MUTWE WA KUFUNDA 46
Yehoba Witulaya’mba Ukalula ino Ntanda ke Paladisa
“Yense ukakebanga bibusa pano pa ntanda Bakamupeshe kwi Lesa wa kine.”—ISA. 65:16.
LWIMBO 3 Mwi Lesa mo mo Twaketekela, bo Bulume Bwetu
BIJI MU UNO MUTWEa
1. Ñanyi byambo ngauzhi Isaya byo aambijile bakwabo bena Isalela?
NGAUZHI Isaya waambile’mba Yehoba ye “Lesa wa kine.” Kyambo kya Kihebelu kyatuntululwa kuba’mba “kine” kilumbulula’mba “amena.” (Isa. 65:16, tubyambo twa munshi.) Kyambo kya kuba’mba “amena” kilumbulula’mba “kikale byonkabyo,” nangwa’mba kya “kishinka.” Umvwe kyambo kya kuba’mba “amena” bekingijisha mu Baibolo kwamba pe Lesa nangwa Yesu kilumbulula’mba byo bamba bya kine. Onkao mambo, byambo Isaya byo aambijile bena Isalela byajinga bya kuba’mba: Umvwe Yehoba waamba kintu, kimye kyonse kifika. Yehoba ufikizha milaye yanji yonse kumwesha’mba byo amba bya kine.
2. Mambo ka o twafwainwa kuketekela’mba milaye ya Yehoba yaamba pa bintu biji kulutwe ikafika kabiji ñanyi mepuzho o tusakwisambapo?
2 Nanchi twakonsha kuketekela ne milaye ya Yehoba yaamba pa bintu biji kulutwe’mba kine ikafika nyi? Byo papichile myaka 800 kufuma mu moba a kwa Isaya, mutumwa Paulo walumbulwile ene mambo o twafwainwa kuketekela’mba milaye ya Lesa ifika kimye kyonse. Paulo waambile’mba: ‘Lesa kechi ubepa ne.’ (Hebe. 6:18) Byonkatu nsulo ya mema nangwa kakola kaji na mema awama byo kakonsha kubula kwikala na mema a mukele ne Yehoba naye byo aji Nsulo ya bukine kechi ubepa ne. Onkao mambo, twafwainwa kuketekela bingi bintu byo amba, kuvwangakotu ne milaye yanji yonse yaamba pa bintu biji kulutwe. Mu uno mutwe, tusakwisamba pa ano mepuzho: Ñanyi bintu Yehoba byo alaya kwitupa kulutwe? Kabiji ñanyi bintu byaambile Yehoba bilumbulula’mba mulaye wanji kine ukafika?
ÑANYI BINTU YEHOBA BYO ALAYA?
3. (a) Ñanyi mulaye watemwa bingi bantu ba Lesa? (Lumwekesho 21:3, 4) (b) Bantu bamo bobapo byepi byo twisamba nabo pa uno mulaye?
3 Mulaye ye tusakwisambapo ke mulaye watemwa bantu ba Lesa mwaya ntanda yonse. (Tangai Lumwekesho 21:3, 4.) Yehoba walaya’mba: “Lufu, mabingo, kujila ne misongo kechi bikekalako jibiji ne.” Atweba bavula tutanga bino byepelo inge tubena kutekenesha bantu bo tusapwila kabiji inge tukeba kwibamwesha bwikalo byo bukekala mu Paladisa. Bantu bamo bo twisamba nabo pa uno mulaye bamba’mba ka? Bamba’mba: “Bino byambo byawama bingi, pano bino kechi naitabila’mba bikamweka ne.”
4. (a) Pa mambo a mulaye waamba pa paladisa, ñanyi bintu Yehoba byo ayukijile jimo kuba’mba bikobiwa mu moba etu? (b) Yehoba byo alayile uno mulaye, ñanyi bintu bikwabo byo aubile?
4 Yehoba byo atangijile mutumwa Yoano kunemba uno mulaye waamba pa Paladisa, wayukile kuba’mba tukakonsha kukwasha bantu mu ano moba kuketekela uno mulaye inge twibasapwila mambo a Bufumu. Kabiji Yehoba wayukile kuba’mba bantu bavula kikebakatazha bingi kwitabila’mba luno lupimpu lukobiwa kulutwe. (Isa. 42:9; 60:2; 2 Ko. 4:3, 4) Onkao mambo, twakonsha kuba ka pa kuba’mba tukwashe bantu kuketekela’mba mapesho o baamba pa Lumwekesho 21:3, 4 akafika? Kabiji ñanyi bintu byo twakonsha kuba pa kuba’mba tutwajijile kuketekela mwi Yehoba ne mulaye wanji? Yehoba witubuula bishinka byakonsha kwitulengela kushiinwa’mba ukafikizha uno mulaye. Pano ñanyi bishinka byonkabyo?
YEHOBA WITULAYA’MBA MULAYE WANJI UKAFIKA
5. Ñanyi bishinka bitulengela kuketekela mulaye wa Lesa waamba pa Paladisa kabiji kwepi ko twafwainwa kwibitaana?
5 Pa byepelo byalondelapo tutangapo bishinka bitulengela kuketekela mulaye wa Yehoba waamba pa Paladisa bya kuba’mba: “Awa waikele pa jitanda waambile’mba: ‘Tala! Mbena kulenga bintu byonse kwikala ke bipya.’ Kabiji waamba’mba: ‘Nemba, mambo bino byambo bya kishinka kabiji bya kine.’ Kabiji wañambijile’mba: ‘Byonse byaubiwa! Amiwa yami Alefwa ne Omeka, yami ntendekelo ne mpelo.’”—Lum. 21:5, 6a.
6. Mambo ka bintu bitulaya Yehoba byo baambapo pa Lumwekesho 21:5, 6 o bitulengela kuketekela bingi mulaye wa Lesa?
6 Mambo ka bino byambo o bitulengela kuketekela bingi mulaye wa Lesa? “Mu bino byepelo, kibena kuba Yehoba twakonsha kwikyesakanya ku muntu wasaina pepala kulumbulula’mba kyo alaya kine ukekyuba.” Pa Lumwekesho 21:3, 4 po paji mulaye witulaya Lesa. Kabiji mu byepelo 5 ne 6, kiji nobe Yehoba wasaina pepala kulumbulula kuba’mba mulaye wanji kine ukafika. Twayai twisambe pa bitulaya Yehoba byakonsha kwitulengela kumuketekela.
7. Ñanyi waambile byambo biji mu kyepelo 5 kabiji mambo ka o byanemena?
7 Kyepelo 5 kyatatula’mba: “Awa waikele pa jitanda waambile’mba.” (Lum. 21:5a) Bino byambo byanema bingi mambo Yehoba mwine ye wibyamba bimye bisatu mu uno buku wa Lumwekesho, kechi muntu mukwabo ne, ko kuba’mba kechi malaika nangwa Yesu waambile bino byambo ne. Bino byambo bitulengela kuketekela byambo byanji byalondelapo. Mambo ka? Mambo Yehoba ke Lesa “ubula kubepa.” (Titu. 1:2) Onkao mambo, twakonsha kuketekela kuba’mba byambo byo tutanga pa Lumwekesho 21:5, 6 kine bikafika.
“TALA! MBENA KULENGA BINTU BYONSE KWIKALA KE BIPYA”
8. Ñanyi byambo byaambile Yehoba bimwesha kuba’mba mulaye wanji kine ukafika? (Isaya 46:10)
8 Kepo Yehoba aambile’mba: “Tala!” (Lum. 21:5) Kyambo kya Kingiliki kyatuntululwa’mba “tala!” bekingijisha bingi javula mu buku wa Lumwekesho. Buku umo waamba’mba kino kyambo bekingijisha “kubuula ubena kutanga kuba’mba ate muchima ku byambo byalondelapo.” Ñanyi byambo byaambile Lesa? Lesa waambile’mba: “Mbena kulenga bintu byonse kwikala ke bipya.” Yehoba ukapimpula bintu kulutwe. Na mambo a kuba’mba kechi ubena kuzhinauka ne, ubena kwamba kya kine kuba’mba bintu byo alaya kine ukebyuba. Waamba’mba watendeka kala kupimpula bino bintu.—Tangai Isaya 46:10.
9. (a) Byambo bya kuba’mba “kulenga bintu byonse kwikala ke bipya” bimwesha ñanyi bintu bibiji bikoba Yehoba? (b) Ñanyi bintu bikobiwa ku “jiulu” ne “ntanda” bijiko lelo jino?
9 Pa Lumwekesho 21:5 Yehoba waambile’mba: “Mbena kulenga bintu byonse kwikala ke bipya.” Bino byambo byanji byalumbulwilenga ñanyi kintu? Mu kino kitango, bino byambo bilumbulula mingilo ya Yehoba ibiji, ko kuba’mba kupingizhapo ne kubwezha. Kitanshi, ñanyi kintu Yehoba kyo akapingizhapo? Pa Lumwekesho 21:1, tutangapo amba: “Jiulu ja kala ne ntanda ya kala byapichijila.” “Jiulu ja kala” jilumbulula makafulumende a bumulwila ntanda atangijilwa na Satana ne bandemona. (Mat. 4:8, 9; 1 Yoa. 5:19) Kyambo kya “ntanda” kyo baingijisha mu Baibolo kyakonsha kulumbulula bantu bekala pano pa ntanda. (Nte. 11:1; Sala. 96:1) Onkao mambo, “ntanda ya kala” ilumbulula bantu boba byatama ano moba. Yehoba kechi ukawamishatu jiulu ne ntanda bijiko lelo jino ne, bino ukebyonaunatu pelu. Kepo akapingizhapo “jiulu jipya ne ntanda ipya,” ko kuba’mba kafulumende mupya ukalamanga bantu baoloka.
10. Ñanyi bintu Yehoba byo akalengela kwikala ke bipya?
10 Pa Lumwekesho 21:5, Yehoba waamba’mba ukalengela bintu byonse kwikala ke bipya. Pano Yehoba kechi waamba’mba: “Mbena kulenga bintu byonse bya katataka ne.” Bino waamba’mba: “Mbena kulenga bintu byonse kwikala ke bipya.” Yehoba ukalengela ntanda ne bantu kwikala ke bipya. Kino kibena kulumbulula’mba Yehoba ukawamisha ntanda ne kulengela bantu kwikala ke balumbuluka. Byonka Isaya byo aambijile jimo, Yehoba ukalengela ino ntanda kwikala yawama byonka byajinga bujimi bwa Edena. Yehoba uketulengela kwikala ke bapya nangwa kwitubwezha byonka byo kyajinga kala byo aketubuka atweba bonse pa muntu pa muntu. Balemana, bampofu ne bashinka matwi bonse bakebabuka. Bafu nabo bakebabwezha kwikala ke bomi.—Isa. 25:8; 35:1-7.
“BINO BYAMBO BYA KISHINKA KABIJI BYA KINE. . . . BYONSE BYAUBIWA!”
11. Ñanyi byambo Yehoba byo aambijile Yoano kunemba kabiji mambo ka?
11 Ñanyi bintu bikwabo bitulengela kuketekela mulaye wa Yehoba? Yehoba waambijile Yoano amba: “Nemba, bino byambo bya kishinka kabiji bya kine.” (Lum. 21:5) Yehoba kechi wamukambizhetu ‘kunemba” ne. Wamubuujile ne ene mambo. Wamwambijile’mba: “Bino byambo bya kishinka kabiji bya kine,” kulumbulula’mba byambo bya Lesa bya kine kechi bya bubela ne. Kyawama bingi kuba’mba Yoano wakookejile byo bamwambijile ‘kunemba.’ Na mambo a kino, tutanga mulaye wa Lesa waamba pa Paladisa ne kulanguluka languluka pa bintu byawama byo aketubila kulutwe.
12. Mambo ka Yehoba o aambijile’mba: “Byonse byaubiwa!”
12 Ñanyi byambo bikwabo byaambile Lesa? Waambile’mba: “Byonse byaubiwa!” (Lum. 21:6) Bino byambo byaambile Yehoba bimwesha nobe bintu byonse byo aambile pa Paladisa byaubiwa kala. Mambo kafwako kintu nangwa kimo kyakonsha kumulengela kubula kufikizha kyaswa muchima wanji ne. Ñanyi byambo bikwabo byaambile Yehoba bitulengela kushiinwa’mba mulaye wa Yehoba kine ukafika?
“AMIWA YAMI ALEFWA NE OMEKA”
13. Mambo ka Yehoba o aambijile’mba: “Amiwa yami Alefwa ne Omeka”?
13 Byonka byo twaambapo kala Yehoba waambile bimye bisatu mu bimwesho byamwene Yoano. (Lum. 1:8; 21:5, 6; 22:13) Pa bino bimye byonse bisatu, Yehoba waambile’mba: “Amiwa yami Alefwa ne Omeka.” Alefwa kyo kisopelo kitanshi mu bisopelo byonse bya Kingiliki ne omeka kyo kisopelo kyapelako. Yehoba byo elumbulwile mwine amba “yami Alefwa ne Omeka,” walumbulwilenga’mba inge watendeka kuba kintu kanatu wikipwisha.
Yehoba inge watendeka kuba kintu, kanatu wikipwisha (Monai mafuka 14, 17)
14. (a) Ambaipo kintu kimo kimwesha kimye Yehoba kyo aambile’mba yami “Alefwa” ne kimye kyo akamba’mba yami “Omeka.” (b) Byambo biji pa Ntendekelo 2:1-3 bitulengela kuketekela ñanyi kintu?
14 Yehoba byo alengele Adama ne Evwa wibabuujile byo akebelenga kuba ku bantu ne ntanda. Baibolo waamba’mba: “Lesa wibapesheshe ne kwibambila’mba: ‘Semainga ne kusemununa, muyuzhe ntanda ne kwiijima.’” (Nte. 1:28) Byo aambile bino byambo byaamba pa kyaswa muchima wanji, kyajingatu nobe Yehoba waambilenga’mba yami “Alefwa.” Bino byambo bikafika kimye baana balumbuluka ba kwa Adama ne Evwa kyo bakayuzha ntanda ne kwiyalula ke paladisa. Pa kyokya kimye Yehoba po po akamba’mba yami “Omeka.” Yehoba byo apwishishe kulenga “jiulu ne ntanda ne byonse bijimo,” byo aambile byamwesheshe’mba ukafikizha kyaswa muchima wanji. Bino byambo biji pa Ntendekelo 2:1-3. (Tangai.) Yehoba waambile’mba juba ja butanu na bubiji jazhila. Kino kilumbulula ka? Kino kilumbulula kuba’mba Yehoba ukoba byo akebelenga kuba ku bantu ne ntanda ku mpelo ya juba ja butanu na bubiji.
15. Mambo ka Satana o alangulukijile’mba ukalengela Yehoba kukankalwa kufikizha mulaye wanji?
15 Adama ne Evwa byo basatukile, baikele ke bandengamambo kabiji bundengamambo ne lufu byakumbene ku baana babo bonse. (Loma 5:12) Kino kyamwesheshe nobe kechi kukekalapo bantu balumbuluka bakakookelanga Yehoba ne kuyuzha ntanda ne. Satana kechi wakonsheshe kulengela Yehoba kubula kufikizha kyaswa muchima wanji ne. Satana walangulukilenga’mba Yehoba kechi ukafikizha kyaswa muchima wanji ne. Satana walangulukilenga’mba Yehoba ukepaya Adama ne Evwa ne kulenga bantu bakwabo balumbuluka bakafikizha kyaswa muchima wanji kwesakana na byo akebelenga ku bantu. Lesa inge waubile bino Satana umvwe waambile’mba Lesa wa bubela. Mambo ka? Mambo kwesakana na Ntendekelo 1:28, Yehoba waambijile Adama ne Evwa kusema baana ne kuyuzha ntanda.
16. Mambo ka Satana o alangulukijile’mba Yehoba ukakankalwa kufikizha byo alayile?
16 Ñanyi kintu kikwabo Satana kyo alangulukilenga’mba kyo kikoba Lesa? Kampe walangulukilenga’mba Adama ne Evwa bakasema baana babula kulumbuluka kabiji amba bano baana kechi bakalumbuluka kulutwe ne. (Sapwi. 7:20; Loma 3:23) Inge kyaikele bino Diabola inge waambile’mba Yehoba wa bubela. Mambo ka? Mambo kino inge kechi kyafikizhe kyaswa muchima wa Lesa ne, ko kuba’mba kuyuzha Paladisa pano pa ntanda na baana balumbuluka kabiji ba lukookelo ba kwa Adama ne Evwa.
17. Ñanyi bintu byaubile Yehoba pa kuba’mba apwishe bunsatuki bwa kwa Satana ne bantu batanshi kabiji ñanyi bintu byawama bikafumamo? (Monai kipikichala.)
17 Satana kechi wayukile bintu bikoba Yehoba ne. Yehoba waingijishe jishinda jawama kufikizhizhamo kyaswa muchima wanji, nangwa kya kuba Satana, Adama ne Evwa basatukile. (Sala. 92:5) Yehoba waswishishe Adama ne Evwa kwikala na baana. Kino kimwesha’mba bintu byaambile Yehoba bya kine, kechi bya bubela ne. Kabiji kino kimwesha’mba inge Yehoba wafuukula kuba kintu kafwako kintu nangwa kimo kyakonsha kumulengela kubula kwikifikizha ne. Pa kuba’mba afikizhe kyaswa muchima wanji, wanengezhezhe ‘mwana’ wa kupulusha baana ba lukookelo ba kwa Adama ne Evwa. (Nte. 3:15; 22:18) Uno mwana wapaine bumi bwanji kwikala kitapisho pa kuba’mba akuule bantu. Satana kechi wayukile’mba jino jo jishinda jikengijisha Yehoba ne. Mambo ka? Mambo buno bukuzhi bwaimena pa butemwe. (Mat. 20:28; Yoa. 3:16) Satana kechi uji na kino kyubilo ne, pakuba aye witemwa. Onkao mambo, ñanyi bintu bikamweka na mambo a bukuzhi? Ku mpelo ya Myaka Kiumbi Kimo ya Bukalama bwa Kilishitu, baana ba kwa Adama and Evwa balumbuluka kabiji ba lukookelo bakaswana paladisa pano pa ntanda byonkatu Yehoba byo akebelenga patanshi. Pa kyokya kimye kikekalatu nobe Yehoba ubena kwamba’mba yami “Omeka.”
TWAJIJILAI KUKETEKELA MULAYE WA YEHOBA WAAMBA PA PALADISA
18. Ñanyi bintu bisatu bitulengela kuketekela mulaye wa Lesa? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba “Bintu Bisatu Bitulengela Kuketekela Mulaye wa Yehoba.”)
18 Mu uno mutwe twisamba pa bintu byakonsha kwitulengela kushiinwa’mba ino ntanda ikekala Paladisa. Pano ñanyi bintu byo twafwainwa kubuulako bakwetu pa kuba’mba nabo bashiinwe’mba kine kino kikamweka? Kitanshi, Yehoba mwine ye walaya. Buku wa Lumwekesho waamba’mba: “Awa waikele pa jitanda waambile’mba: ‘Tala! Mbena kulenga bintu byonse kwikala ke bipya.’” Ukafikizha mulaye wanji mambo uji na maana ne bulume kabiji ukebesha kuba bino. Kya bubiji, Yehoba wayuka’mba kyo aambile kine kikafika. O ene mambo o aambijile’mba: “Bino byambo bya kishinka kabiji bya kine. . . . Byonse byaubiwa!” Kya busatu, kafwako nangwa kimo kyakonsha kulengela Yehoba kukankalwa kupwisha kyo atendekele ne. O ene mambo o aambijile’mba: “Amiwa yami Alefwa ne Omeka.” Yehoba ukamwesha patoka kuba’mba Satana wa bubela kabiji kechi wakonsha kulengela Yehoba kubula kufikizha kyaswa muchima wanji ne.
19. Umvwe bantu kebazhinauke mulaye wa Lesa waamba pa Paladisa, twakonsha kuba ka?
19 Vulukai kuba’mba inge kemubuuleko bantu bintu byaambile Yehoba bitulengela kushiinwa’mba milaye yanji kine ikafika, mukosesha luketekelo lwenu mwi aye. Onkao mambo, inge mwatanga pa mulaye waamba pa Paladisa ye baambapo pa Lumwekesho 21:4 kabiji muntu waamba’mba, “Kino kechi kikamweka ne,” ñanyi kintu kyo mwakonsha kuba? Mwakonsha kutanga byepelo 5 ne 6 ne kumulumbulwila. Kabiji mumweshai kuba’mba Yehoba ukafikizha mulaye wanji mambo kiji nobe wasaina kuba’mba ukekyuba.—Isa. 65:16.
LWIMBO 145 Lesa Walaya Kuleta Paladisa
a Mu uno mutwe tusakwisamba pa bintu byaambile Yehoba bitulengela kushiinwa’mba mulaye wanji waamba pa Paladisa kine ukafika. Kimye kyonse kyo twisamba na bakwetu pa uno mulaye tutwajijila kuketekela kuba’mba Yehoba ukafikizha milaye yanji.