Ikalai na “Muchima Walumbuluka” mu Bino Bimye Byakatazha

KAFWAKO wakonsha kukana’mba bantu babena kuba byubilo byatama mu Chechi ya [Bakatolika] ne.” Munembeshi wa byambo wa Bakatolika aye Vittorio Messo ye waambile bino byambo pa mambo a bukende bubena kuba bantu ba mu kino kipwilo mu kyalo kya Italy. “Luno lukatazho kechi lwakonsha kupwa inge bafumyapo muzhilo wa kukanya kusongola ne, mambo bavula babena kuba bino [byubilo] besongola bene na bene, banabalume na banabalume bakwabo, kabiji banabakazhi nabo byonkabyo.”

Bubi bwa uno mutundu, bwasampukila ne pakatele, kumweshatu patoka’mba tuji mu ‘moba apelako’ a buno bwikalo. (2 Timo. 3:1-5) Byonka byaamba uno sawakya, bwikalo buncha bo bwalengela bantu kwikala na byubilo byatama kubikapotu ne aba betela’mba bantu ba Lesa. Kwikala na muchima watama ko kwibalengela kuba bintu byatama. (Efi. 2:2) Na mambo a kino, Yesu wajimwine’mba, “mu muchima mo mulupuka milanguluko yatama, ne kwipayañana, ne bukende, ne bulalelale, ne bwivi, ne bubela bwa kubepela bantu, ne bya mwenga.” (Mat. 15:19) Nangwa byonkabyo, Yehoba Lesa ukeba bakalume banji kutemwa “muchima walumbuluka.” (Mana. 22:11) Pano nga mwina Kilishitu wakonsha kwikala byepi na muchima walumbuluka mu bino bimye byakatazha?

Byo Kilumbulula Kwikalana Muchima Walumbuluka

Javula mu Baibolo “muchima” bamwingijisha mu bukifwanyikizho. Kwesakana na buku umo, kyambo kya mu Baibolo kya kuba’mba, muchima, kilumbulula “muntu mwine wa mukachi” “yenka ye amonapo Lesa, ponka paimena bulunda bwa muntu ne Lesa, ye umwesha byubilo bya muntu byo biji.” Muchima ye ulumbulula biji muntu mwine. Byonka byaamba uno buku, muchima walumbuluka Yehoba yeye apesapesa ne mu bakalume banji ne kumunemeka.—1 Pe. 3:4.

Kyambo kya “kulumbuluka” ne “kutoka,” mu Baibolo kyakonsha kulumbulula kintu kyatoka ku mubiji. Bino byambo bingila ne ku kintu kyo babula kutamisha—kyo babula kuwelula, kyabula kufita nangwa kyo babula konauna—mu byubilo bya mu bwikalo nangwa mu bupopweshi. Mu Jashi ja pa Mutumba, Yesu waambile’mba: “Ba michima yatoka to bo batokwa.” Yesu watongwelenga aba batoka mukachi ka michima. (Mat. 5:8) Batemwa kuba byawama kabiji muchima ne byubilo byabo byalumbuluka. Na mambo a kutundaikwa na butemwe ne lusanchilo, bamutemwa bingi Yehoba na muchima wabo yense wabula bukamfutumfutu. (Luka 10:27) Ne anwebatu mwafwainwa kwikala na muchima walumbuluka.

Kechi Kyapela Kwikala na Muchima Walumbuluka Ne

Kalume wa Yehoba kechi wakonsha kwikalatu na “maboko abula mambo” ne, bino wafwainwa ne kwikala na “muchima watoka to.” (Sala. 24:3, 4) Nangwa byonkabyo, kyakatazha bingi ku bakalume ba Lesa kwikala na “muchima watoka” mu ano moba. Satana ne ntanda iji mu bulume bwanji, kubikapotu ne bumbulwakulumbuluka bwetu, biji na bulume bwabaya bingi bwa kwitwabanya ne Yehoba. Pa kuba’mba tushinde luno lukatazho, kyanema bingi kutemwa na ngwa’mba kwikala na “muchima walumbuluka” ne kumulama bulongo. Kino kiketuzhikijila ne kwitukwasha kutwajijila kwikala balunda na Lesa. Pano twafwainwa kwikala byepi na muchima watoka?

Mu Bahebelu 3:12, tutanamo lujimuno lwa kuba’mba: “Jimukai, anwebakwetu, kuchi na’mba, mwakekala mwi anweba, nangwa mu umo, muchima mubi wa milengulwila, mu kupondoka kwi Lesa mumi.” Kechi twakonsha kwikala na muchima watoka inge twaikala na “muchima wa milengulwila” ne. Milanguluko ka Satana Diabola yo akumbanya ya kulengela bantu kubula kwikala na lwitabilo mwi Lesa? Kino kyavwangamo mafunjisho a bubela a kuba’mba bintu byaalukiletu bine kabiji ne kuba’mba kafwako kipimo kya kuyukilako byawama ne byatama ne, kabiji ne kuzhinauka Binembelo byazhila byanembelwe na lutangijilo lwa mupashi wa Lesa. Kechi twafwainwa kuleka ino milanguluko incha konauna milanguluko yetu ne. (Kolo. 2:8) Kutanga Baibolo pa juba pa juba ne kulangulukapo ko kwakonsha kwituzhikijila ku bino byonse. Kwikala na maana alumbuluka a kuyuka Mambo a Lesa kukalengela butemwe bwetu ne Yehoba kubayilako kabiji tukayuka bulongo byo oba na bantu. Butemwe bwa uno mutundu ne lusanchilo byanema bingi inge tukeba kukana milanguluko ya bubela ne kukosesha lwitabilo lwetu mwi Yehoba pa kuba’mba twikale na muchima walumbuluka.—1 Timo. 1:3-5.

Bya Kwikala na Muchima Walumbuluka Inge Twatalañana na Lwiso lwa Buntunshi

Lweseko lukwabo lo twakonsha kupitamo pa kulama “muchima walumbuluka,” lwavwangamo lwiso lwa buntunshi ne kukebesha bintu bya ku mubiji. (1 Yoa. 2:15, 16) Kutemwa mali nangwa’mba kusakisha kwikala na bunonshi ne kwikala na nsabo yavula kwakonsha konauna milanguluko, ne kulengela mwina Kilishitu kuba bintu byapusenamo na kyaswa muchima wa Lesa. Bamo kechi baji na bukishinka pa nkito ne, babepa bakwabo, ne kwiba mali ne bipe bya pa nkito.—1 Timo. 6:9, 10.

Ku lubaji lukwabo, kwikala na moyo wa kuchina kufichisha Yehoba ku muchima, kutemwa bololoke, ne kukebesha kwikala na jiwi ja mu muchima jawama kukamwesha’mba twatemwa “muchima walumbuluka.” Butemwe bwa uno mutundu buketulengela kutwajijila “kasa tusaka kuba bulongotu mu bintu byonse.” (Hebe 13:18) Inge saka tuba byubilo byawama, bukishinka bwetu bukapana busapwishi bwawama ku bantu. Mwanamulume umo wendesha sakya mu kyalo kya Italy aye Emilio, wataine kikwama kya mali a kina America afikile ku 470 euros ($680, U.S.) Bakwabo mo bengijila bakuminye bingi pa kumona watwala kikwama kya mali kwi kapitao wa mingilo, awo wikibwezhezhe ku mwinakyo. Bakwabo bamo mo bengijila baumvwine bingi bulongo na mambo a byubilo byanji byawama kya kuba baswile ne kufunda Baibolo. Kyafumamo ke kya kuba’mba, bantu batanu na babiji kufuma mu bisemi bibiji baswa bukine. Ee, muchima walumbuluka wakonsha kulengela muntu kwikala na byubilo byawama kabiji kino kyakonsha kulengela bantu kutota Lesa.—Titu. 2:10.

Kintu kikwabo kyakonsha kutamisha muchima wa mwina Kilishitu ke milanguluko yatama pa mambo a bulalelale. Bavula bamona bukende ne kwilaala kwa mwanamulume na mwanamulume mukwabo nobe bijitu bulongo, bubela bwa uno mutundu bwakonsha konauna milanguluko ya mwina Kilishitu. Muntu uba bulalelale ne kufya bubi bwanji wauba nobe kakongolo mutoma kubiji. Kino kechi kimwesha “muchima walumbuluka” ne.

Gabriele wabatizwe na myaka ya kusemwa 15, kabiji aku ubatizwatu watendekele mwingilo wa bupainiya. Byo papichile kimye kicheche, watendekele kutaya kimye kikatampe mu bishimikwa bya malwa. (Sala. 26:4) Ino yo yajinga ntatwilo ya bwikalo bwa bukamfutumfutu, kabiji bamupangile mu kipwilo kya bwina Kilishitu. Luno lujimuno kufuma kwi Yehoba lwa mulengejile kulangulukishapo pa kyo aubile. Gabriele uvuluka’mba: “Natatwile kuba bintu byo nabulanga ne kutako muchima ne. Natanganga Baibolo pa juba pa juba ne kweseka kumvwisha byambo bya Yehoba, kabiji natanganga ne mabuku alumbulula Baibolo. Namwene mfweto ifuma mu kwikala na lufunjisho lwa pa bunke, kutanga Baibolo kabiji ne lulombelo.” Bino byo bya kwashishe Gabriele kuleka byubilo byanji byatama ne kukosesha bulunda bwanji ne Yehoba jibiji.

Pano luno Gabriele ubena kwingila jikwabo mwingilo wa bupainiya pamo ne mukazhanji. Byamwekejile Gabriele, bimwesha lufunjisho lwa Baibolo ne kutanga mabuku a ‘kalume wa kishinka kabiji wa maana’ byo kwakonsha kukwasha muntu kwikala na muchima walumbuluka ne kukana byubilo byatama.—Mat. 24:45; Sala. 143:10.

Kwikala na “Muchima Walumbuluka” Umvwe Muji mu Lweseko

Makatazho afuma ku betulengulula, buyanji bwa kubula mali ne bikola bibena kulengela bakalume ba Lesa bamo kulefulwa. Kimye kimo bekala ne na milanguluko yatama. Nangwatu Mfumu Davida naye wapichilepo mu bintu bya yenka uno mutundu, waambile’mba: “Mupashi wami munda wapungila; ne muchima wami munda wapelelwatu.” (Sala. 143:4) Ki ka kyamulengejile kuchinchika? Davida walangulukilenga pa bintu Lesa byo aubijile bakalume banji kubikapotu ne byo amupulwishenga. Walangulukilenga pa bintu Yehoba byo aubile na mambo a Jizhina janji jikatampe. Walangulukilenga ne pa mingilo ikatampe ya Lesa. (Sala. 143:5) Mu jishinda jimotu, kulanguluka pa bintu bitubila Mulenga wetu ne byo abena kwitubila kabiji ne byo aketubila kulutwe na lwendo kuketukwasha kuchinchika kimye kyo tubena kupita mu meseko.

Umvwe betutamisha nangwa twiumvwa’mba betukozha ku muchima, twakonsha kuzhingila bingi. Umvwe saka tulangulukatu pa kintu kyo betutamisha, kyakonsha kwitulengela kutala balongo betu bibi. Twakonsha kutendeka kwifumyako ku bakwetu ne kukeba kwikalatu bunke, kabiji ne kwibalengulula. Nanchi kwikala na byubilo bya uno mutundu kwakonsha kwitulengela kwikala na “muchima walumbuluka” nyi? Kwikala na uno muchima mwavwangwa byo tuba na balongo betu ba bwina Kilishitu kabiji ne byo tubapo umvwe betukozha ku muchima.

Mu ino ntanda ibena kutaminakotu pa juba pa juba, atweba bena Kilishitu bakine twapusanako na mambo a kutemwa “muchima walumbuluka.” Na mambo a kuba kyaswa muchima wa Lesa, twikala mutende kabiji ne bwikalo bwetu nabo bwikala bwalumbuluka. Kyakila pa byonse, twikala na bulunda bwa pa muchima na Mulenga wetu aye Yehoba Lesa, watemwa “ba michima yatokatu to.” (Sala. 73:1) Ee, twakonsha kubajilwa pa boba bakekala balusekelo, mambo byonka byalayile Yesu, “bakamumona Lesa,” byo akakwashanga bantu batemwa kwikala na “muchima walumbuluka.”—Mat. 5:8.