BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w11 7/1 p. 14
  • Mwayuka Nyi?

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Mwayuka Nyi?
  • Kyamba kya Usopa—2011
  • Byambo Bipashako
  • Pilato Wabijikile’mba: “Talai! Uno Muntu!”
    Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
  • “Talai! Uno Muntu!”
    Muntu Waya Nkuwa Wajingako Pano pa Ntanda
  • Yesu Bamwipayile
    Buku Wami wa Mashimikila a mu Baibolo
  • Kunengezha Bisaka bya Bantu ‘Kufunda pe Yehoba’
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba—2015
Kyamba kya Usopa—2011
w11 7/1 p. 14

Mwayuka Nyi?

Ñanyi bumbanzhi bwaubile Balabasa?

▪ Mabuku onse ana a Mambo Awama atongola Balabasa, mwanamulume ye bakasulwile kwi kalama mwina Loma aye Pontiusa Pilato mu kifulo kya kukasulula Yesu. Balabasa utelwa amba ‘kaili mbanzhi’ kabiji amba “kapondo.” (Mateo 27:16; Yoano 18:40) Bamukashile mu kaleya ka bena Loma mu Yelusalema pamo ‘na bakwabo mo basatukijile; abo bantu monka mu kusatuka kwabo, baipayañene.’—Mako 15:7.

Nangwa kya kuba kafwako bishinka bya ino ntanda byaamba pa bumbanzhi bwaubile Balabasa ne, bino uno muntu byo bamubajila pa jibumba ja bansatuki, kyalengela bashayuka bamo kumubika pa mabumba a bena Isalela basatukile mu myaka kitota kitanshi. Shayuka wa mpito aye Flavius Josephus wanembele amba, aa mabumba a bantu balalanga mizhilo balukukanga banonshi bajingako kyokya kimye; bano bambanzhi bakebanga kukwasha Bayudea bayanji bo bamanyikanga. Kusatukila bena Loma ne Bayudea banonshi bo bamonanga amba bajilanga bayanji makusu pa mutwe kwabaijileko bingi pa kufika pakachi ka myaka kitota kitanshi C.E. Ano mabumba a bantu balalanga mizhilo ajinga lubaji lwa nzhita ya Bayudea bapangile bena Loma kufuma mu Yudea mu 66 C.E.

Buku umo waamba’mba: “Balabasa kyamweka wajinga pa jibumba jimo ja boba batupondo ba ku muzhi. Ano mabumba a batupondo ayukanyikilwe bingi ku bantu bayanji mambo aibilanga bena Isalela banonshi ne kukatazha kafulumende wa bena Loma.” (The Anchor Bible Dictionary)

Mu kimye kya bena Loma, ñanyi mambo a bumbanzhi afwainwe kwipayilapo muntu byonka byo baipaile Yesu?

▪ Bena Loma jishinda jo bamanyikilangamo bantu basatukilanga kafulumende, bambanzhi ne bansatuki bakwabo ke ja kwibakashila ku kintu kya kwibamanyikilako ne kwibasha konkako kuba’mba bafwileko. Jino jajinga jishinda jakijilemo kutama pa mashinda onse a kwipayilamo bantu.

Buku umo waamba amba: “Baubilanga kino pa mvula bantu, kyalenganga bumvu ne kukola. Kabiji jino jishinda jajinga ja kuba’mba bonse bajinga na mulanguluko wa kusatukila kafulumende bachine.” (Palestine in the Time of Jesus) Nembi umo mwina Loma wajingako kimye kya kala waambile pa jishinda jo baipayilangamo bambanzhi amba: “Baubilanga kino mu mashinda mwapitanga bantu bavula, pakonsheshe kumona bantu bavula ne kumvwa moyo.”

Kwesakana na byaambile Josephus, kaili umo ye bakwachile mu nkondo ku nzhita ya kwa Titus kimye kyo bataile muzhi wa Yelusalema mu kañumbwañumbwa mu 70 C.E., naye bamwipayile byonkabyo pepi na nsakwa ya muzhi pa kuba’mba bazakamishe boba bazhikijilanga muzhi ne kwibalengela kuzumba. Muzhi byo bamonawine, bavula nabo bebepayile byonka bino.

Lufu lwa uno mutundu lwakijilemo kutama ke lolwa lwa jibumba jatangijilwanga na Spartacus jasatukijile kafulumende (73-71 B.C.E.), kimye bazha 6,000 kubikapo ne bantu bo balwishanga na banyama kyo bebepaile mu mukwakwa wafuma ku Capua kuya ku Loma.

[Kipikichala pa peja pa peja 14]

“Tupai Balabasa” byo byaambile Charles Muller, mu 1878

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu