Yehoba “Ukebachibila Nsambu”
‘Nanchi ne aye Lesa kechi akebachibile nsambu banji bo asalulula, bamujijila mute ne bufuku, amu?’—LUKA 18:7.
1. Bañanyi bemutundaika, kabiji mambo ka?
KUZHOKOLOKA mwaya ntanda yonse, Bakamonyi ba kwa Yehoba banabalume ne banabakazhi bamo baingijila Yehoba mu bukishinka pa myaka yavula bingi. Nanchi mwayukapo bamo nyi? Apo kampe mubena kuvulukapo nyenga umo wakikulumpe, wabatizwe kala ubula kushala ku kupwila kwikalako pa Nzubo ya Bufumu. Nangwa mubena kulangulukapo mulongo umo wakikulumpe watemwa kutanwa mu mwingilo wa kusapwila mulungu ne mulungu kabiji waingila uno mwingilo mu bukishinka pa myaka yavula bingi. Bano bantu bakishinka bavula bakonsha kuba ke balanguluke amba kino kimye Amagedonyi inge yaishile kala ne kupita inge yapita kala. Pano bino ino ntanda yaluwankana kechi yakokesha lwitabilo lwabo mu milaye ya Yehoba ne, nangwa kwibalengela kubula ‘kukoselamo ne ku mpelo ne.’ (Mateo 24:13) Lwitabilo lwakosa lumwesha bano bakalume ba Yehoba bakishinka lutundaika bingi kipwilo kyonse.—Masalamo 147:11.
2. Ñanyi byubilo bitulengela kuba bulanda?
2 Kimye kimo twakonsha kumona bantu saka babwela munyuma. Bamo Bakamonyi baingijilenga bingi bulongo mu mwingilo pa myaka yavula, pano bino mukuya kwa moba lwitabilo lwabo mwi Yehoba lwatendekele kukepa, ne kyapeleleko balekele kutanwa ku kipwilo kya bwina Kilishitu. Kituba bingi bulanda pa kumona bakwetu bo twajinga nabo bamusankilapo Yehoba, bino ke mutembo wetu wa kusakisha kukwasha ‘mukooko walubilamo’ kuba’mba abwele ku jitanga. (Masalamo 119:176; Loma 15:1) Nangwa byonkabyo, kino kileta bingi mepuzho avula pa kumona bamo saka batwajijila mu lwitabilo ne bakwabo nabo byo babula kutwajijila. Ki ka kilengela Bakamonyi bavula kutwajijila kwitabila mu milaye ya Yehoba ne bakwabo nabo kubula kutwajijila? Nga atweba umo umo twakonsha kubapo ka pa kuba’mba luketekelo lwetu lwa kuba’mba “aja juba jikatampe ja Yehoba” jafwenya kala pepi lukose? (Zefwaniya 1:14) Twayai tumone kishimpi kiji mu Mambo awama a kwa Luka.
Lujimuno ku Boba Babena Kwikala mu Kimye kya Kwiya kwa “Mwana Muntu”
3. Bañanyi kikatakata bafwainwa kumwenamo mu kishimpi kya mwanamukazhi wafwijilwe ne mutonyi, kabiji mambo ka?
3 Mu Luka kitango 18, tutanamo kishimpi kya kwa Yesu kyo aambile pa mwanamukazhi wafwijilwe ne mutonyi. Kino kipashako na kishimpi kya muntu wasakile na mukoyo, kyo twisambilepo mu mutwe wafumako. (Luka 11:5-13) Bino jino jishimikila ja mu Baibolo ja mwanamukazhi wafwijilwe ne mutonyi jamwesha kuba’mba kino kishimpi kingila bingi ku boba babena kwikala kikatakata mu kimye kya kwiya kwa “mwana muntu” mu Bufumu, abo bwatatwile mu 1914.—Luka 18:8.a
4. Yesu wakyambile pa ka saka akyangye kushimikizha kishimpi kiji mu Luka kitango 18?
4 Yesu saka akyangye kushimikizha kishimpi kya mwanamukazhi wafwijilwe ne mutonyi, patanshi wakilumbulwile’mba kiyukilo kya juba ja kwikala kwanji pa Bufumu kikamweka nobe byonka byuba “kubesha kwa mvula, byo abesha kuntu kumo mwiulu, kwamweka ne konse kukwabo mwiulu.” (Luka 17:24; 21:10, 29-33) Bino bantu bavula babena kwikala mu “kimye kya ku mpelo” kechi batako muchima ku kino kiyukilo ne. (Danyela 12:4) Mambo ka? Mambo a byonka byalengejile ne bantu ba mu myaka ya Nowa ne ya Lota kusula lujimuno lwa Yehoba. Muyoya myaka, bantu ‘bajiilenga, batomenenga, bapotelenga, bapotolwelenga, bajiminenga, bashimikilenga kufika ne ku juba jo baonawinwe bonse.’ (Luka 17:26-29) Bafwile mambo batesheshe muchima ku bintu bya mu bwikalo ne kuvulama kyaswa muchima wa Lesa. (Mateo 24:39) Ne lelo jino, bantu bavula beyeka na kukeba bintu bya mu bwikalo bya pa juba pa juba kabiji kiyukilo kibena kumwesha kuba’mba mpelo ya bapanopantanda babula kwakamwa Lesa ijitu pepi kechi bekimona ne.—Luka 17:30.
5. (a) Bañanyi Yesu bo ajimwineko, kabiji mambo ka? (b) Ki ka kyalengela bamo kusankilapo lwitabilo lwabo?
5 Yesu wayukile kuba’mba nangwatu baana banji ba bwanga nabo bakonsheshe kongolwa na ntanda ya kwa Satana ne ‘kubwela ku bintu bya kunyuma.’ (Luka 17:22, 31) Kabiji kino kyo kibena kumweka ne ku bena Kilishitu bamo. Bano bantu basakishe bingi pa myaka yavula kuba’mba Yehoba onaune ino ntanda ibi. Pano bino, balefwilwe Amagedonyi byo yabujile kwiya mu kimye kyo beiketekejilenga. Lwitabilo lwabo lwa kuba’mba juba ja Yehoba jafwenya kala pepi lwapwile. Balekele kuya mu busapwishi kabiji batendekele pachepache kulonda bintu bya ku mubiji abyo bibashijilekotu kimye kicheche kya bintu bya ku mupashi. (Luka 8:11, 13, 14) Ne ko kyakayanga ‘babwelele ku bintu bya kunyuma.’ Byo kyaletapo bulanda!
Kyo Twafwainwa ‘Kulombelanga Moba Onse’
6-8. (a) Shimikizhai kishimpi kya mwanamukazhi wafwijilwe ne mutonyi. (b) Yesu watazhizhe mwepi kino kishimpi?
6 Ki ka kyo twakonsha kuba pa kuba’mba tutwajijile kuketekela amba milaye ya Yehoba ikafikizhiwa? (Bahebelu 3:14) Yesu waambilepo pa buno bwipuzho panyumatu ya kujimunako baana banji ba bwanga kubula kubwela ku ntanda ibi ya kwa Satana.
7 Luka washimuna’mba Yesu “wibatayile kishimpi mu kwibabula’mba mwafwainwa kulomba moba onse ne kukoka ne.” Yesu waambile’mba: ‘Ku muzhi umo kwajinga mutonyi, wabujile kwakamwa Lesa, nangwa kunemeka muntu ne: kabiji mwajinga mwanamukazhi wafwijilwe mu yewa muzhi; waishilenga javula na kumwambila’mba, Banchibile mambo na yewa ye twikenda nanji. Pakuba aye wakikainenga moba amo: bino pa nyuma wiambila mwine amba, Nangwa mbula kwakamwa Lesa, nangwa kunemeka muntu ne, byonkabyo mambo onka a uno mwanamukazhi wafwilwa wankatazha, nkamuchibila mambo anji, kuchina namba wakankokesha na kwiyaiya kwanji.’
8 Panyuma ya kushimikizha bino, Yesu waambile ne mokyaijile’mba: ‘Umvwai akya kyaambile mutonyi wabula koloka. Nanchi ne aye Lesa kechi akebachibile nsambu banji bo asalulula, bamujijila mute ne bufuku, nangwa wabanda kwibakwasha, amu?’ Nemubula namba, ukebachibila nsambu bukiji. Byonkabyo, Mwana muntu byo akeya, ukatana lwitabilo panopantanda nyi?’—Luka 18:1-8.
“Banchibile Mambo”
9. Kishina ka kyalumbululwa patoka mu kishimpi kya mwanamukazhi wafwijilwe ne mutonyi?
9 Kishina kya kino kishimpi kyalumbululwatu patoka. Bantu batongolwa mu kino kishimpi bonse babiji bekyambilepo kabiji ne Yesu mwine waambilepo. Mwanamukazhi wafwijilwe wasashijile’mba: “Banchibile mambo.” Mutonyi waambile’mba: “Nkamuchibila mambo anji.” Yesu washikishe’mba: “Nanchi ne aye Lesa kechi akebachibile nsambu [nenyi]?” Yesu waambilepo ne byambo bikwabo pe Yehoba amba: “Ukebachibila nsambu bukiji.” (Luka 18:3, 5, 7, 8) Kimye ka kikatakata Lesa kyo ‘akebachibila nsambu’?
10. (a) Moba a nshinka ajingako mwaka ka mu myaka kitota kitanshi? (b) Kimye ka bantu ba Lesa ba mu ano moba kyo bakachibilwa nsambu, kabiji bakebachibila byepi?
10 Mu myaka kitota kitanshi, “moba a nshinka” afikile mu 70 C.E., kimye Yelusalema ne nzubo ya Lesa kyo yaonawinwe. (Luka 21:22) “Aja Juba jikatampe ja Yehoba” jo juba jo bakebachibilamo nsambu ya bantu ba Lesa ba mu ano moba. (Zefwaniya 1:14; Mateo 24:21) Mu joja juba, Yehoba mo mo ‘akalubwila bya malwa aba bamwesha malwa’ ku bantu banji, ‘[Yesu Kilishitu] byo akashinkanya nabo babula kuyuka Lesa, ne abo babula kukokela mambo awama a Nkambo yetu Yesu.’—2 Tesalonika 1:6-8; Loma 12:19.
11. Mu ñanyi jishinda kuchibilwa nsambu mo kukobiwa “bukiji”?
11 Pano nga twafwainwa kwibyumvwina mwepi byambo bya kwa Yesu bya kuba’mba Yehoba ukebachibila nsambu “bukiji”? Mambo a Lesa alumbulula amba “nangwa [Yehoba] wabanda kwibakwasha” usakukebachibila nsambu kimye byo kikafika. (Luka 18:7, 8; 2 Petelo 3:9, 10) Mu myaka ya Nowa, muyulo wa mema byo aishile, babi baonawinwe kwa kubula nangwa kutaya kimye ne. Byonkabyo, ne mu myaka ya Lota, mujilo byo aponene mwiulu, wibonawine babi. Yesu waambile’mba: “Byo kikekala ne mu juba ja Mwana muntu byo akamweka.” (Luka 17:27-30) Onkao mambo, “lonaiko lukebasolomokela” jibiji babi. (1 Tesalonika 5:2, 3) Kine, twakonsha kuketekela amba Yehoba kechi ukaswisha ntanda ya kwa Satana kutwajijila kimye kyabaya ne.
“Ukebachibila Nsambu”
12, 13. (a) Kishimpi kya kwa Yesu kya yewa mwanamukazhi wafwijilwe ne mutonyi kitufunjisha’mba ka? (b) Mambo ka o twakonsha kusumininwa amba Yehoba umvwa milombelo yetu ne kwituchibila nsambu?
12 Kishimpi kya kwa Yesu kya mwanamukazhi wafwijilwe ne mutonyi kyaamba pa bukine bukwabo bwanema. Yesu byo alumbulwilenga mwatajile kishimpi, waambile’mba: “Umvwai akya kyaambile mutonyi wabula koloka. Nanchi ne aye Lesa kechi akebachibile nsambu banji bo asalulula [nenyi]?” Pano bino Yesu kechi waesakenyenga Yehoba pamo ne mutonyi uba nobe Lesa naye ulama bantu baitabila mu jishinda jimotu ne. Mu kifulo kya byo byo, Yesu wafunjishe baana banji ba bwanga kumona Yehoba byo apusana na yewa mutonyi. Ñanyi mashinda amo amwesha byo bapusana?
13 Mutonyi watongolwa mu kishimpi kya kwa Yesu kechi wajinga ‘waoloka’ ne, bino aye “Lesa ye waoloka mu kuchibamambo.” (Masalamo 7:11; 33:5) Mutonyi kechi wateleko muchima ku mwanamukazhi wafwijilwe ne, bino Yehoba aye wata muchima bantu umo umo. (2 Byambo bya Moba 6:29, 30) Mutonyi kechi wakebelenga kukwasha mwanamukazhi wafwijilwe ne, bino Yehoba aye usakisha bingi kukwasha bonse bamwingijila. (Isaya 30:18, 19) Lufunjisho ka lujimo? Umvwe mutonyi wabula koloka waumvwine byalombele mwanamukazhi wafwijilwe ne kumuchibila mambo, Yehoba aye wakilapo kumvwa bilomba bantu banji kabiji wibachibila nsambu.—Byambo bya Mana 15:29.
14. Mambo ka o twafwainwa kubula kusankilapo lwitabilo lwa kuba’mba juba ja Lesa ja lonaiko jibena kwiya?
14 Onkao mambo, bonse babula kuketekela amba juba ja Lesa ja lonaiko jibena kwiya betwezha mu malwa akatampe. Mambo ka? Mambo byo bakana amba “aja juba jikatampe ja Yehoba” kechi jiji pepi ne, ko kuba’mba, bamuzhinauka Yehoba amba kechi wakonsha kufikizha milaye yanji mu bukishinka ne. Bino kafwako muntu nangwa umo wakonsha kuzhinauka bukishinka bwa Lesa ne. (Yoba 9:12) Bwipuzho bwanema ke bwa kuba’mba, Abya atweba pa muntu pa muntu tukatwajijila kwikala bakishinka nyi? Uno ye mutwe Yesu ye aambilepo ku mpelo ya kishimpi kyanji kya mwanamukazhi wafwijilwe ne mutonyi.
‘Nanchi Ukatana Luno Lwitabilo Panopantanda Nyi?’
15. (a) Ñanyi bwipuzho Yesu bo aipwizhe, kabiji mambo ka? (b) Bwipuzho ka bo twafwainwa kwishikisha?
15 Yesu washikishe bwipuzho bwanema bingi kuba’mba: ‘Mwana muntu byo akeya, ukatana [luno, NW] lwitabilo panopantanda nyi?’ (Luka 18:8, tubyambo twa munshi) Byambo bya kuba’mba “luno lwitabilo” bimwesha amba Yesu kechi waambilengatu pa lwitabilo lwa byonkabyotu ne, bino waambilenga pa lwitabilo lwajingapo na yewa mwanamukazhi wafwijilwe. Yesu kechi wakumbwile bwipuzho bwanji ne. Waipwizhe buno bwipuzho mu kukeba’mba baana banji ba bwanga balanguluke pa lwitabilo lwabo byo luji. Abya, lwitabilo lwabo lwakepelenga pachepache kya kuba ke bakebe kubwela ku bintu byo bashile nyi? Inyi bajinga na lwitabilo lwamwesheshepo yewa mwanamukazhi wafwijilwe? Ne lelo jino netuwa twafwainwa kwishikisha amba, ‘Ñanyi lwitabilo “Mwana muntu” lo akantana nalo?’
16. Lwitabilo ka lwajingapo na yewa mwanamukazhi wafwijilwe?
16 Pa kuba’mba netuwa tukekale ponka pa bantu Yehoba bo akachibila nsambu, twafwainwa kulondela mu ngayo ya yewa mwanamukazhi wafwijilwe. Lwitabilo ka lo ajinga nalo? Wamwesheshe lwitabilo lwanji byo ‘aishilenga javula [ku mutonyi] na kumwambila’mba, Banchibile mambo.’ Awa mwanamukazhi wakinkijilenga kwi mutonyi wabula koloka amba amuchibile mambo. Ne lelo jino bakalume ba Lesa bakonsha kwikala na lwitabilo lwa kuba’mba Yehoba ukebachibila nsambu, nangwa akabandepotu byepi, kukila ne pa kimye kyo baketekela. Kabiji bamwesha lwitabilo mu milaye ya Lesa byo balomba na mukoyo, ko kuba’mba ‘kumujijila [Yehoba] mute ne bufuku.’ (Luka 18:7) Umvwe mwina Kilishitu waleka kulomba’mba bantu bakachibilwe nsambu, kino kimwesha’mba kechi waketekela’mba Yehoba ukwasha bakalume banji ne.
17. Ñanyi bishinka bitulengela kulomba na mukoyo ne kuketekela amba juba ja buchibamambo bwa Yehoba jikeya?
17 Bwikalo bwa yewa mwanamukazhi wafwijilwe bumwesha kishinka ne kikwabo kyo twakonsha kulombelanga na mukoyo. Monai lupusano lumo luji pe aye ne atweba. Awa mwanamukazhi waubiletu monka aselakena kwi mutonyi nangwa kya kuba kafwako wamutundaikilenga ne, bino atweba tuji na Mambo a Lesa etukosesha amba “kasa mukelwa mu lulombelo.” (Loma 12:12) Awa mwanamukazhi wafwijilwe kafwako bamulayile kuba’mba mambo anji akachibilwa ne, pano atweba Yehoba witulaya kuba’mba uketuchibila nsambu. Kupichila mwi ngauzhi wanji, Yehoba waambile’mba: “Nangwa byamweka nobe byabanda wibipembelele, mambo kine bikamweka, kechi bikabanda ne.” (Habakuka 2:3; Masalamo 97:10) Awa mwanamukazhi wafwijilwe kechi wajingapotu nangwa na nkwasho wa kumwambilako ne. Pano bino atweba tuji na nkwasho uji bingi na bulume aye Yesu, yenka “waikala ku kilujo kya Lesa, ne kulombela nako ye witulombela.” (Loma 8:34; Bahebelu 7:25) Onkao mambo, umvwe awa mwanamukazhi wafwijilwe nangwa kya kuba wajinga na lukatazho bino watwajijiletu na kumwambila mutonyi ne kuketekela’mba amuchibile mambo, atweba twafwainwa kukilamo ne kuketekela amba juba ja buchibamambo bwa Yehoba jikeya!
18. Lulombelo lukosesha byepi lwitabilo lwetu ne kwitukwasha kuchibilwa nsambu?
18 Kishimpi kyaamba pa mwanamukazhi wafwijilwe kitufunjisha kuba’mba lulombelo lwendela pamo na lwitabilo kabiji kulomba na mukoyo kwakonsha kwituzhikijila ku bintu byakonsha kwitulengela kukoka mu lwitabilo. Pano bino, kino kechi kyalumbulula kuba’mba milombelo ibula kufuma panshi ya muchima yakonsha kwitukwasha kubula kusankilapo lwitabilo lwetu ne. (Mateo 6:7, 8) Umvwe twalomba mambo akuyuka’mba twakinka manungo mwi Lesa, milombelo yetu itufwenyesha kwipi ne Lesa ne kukosesha lwitabilo lwetu. Kabiji lwitabilo byo lutwala ku lupulukilo, Yesu wamwene kuba’mba kyanema bingi kabiji watundaikile baana banji ba bwanga “kulomba moba onse ne kukoka ne”! (Luka 18:1; 2 Tesalonika 3:13) Kwiya kwa “juba jikatampe ja Yehoba” kechi kwaimena pa milombelo yetu yo tulomba ne, kwiya ako jikeya nangwa kya kuba tulombe nangwa ne. Bino kikale tukachibilwa nsambu ne kupuluka nkondo ya Lesa nangwa ne, akyo kyaimena pa lwitabilo lo tuji nalo ne kulondela jishinda jaoloka kubikapotu ne milombelo yetu.
19. Tumwesha byepi amba twaitabila kuba’mba Lesa ‘uketuchibila nsambu’?
19 Byonka byo tubena kuvuluka, Yesu washikishe’mba: ‘Mwana muntu byo akeya, ukatana luno lwitabilo panopantanda nyi?’ Ñanyi mukumbu wa buno bwipuzho bwanema? Byo kyawamapo kuba’mba bakalume ba Yehoba bavula bakishinka kuzhokoloka ntanda yonse babena kulomba mu butekanye ne na mukoyo ye baji nanji wa kukelwa mu lwitabilo! Ne mu jino jishinda kulengela bwipuzho bwa kwa Yesu kukumbulwa bulongo. Ee, nangwa kya kuba tubena kupita mu makatazho a ino ntanda ya kwa Satana, twayukishatu kuba’mba Lesa ‘ukebachibila nsambu banji bo asalulula.’
[Tubyambo twa mushi]
a Pa kuba’mba mumvwishe bulongo mwatala kino kishimpi, tangai Luka 17:22-33. Monai byaambiwapo pa “Mwana muntu” mu Luka 17:22, 24, 30 byo byakumbula bwipuzho bwaipuzhiwa mu Luka 18:8.
Mukivuluka Nyi?
• Ki ka kyalengela bena Kilishitu bamo kusankilapo lwitabilo lwabo?
• Mambo ka o twakonshesha kwikela na lwitabilo lwakosa kuba’mba juba ja Yehoba ja lonaiko jikeya?
• Ñanyi bishinka byo tuji nabyo byakonsha kwitulengela kulomba na mukoyo?
• Kulomba na mukoyo kuketukwasha byepi kubula kusankilapo lwitabilo?
[Kipikichala pa peja 19]
Kishimpi kya mwanamukazhi wafwijilwe ne mutonyi kyalumbulula ka?
[Bipikichala pa peja 21]
Lelo jino bantu bavula baitabila kuba’mba Lesa “ukebachibila nsambu”