Nanchi Nafwainwa Kuleka Kwendesha Motoka Nyi?

FWANYIKIZHAI wakikulumpe waendesha motoka wanji pa myaka yavula. Umvwa bulongo kwendesha motoka mambo kumulengela kukasuluka kuya kuji konse ko akeba pa kimye kiji kyonse. Pano bino ba mu kisemi ne balunda nanji baakamwa’mba kwendepo watanwa mu mapuso kabiji babena kukeba’mba aleke kwendesha motoka. Pakuba aye mwine kechi ubena kumonapo ne kine kintu kibena kwibalengela kwakamwa ne.

Nanchi ne anweba byobyo kiji nyi? Inge ibyo, ñanyi bintu byakonsha kwimukwasha kufuukulapo kuleka kwendesha motoka nangwa ne?

Mu byalo bimo, badalaivwa inge bafika pa jifumbi jimo bebatwala ku dokotala na kwibapesapesa pa kuba’mba bebaswishe kutwajijila kwendesha motoka nangwa ne. Bena Kilishitu bekala mu bino byalo bakookela ino mizhilo ne bifuukula ba luusa mu kyokyo kyalo. (Loma 13:1) Bino konse ko twikala, twafwainwa kulangulukapo bulongo pa byo twendesha motoka kuchiina mapuso.

LANGULUKAIPO BULONGO PA BYO MWENDESHA MOTOKA

Kipamo kimo kitala pa bakote, kyaambile’mba mwafwainwa kwiipuzha ano mepuzho alondelapo:

Nanchi kinkatazha kumona biyukilo bya pa mukwakwa nangwa kumona bufuku nyi?
Nanchi kimpelela kutala mu galashi wa ku motoka umwesha biji kunyuma nangwa kutala kunyuma nyi?
Nanchi kinkatazha kuba bintu bukiji nabiji kufumya kulu pa kapamba kamo kuya pa kapamba kakwabo nyi?
Nanchi ñendesha pachepache kya kuba ndengela myotoka kubula kwenda bukiji mu mukwakwa nyi?
Nanchi javula kushalatu tiki kupunka bintu, nangwa motoka wami washabauka nangwa wabofauka na mambo a kwikwesa nangwa kupunka mu bintu nyi?
Nanchi bakapokola bangimika javula na mambo a ñendeshelo yami nyi?
Nanchi nakikunukapo saka mbena kwendesha motoka nyi?
Nanchi ntoma muchi wakonsha kundengela kubula kwendesha bulongo nyi?
Nanchi ba mu kisemi ne balunda nami bambapo pa ñendeshelo yami nyi?

Inge mwaitabizhapo bwipuzho bumo nangwa abiji pa ano mepuzho, mwafwainwa kubapo bintu bimo bya kwimukwasha. Nabiji kukepeshako kwendesha motoka, kikatakata bufuku. Kimye kyonse mwafwainwa kumonanga biji ñendeshesho yenu ya motoka. Mwakonsha kwambila wa mu kisemi nangwa mulunda nenu kwimubuulako byo mwendesha motoka. Mwakonsha ne kufuukulapo kubwela jikwabo na kufunda bya kwendesha motoka. Bino inge mwaitabizha mepuzho avula aji peulu, kyakonsha kuwama bingi kufuukulapo kuleka kwendesha motoka.a

MAFUNDE A MU BAIBOLO AKONSHA KWIMUKWASHA

Atweba bene kechi twakonsha kuyuka’mba twatendeka kuleka kwendesha bulongo motoka ne. Kabiji kechi kyapeela kufuukulapo kuleka kwendesha motoka ne. Onkao mambo, ñanyi mafunde a mu Baibolo akonsha kwimukwasha kulangulukapo bulongo saka mukyangye kufuukula bya kuba? Akilangulukai pa ano mafunde abiji.

Ipelulai. (Maana 11:2) Inge ke tuye na kukota, meso atendeka kubula kumwesha, matwi kubula kumvwisha, mubiji kubula kwingila bulongo ne kubula kuba bintu bukiji. Bantu bamo baleka kukaya makayo amo inge bakoma mambo bayuka’mba bakonsha kwikozha bukiji. Jino jifunde mwakonsha ne kwijilondela inge mwendesha motoka. Pa jifumbi jimo, kyawama kufuukulapo kuleka kwendesha motoka na mambo a kuchiina mapuso. (Maana 22:3) Inge bakwetu baambapo pa ñendeshelo yetu, kyawama kwipelula ne kuteleka.—Esakanyaiko 2 Samwela 21:15-17.

Chinuzhukainga mambo a mashi. (Mpitu. 22:8) Motoka inge ketubule kumwendesha bulongo mwakonsha kufuma bintu byatama bingi. Muntu utwajijila kwendesha motoka nangwa kya kuba wayuka’mba kechi wendesha bulongo ne, ubika bumi bwanji mu kizumba ne bwa bakwabo. Kabiji inge walengela muntu kufwa, ukekala na mambo a mashi.

Kyakonsha kukatazha kufuukulapo kuleka kwendesha motoka na mambo a kulanguluka’mba bakemulengulula nangwa mukomvwanga kubula kunema. Yehoba wimutemwa bingi na mambo a byubilo byenu byawama nabiji kuyuka pa kupelela, kwipelula, ne byo mwata muchima bakwenu. Kabiji walaya kwimulama ne kwimutekenesha. (Isa. 46:4) Kechi ukemulekelela ne. Onkao mambo, mwafwainwa kumulomba kwimupa maana ne milangwe ya kwimukwasha kulondela mafunde a mu Baibolo pa kufuukulapo kutwajijila kwendesha motoka nangwa ne.

Bakwenu byo Bakonsha Kwimukwasha

Ba mu kisemi javula bo bafwainwa kwisamba na mulongo wabo pa byo endesha motoka. Nangwa inge muji na mulunda nenu ye baambapo bavula pa ñendeshelo yanji, mwafwainwa kutako muchima ku byo babena kwamba. Mwakonsha nangwa kufuukulapo kuya nanji mu motoka wanji pa kuba’mba mumone byo endesha. Inge mwamona’mba kibena kukebewa, mwafwainwa kwisamba nanji pa ñendeshelo yanji. Pa kwisamba nanji, mwafwainwa kusala bulongo bya kwamba. Ambai na kifyele kwa kubula kupita mu mbaji. Kechi mwafwainwa kuleka kwambapo pa byo endesha motoka nangwa kya kuba uzhingila ne. Mwakonsha kwamba’mba, “Namona kwendesha motoka kwakonsha kwimubika mu mapuso,” kechi amba, “Namona mwaleka kwendesha bulongo motoka ne.” Mukwashai kuvuluka byo atemwa kulondela mafunde a mu Baibolo nabiji aji mu kino kibaaba.

Atweba bonse twafwainwa kubilanga kifyele bakikulumpe baleka kwendesha motoka. Mambo bakonsha kutendeka kulanguluka’mba pano kechi basakukasulukanga kuba byo bakeba ne. Mwakonsha kwibakwasha byepi? Bobilainga kifyele ne kwibakwasha. (Maana 17:17) Kechi mwafwainwa kupembelanga bemwambila kwibatwalako ko babena kukeba kuya ne, mambo kino kyakonsha kwibalengela kutendeka kulanguluka’mba babena kwimuyanjishatu. Kampe mwakonsha kwipana kwibatwalangako ku bintu byanema nabiji ku kupwila, mu mwingilo wa kusapwila, na kupota bintu ne ku kipatela. Babuulai bayuke’mba mumvwa bulongo kwibakwasha ne kwikala nabo kimye kyabaya.—Loma 1:11, 12.

a Inge mukeba kuyukilapo bikwabo, monai kibaaba kya kuba’mba “Automobile Accidents—Are You Safe?” mu Labainga! wa August 22, 2002.