BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w07 6/1 pp. 4-7
  • Bubi Bwayukanyikwa ko Bwafumine

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Bubi Bwayukanyikwa ko Bwafumine
  • Kyamba kya Usopa—2007
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Bubi Bwakumbene Panopantanda
  • Mubi Wayukanyikwa!
  • ‘Lamai Muchima Wenu’
  • Byo Twafwainwa Kuchinuzhuka Bintu Byatama bya kwa Satana
  • Bubi Katatakatu Bukapwe!
  • Satana
    Labainga!—2013
  • Diabola—Kechi Kingelekezhatu Ne
    Kyamba kya Usopa—2001
  • Nanchi Satana ke Kiyukilotu kya Bubi Nyi?
    Kyamba kya Usopa—2014
  • Twakonsha Kushinda Byepi Bandemona?
    Kyamba kya Usopa—2007
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2007
w07 6/1 pp. 4-7

Bubi Bwayukanyikwa ko Bwafumine

MU KITOTA kya myaka kitanshi, Bayudea bavula bapembelejilenga kwiya kwa kwa Mesiasa walailwe. (Yoano 6:14) Yesu byo aishile panopantanda, watekeneshe bingi bantu ne kwibafunjisha mambo a Lesa. Wabukile bakolelwenga, wajishishe bajinga na nzala, wazhindamikile mwela, ne kusangula bafu. (Mateo 8:26; 14:14-21; 15:30, 31; Mako 5:38-43) Kabiji waambilenga ne byambo bya Yehoba ne pa mulaye wa kwikala myaka ne myaka. (Yoano 3:34) Kupichila mu byo aambile ne kuba, Yesu wamwesheshetu patoka amba ye wajinga Mesiasa, awo wafwainwe kukula bantu ku bundengamambo ne bintu byonse byatama.

Bantangi ba bupopweshi bwa Bayudea bo bafwainwe kwikala batanshi kutambwila Yesu, kumvwa byo aambilenga, ne kulondela lutangijilo lwanji. Pano bino bakankelwe kuba bino byonse. Bamupachile, kumumanyika, ne kupingilatu kumwipaya!—Mako 14:1; 15:1-3, 10-15.

Yesu wanenene ne kulengulula boba bantu. (Mateo 23:33-35) Pano bino wayukile’mba kwajingapo muntu mukwabo walengejilenga amba aba bantu bobenga byubilo byatama. Wibambijile’mba: “Anweba mwi ba kwa shenu, Diabola, ne bisakasaka shenu musaka kwibyuba. Aye waji mbanzhi ne kufuma ku ntendekelo, ne kwikala mu bukine ne, mambo bukine kechi buji mwi aye ne. Byo aamba bubela, waamba bya kwanji mwine: mambo ye wa bubela, ye shanja bubela.” (Yoano 8:44) Nangwa kya kuba Yesu wayukile’mba bantu baubilenga byatama, bino watelele ne mwine waletelenga buno bubi, aye Satana Diabola.

Yesu byo aambile’mba Satana ‘kechi waikele mu bukine ne,’ wamwesheshe’mba uno kilengwa wa mupashi patanshi wajinga kalume wa kishinka wa Lesa, bino wapondokele ne kufuma mu jishinda ja bukine. Mambo ka Satana o amupondokejile Yehoba? Mambo wilangulukilenga aye mwine amba wanema kabiji wakebelenga amba bamupopwelenga mu kifulo kya kupopwelatu Lesa bunke.a—Mateo 4:8, 9.

Bunsatuki bwa kwa Satana bwaishile kumweka mu bujimi bwa Edena kimye kyo ajimbaikile Evwa amba aje ku kipangwa kyo bamukanyishe. Byo aambile bubela kimye kitanshi ne kubepela Yehoba, Satana wialwile mwine ke “shanja bubela.” Kabiji byo ajimbaikile ba Adama ne Evwa kuba’mba nabo basatuke, baikele bandengamambo kya kuba mwafumine ne lufu abo bene pamo ne bisemi bya kulutwe. Mu jino jishinda, Satana wialwile mwine ke “mbanzhi” wakilamo!—Ntendekelo 3:1-6; Loma 5:12.

Bubi bwa kwa Satana bwafikile ne mwiulu byo aongwele bamalaika bamo kuba’mba nabo basatuke. (2 Petelo 2:4) Byonka byaubile Satana, ne bano bamalaika batama bakumbilwe bantu. Mu lunkumbwa lwabo mwafumine byatama.

Bubi Bwakumbene Panopantanda

Baibolo witubula’mba: ‘Bantu byo batatwile kuya na kuvula . . . ne baana ba bakazhi ke basemwe kwi abo, baana ba Lesa byo bebamwene baana ba bantu ba bakazhi byo baji ba buya, bebasongwelenga bonkaba bo basalulwile ke bakazhi babo.’ (Ntendekelo 6:1, 2) Nga bano ‘baana ba Lesa’ bajinga bañanyi? Bajinga bilengwa bya mupashi, kechi bantutu ne. (Yoba 1:6; 2:1) Twayuka byepi? Papichile myaka 1,500 kufuma patendekejile bantu kwisongola, kabiji kafwako nangwa panembelwe amba bamalaika bafwainwa kusongola bantu ne. Onkao mambo, aba ‘baana ba Lesa’ bavwajile mibiji ya bantu ne kusongola ‘baana ba bantu ba bakazhi,’ jishimikila jaambamotu patoka amba kino ke kimalwamalwa.

Kino kimalwamalwa kyayukanyikilwe na baana baishile kusemwa na mambo a kwisongola na bantu. Bano baana batelwanga amba Banefile, bazamine bingi ne kwikala ba biyangala. Kabiji bajinga bamusanza-bantu bakanamine bingi. Ne kine kyambo kya kuba’mba “Banefile” kilumbulula’mba ‘baponeshañana,’ nangwa’mba, ‘aba baponesha bakwabo panshi.’ Abano bantu bakanamine balondololwa’mba bajinga “babiyangala, bonka bajingako kala, bo bantu bayile ne nkuwa.”—Ntendekelo 6:4.

Abano Banefile ne bashabo pamo balengejile bubi kuvujilako. Ntendekelo 6:11 waamba’mba: “Panopantanda napo patamishetu ku meso a Lesa, ne kuyula payujiletu bukapondo.” Ee, bantu batendekele kuba bukapondo, na mambotu a bonka Banefile baishile mwi abo.

Nga bano Banefile ne bashabo balengejile byepi bantu kuba’mba bobenga byubilo byatama? Baongwelenga michima ya bano bantu. Ki ka kyafuminemo? “Bantu bonse batamishe mashinda abo pano pa ntanda.” Kyapeleleko Yehoba waonawine bantu na Muyulo wajingako ntanda yonse. Nowa ne kisemi kyanji bo bonkatu bapulukile. (Ntendekelo 6:5, 12-22) Bamalaika byo bavujile mibiji ya bumuntu babwelele kwiulu, pano bino kechi babwelele pa bifulo byo bajingapo ne. Byo baikele ke bandemona, batwajijila na kulwisha Lesa ne bamalaika banji bakishinka. Kufumatu kyokya kimye Lesa walekeshe bamalaika batama kuvwala mibiji ya bumuntu. (Yuda 6) Nangwa byonkabyo, batwajijila na kumanyika bantu.

Mubi Wayukanyikwa!

Bulume bwatama bwa kwa Satana bwaambiwapo pa 1 Yoano 5:19 patangiwa’mba: ‘Byonse bya panopantanda biji mu bulume bwa kwa aye mubi.’ Diabola ubena kuleta bya malwa byavula pa bantu. Ee, wakilamo ne kukilamo kumanyika bantu. Mambo ka? Mambo aye ne bandemona banji bebapangile mwiulu kimye kyaikajikilwe Bufumu bwa Lesa mu 1914. Pa mambo a kuno kupangiwa, Baibolo waambijile jimo amba: ‘Malwa enu anweba ntanda . . . , mambo Diabola waikila ko muji, kasa aji na bukaji bukatampe, byo ayuka’mba kimye kyanji ke kicheche.’ (Lumwekesho 12:7-12) Pano nga Satana umanyika byepi bantu lelo jino?

Satana umanyika bantu kupichila mu kwibalengela kulanguluka ne kuba byubilo byatama. Efisesa 2:2 waamba’mba Diabola ye ‘mfumu wa ba lūsa lwa mu mwela, ye mupashi [nangwa’mba kyubilo kikatampe] kingila ne pano mu bantu bamilengulwila.’ Mu kifulo kya kuba’mba atundaikenga bantu kwikala na moyo wa kwakamwa Lesa ne kuba byubilo byawama, uno “mwela” watama ulengela bantu kusatukila Lesa ne mizhilo yanji. Satana ne bandemona banji bo balengela kuba’mba bantu bobenga bubi.

‘Lamai Muchima Wenu’

Jishinda jimo jimwekelamo uno “mwela” nangwa’mba kyubilo, ke kutamba bipikichala bya mulekese, abyo bitundaika bulalelale ne kumona byubilo byatama nobe byawama. (1 Tesalonika 4:3-5) Muntu umo nangwa bantu bavula kwilaala na muntu kya kumukanjikizha, kwilaala na nyama, ne kukuna baana babacheche byo bintu bimo bantu byo bamona’mba bya kisangajimbwe. Nangwa kya kuba bino bintu kechi bimwekana’mba byatama ne, aba batamba bipikichala bya mulekese nangwa kutanga mabuku aamba pa bipikichala bya mulekese javula beya na kwibitemwa kabiji bibaletelela.b Bino bintu ke bubi abo bwakonsha kulengela muntu konauna bulunda bwanji na bantu bakwabo ne na Lesa. Kutamba bipikichala bya mulekese kumwesha milanguluko yatama itundaikwa na bandemona. Uno mupashi wa kwilaala kwabula kufwainwa wa bandemona watendekele kimye Muyulo wajingako mu moba a kwa Nowa saka akyangye kwikalako.

Muntu wa maana Solomone kyo kyo aambijile’mba: “Lama muchima obe kukila byonse byo ulama; mambo mu muchima mo mufuma bwikalo bwa muntu.” (Byambo bya Mana 4:23) Kulama muchima wenu ku bipikichala bya mulekese kilumbulula kupimpula TV po mubatambenga ne kutwala pangi nangwa kuzhimya kompyuta umvwe paiya bipikichala bya mulekese. Kyawama kuzhimyatu ponkapo! Fwanyikizhai kuba’mba mwi mushilikale ubena kukeba kuleya muketo ye bemushika pa muchima. Satana ukeba kwasa muchima wenu wakifwanyikizho monka mufuma milanguluko yenu kuba’mba amonaune.

Kabiji mwafwainwa kuzhikijila muchima wenu kuchina mwakatemwa bukapondo, mambo Diabola wayuka kuba’mba ‘[Yehoba] washikwa yewa watemwa bukapondo.’ (Salamo 11:5) Satana kechi wimulengela anweba kuba bukapondo pa kuba’mba mwikale balwanyi ba Lesa ne, bino wakonsha kwimulengelatu kutemwa bukapondo. Kyo kine kintu bukapondo muji ne bingelekezha kyo bwakumbena pa mwela. Banefile bafwile kala pano bino byubilo byabo byakishalatu ne luno! Nanchi bintu byo mutamba bimwesha kuba’mba mukana bya bujimuku bya kwa Satana nyi?—2 Kolinda 2:11.

Byo Twafwainwa Kuchinuzhuka Bintu Byatama bya kwa Satana

Bubi bwakatazha bingi kwibushinda. Baibolo waamba’mba aba bakeba kutokesha Lesa ku muchima ‘balwa . . . na bapashi babipa,’ kabiji balwa ne na mibiji yabo ya bumbulwa koloka. Pa kuba’mba tushinde buno bulwi ne kwitabilwa na Lesa, twafwainwa kwingijishanga bintu byavula byawama bitunengezhezha Lesa.—Efisesa 6:12; Loma 7:21-25.

Bino bintu mwavwangwa mupashi wazhila wa Lesa, wakilamo bulume panopantanda ponse. Mutumwa Paulo wanembejile bena Kilishitu ba mu kitota kya myaka kitanshi amba: “Atweba twatambwile, kechi mupashi wa panopantanda ne, poso mupashi ufuma kwi Lesa.” (1 Kolinda 2:12) Aba batangijilwa na mupashi wa Lesa batemwa bingi bintu byatemwa Lesa ne kushikwa byo ashikwa. (Amosi 5:15) Pano nga muntu wakonsha kwikala byepi na mupashi wazhila? Kupichila mu lulombelo, kufunda Baibolo, awo wanembelwe na mupashi wazhila, ne kupwanañena pamo na boba batemwa Lesa kya kine.—Luka 11:13; 2 Timoti 3:16; Bahebelu 10:24, 25.

Umvwe saka mwingijisha bino bintu bimupa Lesa, po po mutendeka kuvwala “byonse bya nkondo bya Lesa,” mambo byo byakonsha kwimuzhikijila “ku bya bujimuku bya Diabola.” (Efisesa 6:11-18) Kino kyo kimye kyo twafwainwa kwingijishanga bino bintu. Mu ñanyi jishinda?

Bubi Katatakatu Bukapwe!

Nyimbi wa masalamo waambile’mba: “Babi nangwa bakoma nobe nsono, ne bonse boba byatama bamona byawama, bakaya mu lonaiko lwa myaka.” (Salamo 92:7) Ee, byonka byo kyajinga mu moba a Nowa, ne bubi bubena kubiwa ano moba bubena kumwesha amba buchibamambo bwa Lesa bujitu pepi. Buno buchibamambo kechi bukafikilatu bantu babi bonka ne, bino bukafikila ne Satana pamo ne bandemona banji abo bakataiwa mu kalengwa mo bakabulanga kuba nangwa kimo, kufikatu ne kimye kyo bakonaunwa. (2 Timoti 3:1-5; Lumwekesho 20:1-3, 7-10) Ñanyi ukaleta buno buchibamambo? Yesu Kilishitu, yenka ye tutanga amba: “Onka ano mambo o bamumwesheshe Mwana Lesa, amba, onaune mingilo ya Diabola.”—1 Yoano 3:8.

Nanchi musakisha kuba’mba bubi bukapwe nyi? Umvwe ibyo, mwakonsha kutekeneshiwa na milaye iji mu Baibolo. Kafwako buku mukwabo waamba pe Satana amba ye watendekele bubi ne, kabiji kafwako buku mukwabo waamba pe Satana byo akonaunwa ne mingilo yanji yatama byo ikapwa ne. Twimutundaika namba fundai maana alumbuluka aji mu Baibolo pa kuba’mba mwizhikijile ku bubi bwa kwa Satana kino kyonka kimye ne kwikala na luketekelo lwa kwikala mu ntanda mukabula bubi ne.—Salamo 37:9, 10.

[Tubyambo twa mushi]

a Jizhina jine ja uno malaika waishile kwikala Satana kechi jayukanyikwa ne. Kyambo kya kuba’mba “Satana” kilumbulula’mba, “wamilengulwila” ne “Diabola” kilumbulula’mba “waluntepentepe”. Byubilo bya kwa Satana bijitu pamo na byajinga byubilo bya mfumu wa kala wa ku Tila. (Ezikyo 28:12-19) Bonse babiji patanshi bajingatu bantu balumbuluka, bino baishile kutendeka kwitota.

b Monai mitwe yalondankana yaamba pa kutamba bipikichala bya mulekese biji mu Awake! wa July 22, 2003, uji na mutwe waamba’mba “Pornography—Harmless or Harmful?” wanembwa na Bakamonyi ba kwa Yehoba.

[Kitenguluzha/Kipikichala pa peja 6]

Mashimikila Aambako Bukine Pacheche

Mashimikila aamba pa bantu bamwekana nobe balesa, babiyangala, ne muyulo mukatampe wazhiishe bantu anembwa mu mabuku akala mwaya ntanda yonse. Kya kumwenako, buku umo watongolapo muyulo, bwato, ne bantu bapulukile. (Akkadian Epic of Gilgamesh) Ne Gilgamesh aye mwine watongwelwe amba wajinga muntu wakanama, wajinga aku nobe lesa aku nobe muntu. Jishimikila ja bena Aztec jaamba’mba, kwajinga babiyangala baikele panopantanda kabiji jatongolapo ne muyulo mukatampe. Jishimikila ja bena Norse jaamba pa mulaka umo wa babiyangala ne muntu wa maana wa jizhina ja Bergelmir wafikile bwato bukatampe ne kwipulusha aye mwine pamo ne mukazhanji. Umvwe ano onse mashimikila twiavwanga pamo, amwesha byaamba Baibolo amba bantu bonse bafumine ku kisemi kya bantu bapulukile ku muyulo waipaile ntanda ibi ya kala.

[Kipikichala pa peja 6]

Jibwe panembwa byambo bya kwa Gilgamesh

[Credit Line on page 6]

The University Museum, University of Pennsylvania (neg. # 22065)

[Kipikichala pa peja 5]

Byubilo bya Banefile bibena kumwekana mu bantu lelo jino

[Kipikichala pa peja 7]

Maana alumbuluka etuzhikijila ku bubi

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu