Lekai Byambo Bya Kwa Yesu Bipimpule Byubilo Byenu
“Ye batuma kwi Lesa ye wamba byambo bya Lesa.”—YOA. 3:34.
1, 2. Mambo ka o twakonsha kwambila’mba aje jashi ja “byambo bya Lesa”?
YESU wafunjishe mafunjisho anema bingi mu Jashi janji ja pa Mutumba. Kechi twafwainwa kukumya ne, mambo byambo byaambilenga Kilishitu byafumine kwi Yehoba. Baibolo waambapo pe Yesu amba: “Ye batuma kwi Lesa ye wamba byambo bya Lesa.”—Yoa. 3:34-36.
2 Nangwa kya kuba Jashi ja pa Mutumba wijambile mu kimye kicheche, muji byambo 21 byafumine mu mabuku atanu na asatu a mu Binembelo bya Kihebelu. Ee, aje jashi ja “byambo bya Lesa.” Twayai tumone byo twakonsha kwingijisha byambo bimo bya bupetu bitanwa mu jashi jaambile mwana Lesa ye atemwisha.
“Kabangijile Jimo Kupwana na Mulongo Wobe”
3. Panyuma ya kujimunako baana banji ba bwanga pa bintu byakonsha kufumamo na mambo a kuzhingijila kitala, Yesu wanungilepo’mba ka?
3 Atweba bena Kilishitu, twaikala na lusekelo ne mutende mambo tuji na mupashi wazhila wa Lesa, kabiji bipangwa bya mupashi byavwangamo lusekelo ne mutende. (Nga. 5:22, 23) Yesu kechi wakebelenga amba baana banji ba bwanga babule kwikala na mutende ne lusekelo ne, o ene mambo kyo ebajimwijileko pa mambo a kuzhingijila kitala, kuchina’mba bakepayañana. (Tangai Mateo 5:21, 22.) Wanungilepo’mba: “Byonkabyo inge ko ulambule mulambo wobe ku kyakusokelapo bitapisho, ne kuvuluka’mba, Mulongo wami nji nanji na mambo, sha konka mulambo wobe ku kyakusokelapo bitapisho, kabangijile jimo kupwana na mulongo wobe, mino pa kwiya ulambule mulambo wobe.”—Mat. 5:23, 24.
4, 5. (a) Mulambo ka waambileko Yesu utanwa mu byambo biji mu Mateo 5:23, 24? (b) Mambo ka o kyanemena kupwana na mulongo ye walenga mambo?
4 “Mulambo” waambilepo Yesu ke bintu byo bapananga ku nzubo ya Lesa mu Yelusalema. Kya kumwenako, milambo ya banyama yanemene bingi mambo lwajinga lubaji bantu lo baingijishanga pa kupopwela Yehoba. Pano bino, Yesu waambilepo kintu kimo kyakila mu kunema, kya kupwana na mulongo ye walenga mambo saka ukyangye kupana mulambo kwi Lesa.
5 Pano twakosha kufunjilako ka ku byambo bya kwa Yesu? Kya kine kuba’mba jishinda jo tubilamo bintu na bantu bakwetu jakonsha kulengela atweba kwikala na bulunda bwawama na Yehoba nangwa ne. (1 Yoa. 4:20) Ee, milambo yo bapananga kwi Yehoba kala kene kechi wiitambulanga ne, umvwe muntu ubena kwiipana kechi waumvwañananga bulongo na bakwabo ne.—Tangai Mika 6:6-8.
Twafwainwa Kwikepesha
6, 7. Mambo ka kwikepesha kyo kukebewa kimye kyo tubena kusaka kupwañana na mulongo ye twalenga mambo?
6 Kupwanañana na mulongo ye mwalenga mambo kwakonsha kweseka kwikepesha kwenu. Bantu bekepesha kechi baji na mapata nangwa kukeba kukanjikizha mukwabo wa mu lwitabilo kwitaba bintu byo bakeba ne. Kino kya konsha kutamisha bulunda byonka byo kyajinga ku bena Kilishitu ba mu Kolinda kala kene. Kutazha ku lulwe lukatazho, mutumwa Paulo waambilepo kishinka kimo kyakonsha kwituzakula muchima’mba: “Mwauba kala bulema byo mwitwala mu bije anwe bene na bene. Lelo mambo ka ne kuswatu kubiwa bibi ne? mambo ka ne kuswatu kubepaikwa ne?”—1 Ko. 6:7.
7 Yesu kechi waambile’mba nkebelo ya kuyila ku mulongo wetu ke ya ku mwambila’mba atweba tujitu bulongo bino aye ye walubankanya ne. Nkebelo yetu ke ya kupwana. Pa kupwanañana, kikebewa kwamba biji ku muchima. Ne atweba twafwainwa kuyuka amba mukwetu naye kyamukola ku muchima. Nge yetu twalubankanya, twafwainwa kulomba lulekelo lwa mambo mu meso anteka.
“Umvwe Jiso Jobe ja ku Kilujo Jakutuntwisha”
8. Londololaiko pacheche byambo byaambile Yesu bitanwa mu Mateo 5:29, 30.
8 Mu Jashi janji ja pa Mutumba, Yesu wafunjishenga pa byubilo byawama. Wayukile kuba’mba binungwa bya ku mibiji yetu yabula kulumbuluka byakonsha kuba ke bitukatazhe. O ene mambo Yesu kyo aambijile ‘mba: “Kabiji umvwe jiso jobe ja ku kilujo jakutuntwisha, lobolajo, ne kwijitaya: mambo kyakuwamina umvwe kimo kya mubiji wobe kyaonaika, ne mubiji wobe yense kutayiwa mu Ngehena ne. Kabiji umvwe kuboko kobe kwa ku kilujo kwakutuntwisha, wikuchibeko, ne kwikutaya: mambo kyakuwamina umvwe kimo kya mubiji wobe kyaonaika, ne mubiji wobe yense kuya mu Ngehena ne.”—Mat. 5:29, 30.
9. “Jiso” jetu nangwa “kuboko” kwetu byakonsha ‘kwitutuntwisha’ byepi?
9 “Jiso” jaambilepo Yesu jimenako bulume nangwa ngovu ya kutala pa kintu, kabiji “kuboko” kwimenako mingilo yotuba na maboko. Inge kechi twatako maana ne, abye binungwa bya ku mubiji byakonsha ‘kwitutuntwisha’ ne kuleka ‘kwenda na Lesa.’ (Nte. 5:22; 6:9) Inge twaesekwa’mba tusatukile Yehoba, kwakubula kutaya kimye, twafwainwa kulobola jiso nangwa kuchibako kuboko mu bukifwanyikizho.
10, 11. Ki ka kyakonsha kwitukwasha kuchinuzhuka bulalelale?
10 Twakonsha kukanya byepi meso etu kutala pa bintu byatama? Yoba muntu waakamwanga Lesa waambile’mba: “Nezhijikile namba meso ami kechi akatale kamwale na lwiso ne.” (Yoba 31:1) Yoba wasongwele kabiji kechi wakebelenga kulala mizhilo ne. Ne atweba byo twafwainwa kuba kikale twasongola nangwa ne. Pa kuba’mba tuchinuzhuke bulalelale, twafwainwa kutangijilwa na mupashi wazhila wa Lesa.—Nga. 5:22-25.
11 Pa kuba’mba tuchinuzhuke bulalelale, twakonsha kwishikisha amba, Nanchi meso ami andengela kukebesha kuba byubilo byatama bitanwa mu mabuku, pa malangalanga nangwa pa intaneti nyi’? Kabiji twayai tuvuluke ne byambo bya kwa Yakoba mwana wa bwanga bya kuba’mba: “Bantu bonse baesekwa, byo bebakoka ku lwiso lwabo bene, ne kwibongola. Kabiji lwiso, nalo, pa kwimita, lusema bundengamambo: ne bundengamambo nabo, byo bwakoma, busema lufu.” (Yako. 1:14, 15) Umvwe muntu wipana kwi Lesa ‘katale’ mwanamukazhi na mulanguluko wa kukeba kuba byubilo byatama, wafwainwa kwalula milanguluko bukiji bukiji uba nobe walobola jiso ne kwijitaya.—Tangai Mateo 5:27, 28.
12. Lujimuno ka lwa kwa Paulo lwakonsha kwitukwasha kushinda milanguluko ibi?
12 Umvwe twabula kwingijisha bulongo maboko etu twakonsha kuzhilulula mizhilo ya Yehoba, onkao mambo twafwainwa kukosako kutwajijila kwikala na byubilo byawama. Twafwainwa kumvwina lujimuno lwa mutumwa Paulo lwa kuba’mba: “Ipayai bya ku mibiji yenu biji panopantanda: bulalelale, ne bubipisho, ne kusakasaka kubindakanya muchima, ne kusakasaka kubi konse, ne lunkumbwa, alo ko kupopwela bankishi.” (Kolo. 3:5) Kyambo kya kuba’mba “ipayai” kitukwasha kumona byo twakonsha kukosako kushinda milanguluko ibi ya kukeba kuba bintu byatama.
13, 14. Mambo ka o kyanemena kuchinuzhuka milangwe incha ne byubilo byatama?
13 Pa kuba’mba muntu atwajijile kwikala wa bumi, wakonsha kuswa kumuchibako kulu. ‘Kutaya’ jiso ne kuboko mu bukifwanyikizho kwanema bingi kwi atweba mambo kwitukwasha kushinda milanguluko ibi ne byubilo byatama abyo byakonsha konauna bulunda bwetu ne Yehoba. Kwikala batoka mu milangwe, mu byubilo ne ku mupashi jo jishinda jimo ja kupulukilamo lonaiko nangwa’mba Ngehena.
14 Na mambo a bundengamambo bo twaswana ne byo twabula kulumbuluka, twafwainwa kwibikangako pa kuba’mba twikale na byubilo byawama. Paulo waambile’mba: “Nepumapuma pa mubiji wami, namuleta ne mu buzha: kuchina’mba, nangwa mu kya byepi, pa kusapwila ku bakwabo, ami mwine nakalengululwa.” (1 Ko. 9:27) Onkao mambo, twayai twingijishenga lujimuno lwa kwa Yesu lwaamba pa byubilo byawama, kabiji kechi twafwainwa kubanga byubilo bimwesha kubula lusanchilo pa kitapisho kya bukuzhi bwanji ne.—Mat. 20:28; Hebe. 6:4-6.
‘Mupanenga’
15, 16. (a) Yesu witushijile byepi kya kumwenako kyawama kya bumpanyi? (b) Nga byambo bya kwa Yesu byanembwa mu Luka 6:38 byatala mwepi?
15 Byambo bya kwa Yesu ne kya kumwenako kyanji kyawama bitundaika bumpanyi. Aye wamwesheshe bumpanyi bukatampe byo aishile panopantanda kuba’mba bantu babula kulumbuluka bamwenemo byawama. (Tangai 2 Kolinda 8:9.) Yesu wipaine kusha lukumo lwa mwiulu ne kwiya mu bumuntu ne kupana bumi bwanji na mambo a bandengamambo, bamo bamwiabo bakekala ke banonshi mwiulu ne kulama pamo nanji mu Bufumu. (Loma 8:16, 17) Yesu watundaikile bumpanyi byo aambile’mba:
16 “Panai, kabiji kikemupewa; kipimo kyawama, kyo bashindaika, ne kusunkenya, kyayula paa, sa kichika, kyo bakemupa mu kyaji kyenu. Mambo kyonka kyo kipimo kyo mupimako kyo kyo mukapiminwako ne anweba.” (Luka 6:38) Basulu bapoteshanga pa bisankanyi bya ku musela balonganga bintu pa kivwalo kyavwala muntu ye bapotesha byo byo bintu kyo afutula ne kwikivwala nobe fukuta mu lubunda. Na mambo a bumpanyi bwetu twakonsha kutambwila bintu byawama, kampe pa kimye kyonka kyo twibikajilwa.—Sapwi. 11:2.
17. Yehoba wamwesheshe byepi bumpanyi, kabiji kupana kwa mutundu ka kwakonsha kuleta lusekelo?
17 Yehoba watemwa boba bapana na lusekelo kabiji wibapa mfweto. Aye mwine wamwesheshe bumpanyi kupichila mu kwitupa mwananji yenkawa umo amba “bonse bamwitabila kechi bonaike ne, poso amba bekale na bumi bwa myaka.” (Yoa. 3:16) Paulo wanembele’mba: “Awa ukusa nkunwa icheche, ukanowa kacheche; kabiji aye ukusa nkunwa yavula ukanowa kavula. Bonse pa muntu pa muntu bobe monka mo bafukwila mu michima yabo: kechi bapane na butanyi ne, nangwa na mambo akukanjikizha ne: mambo Lesa watemwa upana na lusekelo.” (2 Ko. 9:6, 7) Kwingijisha kimye kyetu, ngovu ne bintu bya ku mubiji mu kutundaika mpopwelo ya kine, kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, tukamwenamo lusekelo ne mfweto ikatampe.—Tangai Byambo bya Mana. 19:17; Luka 16:9.
“Kwimba Ntolompita Palutwe Yobe Ne”
18. Byubilo ka byakonsha kwitulengela kubula ‘kumwenamo mfweto’ kufuma kwi Shetu wa mwiulu?
18 “Tekanyai! Kechi mube byaoloka byenu ku meso a bantu amba betumone ne: abyo kechi mumwenemo mfweto kwi Shenu wa mwiulu ne.” (Mat. 6:1) Yesu byo aambile’mba “byaoloka,” watazhizhe ku byubilo byendela pamo na kyaswa muchima wa Lesa. Kechi walumbulwilenga kwingila mingilo ya Lesa mu bufyamfya ne, mambo waambijile baana banji ba bwanga’mba: “kyeya kyenu kimweke ku meso a bantu.” (Mat. 5:14-16) Bino ‘kechi tukamwenemo mfweto’ kufuma kwi Shetu wa mwiulu ne, umvwe ke tube bintu “ku meso a bantu amba betumone” ne kwitukomoka byonka byo kikala ku bankaizhi babena kukaya bisela. Inge twaikala na uno muteeto, kechi tukeyowa bulunda bwetu na Lesa nangwa mapesho a myaka ne myaka a mu Bufumu bwa Lesa ne.
19, 20. (a) Yesu watazhizhe mwepi byo aambile’mba kyatama “kwimba ntolompita” pa “kupana bya bupe”? (b) Twakonsha byepi kubula kuswisha kuboko kwa ku kipiko kuyuka bibena kuba kuboko kwa ku kilujo?
19 Inge tuji na byubilo byawama, tukalondela lujimuno lwa kwa Yesu lwa kuba’mba: “Kabiji byonkabyo pa kupana bya bupe, ke kwimba ntolompita palutwe yobe ne, byo boba bakamfutumfutu mu mashinagoga ne mu mikwakwa, amba bantu betutote. Kine amiwa nemwambila namba, Batambwila jimo mfweto yabo.” (Mat. 6:2) “Bya bupe” byajinga ke mibingu yo bapananga ku bantu bakajilwa. (Tangai Isaya 58:6, 7.) Yesu ne batumwa banji bajinga na mali o bakwashishangamo bayanji. (Yoa. 12:5-8; 13:29) Nangwa kya kuba’mba pa kukwasha bayanji kechi batendekelangapo kwimba matolompita ne, Yesu waingijishe ñambilo ya kifwanyikizho byo aambile’mba kechi twafwainwa “kwimba ntolompita” kimye kya “kupana bya bupe” ne. Kechi twafwainwa kupananga’mba bantu betumone byonka byaubanga Bafaliseo bajinga Bayudea ne. Yesu wibatelanga amba bakamfutumfutu mambo bemweshanga ku bantu bonse pa kupana bya bupe “mu mashinagoga ne mu mikwakwa.” Bano bakamfutumfutu ‘batambwilanga jimo mfweto yabo.’ Byo bebatotanga ku bantu ne kwibapa bipona bya kulutwe kabiji ne byo bajinga bantangi mu mashinagoga, byo byajinga bilambu byo batambwile, mambo Yehoba kafwako kyo akonsheshe kwibapa. (Mat. 23:6) Pano nga baana ba bwanga ba kwa Kilishitu bakonsheshe kubapo byepi? Yesu wibabujile pamo ne atweba amba:
20 “Kabiji obewa pa kupana bya bupe, kuboko kobe kwa ku kipiko kechi kuyuke kyo kuba kwa ku kilujo ne: namba bupane bobe bwikale bwa ku mbaji: kabiji Shobe umona ku mbaji ukakufweta.” (Mat. 6:3, 4) Maboko engijila pamo. Onkao mambo, kubula kuswisha kuboko kwa ku kipiko kuyuka biji ku kuboko kwa ku kilujo kilumbulula’mba kechi twafwainwa kwimwesha pa kupana bya bupe nangwatu ku boba botuji nabo kipikipi byonka biji kuboko kwetu kwa ku kilujo ne kwa ku kipiko ne.
21. Mapesho ka amo afuma ku mwine “umona ku mbaji”?
21 Umvwe kechi tubena kwitota pa bumpanyi bwetu ne, “kupana bya bupe” kwetu kechi kukayukanyikwa ne. Ee, Shetu “umona ku mbaji” uketufweta. Byo ekala mwiulu kabiji kechi umweka ku meso a bantu ne, Tata wetu wa mwiulu ukiji “ku mbaji,” ko kuba’mba kechi umweka ku bantu ne. (Yoa. 1:18) Bulunda na Yehoba, kulekelwa mambo ne bumi bwa myaka ne myaka o mapesho amo afuma ku mwine “umona ku mbaji.” (Mana. 3:32; Yoa. 17:3; Efi. 1:7) Ano mapesho awama kukila kutambula munema ku bantu.
Byambo byo Twafwainwa Kunemeka
22, 23. Mambo ka o twafwainwa kunemekela byambo bya kwa Yesu?
22 Mu Jashi ja pa Mutumba muji bya buneme bya ku mupashi ne bishinka byawama byavula bingi. Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, muji byambo bya bupetu byakonsha kwituletela lusekelo nangwatu mu ino ntanda ya makatazho. Ee, tukekala balusekelo umvwe twanemeka byambo bya kwa Yesu ne kwibiswisha kupimpula milanguluko yetu ne bwikalo bwetu.
23 Yense “umvwa” byafunjishanga Yesu ne “kwibyuba” ukatambula mapesho. (Tangai Mateo 7:24, 25.) Twayai atweba bonse tubilenga monka mwayila lujimuno lwa kwa Yesu. Byambo byanji byavula biji mu Jashi ja pa Mutumba byalondololwa mu mutwe wapelako wa mu ino mitwe yalondankana.
Musakukumbula’mba ka?
• Mambo ka o kyanemena kupwana na mulongo ye walenga mambo?
• Twakonsha kuchinuzhuka byepi kwitutuntwisha ku ‘jiso ja ku kilujo’ kwetu?
• Byubilo ka byo twafwainwa kwikala nabyo kutazha ku bumpanyi?
[Kipikichala pa peja 11]
Byo kyawamapo “kupwana” na mulongo obe wa mu lwitabilo lumo!
[Kipikichala pa peja 12, 13]
Yehoba upesha boba bapana na lusekelo