BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w01 6/1 pp. 23-27
  • “Umvwe Lesa Tuji Nanji, Ñanyi Uketwimena?”

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • “Umvwe Lesa Tuji Nanji, Ñanyi Uketwimena?”
  • Kyamba kya Usopa—2001
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Bañanyi Lelo Jino Baji na Lesa?
  • Biyukilo bya Kuyukilako Baji na Lesa
  • Kino kyo Kimye kya Kutala-tala Bulongo ne Kuyuka Bishinka
  • Mpopwelo yo Akeba Lesa
    Nanchi Baibolo Kine Ufunjishaˈmba Ka?
  • Nakonsha Kutana Byepi Bupopweshi bwa Kine?
    Mepuzho a mu Baibolo a Kumbulwa
  • Mwakonsha Kuyuka Byepi Mpopwelo ya Kine?
    Kyamba kya Usopa—2011
Kyamba kya Usopa—2001
w01 6/1 pp. 23-27

“Umvwe Lesa Tuji Nanji, Ñanyi Uketwimena?”

“Pano tusakwamba ka na mambo a bino bintu? Umvwe Lesa tuji nanji, ñanyi uketwimena?”—LOMA 8:31.

1. Bañanyi bafumine mu Ijipita pamo na bena Isalela, kabiji kika kibalengejile kuba byo byo?

PA KUPITA myaka 215 bena Isalela byo bafuminenga mu buzha ku Ijipita, ‘jibumba ja bantu ba mitundu yapusana-pusana jatuntukile nabo.’ (Kulupuka 12:38) Bano bantu babujile bena Isalela nabo bapichile mu malwa a myalo jikumi yapumpwile bena Ijipita yalengejile kulengulula balesa babo ba bubela. Pa kyonka kya kimye bemwenejile abo bene Yehoba byo alamine bantu banji, kikatakata kutatwila pa mwalo wa buna. (Kulupuka 8:23, 24) Nangwa kya kuba kechi bayukishe milaye ya Lesa ne, bashiinwe pa kintu kimo: Balesa ba Ijipita bakankelwe kuzhikijila bena Ijipita, bino Yehoba aye wamwesheshe bulume bwanji bwa kulama bena Isalela.

2. Mambo ka Lehaba kyo akwashishe bena Isalela baendejile ntanda, kabiji mambo ka o abujile kulubankanya pa kuketekela mwi Lesa wa bena Isalela?

2 Myaka 40 yalondejilepo, bena Isalela kasa bakyangye kutwela mu ntanda ya Mulaye, nswanamumi kwi Mosesa aye Yoshua watumine banabalume babiji na kwendela ntanda. Akwa ko bayile bataineko ngikazhi umo mu Yeliko Lehaba. Nkuwa ya Yehoba yo aumvwine ya kulama bena Isalela pa myaka 40 kufuma kimye bashile Ijipita, yamushiine kuba’mba wafwainwe kwikala na mapesho a Lesa umvwe wakwasha bantu banji. Pa uno mulanguluko wanji wawama, po pafumine ne lupulukilo lwanji ne kisemi kyanji, kimye bena Isalela kyo balukukile yewa muzhi ne kumonauna. Jishinda ja kukumya jo bebapulwishishemo, jajinga kishiino kyamwesheshe kuba’mba bajinga na Lesa. Onkao mambo, Lehaba kechi walubankenye pa kuketekela mwi Lesa wa bena Isalela ne.—Yoshua 2:1, 9-13; 6:15-17, 25.

3. (a) Kya kukumya ka Yesu kyo aubile ku bwipi na muzhi wa Yeliko, kabiji bantangi ba Bayudea bekyumvwine byepi? (b) Kika Bayudea bamo kuvwangakotu ne boba babujile Bayudea kyo bayukile?

3 Pa kupitapo myaka bitota 15, Yesu Kilishitu wabukile mpofu umo wa lulombo wajinga kwipi na muzhi wa Yeliko. (Mako 10:46-52; Luka 18:35-43) Uno muntu wasashijile Yesu kumubila lusa, akyo kibena kumwesha amba Yesu wajinga na Lesa. Nangwa kyajinga byonkabyo, bantangi ba Bayudea ne bantu babo, bakaine bya kukumya byaubilenga Yesu, abyo byamwesheshenga kiyukilo kya kuba’mba waingijilenga mingilo ya Lesa. Bakebele-kebelenga mashinda mwa kumushiina. (Mako 2:15, 16; 3:1-6; Luka 7:31-35) Nangwatu kimye kyo bashiinwe kuba’mba Yesu wasangwilwe pa nyuma ya kumwipaya, kechi baitabile amba ino yonse yajinga mingilo ya Lesa ne. Onkao mambo, batatwile kumanyika batumwa ba Yesu kuchina’mba bakatwajijila na mwingilo wa kusapwila “mambo awama a Nkambo Yesu.” Pano bino Bayudea bamo kuvwangakotu ne boba babujile Bayudea, bateleko muchima ku bino bintu ne kuyuka buneme bwabyo. Abo bayukishetu kuba’mba Lesa wakaine bantangi ba Bayudea betumbijikanga abo bene, bino wajinga na batumwa ba kwa Yesu Kilishitu bepelwile.—Byubilo 11:19-21.

Bañanyi Lelo Jino Baji na Lesa?

4, 5. (a) Bantu bamo balanguluka byepi pa kusala bupopweshi? (b) Pa kuba’mba muntu ayuke bupopweshi bwa kine, ñanyi jipuzho jikatampe jo afwainwa kwiipuzha?

4 Pa mambo a bupopweshi bwa kine, ntangi wa bupopweshi umo ku nyuma kwe mu mwisambo wa mepuzho pa Televizhonyi waambile amba: “Nakonsha kwamba namba abwe bupopweshi bwa kine, umvwe bwalula bantu kwikala na byubilo byawama ne kwikela monka.” Ibyo, bupopweshi bwa kine bwalula bantu ke ba byubilo byawama. Nanchi umvwe bupopweshi bwalula bantu kwikala na byubilo byawama, abya kyo kimwesha amba buji na Lesa nyi? Nanchi kino kyo kiyukilo kya kuyukilako bupopweshi bwa kine nyi?

5 Muntu yense wisajila mwine kyo atemwa, kubikapotu ne bupopweshi boakeba. Pano bino kwikala na lūsa lwa kwisajila kintu kechi kyo kimwesha’mba muntu wakonsha kusala bulongo ne. Kya kumwenako, bantu bamo basala bupopweshi mambo a bantu bavula bayamo, bunonshi bujimo, bisela bya kukaya bijimo nangwa kampe na mambo a kuba balongo babo mo mo baya. Pa bino byonse kafwapo nangwa kimo kyakonsha kukwasha muntu kuyuka’mba abwe bo bupopweshi bwa kine nangwa bo bwa bubela ne. Jipuzho jikatampe jafwainwa kwipuzhiwa ke jino: Bupopweshi ka bufunjisha bantu bajimo kuba kyaswa muchima wa Lesa ne kumwesha kya kine amba baji na Lesa, pa kuba’mba bo bapwañana nabo bambe na mukoyo amba “Lesa tuji nanji”?

6. Ñanyi byambo bya kwa Yesu bilumbulula bulongo bupopweshi bwa kine ne bwa bubela?

6 Yesu wabulañene bya kuyuka bupopweshi bwa kine ne bwa bubela kimye aambile amba: ‘Jimukai ku bangauzhi ba bubela, beya ko muji na biseba bya mikooko, kabiji munda mwabo bo bamisuka bakaji. Mukebayukila ku bipangwa byabo.’ (Mateo 7:15, 16; Malakai 3:18) Twayai twisambe pa “bipangwa” bimo nangwa’mba biyukilo bya kuyukilako bupopweshi bwa kine, pa kuba’mba tuyuke lelo jino baji na Lesa.

Biyukilo bya Kuyukilako Baji na Lesa

7. Kufunjishatu byonka biji mu Baibolo kulumbulula ka?

7 Bafunjisha biji mu Baibolo. Yesu waambile’mba: “Kufunjisha kwami kechi kwamitu ne, nanchi kwa aye wantuma. Inge muntu waswa kuba kyaswa muchima wanji, usakuyuka kufunjisha kwami, kana kwa kwa Lesa, kana nangwa neambila ami mwine.” Kabiji waambile’mba: “Aye wa kwa Lesa umvwa byambo bya Lesa.” (Yoano 7:16, 17; 8:47) Onkao mambo, pa kuba’mba muntu ekale na bibusa bya Lesa wafwainwa kufunjishatu byonka biji mu Byambo bya Lesa; ne kukana mafunjisho afunjisha maana ne mizhilo ya bantu.—Isaya 29:13; Mateo 15:3-9; Kolose 2:8.

8. Mambo ka o kyanemena kwingijisha jizhina ja Lesa pa ku mupopwela?

8 Bengijisha ne kusapwila jizhina ja Lesa, Yehoba. Isaya waawile amba: “Mu aja juba mukamba’mba: Musanchilai Yehoba, itainga pa jizhina janji; babulai ba mu mikoka ya bantu byo auba, sapwilai amba: Jizhina janji jatumbalala. Imbilai Yehoba bya kumutota, mambo wauba bya kukumya; bino biyukanyikwe pano pa ntanda ponse.” (Isaya 12:4, 5) Yesu wafunjishe baana banji ba bwanga kulomba amba: “Tata wetu wa mwiulu, Jizhina jenu jizhile.” (Mateo 6:9) Onkao mambo, kana bajinga Bayudea nyi nangwa ne, bena Kilishitu bafwainwe kwikala ‘bantu ba jizhina [ja Lesa].’ (Byubilo 15:14) Kya kine, Lesa kimutokela bingi ku muchima pa kwikala na “bantu na mambo a jizhina janji.”

9. (a) Mambo ka baji mu bupopweshi bwa kine kyo bekela basekela? (b) Isaya wapusanya byepi bupopweshi bwa kine ku bwa bubela?

9 Bamwesha byubilo bya Lesa wa lusekelo. Byo aji ye mwine mwina “mambo awama,” Yehoba ye “Lesa wa [lusekelo, NW].” (1 Timoti 1:11) Nga mambo ka bapopweshi banji kyo bafwainwa kwikela baakamwatu kikupu? Nangwa kya kuba pano pa ntanda paji bya malwa ne makatazho, bena Kilishitu ba kine batwajijila kwikala basekela mambo kimye kyonse baja kajo kavula ka ku mupashi. Isaya wibapusanya na boba baji mu bupopweshi bwa bubela amba: “Nkambo Yehoba waamba bino amba: Umvwai, bantu bami ba mwingilo bakekalanga na bya kuja, pakuba anweba mukafwanga nzala; Umvwai, bantu bami ba mwingilo bakekalanga na bya kutoma, pakuba anweba mukafwanga kilaka; Umvwai, bantu bami ba mwingilo bakasekelanga, pakuba anweba mukamonanga bumvu; Umvwai, bantu bami ba mwingilo bakembanga na mambo a lusekelo lwa mu michima yabo, pakuba anweba mukatama miteto na mambo a misongo ya michima ye nu, ne kuwowakana na mambo a kumanama kwa mipashi yenu.”—Isaya 65:13, 14.

10. Aba baji mu bupopweshi bwa kine bachinuzhuka byepi kufunjila bintu mu lubilo kya kuba kana bapitamo?

10 Mu byubilo byabo ne mfuukwilo ya bintu balondela mafunde a Baibolo. “Ketekela mwi Yehoba na muchima wobe yense, ne kuta muchima ku milangwe yobe obe mwine ne. Umuvulukenga konse konse ko uya ne aye ukakolwela mashinda obe.” (Byambo bya Mana 3:5, 6) Lesa ukwasha boba bakeba kutangijilwa ne aye babula kuketekela mu mafunjisho aya mungi a bantu bakana maana anji. Umvwe muntu wakeba mwine amba bwikalo bwanji bwikale mwayila Byambo bya Lesa, kikamukwasha kuchinuzhuka kufunjila bintu mu lubilo kya kuba kana wapitamo.—Masalamo 119:33; 1 Kolinda 1:19-21.

11. (a) Mambo ka baji mu bupopweshi bwa kine o bafwainwa kubula kwabana, kabungwe ka bantangi keikajila ne bantu nabo beikajila mu kipwilo? (b) Ñanyi kya kumwenako ku jitanga kyo bakonsha kumwesha aba batangijila bantu ba Lesa?

11 Batangijilwa byonka byajinga ba mu kipwilo kya bwina Kilishitu kya mu myaka-kitota kitanshi. Yesu wapaine uno mukambizho: “Kechi mutelwe’mba Labi ne: mambo mufunjishi wenu umotu, ne anweba bonse mwi balongo ne balongo. Kabiji kechi mutele umo wa pano panshi amba, Tata, ne: mambo Shenu umotu, yenka uji mwiulu. Nangwa kechi mutelwe’mba, bakandonda ne: mambo kandonda wenu umotu, yenka Kilishitu. Kabiji wakila mu bukulumpe mwenu ukekala wa mwingilo wenu.” (Mateo 23:8-11) Kipwilo kya balongo na balongo kichinuzhuka kwikala na kabungwe ka bantangi beambila bya mulambisha ne kwitumbijika abo bene mu kipwilo. (Yoba 32:21, 22) Aba balama jitanga ja Lesa bejilama ‘kechi na mambo a kwibakanjikizha ne, poso na muchima wa kifyele, monka mwayila muchima wa Lesa; nangwa na mambo a mali ne, poso na muchima yense; nangwa kwibobila bunkambo aba bo bebapa kwibalela ne, poso bealula abo bene ke bakumwenako jitanga.’ (1 Petelo 5:2, 3) Bakafunga ba kine ba bwina Kilishitu kechi beubila bunkambo pa lwitabilo lwa bakwabo ne. Byo baji ba mwingilo mu mwingilo wa Lesa, bengila na ngovu yonse kwikala ke bakumwenako.—2 Kolinda 1:24.

12. Ñanyi munema Lesa ye asaka kuba’mba aba bamukeba bamweshenga ku makafulumende a bantu?

12 Bakokela kafulumende wa bantu kwa kubula kwivwanga mu bya bumulwila ntanda. Awa “ulengulula bakulumpe balama kyalo” kechi wafwainwa kuketekela amba uji na Lesa ne. Mambo ka? Mambo a kuba’mba “bukulumpe bonse bufuma kwi Lesa.” Onkao mambo aye ulengulula bakulumpe balama kyalo, ukanya ne kyatongola Lesa.” (Loma 13:1, 2, NW) Bino nangwa byonkabyo, Yesu wayukile lukatazho lwikalapo, kyo kyo aambijile bino byambo amba: “Lubulai kwa Kesala bintu bya kwa Kesala, kabiji kwa Lesa bintu bya kwa Lesa.” (Mako 12:17) Aba bakeba Lesa bafwainwa ‘kusambila kukebesha bufumu [bwa Lesa] ne bololoke bwanji,’ aku saka banemeka mizhilo ya kyalo kwesakana na mingilo yabo kwi Lesa. (Mateo 6:33; Byubilo 5:29) Yesu wakonkomwejile pa kubula kwivwanga mu bya bumulwila ntanda kimye aambile’mba: “Abo kechi bo ba panopantanda ne, byonka byo nji amiwa kechi ne wa panopantanda ne.” Kabiji wanungilepo amba: “Bufumu bwami kechi bwa panopantanda ne.”—Yoano 17:16; 18:36.

13. Butemwe bwingila mwingilo ka mu kuyuka bantu ba Lesa?

13 Kechi batala ku bilungi mu kubila “bantu bonse byawama” ne. (Ngalatiya 6:10) Bena Kilishitu kechi betala ku bilungi ne, batemwa bantu bonse nangwa kya kuba bapusana bikoba, bunonshi, kufunda, byalo nangwa milaka. Kubila bonse byawama kikatakata bakwabo ba mu lwitabilo kikwasha kuyuka bulongo baji na Lesa. Yesu waambile’mba: ‘Pa kyo kino po po bakayukila bonse amba anweba mwi baana bami ba bwanga, inge mwitemwe anwe bene na bene.’—Yoano 13:35; Byubilo 10:34, 35.

14. Nanchi aba baji na Lesa bebatemwa ku bonse nyi? Lumbululai.

14 Bepana abo bene kumanyikwa pa mambo a kuba kyaswa muchima wa Lesa. Yesu wasopeshejile jimo batumwa banji amba: “Inge bampachile amiwa, kabiji bakemupata ne anweba; inge balamine mambo ami, bakalama ne enu.” (Yoano 15:20; Mateo 5:11, 12; 2 Timoti 3:12) Aba baji na Lesa kimye kyonse bebashikwa byonka byo bashikilwe Nowa wazhachishe ntanda kupichila mu lwitabilo lwanji. (Bahebelu 11:7) Lelo jino, aba bakeba Lesa kechi bafwainwa kupezha byambo bya Lesa nangwa kuzhilulula mafunde a Lesa amba babule kumanyikwa ne. Bafwainwa kuyuka kuba’mba, byo babena kwingijila Lesa na bukishinka, bantu [“bakebakumya ne kwibanena bibi,” NW]—1 Petelo 2:12; 3:16; 4:4.

Kino kyo Kimye kya Kutala-tala Bulongo ne Kuyuka Bishinka

15, 16. (a) Ñanyi mepuzho asakwitukwasha kuyuka jibumba ja bupopweshi jiji na Lesa? (b) Nga bantu bavula batana ñanyi mukumbu, kabiji mambo ka?

15 Ishikishai kuba’mba, ‘ñanyi jibumba ja bupopweshi jayukanyikwa’mba jo jikakachila ku Byambo bya Lesa, jiji na mafunjisho apusana na a bantu bavula? Bañanyi banemeka jizhina ja Lesa, ne kwijingijisha mu kwiyukanyikisha abo bene? Bañanyi bashiinwa kuba’mba Bufumu bwa Lesa bo bonka bukapwisha makatazho a bantu? Bañanyi balama mizhilo ya Lesa ya byubilo byawama, bamonwa amba bakiji mu bya kala? Ñanyi jibumba jibula kufweta bantangi, bino bonse bajimo basapwishi? Bañanyi batakaikwa pa mambo a kwikala bangikazhi bakokela mizhilo, nangwa kya kuba kechi betumpa mu bya bumulwila ntanda ne? Bañanyi abo bene bataya kimye ne mali abo na kukwasha bantu’mba bayuke Lesa ne nkebelo yanji? Kununga pa bino byonse bya lutakaiko, bañanyi bo balengulula, bo bendeleka ne kumanyika?’

16 Bantu bavula kuzhokoloka ntanda yonse batala-tala bulongo ne kuyuka bishinka, kabiji bashiinwa kuba’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba bo bonka baji mu bupopweshi bwa kine. Baswa kino mambo a kumona bifunjisha Bakamonyi ba kwa Yehoba, byubilo byabo, ne buwame buji mu bupopweshi bwabo. (Isaya 48:17) Bantu bavula bamba byonka byo kyaambiwe pa Zekaliya 8:23 amba: “Tuyenga nenu, mambo twaumvwa’mba Lesa muji nanji.”

17. Mambo ka o kibujila kwambiwa amba Bakamonyi ba kwa Yehoba belundumika pa kwamba’mba bo baji mu bupopweshi bwa kine?

17 Nanchi Bakamonyi ba kwa Yehoba belundumika pa kwamba’mba bo baji na Lesa nyi? Kwamba kwabo kuji byonka byajinga bena Isalela mu Ijipita byo bajinga na Lesa nangwa kya kuba ntanda ya Ijipita yajinga na mafunjisho ayo. Kabiji kuji nobe bena Kilishitu ba mu kitota-myaka kitanshi bajinga na Lesa, kechi bupopweshi bwa Kiyudea ne. Bishinka abyo bine biambila. Mu byalo 235, Bakamonyi ba kwa Yehoba babena kwingila mwingilo Yesu ye apele baana banji ba bwanga ba kine amba bakengilenga mu moba a kupelako: “Ano mambo awama a Bufumu akasapwilwa panopantanda ponse mwa kwibashimwina ba mu mikoka yonse ya bantu; bino ke ku mpelo.”—Mateo 24:14.

18, 19. (a) Mambo ka Bakamonyi ba kwa Yehoba kyo babujila kuleka mwingilo wabo wa kusapwila, nangwa kya kuba bebamanyika? (b) Nga Masalamo 41:11 etabizha byepi kishinka kya kuba’mba Bakamonyi baji na Lesa?

18 Bakamonyi ba kwa Yehoba batwajijila kwingila uno mwingilo kwa kubula kuchina lumanamo kwibalekesha mwingilo wabo. Mwingilo wa Yehoba wafwainwa kabiji ubena kwingijiwa. Mikoyo yajingako mu myaka ya ku nyuma kwe ya kukanya Bakamonyi ba kwa Yehoba kwingila mwingilo wa Lesa kafwako nangwa kyo yaubapotu ne, mambo Yehoba mwine walaile’mba: “Kafwako kyela nangwa kimo kyo bakabunda kya kukulwishako obewa kikengila bulongo ne, kabiji obewa ukebashinka bulaka bonse bakemana na kukushinawina mu kije. Bino bintu byo byo bakatambula ba mwingilo wami amiwa Yehoba, ne kubinga kwabo kukafuma kwi amiwa.”—Isaya 54:17.

19 Bakamonyi ba kwa Yehoba byo bakosa na kutalañana na lumanamo mwaya ntanda yonse, ne kupayankana kukilatu ne byo kyajinga kala—ke kishiino kya kuba’mba Yehoba wasekela mu byo babena kuba. Mfumu Davida waambile’mba: “Ku kyonka kino kintu nayuka namba, Anweba mwasekela mwi amiwa, Mambo mulwanyi wami kechi wanshinda ne kusangalala ne.” (Masalamo 41:11; 56:9, 11) Balwanyi ba Lesa kechi bakashinda bantu ba Yehoba ne, mambo Ntangi wabo aye Yesu Kilishitu ubena kunankama ku lushinjilo lwapelako!

Mwakonsha Kukumbula Nyi?

• Ñanyi bantu bamo bajinga na Lesa kala?

• Ñanyi biyukilo bimo bya kuyukilako bupopweshi bwa kine?

• Mambo ka anweba bunke kyo mwashiinwa kuba’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba baji na Lesa?

[Kipikichala pa peja 24]

Aba bakeba kwikala na Lesa, mafunjisho abo afwainwa kwimena pa Byambo byanji

[Kipikichala pa peja 26]

Bakulumpe mu kipwilo ba bwina Kilishitu bekala bakumwenako jitanga

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu