Yesu ubena kuteleka ku bibena kumubuula Petelo aku mwanamulume mukwabo saka abena kulukuta na makonde ayula masabi.

Ñanyi kintu kyo mukooba inge mukapite mu bintu nabiji byapichilemo Petelo? (Monai jifuka 4)

4. Kwesakana na byaamba Luka 5:5-10, Petelo waambile’mba ka pe aye mwine kabiji Yesu wamubuujile’mba ka?

4 Binembelo kechi bitubuulapo ene mambo Petelo o aambijile’mba “nendengamambo” nangwa kutongola mambo o alengele ne. (Tangai Luka 5:5-10.) Kampe paji kintu kimo kyatama kyo aubile. Yesu wamwene’mba Petelo waakaminwe bingi mambo Petelo wilangulwishenga mwine amba kechi wafikijilemo ne. Nangwa byonkabyo, Yesu wayukile’mba Petelo ukatwajijila kwikala wa kishinka. Onkao mambo, Yesu waambijile Petelo amba “kileke kuba moyo.” Yesu kechi wazhinaukilenga Petelo ne. Kino kyalengejile Petelo kwingila bulongo. Palutwe kacheche, Petelo ne Andeleo balekele busulu bwa kukwata masabi ne kutendeka kwingijila pamo ne Yesu mu mwingilo wanji. Kabiji Yehoba wibapesheshe bingi.—Mako 1:16-18.

5. Ñanyi bintu byawama byamwenejilemo Petelo byo kutwajijila kulondela Yesu ne byo ekilekele kuba moyo?

5 Petelo wafunjijileko bintu byavula bingi kwi Kilishitu byo ajinga mwananji wa bwanga. Wimwenejile mwine Yesu byo abukilenga bantu bakolelwe, byo apanganga bandemona ne kusangulatu bantu bafwa.b (Mat. 8:14-17; Mako 5:37, 41, 42) Petelo wamwene kimwesho kya Mfumu wa mu Bufumu bwa Lesa aye Yesu. Kabiji kechi walubilemo kino kintu ne. (Mako 9:1-8; 2 Pe. 1:16-18) Onkao mambo, Petelo wamwene bino byonse mambo wajinga mwana wa bwanga wa kwa Yesu. Watemenwe bingi kuba’mba walekele kwizhachisha kabiji wamwenejilemo byawama.

6. Nanchi Petelo wafikenejiletu kuleka kulubankanya nyi? Lumbululai.

6 Nangwa kya kuba Petelo wamwene ne kumvwa bintu bya kukumya byaubile Yesu, bino watwajijiletu na kulubankanya. Twayai twisambe pa byamumwekejile. Yesu byo alumbulwile’mba bantu basakumumanyika ne kumwipaya kuba’mba afikizhe byaamba Binembelo, Petelo wabuujile Yesu amba kino kechi kisakwimumwekela ne. (Mako 8:31-33) Kabiji Petelo ne batumwa bakwabo bakitwajijiletu na kwipachika pa wajinga mukulumpe pe abo. (Mako 9:33, 34) Juba japeleleko Yesu saka akyangye kufwa, Petelo wakopwele muntu kutwi. (Yoa. 18:10) Pa jonkaja juba bufuku, Petelo na mambo a kuchiina bantu wakaine jisatu amba kechi wamuyuka Yesu ne. (Mako 14:66-72) Byo amwene’mba walenga mambo, Petelo wajijile bingi.—Mat. 26:75.

7. Ñanyi kintu kyawama kyamwekejile Petelo Yesu byo bamusangwile?

7 Yesu kechi wakaine mutumwa wanji walefwilwe ne. Yesu byo bamusangwile, wakwashishe Petelo kumwesha’mba wamutemwa Yesu. Yesu waambijile Petelo amba afungenga mikooko yanji. (Yoa. 21:15-17) Petelo waswile kwingila mwingilo ye bamupeele. Wajinga mu Yelusalema pa juba ja Pentekosita kabiji wajinga pa bantu batanshi batambwijile mupashi wazhila.

8. Ñanyi kintu kyatama bingi kyaubile Petelo mu Antioka?

8 Nangwatu Petelo byo aikele mwina Kilishitu washingwa, watwajijile na kulubankanya. Mu mwaka wa 36 C.E., Petelo wajingapo kimye Koneleusa kyo ashingilwe na mupashi wazhila. Akino kyamwesheshe’mba “Lesa kechi uji na misalululo ne.” Kabiji bantu ba mu bisaka bikwabo bafwainwe kwikala mu kipwilo kya bena Kilishitu. (Byu. 10:34, 44, 45) Onkao mambo, Petelo wakasulukile kujiila pamo na bantu ba mu bisaka bikwabo, kintu kyo abulanga kuba kala. (Nga. 2:12) Nangwa kyajinga bino, bena Kilishitu Bayudea bamo bamwene’mba Bayudea ne bantu ba mu bisaka bikwabo kechi bafwainwa kujiila pamo ne. Bamo pa bano byo bafikile mu Antioka, Petelo walekele kujiila pamo na balongo ba mu bisaka bya bantu. Kampe waubile kino pa kuba’mba abule kuzhingijisha bena Kilishitu Bayudea. Mutumwa Paulo wamwene bukamfutumfutu bwa kwa Petelo kabiji wamolweleko pa mvula bantu. (Nga. 2:13, 14) Nangwa kya kuba Petelo walubankenye bino, watwajijile kwikala wa kishinka. Ñanyi kintu kyamukwashishe?

ÑANYI KINTU KYAKWASHISHE PETELO KUTWAJIJILA KWIKALA WA KISHINKA?

9. Kwesakana na byaamba Yoano 6:68, 69, Petelo wamwesheshe byepi amba wajinga wa kishinka?

9 Petelo wajinga wa kishinka kabiji kechi waswishishepo kintu nangwatu kimo kumukanya kwikala mwana wa bwanga wa kwa Yesu ne. Petelo wamwesheshe bukishinka bwanji kimye Yesu kyo aambile kintu kimo kyabujile baana banji ba bwanga kuyuka mo kyatajile. (Tangai Yoano 6:68, 69.) Kwa kubula kupembelela mukumbu nangwa kumwipuzha mo atazhizhe, bavula balekele kulondela Yesu. Pakuba Petelo aye wakaine kuya mambo wayukile’mba Yesu ye yenkatu uji na “byambo bipana bumi bwa myaka ne myaka.”

Yesu ye basangula ubena kutekenesha Petelo.

Mambo ka o kimutundaikila kuyuka’mba Yesu waketekejile bingi Petelo? (Monai jifuka 10)

10. Yesu wamwesheshe byepi amba waketekejile Petelo? (Monai kipikichala.)

10 Yesu kechi wamushile Petelo ne. Juba japeleleko ja bumi bwanji pano pa ntanda, Yesu wayukile’mba Petelo ne bakwabo batumwa basakumusha. Nangwa byonkabyo, Yesu wabuujile Petelo amba nangwa kya kuba Petelo ukamukana, ukabwela ne kutwajijila kwikala wa kishinka kwi aye. (Luka 22:31, 32) Yesu wayukile’mba “kine muchima [wa kwa Petelo] wakebesha, pakuba mubiji wakooka.” (Mako 14:38) Nangwa kya kuba Petelo wamukaine’mba kechi wamuyuka ne, Yesu kechi wamulubileko uno mutumwa wanji ne. Byo bamusangwile, Yesu wamwekele kwi Petelo, kyamweka pa kikye kimye Petelo saka ajitu bunke. (Mako 16:7; Luka 24:34; 1 Ko. 15:5) Akino kintu kyatundaikile Petelo mambo waakaminwe bingi pa kintu kyo aubile!

11. Yesu watundaikile byepi Petelo kuyuka’mba Yehoba ukamukwasha?

11 Yesu wabuujile Petelo amba Yehoba ukamukwasha mu byonse. Yesu byo bamusangwile wakwashishe Petelo ne batumwa bakwabo kukwata masabi jibiji mu jishinda ja kukumya. (Yoa. 21:4-6) Akino kya kukumya kyalengejile Petelo kushiinwa’mba kinetu Yehoba ukamumwena bintu byonse bya ku mubiji byo akakajilwa. Kampe uno mutumwa wavulukile byambo byaambile Yesu amba Yehoba ukwasha bonsetu batwajijila na “kukeba Bufumu patanshi.” (Mat. 6:33) Abino byonse byatundaikile Petelo kutangizhako mwingilo wa kusapwila mu bwikalo bwanji, kechi mwingilo wa kukwata masabi ne. Wasapwijile na kuchinchika pa juba ja Pentekosita 33 C.E., kabiji wakwashishe bantu bavula kuswa mambo awama. (Byu. 2:14, 37-41) Wakwashishe bena Samaliya ne bantu ba mu bisaka bikwabo kwitabila mwi Yesu ne kumulondelanga. (Byu. 8:14-17; 10:44-48) Kine, Yehoba waingijishe Petelo kukwasha bantu bapusana pusana kwiya mu kipwilo.

ÑANYI KINTU KYO TUFUNJILAKO?

12. Byapichilemo Petelo byafwainwa kwitukwasha byepi inge paji lukatazho lwitukosela?

12 Yehoba uketukwasha ne atweba kutwajijila kwikala ba kishinka. Pano bino kechi kyapeela ne, kikatakata inge tubena kupita mu makatazho antutu amo pa kimye kyabaya. Kimye kimo, makatazho etu akonsha kumweka kubaya kukila apichilemo Petelo. Nangwa byonkabyo, Yehoba witupa bulume bwa kuchinchika. (Sala. 94:17-19) Mulongo umo wilaalanga na banabalume bakwabo pa myaka yavula saka akyangye kwikala Kamonyi. Walekele kino kyubilo ne kutendeka kulondela byaamba Baibolo mu bwikalo bwanji. Bimye bimo, wabwezhangapo kino kyubilo kyatama. Pano ñanyi kintu kyamukwashishe kutwajijila kwikala wa kishinka? Mwine walumbulwile’mba: “Yehoba ye wankwashishe kwikileka.” Kabiji wanungilepo’mba: “Na mupashi wa Yehoba . . . , natwajijila kwingijisha bukine bo mfunda mu bwikalo bami . . . Yehoba ubena kuñingijisha kabiji nangwa ndubankanya, aye watwajijila na kunkwasha.”

Kipikichala: Kipikichala kibena kumwesha Horst Henschel byo aubilenga na bansemi banji kimye kyo akijinga mwanyike. 1. Horst wasuntula kuboko kwanji na kifwekifwe, pano bino bakwabo basuntula maboko abo mwiulu ne kwamba’mba “Hitler usakwitupulusha!”. 2. Bansemi banji babena kulombela nanji pamo. 3. Kipikichala kibena kumwesha ba Horst Henschel byo baji pa kino kimye.

Ba Horst Henschel batendekele bupainiya bwa kimye kyonse pa 1 January mu 1950. Nanchi ba Henschel byo baingijijile Yehoba mu bwikalo bwabo bonse belangulwishepo nyi? (Monai Jifuka 13 ne 15)d

13. Twafwainwa kufunjilako ka kwi Petelo kwesekana na byaamba Byubilo 4:13, 29, 31? (Monai kipikichala.)

13 Pa bimye byavula, Petelo walengele mambo abaya bingi na mambo a kuchiina bantu. Bino byo alombele’mba ekileke kuba moyo, Petelo wasapwijile na kuchinchika. (Tangai Byubilo 4:13, 29, 31.) Ne atwebatu twafwainwa kwikileka kuba moyo. Umvwai byamwekejile mulongo mwanyike aye Horst waikalanga mu Germany kimye kya Nkondo ya Bubiji ya Ntanda Yonse. Pa kyokya kimye, bantu bebakambizhe kwiimuna lwimu lwalumbululanga’mba “Hitler usakwitupulusha.” Nangwa kya kuba Horst wayukile’mba kwiimuna bino ke mambo, bino na mambo a kuchiina bafunjishi banji ne bakwabo mo bafunjilanga waimunangako luno lwimu. Bansemi ba kwa Horst kechi bamukajipijile ne, abo balombele nanji kuba’mba Yehoba amukwashe kubula moyo. Na bukwasho bwa bansemi banji ne kuketekela mwi Yehoba, Horst moyo wamupwile. Waambile’mba: “Yehoba kechi wandekelejile ne.”c

14. Nanchi bakafunga bawama mu kipwilo bafwainwa kukwasha byepi balefulwa?

14 Yehoba ne Yesu kechi baketusha ne. Petelo byo akaine Yesu, wafuukwilepo kintu kyanema bingi. Nanchi wafwainwe kutwajijila kwikala mwana wa bwanga wa kwa Kilishitu nyi, inyi wafuukwilepo kwikileka? Yesu walombejileko Petelo kwi Yehoba amba lwitabilo lwanji lutwajijile kukosa. Kabiji Yesu wabuujile Petelo pa luno lulombelo ne kuketekela’mba Petelo ukakosesha balongo banji. (Luka 22:31, 32) Kyamweka Petelo byo avulukile bino byambo bya kwa Yesu, kyamutundaikile bingi! Inge ke tufuukulepo kintu kyanema mu bwikalo, Yehoba uketukwasha kwingijisha bakafunga bawama mu kipwilo kwitutundaika kutwajijila kwikala ba kishinka. (Efi. 4:8, 11) Mukulumpe mu kipwilo umo wa jizhina ja Paul kabiji waingila myaka yavula wibikako bingi kutekenesha balongo. Byo oba, uvululamo bakooka mu lwitabilo kulanguluka pe Yehoba byo ebakokejile patanshi ku bukine. Kepo ebabuula’mba butemwe bwa Yehoba bubula kupwa kechi bukamulengela kuleka kwibata muchima ne. Pa kupwisha mwisambo wamba’mba: “Namona bantu bavula balefulwa, bino batwajijila kwikala ba kishinka na mambo a bukwasho bwa Yehoba.”

15. Nanchi byapichilemo Petelo ne Horst byamwesha byepi kuba’mba byaamba Mateo 6:33 bya kine?

15 Byonkatu Yehoba byo apeele bintu bya ku mubiji Petelo ne batumwa bakwabo, ne atweba uketumwena byo tukeba inge twatangizhako mwingilo wa kusapwila mu bwikalo bwetu. (Mat. 6:33) Nkondo ya Bubiji ya Ntanda Yonse byo yapwile, Horst ye twaambapo kala, watendekele bupainiya. Bino wajinga bingi muyanji kabiji walangulukilenga ko akataana mali a kwikwashishamo mu mwingilo wa bupainiya. Pano waubile byepi? Wafuukwilepo kutendeka mwingilo wa bupainiya ne kumona inge Yehoba usakumukwasha. Waingijile mulungu yense mu mwingilo kimye kalama wa mwanzo kyo afwakeshe kipwilo. Mulungu byo apwile, wakankamenetu kalama wa mwanzo byo amupeele enivulupu mwajinga mali. Bino kalama wa mwanzo kechi wamubuujile kwafumine ano mali ne. Ano mali avujile bingi a kumukwasha pa bañondo bavula mu mwingilo wa bupainiya. Horst washiinwe’mba Yehoba ukamukwasha mu mwingilo wanji yense. Mu bwikalo bwanji bonse, watangizheko kuba kyaswa muchima wa Yehoba.—Mala. 3:10.

16. Mambo ka o twafwainwa kuteshako muchima kufunjilako byavula kwi Petelo ne ku bintu byo anembele mu makalata anji?

16 Petelo watemenwe bingi kuba’mba Yesu kechi wamulubileko ne, byonkatu Petelo byo alombelepo kala. Kilishitu watwajijile kufunjisha Petelo kuba’mba ekale mutumwa wa kishinka kabiji ekale wa kufunjilako bakwabo bena Kilishitu. Twafwainwa kufunjilako byavula bingi ku byo bamufunjishe. Petelo waambile pa byo afunjijileko mu makalata abiji o anembele ne kutuma ku bipwilo bitanshi. Mutwe walondelapo ukamba pa bishinka bimo biji mu ano makalata ne byo twafwainwa kwibingijisha mu ano moba.

MUSAKUKUMBULA’MBA KA?

  • Ñanyi makatazho amo ashinjile Petelo?

  • Ñanyi kintu kyakwashishe Petelo kutwajijila kwikala wa kishinka?

  • Ñanyi bintu bimo byo twafunjilako kwi Petelo?

LWIMBO 126 Labainga ne Kukenkenta, Kosai

a Uno mutwe bamunemba’mba atundaike babena kupita mu makatazho ne kwibakwasha kuyuka’mba bafwainwa kwiashinda ne kutwajijila kwikala ba kishinka kwi Yehoba.

b Binembelo byavula biji mu uno mutwe byafuma mu buku wa Mambo Awama anembele Mako. Kyamweka Mako wanembele byo aumvwine kwi Petelo wajingako kimye kyamwekelenga bino bintu.

c Monai jishimikila ja ba Horst Henschel mu Labainga! wa Kizungu wa February 22 1998 jiji na mutwe wa kuba’mba: “Bukishinka bwa Kisemi Kyami kwi Lesa Bwanzakwile Muchima.”

d KULUMBULULA KIPIKICHALA: Byonkatu byo twamona pa kino kipikichala, bansemi ba kwa Horst Henschel babena kulomba nanji ne kumutundaika kutwajijila kwikala wa kishinka.

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu