-
Ifunjishai Nekufunjishako Bakwenu Byubilo Byabwina KilishituKyamba—2002 | July 1
-
-
6, 7. (a) Mamboka otwafwainwa patanshi kwifunjisha atwe bene? (b) Muñanyi jishinda Bayudea bamu kitota-myaka kitanshi mobakankejilwe kwikala bafunjishi?
6 Mamboka okyaambiwa’mba twafwainwa patanshi kwifunjisha atwe bene? Mambo kechi twakonsha kufunjisha bulongo bakwetu umvwe atwe bene twabula kwifunjisha patanshine. Kala Paulo wakonkomwejile kino kishinka mubyambo byafwainwa kulangulukwapo byanemene bingi ku Bayudea kabiji byakinema nelelo jino kubena Kilishitu. Paulo waipwizhe’mba: “Obewa ufunjisha mukwenu, kechi wifunjisha obe mwine nenyi? obewa usapwila’mba, Muntu kechi ebe ne, obewa wibanyi? Obewa wamba’mba, Muntu kuba bukende ne, obewa wibubanyi? Obewa ushikwa bankishi, wiba bya mu mazubo abo azhilanyi? Obewa witotela mu Mizhilo, umupelula Lesa na kuzhilulula Mizhilonyi?”—Loma 2:21-23.
7 Muano mepuzho, Paulo watongwele bintu byatama bibiji byaambiwapo mu Mizhilo Jikumi amba: Kwibane, kabiji kuba bukendene. (Kulupuka 20:14, 15) Bayudea bamo mumoba akwa Paulo betotelenga bingi mambo bajinga na Mizhilo ya Lesa. ‘Bafunjishiwe mu Mizhilo, kabiji baitabizhe’mba, bantangi ba bampofu, ne kyeya kya baji mu mfishi ne bafunjishi ba twana.’ (Loma 2:17-20) Pano bino nangwa byonkabyo, bamo bajinga bakamfutumfutu mambo kumbaji baibilenga nekuba bukende. Kuno kwajinga kuzhilulula Mizhilo nekupelula Mwine mwinayo wamwiulu. Mwakonsha kwimwena kuba’mba nanchi kechi bajinga bantu bafwainwa kufunjisha bakwabo ne; kabiji kechi befunjishenga nangwa abo benene.
8. Muñanyi jishinda mokyamwekela’mba Bayudea bamo mumoba akwa Paulo ‘baibanga bya mu mazubo azhila’?
8 Paulo watongwele kwiba byamu mazubo azhila. Abya Bayudea bamo byobyo baubilenganyi? Kika Paulo kyoajinga nakyo mumilanguluko pakwamba bino byambo? Kwambatu kine, mambo akuba kino kinembelo kijitu nabyambo bicheche, kechi twakonsha kwamba Bayudea bamo ‘mobaibijilenga bya mu mazubo azhilane.’ Patanshitu kunyuma, munembeshi wamuzhi wa Efisesa waambile’mba Paulo nebalunda nanji ‘kechi beba bya mu mazubo azhila ne,’ akyo kibena kulumbulula’mba kwajingako bantu bamo balangulukanga’mba Bayudea baibanga. (Byubilo 19:29-37) Abya pamuntu pamuntu baingijishanga nangwa kupotesha bintu byabuneme byafumanga mumazubo azhila abankishi byobapukwilenga kubantu bashinjilenga nangwa bantu basatukilanga bupopweshinyi? Kwesakana na Mizhilo ya Lesa, ngolode ne siliva yabankishi yafwainwe konaunwa, muntu kechi wafwainwe kwiisenda’mba ikale keyanjine. (Mpitulukilo ya mu mizhilo 7:25)a Onkao mambo, apo kampe Paulo watongwelenga Bayudea basujilenga mikambizho ya Lesa nekwingijisha nangwa kumwenamo nsabo mubintu byafuminenga mumazubo azhila abankishi.
9. Byubiloka byatama pamambo anzubo ya Lesa mu Yelusalema byajinga nobe kwiba bijimo?
9 Bino Josephus washimikizhepo kyabumvu kimo kyamwekele mu Loma kyaubile Bayudea bana, kabiji waletele kino kisonso wajinga mufunjishi wa Mizhilo. Bano bantu bana baambijile mwanamukazhi umo mwina Loma, mwenyi mu Bayudea amba ebape ngolode nebintu bikwabo byabuneme bikale kebupe bwakupana kunzubo ya Lesa mu Yelusalema. Byobatambwile bino bintu, byaikele kebyabo bene. Kino kyajinga nobe kwiba munzubo yazhila.b Bakwabo nabo baibanga munzubo ya Lesa mujishinda jakuba’mba bapainenga milambo yabula kufwainwa nekupotesheshamo bintu byabo bene monka munzubo ya Lesa, nekwiyalula ke “jiyengo ja tupondo tupukula bintu.”—Mateo 21:12, 13; Malakai 1:12-14; 3:8, 9.
-
-
Ifunjishai Nekufunjishako Bakwenu Byubilo Byabwina KilishituKyamba—2002 | July 1
-
-
a Nangwa kyakuba Bayudea bebakanyijilengako’mba kechi basula bintu byazhilane, Josephus wabwezhezhepo muzhilo wa Lesa mujino jishinda amba: ‘Kafwako muntu wafwainwa kwiboba mwenga balesa bobapopwela mumizhi ikwabone, nangwa kwiba byamu mazubo angi azhila, nangwa kusenda byabuneme byapanyiwa mujizhina jalesa uji yensene.’—Jewish Antiquities, Book 4, chapter 8, palagalafu 10.
-