BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w10 4/1 pp. 16-18
  • Mu Nshinagoga—Mwasapwilanga Yesu ne Baana Banji ba Bwanga

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Mu Nshinagoga—Mwasapwilanga Yesu ne Baana Banji ba Bwanga
  • Kyamba kya Usopa—2010
  • Byambo Bipashako
  • Nanchi Mwayuka Nyi?
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2019
  • Yesu Waubile Bya Kukumya Bikwabo Mu Kapenama
    Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
  • Yesu Watwelele mu Nshinagoga Yajinga mu Nazala
    Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
  • Bya Kukumya Bikwabo mu Kapenama
    Muntu Waya Nkuwa Wajingako Pano pa Ntanda
Kyamba kya Usopa—2010
w10 4/1 pp. 16-18

Mu Nshinagoga—Mwasapwilanga Yesu ne Baana Banji ba Bwanga

“Kabiji Yesu wapitañenenga monse mu Ngalilea, na kufunjisha mu mashinagoga abo, saka asapwila mambo awama a bufumu.”—MATEO 4:23.

MU JISHIMIKILA ja Mambo awama, tutanamo javula po baamba pe Yesu saka aji mu nshinagoga. Kikale mu Nazala mu muzhi mo akomejile, nangwa mu Kapenama muzhi mo aikalanga, nangwa mu mizhitu ikwabo mo afwakashijile mu myaka isatu ne kichika kimye kyo aingijilenga mwingilo wanji, Yesu javula wasalangapo kuya mu nshinagoga na kusapwilamo ne kufunjishishamo mambo a Bufumu bwa Lesa. Kwambatu kine, byo aingijilenga mwingilo wanji, Yesu mwine waambile’mba: “Amiwa nafunjishenga mu mashinagoga, ne mu nzubo ya Lesa, mo bapwila Bayudea bonse.”—Yoano 18:20.

Mu jishinda jimotu, batumwa ba kwa Yesu ne bena Kilishitu bakwabo batanshi javula bafunjishanga mu mashinagoga a Bayudea. Pano nga Bayudea bapopwelanga byepi mu mashinagoga? Kabiji ano mazubo a kupopwelamo ajinga byepi mu moba a kwa Yesu? Twayai tumone byo kyajinga.

Kintu Kyanema Kyaubanga Bayudea Banabalume Bayudea bayanga jisatu pa mwaka ku Yelusalema ku bijiilo byaubiwanga mu nzubo yazhila ya Lesa. Mu mpopwela yabo ya kimye kyonse, mu nshinagoga mo mo bayanga na kulombela pa bintu byo bakebanga, kikale mu muzhi wabo wa Pelisitina nangwa mu byalo byavula byo balamanga Bayudea byajinga kwalepa na Pelisitina.

Kimye ka bantu kyo batendekele kwingijisha nshinagoga? Bamo bamba’mba kufumatu kimye Bayudea kyo bebatwajile mu buzha mu Babilona mu (607-537 B.C.E.), kimye nzubo ya Yehoba kyo beyonawine. Nangwa kampe kyajinga kimye Bayudea kyo babwelele kufuma mu buzha, kimye Ezela aye ñanga po akambizhe bantu kuyukisha ne kumvwisha Mizhilo ya Lesa.—Ezela 7:10; 8:1-8; 10:3.

Kyambo kine kya “nshinagoga” kilumbulula “kubuñana” nangwa “kipwilo.” Kino kyambo bekingijishe mu jino jishinda, mu Baibolo wa Septuagint, ntuntulwilo ya Kingiliki ya Binembelo bya Kihebelu. Pano bino, mu kuya kwa kimye, kino kyambo kyatendekele kwimenako nzubo bantu mo bayanga na kupopwela. Mu myaka kitota kitanshi C.E., muzhi mucheche yense Yesu ye apichilemo mwajinga nshinagoga; mizhi ikatampe yajinga na avula; kabiji mu Yelusalema aubiletu mbwee. Bino bishimikwa byamwekanga byepi?

Nzubo Yafwainwa ya Kupopwelamo Pa kunengezha kushimika nshinagoga, Bayudea javula bakebanga mpunzha patuntama ne kushimikapo nzubo kutazha kibelo kyayo (1) ku Yelusalema. Kyamweka ino mizhilo yawamine bingi nangwa kya kuba kechi jonse jo bakonshanga kuba kino ne.

Umvwe bapwisha kushimika, nshinagoga yamwekanga kipale, kabiji bipe mukachi nabyo byaikalanga bulongo. Kintu kyanemenepo jajinga jikwachi (2) nangwa’mba kintu mo balaminanga bintu byanema—mivungilo ya Binembelo Byazhila. Umvwe babena kupwila, jikwachi jo baendanga najo, bejibikanga pa mpunzha pawama pa kuba’mba bejibwezhe mu kibamba mwafyamika panyuma ya kupwila (3).

Kwipi na jikwachi ne kulutwe ya kipwilo kwajinga bipona (4) pa kwikala bakulumpe ba nshinagoga ne benyi. (Mateo 23:5, 6) Kwipi na pakachi ka nzubo, pajinga mutuntamo ne kyakwambilapo ne kipona kya ñambi (5). Kulutwe ya mutuntamo kwajinga mabenchi a kipwilo (6).

Javula, bintu byonse byakebewanga ku nshinagoga, byafumanga ku kipwilo. Mibingu yapananga banonshi ne bayanji beingijishanga kulaminamo bulongo ino nzubo kwikala ya kipale. Nga kupwila kwa mu nshinagoga kwaubiwanga byepi?

Byo Bapopwelanga mu Nshinagoga Mutanchi wa kupwila mu nshinagoga mwavwangilwe lutotelo, milombelo, kutanga Kinembelo, kufunjisha ne kusapwila. Bantu mu kipwilo patanshi bakipitulukanga mu lulombelo lwa mu Kihebelu [Shema], lwalengelanga Bayudea kumwesha lwitabilo lwabo. Kino kyambo kyafumine ku kyambo kitanshi kya mu kinembelo kyaamba’mba: “Umvwa [Shema], obewa Isalela: Yehoba Lesa wetu ye Yehoba umotu.”—Mpitulukilo ya mu mizhilo 6:4.

Palondelanga kutanga ne kulumbulula kufuma mu [Torah], mabuku atanshi atanu a mu Baibolo, anembele Mosesa. (Byubilo 15:21) Panyuma ya kuba bino, batanganga jikwabo kufuma mu byambo bimo bimo byanembele bangauzhi kabiji ne kwibilumbulula mo byatala ne bya kwibingijisha. Kimye kimo, bañambi benyi batanganga ano mabuku, byonka byaubile Yesu kwesakana na byo kyanembwa mu Luka 4:16-21.

Ee, muvungilo ye bapele Yesu pa kokwa kupwila kechi mwajinga bitango ne byepelo nabiji ma Baibolo o tuji nao luno ne. Onkao mambo, twakonsha kufwanyikizha Yesu byo akwachile muvungilo na kuboko kwa ku kipiko saka avungulula na kuboko kwa kilujo kufikilatu ne byo ataine po akebelenga kutanga. Panyuma ya kutanga, muvungilo bamuvungile jikwabo.

Javula, bintu byo batanganga byajinga mu mulaka mwine wa Kihebelu ne kwibituntulwila mu mulaka wa bena Silya. Mu bipwilo byaambanga Kingiliki, baingijishanga Baibolo wa Septuagint.

Kyanemene mu Bwikalo Bwabo Kintu kyanemene mu bwikalo bwa Bayudea kyajinga nshinagoga, kuvwangakotu ne bishimikwa bikwabo byalamankene nayo nangwatu byobya byajinga kwipi, mo baubilanga bintu byavula bingi. Mu bino bishimikwa, kimye kimo bachibilangamo mambo, kwikelamo na misambo ya bangikazhi kabiji bantu basambakenangamo na kuja kajo mu bibamba bya kujiilamo byajingamo. Kimye kimo, benyi bebanengezhezhanga kulaala mu bibamba byalamankene na nshinagoga.

Mu mapunzha avula, nshinagoga beingijishanga kufunjishishamo baana basukulu, monka mu kishimikwa kintutu kimo. Twakonsha kufwanyikizha kibamba mwapwila baana basukulu babena kufunda kutanga bisopelo bikatampe mufunjishi byo anemba pa kipepala kyo balenga na bupula. Ano masukulu anemene bingi mambo alengejile Bayudea bakala kufunda, kabiji ne bantutu babujile kufunda kuyuka Binembelo.

Nangwa byonkabyo, nkebelo ine ya nshinagoga yajinga ya kupopwelamo. Onkao mambo, kechi twakonsha kukumya kwipasha kwajinga pa kupwila kwa bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi ne kokwa kwaubiwanga mu mashinagoga a Bayudea ne. Kupwila kwa bena Kilishitu nako kwajinga na nkebelo ya kupopwela Yehoba kupichila mu kulomba, kwimba nyimbo ya lutotelo, kutanga ne kwisamba pa Mambo a Lesa. Akwe kwipasha kechi kwapwile pa kyokyatu kimye ne. Mu ano onse mazubo a kupopwelamo, bantu babingulanga bintu byakebewanga; kabiji jishuko ja kutanga ne kwisamba pa Mambo a Lesa kechi jaikalangatu na bantangi ba bupopweshi ne; kupwila bekunengezhanga ne kutangijilwa na bakulumpe mu kipwilo.

Bakamonyi ba kwa Yehoba lelo jino nabo balondela byaubanga Yesu ne baana banji ba bwanga ba mu myaka kitota kitanshi. Kupwila kubiwa mu mazubo abo a Bufumu kwipashako na kokwa kwaubiwanga mu nshinagoga wa kala. Kyakilamo kunema, Bakamonyi bapwila pamo na nkebelo imotu yajingapo na bantu batemenwe bukine, ya ‘kufwenya kwipi ne Lesa.’—Yakoba 4:8.

[Kipikichala pa peja 16, 17]

Kino kishimikwa bekishimika kwingijisha mutanchi wa mu myaka kitota kitanshi wa Gamla Nshinagoga

[Kipikichala pa peja 18]

Masukulu a mu nshinagoga afunjishanga tulombwana twa myaka 6 kufika ku 13

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu