Lekai Ee Wenu Ekale Ee
“Mwafwainwa kwambatu amba ee, ee, ine, ine.”—MAT. 5:37.
MONAI INGE MWAKONSHA KUKUMBULA:
Yesu waambile amba ka pa mambo a kuchipa?
Yesu waikala byepi wakumwenako wawama mu kufikizha byo alaya?
Mu ñanyi bintu bya mu bwikalo mo twakonsha kulekela ee wetu kwikala ee?
1. Yesu waambilepo’mba ka pa mambo a kuchipa luchipo, kabiji mambo ka?
JAVULA bena Kilishitu ba kine kechi bachipa ne. Kiji bino na mambo a kuba balondela byaambile Yesu. Waambile’mba: “Mwafwainwa kwambatu amba ‘ee,’ ee.” Walumbulwilenga amba muntu wafwainwa kuba byo amba. Pa kupana uno mukambizho, Yesu watendekejilepo kwamba’mba: ‘Kange muchipenga’ ne. Waambile bino na mambo a kuba bantu bavula bajinga na kisela kya kwendatu na kuchipa kwa kubula kuba byo bamba ne. Na mambo a kukizhamo kuchipa ne kukankalwa kuba byo balaya, bano bantu kechi bakonsha kuketekelwa ne, onkao mambo, kino kimwesha’mba batangijilwa na “mubi”.—Tangai Mateo 5:33-37.
2. Lumbululai ene mambo o twakonsha kwambila’mba kechi kuchipa konse kwatama ne.
2 Nanchi byambo bya kwa Yesu bilumbulula’mba kuchipa konse kwatama nyi? Ine. Byonka byo twafunjile mu mutwe wafumako, Yehoba Lesa ne kalume wanji waoloka aye Abalahama bachipanga pa bintu bimo byanema. Kabiji Mizhilo ya Lesa yaambile amba muntu wafwainwa kuchipa pa kupwisha makatazho amo. (Lupu. 22:10, 11; Bala. 5:21, 22) Onkao mambo, mwina Kilishitu wakonsha kuchipa pa kumwesha amba ubena kwamba kine kimye kyo aji mu kije kya mambo. Nangwa pa bimye bimo, wakonsha kuchipa pa kuba’mba bantu baketekele byo abena kwamba nangwa pa kupwisha lukatazho. Kimye Yesu kyo bamuchipishe kwi ñanga mukatampe, kechi wakaine ne, waambile kine mu kije kya Bayudea kya Saniedilini. (Mat. 26:63, 64) Nangwa byonkabyo, Yesu kechi wakebewanga kuchipa pa kumwesha’mba ubena kwamba kine ne, mambo waambanga kine kimye kyonse. Pano bino, pa kumwesha buneme bwa kyo abena kwamba, javula waambanga amba: “Nemubula kine namba.” (Yoa. 1:51; 13:16, 20, 21, 38) Pano twayai tumone byo twakonsha kufunjilako kwi Yesu, Paulo ne bakwabotu balekanga ee wabo kwikala ee.
YESU WAAMBANGA KINE KIMYE KYONSE
3. Ñanyi kintu Yesu kyo alayile Lesa mu lulombelo, kabiji Shanji wa mwiulu wakumbwile amba ka?
3 “Talai! Amiwa naiya . . . na kuba kyaswa muchima wenu anweba Lesa.” (Hebe. 10:7) Kupichila mu kwamba bino byambo byawama, Yesu wipaine kwi Lesa kuba amba afikizhe byonse byaambijilwe jimo pe aye, kubikapo ne ‘kumufumpa ku kashiko’ kwi Satana. (Nte. 3:15) Kafwako muntu mukwabo wipainepo kwingila uno mwingilo wanema bibye ne. Yehoba waambile kufuma mwiulu kumwesha’mba waketekela Mwananji nangwa kya kuba kechi wakebelenga amba Yesu achipe pa kumwesha amba ukoba byo alaya ne.—Luka 3:21, 22.
4. Yesu walekele byepi ee wanji kwikala ee mu bintu byo aubanga?
4 Kimye kyonse, Yesu waubanga bintu byo asapwilanga kupichila mu kuleka ee wanji kwikala ee. Kabiji kechi waswishanga kintu nangwa kimo kumulabika ne kumulengela kubula kwingila mwingilo ye bamupele kwi Shanji wa kusapwila mambo awama a Bufumu bwa Lesa ne kulenga baana ba bwanga Lesa bo akokejile kwi aye ne. (Yoa. 6:44) Baibolo walumbulula bukishinka bwa kwa Yesu mu byambo bya kuba’mba: “Nangwa kya kuba milaye ya Lesa yavula byepi, yonse yaikala Ee na mambo a aye.” (2 Ko. 1:20) Kine, Yesu ke wakumwenako wawama bingi mambo waubile bintu byonse byo alayile Bashanji. Twayai pano twisambe pa mukwabo wibikangako kuba byaubanga Yesu.
PAULO WAUBANGA BINTU BYO AAMBANGA
5. Mutumwa Paulo waubile ñanyi bintu byo twafwainwa kulondela?
5 “Nkambo, ñanyi kintu kyo nsakuba?” (Byu. 22:10) Kupichila mu kwamba bino byambo bya kufuma panshi ya muchima, Paulo, watelwanga kala amba Saulo, walondejile byo bamwambijile kwi Nkambo Yesu, awo wamwekele kwi aye mu kimwesho kuba’mba amukanye aleke kumanyika baana ba bwanga ba kwa Kilishitu. Na mambo a kino, Saulo walapijile ne kuleka byubilo byanji byatama kabiji wabatizhiwe ne kuswa mwingilo mukatampe ye bamupele wa kushimuna bukine pe Yesu ku bantu. Kufumatu kyokya kimye, Paulo watwajijile kutela Yesu amba “Nkambo” yanji, ne kwikela mwayila byambo byanji kufika ne kimye kyo apwishishe mwingilo wanji wa pano pa ntanda. (Byu. 22:6-16; 2 Ko. 4:5; 2 Timo. 4:8) Paulo kechi wajinga byonka byajinga bakwabo Yesu bo aambijile’mba: “Mambo ka o muntelela amba Nkambo! Nkambo! bino saka mubula kuba bintu byo ñamba?” ne. (Luka 6:46) Onkao mambo, Yesu waketekela kuba’mba bonse bamwitabila kwikala Nkambo yabo, bafwainwa kuba byo balaya byonka byaubile Paulo.
6, 7. (a) Mambo ka Paulo o apimpwijile mutanchi wanji wa kuya jikwabo ku Kolinda, kabiji mambo ka o kyatamijile bakajimbuluzhi kumuzhinauka? (b) Twafwainwa kumonanga byepi boba babena kwitutangijila?
6 Paulo waingijile na kizaku kusampanya mambo a Bufumu monse mu Asha Maina ne mu Europe, kulenga bipwilo byavula ne kwibifwakesha. Kimye kimo, wachipanga pa kuba’mba amweshe amba bintu byo anembanga bya kine. (Nga. 1:20) Kimye bantu bamo ba mu Kolinda kyo bazhinaukilenga bukishinka bwanji, Paulo wizhikijile ne kunemba amba: “Lesa wafwainwa kuketekelwa, mambo byo twimwambila kechi biji bya kuba amba, Ee kabiji byaaluka amba Ine, ne.” (2 Ko. 1:18) Paulo wanembele bino byambo saka afuma kala mu Efisesa kimye kyo apichile mu Makedonya pa kuya ku Kolinda. Patanshitu, wakebelenga kuya ku Kolinda jikwabo saka akyangye kuya ku Makedonya. (2 Ko. 1:15, 16) Byonka byo kikala ku bakalama benda ano moba, kimye kimo bakonsha kupimpula mutanchi ne kuya ku kipwilo kikwabo. Pano bino, kechi bapimpula mitanchi na mambo a bintu byabo bene byabula kunema ne, pakuba boba bino na mambo a bintu bimo bikebewa kwingijilapo bukiji. Paulo naye kuji kyamulengejile kubula kuya bukiji ku Kolinda. Kabiji kino kyalengejile kipwilo kumwenamo. Mu ñanyi jishinda?
7 Byo akijinga mu Efisesa, Paulo waumvwine kuba’mba mu kipwilo kya mu Kolinda muji mabano kabiji muji muntu ye baleka na kuba bulalelale. (1 Ko. 1:11; 5:1) Mu nkalata yanji itanshi ku bena Kolinda, wibolweleko pa mambo a byubilo byabo byatama. Mu kifulo kya kufuma ku Efisesa kuya ku Kolinda, Paulo wapele balongo kimye kya kwingijisha bintu byo ebafunjile kuba’mba kimye kyo akebafwakesha kikekale kimye kya kwibatundaika. Mu nkalata yanji ya bubiji, Paulo wibabujile ene mambo o abujile kwibafwakesha, amba: “Namwita Lesa kwikala kamonyi wami kuba amba nemwamuneko ku bya bulanda byavula saka nkyangye kwiya ku Kolinda.” (2 Ko. 1:23) Kange twikale nobe bakajimbuluzhi ba kwa Paulo ne, pakuba twafwainwa kupananga mushingi mukatampe ku babena kwitutangijila. Onkao mambo, twayai tubenga byo tulaya byonka byaubanga Paulo, walondelanga Kilishitu.—1 Ko. 11:1; Hebe. 13:7.
BANTU BAKWABO BAAMBILE KINE
8. Libeka waubile ñanyi kintu kyo twafwainwa kulondela?
8 “Ee, naswa kuya nanji.” (Nte. 24:58) Kupichila mu kwamba bino byambo byapela, Libeka wabujile bainanji ne bakolojanji ba balume kumwesha’mba waswile kufuma pa nzubo mu jonkaja juba ne kuya na muntu ye abujile kuyuka ku mpunzha kwalepa makilomita 800, kuba’mba akekale muka Izaka mwana Abalahama. (Nte. 24:50-58) Libeka walekele ee wanji kwikala ee, kabiji waikele mwanamukazhi wawama bingi kwi Izaka kabiji waakamwanga Lesa. Mu bwikalo bwanji bonse, waikelenga bwenyi mu matente mu Ntanda ya Mulaye. Na mambo a bukishinka bwanji, bamupesheshe kupichila mu kwikala mushakulu wa Yesu Kilishitu.—Hebe. 11:9, 13.
9. Luta wafikizhe byepi byambo byo aambile?
9 “Ine, tusakuya nenu byo mubena kubwela ku balongo benu.” (Luta 1:10) Banabakazhi bena Moabu bafwijilwe, ba Luta ne Olipa baambijilenga muko wabo Naomi bino byambo, wafuminenga mu Moabu kubwela kwabo ku Betelema. Kyapeleleko, Naomi byo akoseleko na kwibambila’mba babwele, Olipa wabwele kwabo. Bino Luta wakaine kubwela. (Tangai Luta 1:16, 17.) Waikele wa kishinka kwi Naomi ne kusha balongo banji ne bupopweshi bwa bubela bwajinga mu kyalo kya Moabu. Watwajijile kupopwela Yehoba mu bukishinka kabiji bamupesheshe kupichila mu kwikala umo pa banabakazhi batanu batongola Mateo baji mu ndonda ya bashakulu ba kwa Kilishitu.—Mat. 1:1, 3, 5, 6, 16.
10. Mambo ka Isaya o aikela wakumwenako wawama?
10 “Amiwa bano! Ntumai amiwa.” (Isa. 6:8) Saka akyangye kwamba bino byambo, Isaya mu kimwesho wamwene Yehoba saka aikala pa jitanda janji peulu ya nzubo ya Lesa yajinga mu Isalela. Byo amwenenga kino kimwesho, Isaya waumvwine Yehoba saka amba’mba: “Ñanyi ye nsakutuma, kabiji ñanyi usakwitwendela?” Luno lwajinga lwito lwa kukeba wakumwambilako Yehoba mu kushimuna byambo bya Lesa ku bantu basatukile. Isaya waubile byonka byo aambile, mu jino jishinda twakonsha kwamba’mba ee wanji waikele ee. Kukila pa myaka 46, waingijilenga mwingilo wa bungauzhi, kubijika mbila ya luzhachisho kabiji ne kushimuna milaye yawama ya kubwezha bupopweshi bwa kine.
11. (a) Mambo ka o kyanemena kuba byo twamba? (b) Bañanyi bakumwenako batama babujile kuba bintu byo baambile?
11 Mambo ka Yehoba o aswishishe kuba’mba bino byakumwenako binembwe mu Baibolo? Kabiji mambo ka o kyanemena kuleka ee wetu kwikala ee? Baibolo wajimunako kuba’mba muntu ‘ubula kufikizha byo alaya’ uji pa boba “bafwainwa kufwa.” (Loma 1:31, 32) Felo wa ku Ijipita, Mfumu wa Bayudea Zedekiya, ne ba Ananyasa ne Safila ke bakumwenako batama batongolwa mu Baibolo babujile kuleka ee wabo kwikala ee. Bano bonse bamwene malwa a kabotoka kabiji baikala ke lujimuno kwi atweba.—Lupu. 9:27, 28, 34, 35; Ezi. 17:13-15, 19, 20; Byu. 5:1-10.
12. Ñanyi kintu kiketukwasha kuba bintu byo tulaya?
12 Mu ano ‘moba apelako,’ tubena kwikala na bantu “babula bukishinka,” kabiji “bebepekezha kwikala na munema wa kunemeka Lesa, bino bakana bulume bwa uno munema.” (2 Timo. 3:1-5) Onkao mambo, twafwainwa kwibikako kuchinuzhuka kupwanañana na bano bantu batama. Pakuba twafwainwa kupwanañana na bantu bakeba kuleka ee wabo kwikala ee kimye kyonse.—Hebe. 10:24, 25.
EE WENU WAKILAMO KUNEMA
13. Nga ee wakilamo kunema wamba baana ba bwanga ba kwa Yesu Kilishitu ye wepi?
13 Mulaye wakilamo kunema muntu ye akonsha kulaya, ke kwipana kwi Lesa. Pa bimye bisatu byapusana pusana, aba bakeba kwikana abo bene pa kuba’mba bekale baana ba bwanga ba kwa Yesu bafwainwa kwamba amba ee pa kwibepuzha ene mambo o babena kubila bino. (Mat. 16:24) Kimye bakulumpe mu kipwilo babiji kyo besamba na muntu ubena kukeba kwikala musapwishi wabula kubatizhiwa, bamwipuzha’mba, “Nanchi kine ukeba kwikala Kamonyi wa kwa Yehoba nyi?” Inge uno muntu watwajijila kuba bulongo ku mupashi kabjiji keakebe kuba’mba abatizhiwe, bakulumpe mu kipwilo basambakana nanji jikwabo ne kumwipuzha’mba, “Nanchi mwipana anwe bene kwi Yehoba mu lulombelo nyi?” Kipelako, pa juba ja lubatizhilo, yense ubena kuya ku lubatizhilo bamwipuzha’mba, “Na mambo a kitapisho kya kwa Yesu Kilishitu, nanchi mwalapila ku bundengamambo bwenu ne kwipana anwe bene kwi Yehoba kuba kyaswa muchima wanji nyi?” Onkao mambo, bano bakatataka bakumbula pa meso a bakamonyi amba ee, kumwesha’mba balaya kwingijila Lesa myaka ne myaka.
14. Ñanyi bintu byo twafwainwa kwipesa pesangapo kimye kyonse?
14 Nangwa mwabatizhiwatu katataka nangwa mwaingijila Lesa pa myaka yavula, mwafwainwa pa kimye pa kimye kwipesa pesanga ne kwiipuzha mepuzho nabiji a kuba’mba: ‘Nanchi natwajijila kulondela byaubanga Yesu Kilishitu kupichila mu kwikela monka mwayila ee wami wakilamo kunema nyi? Abya mbena kukokela Yesu kupichila mu kuta muchima ku mwingilo wa kusapwila ne kulenga baana ba bwanga mu bwikalo bwami nyi?’—Tangai 2 Kolinda 13:5.
15. Mu ñanyi bintu bya mu bwikalo mo twakonsha kulekela ee wetu kwikala ee?
15 Kwikela mwayila luchipo lwetu lwa kwipana kulumbulula kuba’mba twafwainwa kwikala bakishinka ne mu bintu bikwabo byanema. Kyakumwenako: Nanchi muji mu masongola nyi? Twajijilai kunemeka luchipo lo mwachipile lwa kutwajijila na kulama bulongo mwina kwenu. Nanchi mwanemba nkalata ya kutwelelapo nkito nangwa ya kwipuzha mingilo imo mu jibumba ja Lesa nyi? Inge byo ibyo, fikizhainga bintu byo mwalaya. Nanchi mwaswa kala lwito lwa kajo kufuma ku muntu muyanji nyi? Inge byo byo kiji kechi mwafwainwa kupimpula milanguluko umvwe muntu munonshi wimwita ne. Nangwa abya mwalaya muntu ye mwataine kimye kyo mwaingijilenga mwingilo wa ku nzubo ku nzubo kuba’mba mukabwelako jikwabo na kumukwasha nyi? Lekai ee wenu ekale ee kabiji Yehoba ukapesha mwingilo wenu.—Tangai Luka 16:10.
YESU BYO AJI ÑANGA MUKATAMPE KABIJI MFUMU, WAKONSHA KWITUKWASHA
16. Umvwe twakankalwa kufikizha byo twalayile, twakonsha kuba ka?
16 Baibolo waamba’mba, byo tuji bambulwa koloka, “atweba bonse twituntula javula,” kikatakata mu ñambilo yetu. (Yako. 3:2) Pano twafwainwa kuba byepi inge twakankalwa kufikizha byo twalayile? Mu Mizhilo Lesa yo apele bena Isalela, mwajinga lunengezho lwawama lwa kukwasha muntu “wachipa kichipechipe na kanwa kanji.” (Levi 5:4-7, 11) Ne luno, kuji lunengezho lwawama ku bena Kilishitu balenga mambo a uno mutundu. Umvwe twasolola mambo etu kwi Yehoba, uketelekelako mambo kupichila mwi Ñanga Mukatampe, Yesu Kilishitu. (1 Yoa. 2:1, 2) Nangwa byonkabyo, pa kuba’mba tutwajijile kutalwa bulongo kwi Lesa, twafwainwa kupanga bipangwa byafwainwa lulapilo kupichila mu kubula kubwezhapo bubi bo twaubile ne kwibikako kuwamisha bintu byo twatamishe kupichila mu ñambilo yetu yabula kufwainwa. (Mana 6:2, 3) Onkao mambo, kyawama patanshi kulangulukapo saka tukyangye kulaya kintu kyo twamona amba kuba twikyuba ne.—Tangai Musapwishi 5:2.
17, 18. Ñanyi bintu byawama bibena kupembelela bonse batwajijila na kuleka ee wabo kwikala ee?
17 Kulutwe kuji bintu byawama bingi bibena kupembelela bapopweshi bonse ba Yehoba batwajijila na kuleka ee wabo kwikala ee. Ba 144,000 bashingwa bakekala na bumi bwa kubula kufwa mwiulu, mo bakekala pamo ne Yesu mu Bufumu bwanji “kabiji bakalama mu bufumu pamo ne aye myaka 1,000.” (Lum. 20:6) Kabiji biumbi bya bantu bikamwenamo mu bukalama bwa Bufumu bwa Kilishitu mu paladisa pano pa ntanda. Bakebakwasha kwikala balumbuluka ku mubiji ne mu milanguluko.—Lum. 21:3-5.
18 Umvwe tukekale bakishinka mu lweseko lukapelako ku mpelo ya Bukalama bwa Yesu bwa Myaka Kiumbi, kechi tukazhinaukangapo bikambanga bakwetu ne. (Lum. 20:7-10) Ee wa bonse ukekalanga ee, ne ine ukekalanga ine. Mambo bonse bakalondelangatu suka Shetu wa mwiulu Yehoba, “Lesa wa bukine.”—Sala. 31:5.
[Kipikichala pa peja 28]
Kufumatu kimye kyo abatizhiwe kufika ne ku lufu lwanji, Yesu waubile byonse byo alayile Bashanji
[Kipikichala pa peja 30]
Nanchi mubena kwikela monka mwayila ee wenu wakilamo kunema nyi?