-
Anweba Banabalume, Nanchi Munekenena Bumutwe bwa Kilishitu Nyi?Kyamba—2010 | May 15
-
-
Anweba Banabalume, Nanchi Munekenena Bumutwe bwa Kilishitu Nyi?
“Mutwe wa banabalume bonse ye Kilishitu.”—1 KO. 11:3.
1. Ki ka kimwesha kuba’mba Yehoba ye Lesa wa mutende?
LUMWEKESHO 4:11 waamba’mba: “Mwafwainwa anweba Nkambo yetu, Lesa wetu, kutambula lukumo, ne buneme, ne bulume: mambo anweba yenu mwalengele byonse, kabiji na mambo onka a kyaswa muchima wenu o byaikajile, o byalengelwe.” Na mambo a kuba ye walengele bintu byonse, Yehoba Lesa ye Nkambo Wakilamo mu kulengwa konse, kabiji ye uji na bulume pa bilengwa byanji byonse. Kishinka kya kuba’mba Yehoba “kechi ye Lesa wa kiwowo ne, ye wa mutende,” kimwekela mu byakwatankana kisemi kyanji kya bamalaika.—1 Ko. 14:33; Isa. 6:1-3; Hebe. 12:22, 23.
2, 3. (a) Ñanyi wajinga mutanshi kulenga kwi Yehoba? (b) Kifulo kya Mwana mubeji kiji byepi kwesakana na kya Shanji?
2 Saka akyangye kulenga bintu byonse, Lesa wajingako pa myaka ya kukankalwa kubala. Kilengwa kyanji kitanshi kyo alengele kyajinga kya ku mupashi kitelwa amba “Mambo,” mambo kino kilengwa kyo kyajinga kya Kumwambilako Yehoba. Ano Mambo mo mwalengejilwe bintu byonse. Kulutwe na lwendo wayishile panopantanda saka aji muntu walumbuluka kabiji watelelwe amba Yesu Kilishitu.—Tangai Yoano 1:1-3, 14.
3 Binembelo byaambapo amba ka pa mambo a kifulo kijipo Lesa ne kijipo Mwananji mubeji? Byo atangijilwe na mupashi kunemba byambo, mutumwa Paulo witubula amba: “Nasaka namba muyuke’mba, mutwe wa banabalume bonse ye Kilishitu; kabiji mutwe wa mwanamukazhi ye mulume wanji; kabiji mutwe wa Kilishitu ye Lesa.” (1 Ko. 11:3) Mutwe wa Kilishitu ye Shanji. Bumutwe ne kunekenena ke bintu byanema bingi mambo bileta mutende ne kulengela bintu kwenda bulongo mu bilengwa bya maana. Nangwatu ‘aye mwalengelwe byonse’ wafwainwa kunekenena bumutwe bwa Lesa.—Kolo. 1:16.
4, 5. Yesu waumvwine byepi pa mambo a kifulo kyanji na kyokya kya kwa Yehoba?
4 Yesu waumvwine byepi pa mambo a kunekenena bumutwe bwa Yehoba ne kwiya kwanji panopantanda? Binembelo byaamba amba: “Kilishitu Yesu: aye, nangwa waikajile mu musango wa buLesa, kechi walangulukile’mba, kwesakana na Lesa kyo kintu kya kukakachila ne, bino wialwile mwine nobe ke watu pa kutambula musango wa buzha, ne kwaluka ke wa mu kipasha kya bantu; kabiji byo amwekele mu bumuntu, wipelwile mwine, wakokejile ne ku lufu, nalo lo lufu lwa pa [kichi kya lumanamo, NW.]”—Fili. 2:5-8.
5 Kimye kyonse Yesu wanekenenanga ne kuba kyaswa muchima wa Shanji. Waambile amba: “Amiwa kechi nakonsha kwiubila kintu nangwa kacheche ne: ... mo nchibila mambo mo mwaoloka; mambo kechi nkeba kulonda muchima wami mwine ne, poso muchima wa aye wantuma.” (Yoa. 5:30) Waambile ne kuba amba: “Mbenakuba bya kumutokesha pa muchima [Tata] moba onse.” (Yoa. 8:29) Byo anangijilenga ku mpelo ya bwikalo bwanji panopantanda, Yesu waambile mu lulombelo kwi Shanji amba: “Amiwa nemutumbijika pano panshi, byo napwisha mingilo yo mwampele’mba, ube.” (Yoa. 17:4) Kyamweka Yesu kechi wajingapo na lukatazho nangwa lumo pa mambo a kuyuka ne kulondela bumutwe bwa Lesa ne.
Kunekenena Shanji Kulengela Mwana Kumwenamo
6. Byubilo ka byawama byo amwesheshe Yesu?
6 Byo ajinga panopantanda, Yesu wamwesheshe byubilo byavula byawama bingi. Pa bino byubilo pajinga ne butemwe bukatampe bo atemenwe Shanji. Waambile amba: “Nebatemwa Batata.” (Yoa. 14:31) Kabiji wamwesheshe butemwe bukatampe ku bantu. (Tangai Mateo 22:35-40.) Yesu wajinga na lusa kabiji walangulukilangako bantu, kechi wakanamine ne kwijantula ne. Waambile amba: “Iyai ko nji, anweba bonse basulwila na mingilo ne kunemenwa, ne amiwa nkemukokolosha. Tambulai kikonkoji kyami ne kufunda kwi amiwa; mambo amiwa ne kimote ne kukoka pa muchima: ne anweba mukamona kukokoloka kwa michima yenu. Mambo kikonkoji kyami kyawama, ne kisendwa kyami kyapela.” (Mat. 11:28-30) Bantu ba bumukooko ba mafumbi apusana pusana, kikatakata boba bo bamanyikanga bebatekeneshe bingi na byubilo ne byambo byawama byaambile Yesu.
7, 8. Kwesakana na Mizhilo, awa mwanamukazhi wajinga na kikola kya kupita mashi wafwainwe kubula kuba ka, pano bino Yesu waubile byepi nanji?
7 Akimonai Yesu byo aubanga na banabakazhi. Mwapita bwikalo bwa bantu, banabalume bavula bakabisha bingi banabakazhi. Byo byaubile ne bantangi ba bupopweshi mu bena Isalela kala. Bino Yesu wanemekele bingi banabakazhi. Kino kyamwekejile mu byo aubile na mwanamukazhi umo wakolelwe kikola kya kupita mashi pa myaka 12. “Wamwenenga bya malwa byavula” ku bañanga kabiji wapaine bintu byanji byonse kuba amba akose. Nangwa kya kuba waubile bino byonse, ‘wabweleshe ne munyuma.’ Kwesakana na mwayijile Mizhilo, wajinga wa muzhilo. Bonse bamukwachile bakonsheshe kwikala ke ba muzhilo.—Levi 15:19, 25.
8 Uno mwanamukazhi byo aumvwine amba Yesu wabukilenga bakolelwe, wayile mu jibumba jamuzhokolokele, saka amba’mba: ‘Umvwe nakwata nangwa ku kivwalo kyanji, nsakupuluka.’ Ne kukwata wamukwachile Yesu, kabiji ponkapotu wabukilwe. Yesu wayukile amba awa mwanamukazhi kechi wafwainwe kumukwata ku kivwalo kyanji ne. Nangwa byonkabyo, kechi wamukajipijile ne. Wamubijile lusa. Wayukile byo eumvwinenga pa myaka yonse yo akolelwe kabiji wayukile’mba wakebewenga bukwasho. Yesu wamwambijile na lusa amba: “Mwanami, lwitabilo lobe lwakupulusha; yanga mu mutende, wikale mutuntulu.”—Mako 5:25-34.
9. Baana ba bwanga ba kwa Yesu byo baesekele kukanya baana kwiya kwi aye, Yesu waubilepo byepi?
9 Nangwatu baana bakasulukanga kwiya kwi Yesu. Kimye kimo bantu kyo bamuletejile baana bacheche, baana banji ba bwanga bakajipijile bano bantu, kampe bamwene amba Yesu kechi wakebewenga kumukabisha ku baana ne. Pano Yesu kechi byo byo ekimwene ne. Jishimikila ja mu Binembelo jitubula amba: ‘Pakuba Yesu byo ekimwene, kyamufichile ku muchima, ne kwibambila [baana ba bwanga] amba, Balekai baana bacheche beye kwi amiwa; ne kwibakanya ne; mambo bufumu bwa Lesa bo bwa bonkaba baana.’ Kunungapo, “aye wibatambwile mu maboko anji, ne pa kwibabika makasa anji, wibapesheshe.” Yesu kechi wibatalangatu baana ne; bino wibatambwilanga na lusekelo.—Mako 10:13-16.
10. Yesu waikele byepi na byubilo byo amwesheshe?
10 Yesu waikele byepi na byubilo byo amwesheshe mu bwikalo bwanji panopantanda? Saka akyangye kwiya panopantanda mu bumuntu, wamwenenga byaubilenga Shanji mwiulu pa myaka ya kukankalwa kubala ne kufunda bintu kwi aye. (Tangai Byambo bya Mana 8:22, 23, 30.) Byo ajinga mwiulu, wamwene Yehoba byo amwesheshenga bumutwe bwanji mu jishinda ja butemwe ku bilengwa Byanji, kabiji ne kufunda kwi aye. Nanchi Yesu wakonsheshe kuba bino inge kya kuba kechi wafunjile bya kunekenena nenyi? Kyajinga kya lusekelo bingi byo anekenejile Shanji, kabiji Yehoba watemenwe bingi pa kwikala na uno Mwana. Byo ajinga panopantanda, Yesu wamwesheshe bulongo byubilo byawama bya Shanji wa mwiulu. Ne atweba tuji na jishuko jawama bingi ja kunekenena Kilishitu, ye batongola kwi Lesa kwikala Kalama wa mu Bufumu bwa mwiulu!
Ikalai na Byubilo Byajingapo na Kilishitu
11. (a) Twafwainwa kwingila na ngovu kulondela ñanyi? (b) Mambo ka banabalume mu kipwilo kikatakata kyo bafwainwa kwibikilako kulondela Yesu?
11 Bonse baji mu kipwilo kya bena Kilishitu, kikatakata banabalume, bafwainwa kutwajijila kwingila na ngovu kwikala na byubilo byajingapo na Kilishitu. Byonka byo kyaambiwapo kala, Baibolo waamba’mba: “Mutwe wa banabalume bonse ye Kilishitu.” Byonkatu Kilishitu byo alondejile Mutwe wanji, aye Lesa wa kine, ne banabalume bena Kilishitu bafwainwa kwingila na ngovu kulondela byuba mutwe wabo, Kilishitu. Byo aikeletu mwina Kilishitu, mutumwa Paulo naye waubile byonka bino. Wakambizhe bakwabo bena Kilishitu amba: “Ikalai ba kundondela amiwa, pamo byonka byo nji amiwa wa kumulondela Kilishitu.” (1 Ko. 11:1) Kabiji mutumwa Petelo naye waambile amba: “Kino kyo kyo mwaichilwa: mambo Kilishitu naye wimumanamijile anweba, ne kwimushila mwa kulondela, mulonde monka mu ngayo yanji.” (1 Pe. 2:21) Lufunjisho lwa kulondela Kilishitu lwawama bingi kikatakata ku banabalume mambo kuji ne kishinka kikwabo. Bo bekala bakulumpe mu kipwilo ne bankwasho. Byonkatu Yesu byo aikele wa lusekelo mu kulondela Yehoba, ne banabalume bena Kilishitu nabo bafwainwa kwikala balusekelo byo balondela Kilishitu ne byubilo byanji.
12, 13. Bakulumpe mu kipwilo boba byepi na mikooko yo bebapa kulama?
12 Bakulumpe mu kipwilo kya bena Kilishitu baji na mutembo wa kufunda bya kwikala nobe Kilishitu. Petelo wafunjile bakulumpe mu kipwilo amba: ‘Lamai jitanga ja Lesa jiji mwenu, kasa mwijiketa, kechi na mambo a kwimukanjikizha ne, poso na muchima wa kifyele, monka mwayila muchima wa Lesa; nangwa na mambo a mali ne, poso na muchima yense; nangwa kwibobila bunkambo abo bo bemupa kwibalela ne, poso mwialula anwe bene ke bakumwenako jitanga.’ (1 Pe. 5:1-3) Bakulumpe mu kipwilo bena Kilishitu kechi bafwainwa kukambizhanga, kwikala bunkambo, kumwesha bulume bwakilamo, nangwa kukanama ne. Kulondela kyakumwenako kya kwa Kilishitu kwibalengela kutemwa bantu, kwibalangulukilako, kwipelula ne kuba lusa pa kulama mikooko yo bebapa.
13 Aba babena kutangijila mu kipwilo ke bantu bambulwa kulumbuluka, kabiji bafwainwa kutwajijila kuyuka byo baji. (Loma 3:23) Onkao mambo bafwainwa kwikala na mukoyo wa kufunda pe Yesu ne kulondela butemwe bwanji. Bafwainwa kulanguluka pe Lesa ne Kilishitu byo boba na bantu ne kwesekesha na ngovu kwibalondela. Petelo witufunjisha amba: “Anweba bonse kasa muvwala michima ya kwipelula, mwiingijile anwe bene na bene: mambo Lesa wibakanya betota, bino upana bupe ku bepelula.”—1 Pe. 5:5.
14. Bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kufika pepi mu kunemeka bakwabo?
14 Byo bengila na mikooko ya Lesa, banabalume batongolwa mu kipwilo bafwainwa kumwesha byubilo byawama. Loma 12:10 waamba’mba: “Mu butemwe bwa balongo kasa mwitemwisha na lusa anwe bene na bene; mu buneme namo sa mwinemeka anwe bene na bene.” Bakulumpe mu kipwilo ne bankwasho banemeka bakwabo. Byonkatu biji bena Kilishitu bonse, ne bano banabalume nabo ‘kechi boba kintu nangwa kimo mu kwilanguluka abo bene nangwa mu kwitota kwatu ne, poso na muchima wipelula kasa balanguluka bonse, pa muntu pa muntu, amba mukwabo wibakila mu kuwama.’ (Fili. 2:3) Aba babena kutangijila bafwainwa kumonanga kya kine kuba’mba bakwabo bebakila mu kunema. Umvwe ke bobe bino, kimwesha amba bano bakulumpe batongolwa babena kulondela lujimuno lwa kwa Paulo lwa kuba’mba: “Kabiji atweba twakosa twafwainwa kwitwika bya kunekena kwa babula kukosa, ne kwitokesha pa muchima atwe bene ne. Atweba bonse, pa muntu pa muntu, tutokeshe mukwetu pa muchima na kumubila byawama bya kumukomesha. Mambo Kilishitu naye kechi witokeshenga mwine pa muchima ne.”—Loma 15:1-3.
‘Kunemeka Bakazhi’
15. Banabalume bafwainwa kuba byepi na bakazhi babo?
15 Pano akimonai lujimuno lwa kwa Petelo ku banabalume basongola. Wanembele’mba: ‘Anweba banabalume, byonkabyo, ikalai ne bakazhi benu monka mu maana, ne kumunemeka mwanamukazhi nobe kijiilo kyakila kikwabo mu kubula kukosa.’ (1 Pe. 3:7) Kunemeka muntu kulumbulula kumupa mushingi wakila. Kabiji kikebewa ne kumvwa milanguluko, byo akajilwa ne bintu bikeba yewo muntu, kanatu paikala kintu kikwabo kyanema kyakonsha kulengela kubula kuba bino. Ne mwanamulume byo byo afwainwa kuba na mukazhanji byonka bino.
16. Lujimuno ka luji mu Mambo a Lesa lwapanwa ku banabalume pa mambo a kunemeka bakazhi babo?
16 Byo aambila banabalume kunemeka bakazhi babo, Petelo wanungapo lujimuno lwa kuba’mba: “Kuchina’mba milombelo yenu yakeya kulubankana.” (1 Pe. 3:7) Kino kimweshatu patoka Yehoba byo ateshako muchima kumona mwanamulume byo alama mukazhanji. Inge mwanamulume wakankalwa kunemeka mukazhanji, milombelo yanji yakonsha kulubankana. Kunungapo, nanchi banabakazhi kechi bamwesha mushingi inge kya kuba balume babo bebanemeka nenyi?
17. Mwanamulume wafwainwa kutemwa mukazhi kufika pepi?
17 Pa mambo a mwanamulume kutemwa mukazhanji, Mambo a Lesa ajimunañana amba: “Kyafwainwa banabalume nabo kutemwa bakazhi babo bene pamo nobe mibiji yabo abo bene ... . Mambo kafwako muntu nangwa umo ushikwapo mubiji wanji mwine ne; kana kumujisha ne kumulela bulongo, byonka byo oba Kilishitu na kipwilo ... Anweba bonse kasa mutemwa bakazhi benu pamo byonka byo mwitemwa anwe bene.” (Efi. 5:28, 29, 33) Banabalume bafwainwa kutemwa bakazhi babo kufika pepi? Paulo wanembele amba: ‘Anweba banabalume, [twajijilai] kutemwa bakazhi benu, byonka byo atemenwe Kilishitu kipwilo, ne kwipana mwine na mambo a akyo.’ (Efi. 5:25) Ee, mwanamulume wafwainwa kwipanatu ne kufwila mukazhanji, byonka Kilishitu byo aubijile bantu. Umvwe mwanamulume mwina Kilishitu walama mukazhanji bulongo, kumulangulukilako, kumuta muchima, kyakonsha kulengela mukazhi naye kunekenena bumutwe bwanji.
18. Banabalume baji na bukwasho ka bwa kwibakwasha kusenda mitembo yabo ya mu masongola?
18 Nanchi banabalume bakonsha kukankalwa kunemeka bena kwabo mu jino jishinda nyi? Ine, Yehoba kechi wakonsha kwibambila kuba kintu kyakila pa bulume bwabo ne. Kunungapo, bapopweshi ba Yehoba batambwila bulume bukatampe mu kulengwa konse, ko kuba’mba mupashi wazhila wa Lesa. Yesu waambile amba: ‘Umvwe anweba, byo muji babi, mwayuka kupana byawama ku baana benu, nanchi aye Shenu wa mwiulu kechi emukile kupana mupashi wazhila ku bamulomba nenyi?’ (Luka 11:13) Banabalume bakonsha kulomba mu milombelo yabo kuba’mba kupichila mu mupashi wanji Yehoba ebakwashe kuyuka bya kwikala na bakwabo, kubikakotu ne bakazhi babo.—Tangai Byubilo 5:32.
19. Mutwe wakufundamo walondelapo ukamba pa ka?
19 Ee kine, banabalume baji na mutembo wanema wakufunda bya kunekenena Kilishitu ne kulondela bumutwe bwanji. Pano kiji byepi ku banabakazhi, kikatakata boba baji mu masongola? Mutwe wakufundamo walondelapo ukamba pa byo bafwainwa kumona mwingilo wabo mu lunengezho lwa Yehoba.
-
-
Anweba Banabakazhi, Mambo ka o Mwafwainwa Kunekenena Bumutwe?Kyamba—2010 | May 15
-
-
Anweba Banabakazhi, Mambo ka o Mwafwainwa Kunekenena Bumutwe?
“Mutwe wa mwanamukazhi ye mulume wanji.”—1 KO. 11:3.
1, 2. (a) Mutumwa Paulo wanembele amba ka pa mambo a lunengezho lwa Yehoba lwa pa bumutwe ne kunekenena? (b) Ñanyi mepuzho o tusakwisambapo mu uno mutwe?
YEHOBA wanengezha bintu monka mo byafwainwa kulondankena byonka byaambilepo ne mutumwa Paulo byo anembele amba “mutwe wa banabalume bonse ye Kilishitu” kabiji “mutwe wa Kilishitu ye Lesa.” (1 Ko. 11:3) Mutwe wafumako waambile amba Yesu wikimwene kwikala jishuko kabiji wasekelanga mu kunekenena Mutwe wanji aye Yehoba Lesa, kabiji ne kuba’mba banabalume bena Kilishitu balondela mutwe wabo Kilishitu. Kilishitu wajinga na lusa, kukoka muchima, kifyele kabiji ne kubula kwitemwa mu byo aubanga na bantu. Bino byo byafwainwa kwikala ne banabalume mu kipwilo pa kwingila na bakwabo kikatakata bakazhi babo.
2 Pano ibyepi pa mambo a banabakazhi? Mutwe wabo ñanyi? Paulo wanembele amba: “Mutwe wa mwanamukazhi ye mulume wanji.” Banabakazhi bakonsha kumona byepi bino byambo byanembwa na mupashi? Nanchi jino jifunde jingila ne ku mwanamukazhi uji na mwatawanji wabula kwitabila nyi? Nanchi kunekenena bumutwe bwa mwanamulume kukebewa mwanamukazhi kufwilangatu mukachi kimye kyo babena kufuukula bya kuba mu masongola nyi? Mu ñanyi jishinda mwanamukazhi mo afwainwa kutotelwa?
“Nkamulengela Nkwasho”
3, 4. Mambo ka lunengezho lwa bumutwe mu masongola o lwawamina?
3 Lesa ye watanchikile byafwainwa kwikala bumutwe. Panyuma ya kulenga Adama, Yehoba Lesa waambile amba: “Kechi kyawama muntu kwikala bunke ne; nkamulengela nkwasho wamufwainwa.” Evwa byo alengelwe, Adama watemenwe bingi kwikala na mukwabo kabiji nkwasho kya kuba waambile ne kwamba amba: “Pano uno kyo kikupa kya ku bikupa byami, kabiji ye mubiji wa ku mubiji wami.” (Nte. 2:18-24) Ba Adama ne Evwa bajinga na luketekelo lwawama lwa kwikala bansemi ba mikoka yonse ya bantu balumbuluka, abo bakonsheshe kwikala ba lusekelo myaka ne myaka mu paladisa panopantanda ponse.
4 Na mambo a bunsatuki bwa bansemi betu batanshi, baelele bwikalo bwalumbuluka bo baikalanga mu bujimi bwa Edena. (Tangai Loma 5:12.) Pano bino Lesa watwajijila kumona kuba’mba mwanamulume ye wafwainwa kwikala mutwe wa mwanamukazhi. Umvwe buno bumutwe bwalondelwa bulongo, masongola ekala a lusekelo. Mufuma bintu byamwenepo Yesu pa kunekenena mutwe wanji aye Yehoba. Saka akyangye kwiya panopantanda ne, Yesu ‘wasekelanga ku meso a [Yehoba] moba onse.’ (Mana 8:30) Na mambo a bumbulwa kulumbuluka, banabalume kechi bafikilamo bulongo kwikala mitwe yalumbuluka ne, nangwatu banabakazhi nabo kechi bafikilamo kwikala balumbuluka mu kumwesha lukokelo ne. Pano bino, umvwe banabalume ne banabakazhi batwajijila kwingila papelela bulume bwabo, luno lunengezho luleta lusekelo mu masongola nangwatu luno.
5. Mambo ka bamulume ne mukazhi o bafwainwa kulondela lujimuno luji mu Loma 12:10?
5 Kintu kyanema ku bamulume ne mukazhi pa kuba’mba bekale na masongola a lusekelo ke kwingijisha lujimuno lwa mu Binembelo lwafwainwa kulondela bena Kilishitu bonse lwa kuba’mba: ‘Mu butemwe bwa balongo kasa mwitemwisha na lusa anwe bene na bene; mu buneme namo sa mwinemeka anwe bene na bene.’ (Loma 12:10) Kabiji bamulume ne mukazhi bafwainwa kwibikangako ‘kwiubila lusa bene na bene, kwikala ba michima yanekena, ne kwilekela mambo bene na bene.’—Efi. 4:32.
Umvwe kya Kuba Mukwenu wa mu Masongola Kechi uji mu Lwitabilo Ne
6, 7. Umvwe mwanamukazhi mwina Kilishitu keanekenene mwatawanji wabula kwitabila mwakonsha kufuma ka?
6 Ibyepi umvwe kya kuba mukwenu wa mu masongola kechi kalume wa Yehoba ne? Twambe’mba mulume ye wabula mu lwitabilo. Umvwe kyaikala bino, mukazhi wafwainwa kubanga byepi kwi aye? Baibolo wakumbula amba: “Anweba banabakazhi nenuwa, nekenenai bamwata wenu, amba, nangwa bamo babula kukokela mambo, pabula mambo betabishiwe na bwikalo bwa bakazhi babo; byo bamona bwikalo bwenu bwawama bwa mu mushingi.”—1 Pe. 3:1, 2.
7 Mambo a Lesa akambizha mwanamukazhi kutwajijila kwikala na muchima wa kunekenena mwatawanji wabula mwina Kilishitu. Byubilo byanji byawama byakonsha kulengela mwatawanji kulanguluka pa kine kintu kilengela mukazhanji kumwesha bino byubilo byawama. Ne kyakonsha kufumamo, mwatawanji wakonsha kubalaula bintu byaitabilamo mukazhanji mwina Kilishitu kabiji kino kyakonsha kumulengela kutambwila bukine.
8, 9. Mwanamukazhi mwina Kilishitu wakonsha kuba byepi umvwe kya kuba mwatawanji wabula mu lwitabilo kechi usanta pa byubilo byawama byo amwesha ne?
8 Pano ibyepi umvwe mwanamulume wabula kwitabila kechi usanta pa byubilo byawama bimwesha mukazhanji ne? Binembelo byatundaika mwanamukazhi uji mu lwitabilo kumweshanga byubilo bya bwina Kilishitu kimye kyonse, nangwa kishupepotu byepi. Kyakumwenako, tutanga mu 1 Kolinda 13:4 amba: “Butemwe butekanyatu.” Onkao mambo mwanamukazhi mwina Kilishitu uba bingi bulongo byo atwajijila “na kwipelula konse ne bukimote, ne na kukokamuchima” kuyuka bya kuba na makatazho mu butemwe. (Efi. 4:2) Na bukwasho bwa bulume bukatampe bwa Lesa, ko kuba’mba mupashi wanji wazhila, kyapeela bingi kutwajijila kwikala na byubilo bya bwina Kilishitu nangwa kya kuba bintu bishupepotu byepi.
9 Paulo wanembele amba: “Nakonsha kuba byonse mwi aye unkosesha.” (Fili. 4:13) Mupashi wa Lesa wakonsha kukwasha yewa uji mu masongola kuba bintu byavula byo akonsha kukankalwa kuba aye mwine. Kyakumwenako, kukabisha mukwenu wa mu masongola kwakonsha kumulengela naye kushinkanya. Nangwa byonkabyo, Baibolo waambila bena Kilishitu bonse amba: “Kechi mushinkanye kibi na kibi kikwabo nangwa na muntu umo ne... . mambo kyanembwa’mba, Kushinkanya ko kwami; amiwa yami nkashinkanya, byo byaamba Nkambo.” (Loma 12:17-19) Po pamotu, pa 1 Tesalonika 5:15 napo betujimunako amba: “Kechi muleke nangwa umo abwezhe kibi mu kibi kikwabo ne; bino moba onse kasa mulonda mwa kwiubila byawama anwe bene na bene, ne ku bonse bakwabo.” Na bukwasho bwa mupashi wazhila wa Yehoba, twakonsha kuba bintu byo twakonsha kukankalwa kuba na bulume bwetu. Kyayilamo bingi kulombanga mupashi wazhila wa Lesa kwitukwasha kuba bintu byo twakajilwa.
10. Yesu waubanga byepi ku boba bamwambilanga byatama nangwa kuba bintu byatama kwi aye?
10 Yesu wajinga wakumwenako wawama bingi mu byo aubanga ku boba bamwambilanga nangwa kuba bintu byatama kwi aye. Pa 1 Petelo 2:23 paamba’mba: “Byo bamwambijile mwenga, kechi walubwile mwenga ne; kabiji byo amanamine kechi wapingile bipingo ne; bino wafikizhe mambo anji kwi yewa uchiba mambo mo aolokela.” Twatundaikwa kulondela byubilo byanji byawama. Kechi twafwainwa kulefulwa na mambo a byubilo byatama bya bakwetu ne. Byonkatu bena Kilishitu bonse byo batundaikwa, nenuwa ikalai “ba lusa, batemwañana byo muji balongo na balongo, ba michima yanekena, ne ya kwipelula: ne kubwezha kibi mu kibi kikwabo ne.” —1 Pe. 3:8, 9.
Nanchi Banabakazhi bafwainwa Kufwilatu Mukachi Nyi?
11. Ñanyi jishuko jikatampe jikekala na banabakazhi bena Kilishitu?
11 Nanchi kunekenena bumutwe bwa mwanamulume kulumbulula amba banabakazhi baji mu masongola bafwainwa kufwilangatu mukachi pa kwisamba bintu bya mu kisemi nangwa bintutu bikwabo nyi? Ine, kechi ibyo ne. Banabakazhi ne banabalume bebapa mashuko avula kwi Yehoba. Akilangulukaipotu pa munema mukatampe uji na ba 144,000 wa kwikala bamfumu ne bañanga mwiulu byo bakebatangijilanga kwi Kilishitu byo akalamanga ino ntanda! Kino kibelengelo kyavwangamo ne banabakazhi. (Nga. 3:26-29) Kya kine, Yehoba wapa banabakazhi mwingilo wanema mu lunengezho lwanji lwa bintu.
12, 13. Ambai kyakumwenako kimwesha kuba’mba banabakazhi baaulanga.
12 Kyakumwenako, mu kimye kya kala banabakazhi baaulanga. Yoela 2:28, 29 waambijile jimo amba: ‘Nketulwila mupashi wami pa bantu bonse; ne baana benu babalume ne babakazhi bakaulanga na mupashi... . Kine, mu oa moba nketulwila mupashi wami pa ba mwingilo babalume ne babakazhi.’
13 Baana ba bwanga ba kwa Yesu bajinga 120 bapwijile mu kibamba kya peulu mu Yelusalema pa juba ja Pentekosita mu 33 C.E. bajinga banabakazhi ne banabalume. Mupashi wa Lesa waitulwilwe pa bano bantu bonse. Onkao mambo, Petelo wanembele byaambijile jimo ngauzhi Yoela ne kwibingijisha ku banabalume ne banabakazhi bonse pamo. Petelo waambile amba: ‘Kino kyo kyokya kyaambile ngauzhi wa Lesa Yoela amba: Lesa waamba’mba, Mu moba akapelako, Nketulwila Mupashi wami pa bantu bonse: Ne baana benu babalume ne babakazhi bakaulanga na Mupashi ... Kine, mu oa moba nketulwila Mupashi wami pa bakalume bami ne pa bazha bami, Ne abo bakaulanga na Mupashi.’—Byu. 2:16-18.
14. Banabakazhi baingijile mwingilo ka mu kuyukanyikisha bwina Kilishitu?
14 Mu myaka kitota kitanshi, banabakazhi baingilanga mwingilo wanema wa kuyukanyikisha bwina Kilishitu. Basapwilanga ku bantu pa mambo a Bufumu bwa Lesa ne kuba bintu bikwabo byalamachile ku uno mwingilo wa kusapwila. (Luka 8:1-3) Kyakumwenako, mutumwa Paulo watelele Fibe amba “wa mwingilo wa mu kipwilo kya mu Kenkelea.” Kabiji byo atuminenga mutende ku bakwabo ba mwingilo, Paulo watongwele banabakazhi bakishinka bavula, kubikakotu ne “ba Tilifena ne Tilifosa bengila mwi Nkambo.”—Loma 16:1, 12.
15. Banabakazhi baji na ñanyi mwingilo wa kuyukanyikisha bwina Kilishitu mu ano moba?
15 Mu ano moba etu, pa bantu bakila mamilyonyi atanu na abiji babena kusapwila mambo awama a Bufumu bwa Lesa mwaya ntanda, banabakazhi ba mafumbi apusana pusana bo bavujilapo. (Mat. 24:14) Bavula bengila mwingilo wa kimye kyonse, bamishonale ne ba mu kisemi kya Betele. Nyimbi wa masalamo Davida waimbile amba: “Nkambo ukambizha: Banabakazhi baamba mambo jo jibumba jikatampe.” (Sala. 68:11) Bino byambo byo byaikelepo byakishinka! Yehoba wanemeka bingi mingilo ingila banabakazhi ya kusapwila mambo awama ne kwingila nkebelo yanji. Nkebelo yanji ya kuba’mba banabakazhi banekenenenga kechi kilumbulula amba bafwilengatu mukachi ne.
Banabakazhi Babujile Kufwila Mukachi
16, 17. Kyakumwenako kya kwa Sala kimwesha byepi kuba’mba banabakazhi baji mu masongola kechi bafwainwa kufwilangatu mukachi ne?
16 Umvwe Yehoba wapa banabakazhi mashuko avula, nanchi banabalume kechi bafwainwa kwipuzha bakazhi babo saka bakyangye kufuukula bintu nenyi? Kyafwainwa kwibawamina bingi umvwe kebobe bino. Binembelo byaambapo bimye byavula banabakazhi byo baambijilemo nangwa kuba bintu kwesakana na byo bafuukwile kwakubula nangwa kwibabula bya kuba ku bamwatawabo ne. Akimonai bino bintu bibiji.
17 Sala, muka mushakulu Abalahama watwajijile kumwambila kuba’mba abule mukazhanji wa bubiji ne mwananji kuya na kwiikela na mambo a kuba kechi bamweshanga mushingi ne. “Kino kintu kyajinga kya bulanda bwine kwi Abalahama” pano bino kwi Lesa ne. Yehoba wamwambijile Abalahama amba: “Kechi kikale kya bulanda ku meso obe na mambo a ye uno mwana, ne na mambo a muzha wobe wa mukazhi ne; mu byonse byo bakwambila kuji Sala, mumvwe jiwi janji.” (Nte. 21:8-12) Abalahama wakokejile Yehoba, kumvwina Sala ne kuba byo amwambijile.
18. Abigaila waubile kintu ka kya maana?
18 Akilangulukai ne pe Abigaila muka Nabala. Kimye Davida kyo anyemenenga mfumu wa kichima aye Saulo, waikele kimye kyabaya ku bwipi na jitanga ja kwa Nabala. Mu kifulo kya kutolapo bya bunonshi bya kwa Nabala bimo, Davida ne bantu banji bazhikijile bipe byanji. Nangwa byonkabyo, Nabala “wajinga na muchima wakatazha ne byubilo byanji byajinga byatama,” kabiji ‘wakajipijile’ bantu ba kwa Davida. Nabala wajinga ‘na muchima waswikila,’ kabiji ne ‘kukosama kwajingatu ne aye.’ Bantu ba kwa Davida byo balombele kajo na mushingi, Nabala wibataine. Nga Abigaila waubilepo byepi byo aumvwine kyaubiwe? Kwakubula nangwa kubuula Nabala ne, Abigaila ‘wapelawizhe kushikula bashinkwa bitota bibiji, ne bafukuta ba biseba babiji ba binyu, ne mikooko itanu yasayilwa jimo, ne bipimo bitanu bya kajo ka kukanga, ne kitota kimo kya bizanze bya mañanzañanza auma, ne bimpampe bya makuyu bitota bibiji’ ne kwibipana kwi Davida ne bantu banji. Nanchi Abigaila waubile kyawama nyi? Baibolo waamba’mba: “Yehoba wamupumine Nabala, ne kufwa wafwile.” Panyuma ya bino Davida wasongwele Abigaila.—1 Sam. 25:3, 14-19, 23-25, 38-42.
‘Mwanamukazhi Utotwa’
19, 20. Ki ka kilengela mwanamukazhi kutotwa kya kine?
19 Binembelo byatakaika mwanamukazhi uba bintu mu jishinda ja Yehoba. Buku wa mu Baibolo wa Byambo bya Mana watakaika “mwanamukazhi walumbuluka,” byo aamba’mba: “Wanema kukila mabwe a buneme. Mwata wanji wamuketekela bulongo, kabiji umwenamo byavula mwi aye. Aye umubila mwata wanji byawama byonka, kechi byatama ne, mu moba anji onse a bumi bwanji.” Kunungapo, ‘aye wamba byambo bya maana; kabiji ufunjisha bantu kuba lusa. Utalatala bulongo ku byo boba ba mu nzubo yanji, kabiji kechi ujatu kwa kubula kwingila ne. Baana banji bemana na kumutota, ne mwata wanji naye umutakaika.’—Mana 31:10-12, 26-28.
20 Ki ka kilengela mwanamukazhi kutotwa kya kine? Byambo bya Mana 31:30, byaamba amba: “Kumweka bulongo kujimbaika, ne buya nabo bo bwatu; pakuba mwanamukazhi waakamwa Yehoba, ye wafwainwa kutotwa.” Kwakamwa Yehoba kwavwangamo kunekenena lunengezho lwanji lwa bumutwe. “Mutwe wa mwanamukazhi ye mulume wanji,” byonkatu byo kyaikala kuba’mba “mutwe wa banabalume bonse ye Kilishitu,” kabiji “mutwe wa Kilishitu ye Lesa.”—1 Ko. 11:3.
Santainga pa Bupe bwa Lesa
21, 22. (a) Bishinka ka byakonsha kulengela bena Kilishitu baji mu masongola a mushingi kusanta pa bupe bwa Lesa bwa masongola? (b) Mambo ka o twafwainwa kunemekela lunengezho lwa Yehoba lwa buntangi ne bumutwe? (Monai kakitenguluzha kaji pa jipa 17.)
21 Bena Kilishitu baji mu masongola a mushingi baji na bishinka byavula bya kusanchila Lesa. Bakonsha kwingijila pamo byo baji mu masongola a lusekelo. Kikatakata bakonsha kumusanchila pa bupe bwawama bwa masongola mambo ebapa jishuko ja kwikwasha mu masongola ne kwendela pamo ne Yehoba. (Luta 1:9; Mika 6:8) Mwine Watendekeshe masongola wayuka bulongo bikebewa pa kuba’mba masongola ekale a lusekelo. Kimye kyonse ubainga bintu mo akebela, mambo “lusekelo lwa Yehoba bo bulume bwenu,” nangwatu kya kuba mubena kwikala mu ino ntanda yatama.—Neh. 8:10.
22 Mwanamulume mwina Kilishitu watemwa mukazhanji byonka byo etemwa aye mwine umwesha bumutwe bwanji mu jishinda ja lusa ne kumulangulukilako. Ukatemwa mukazhanji wakamwa Lesa, mambo ukamutundaika ne kumunemekesha. Kyanemesha pa byonse ke kya kuba’mba, masongola abo awama akaleta mushingi kwi Lesa wetu wafwainwa kutotwa, Yehoba.
-